كنفرانس “ان در جهان اسلام” در برلين

در روز دوشنبه اين هفته كنفرانسي به همت خانم كرستين مولر عضو پارلمان آلمان و يكي از مشاوران وزارت امور خارجه در برلين برگزار شد. عنوان اين كنفرانس “ان در جهان اسلام” بود.

بر ميزگردي كه در ميان سالن وسيع كنفرانس قرار دارد، اني با چهره هاي كاملا متفاوت نشسته اند. اني با حجاب كامل اسلامي و پاره اي بدون حجاب و با آرايشي ملايم. آنان با مناصب و موقعيت هاي اجتماعي گوناگون گردهم آمده اند و نقطه اشتراكشان اين است، كه همگي در زمره ي زنان برجسته ي مسلمان كشورشان هستند. اني كه براي احقاق حقوق در چارچوب قوانين اسلامي فعاليت مي كنند. در ميان آنان با نمايندگان حقوق بشر، وكلا، خبرنگاران، استادان دانشگاه و زنان سياستمدار برخورد مي كنيم كه براي مبادله افكار با يكديگر و با جهان غرب در اين كنفرانس شركت كرده اند. خانم مولر، برگزاركننده ي كنفرانس، در سخنراني بازگشايي خود تاكيد كرده اند كه: «اين كنفرانس برآن است كه تصوير جديد، مثبت و متفاوتي از زنان كشورهاي اسلامي ارائه دهد و به آنان اين امكان را بدهد، چه در اينجا و چه در كشور خودشان، از نقاط قوتي كه دارند آگاه شوند و به زنان غيرمسلمان نيز اين شانس را بدهد كه درك هاي ناصحيحي را كه از مسلمان دارند تصحيح كنند.».

تقريبا تمامي سخنرانان بر اين نكته تاكيد داشته اند، كه زنان كشورهاي اسلامي قبل از هرچيز از فرهنگ مردسالارانه حاكم براين كشورها رنج مي برند و عامل بي حقوقي آنها نه قوانين اسلامي، بلكه فقر فرهنگي و سنتهاي عقب مانده است. زنان شركت كننده در كنفرانس براين باورند، كه اگر با اين فرهنگ مبارزه شود، اگر زنان از حقوق خود در اسلام مطلع گردند، به راه حل واقعي دست يافته اند. خانم اميمه ابوبكر استاد ادبيات از دانشگاه قاهر بر اين نكته تاكيد كرد كه: «مانع اصلي تلفيق فرهنگ مردانه با مذهب و تعريف مذهب از سوي مردان است. زنان بايد در تعبير و تفسير مذهب نقش داشته باشند و قوانين اسلامي را از نو تعريف كنند.».

از ايران خانم فاطمه صدر طباطبايي در اين كنفرانس شركت كرده بودند. او در سخنراني اش موانعي را كه بر سر راه ايراني قرار دارد، گذشته از قوانين مربوط به خانواده از جمله حق طلاق، حق حضامت فرد و غيره، وظايف سنگيني دانست، كه در خانواده بر دوش زنان است و دوگانگي دروني زنان در برخورد به اين وظايف. خانم صدر طباطبايي نيز با تاكيد بر لزوم آگاهي زنان از حقوق خود در اسلام، اظهار اميدواري كرد كه: «خانم ها دارند تلاش مي كنند كه هرچه بيشتر خودشان در اين زمينه ها فعاليت كنند و اين موانع را از پيش پاي خود بردارند. چون تا اكنون مردها تصميم مي گرفتند و كسي نمي تواند به درستي به فكر كس ديگري باشد. روز قبل از آمدن من در روزنامه نوشته شده بود، ۱۵۰۰۰ مشغول خواندن فقه و الهيات هستند و بالاخره در بين اينها تعدادي پيدا مي شود كه بيشتر به حقوق زنان بپردازد.».

مشكلات زنان در كشورهاي اسلامي اگرچه در بسياري موارد مشترك است، اما تفاوتهاي زيادي نيز دارد. اينكه آنها از چه كشوري و با چه سطح از پيشرفت اقتصادي و فرهنگي مي آيند، در اين ميان نقش بارزي ايفا مي كند. خانم فوزيه بكرالبكر، پرفسور دانشگاه و نويسنده ي مقالات متعدد درباره ي وضعيت زنان در عربستان سعودي، معتقد است زنان عربستان سعودي در شرايط به مراتب سختري نسبت به زنان بسياري از كشورهاي اسلامي ديگر به سر مي برند. تلفيق سياست با مذهب و مردسالاري، تركيبي به وجود آورده كه دگي زنان را با هزاران قيد و بند دست و پاگير بسيار مشكل ساخته است. اين بي حقوقي خود را بيش از هرچيز در جدايي كامل و مرد از يكديگر در عربستان سعودي نشان مي دهد. به عنوان مثال او كه نويسنده و خبرنگار است، تاكنون حتا يكبار هم با مدير مسئول روزنامه اي كه براي آن مي نويسد ملاقاتي نداشته است.

او مي گويد: « مهم ترين عامل كنترل ان، جداكردن آنان از مردان است. براساس قانون زنان مي توانند درس بخوانند، كار كنند و فعاليتهاي اجتماعي داشته باشند. تنها در صورتي كه اين فعاليتها در جدايي مطلق از مردان صورت گيرد. بنابراين ما در مدرسه، دانشگاه و بيمارستان و بانك و ساير سازمانهاي اجتماعي همواره با خود، يعني ميان ان، هستيم. ولي واقعيت اين است كه زنان تنها در كنار مردان قادر به پيشرفت و تكامل هستند و محدود كردن آنها تنها در محدوده ي نهادهاي ان، محدود كردن آنها از هرگونه حق اجتماعي ست. ما ۶۰ هزار در جستجوي كار داريم. آنها چگونه مي توانند تحت چنين شرايطي كار پيدا كنند.».

و بالاخره خانم ايمان الشرقآبي، نماينده و مسئول زنان بخش حزب اصلاح، در مورد شرايط ويژه زنان در يمن مي گويد، كه برخلاف بسيار كشورهاي ديگر اسلامي، دولت يمن از زنان براي پيشرفت در امور اجتماعي حمايت مي كند. مشكل زنان در يمن، در وهله ي اول، فقر شديد و بي سوادي بالاي ٪۷۰ درصد است كه بزرگترين عامل بي حقوقي زنان مي باشد.