كنفرانس بررسي تروريسم در رياض با انتشار بيانيه اي به كار خود پايان داد

ايرنا: مقامات بلندپايه و کارشناسان مبارزه با تروريسم بيش از پنجاه کشور جهان
و۱۴ سازمان بين المللى در نشست رياض پس از چهار روز بحث و بررسى، سه شنبه
شب با صدور بيانيه اى به کار خود پايان دادند.
در بخشهايى از اين بيانيه آمده است : تروريسم به هيچ دين ، مليت و منطقه
جغرافيايى مشخصى تعلق ندارد و تلاش براى ارتباط دادن تروريسم با دين مشخص
تنها به نفع گروههاى تروريستى تمام مىشود.
اين بيانيه افزود : سازمان ملل متحد تنها منبع تقويت همکارى در زمينه
مبارزه با تروريسم است و قطعنامه هاى شوراى امنيت سازمان ملل اساس مبارزه
با تروريسم خواهد بود.
اين بيانيه با حمايت از پيشنهاد امير عبدالله وليعهد عربستان مبنى بر
تشکيل مرکز بين المللى مبارزه با تروريسم اعلام کرد : يک گروه کارى براى
بررسى چگونگى تشکيل اين مرکز ايجاد شده است .
بندهاى ديگر اين بيانيه نيز بر لزوم توجه به همکاريهاى بين المللى براى
مقابله با تروريسم ، پول شويى ، تجارت اسلحه و قاچاق موادمخدر مربوط است .
کارشناسان سياسى با نگاههاى متفاوت به کنفرانس رياض مىنگرند. گروه اول
به دستاوردها و ناکامىهاى کنفرانس در سطح بين المللى توجه دارند و گروه
دوم نيز آنرا کاملا به نفع عربستان ارزيابى مىکنند.
در اين ميان گروهى نيز معتقدند، اگر چه اين نشست دستاوردهاى مهمى براى
عربستان در بر داشت اما نمىتوان دستاوردهاى مثبت کنفرانس را در سطح جهانى
نيز ناديده گرفت .
اين نوشتار تلاش دارد علاوه بر بررسى دستاوردها و کاستىهاى کنفرانس رياض
در بعد بين المللى به نتايج آن در ابعاد خارجى و داخلى براى عربستان
بپردازد.
کارشناسان مىگويند، کنفرانس رياض ابتکار خوب و جالبى بود و از اين جهت
که شمار زيادى از کشورهاى جهان را براى مقابله با تروريسم گردهم آورد يک
نشست نادر ضد تروريستى تلقى مىشود.
حضور شمار زيادى از کشورهاى جهان و سازمان هاى منطقه اى و بين المللى در
اين کنفرانس نشان داد که مبارزه با تروريسم نيازمند حرکتى جمعى و همه -
جانبه است .
اعلام اين مطلب که تروريسم به هيچ دين ، مليت و منطقه جغرافيايى مشخص
تعلق ندارد و بيان اينکه تلاش براى ارتباط دادن تروريسم با دين مشخص تنها
به نفع گروههاى تروريستى است ، از دستاوردهاى مثبت اين نشست محسوب مىشود.
پيش از اين در بسيارى موارد تلاش برخى کشورها از جمله غربىها را براى
نسبت دادن اقدامات تروريستى به اسلام و مسلمين شاهد بوديم اما گنجاندن اين
بند به نوعى رفع اين اتهام بزرگ از طرف بخش بزرگى از جامعه جهانى بود.
کارشناسان تاکيد کنفرانس بر نقش سازمان ملل متحد به عنوان تنها منبع
تقويت همکارى در زمينه مبارزه با تروريسم را نيز تلاش براى جلوگيرى از يک
جانبه گرايى برخى کشورها در مبارزه با تروريسم ارزيابى مىکنند.
به هر حال با توجه به اين نکات و اينکه کنفرانس رياض يکى از معدود
کنفرانس هايى بود که خارج از مقر سازمان ملل متحد و با حضور شمار زيادى از
کشورهاى اسلامى برگزار شد، مىتوان نگاه مثبتى به آن داشت .
اما واقعيت آن است که در فضاى کنونى جهان کمتر کشورى است که بر آنچه در
بيانيه پايانى اين نشست آمده است ، پيشتر اذعان نکرده باشد.
اکنون تمامى کشورهابه ضرورت مبارزه با پديده تندروى و مقابله با گروههاى
تروريستى اذعان دارند و در اين ميان برخى کشورها از جمله جمهورى اسلامى به
عنوان يکى از نخستين قربانيان اين پديده شوم همواره جامعه جهانى را نسبت
به خطرات آن آگاه کرده است .
اما آنچه نشست رياض را تا حدودى ناکام نشان داد آن است که اين نشست
نتوانست به مفهوم دقيقى از تروريسم دست يابد.
پديده تروريسم اينک دستاويز کشورها و رژيم هايى مانند آمريکا و اسراييل
قرار گرفته است به نحوى که از آن مصادره به مطلوب مىکنند.
آمريکا در حالى مقابله با اشغال را تروريسم مىداند که حداقلافکار عمومى
کشورهاى اسلامى و عربى با آن مخالفند.
مسلمانان معتقدند پاسخ مردم يک کشور به اشغالگرى ، ويرانى منازل و
تاسيسات و منابع زير بنايى آنان نمىتواند مصداق تروريسم باشد اما غرب
نگاه متفاوتى به اين امر دارد.
افکار عمومى جهان اسلام همچنين اعتقاد دارد که نياز امروز دنيا مبارزه
با تروريسم دولتى است که برخى رژيم ها بدون توجه به هشدارهاى جهانى به
استمرار آن افتخار مىکنند.
يک کارشناس سياسى در اين زمينه گفت : دولت عربستان مايل نبود که برخى
مسايل مناقشه برانگيز در اين کنفرانس مطرح شود تا در برخى موارد ولو
محدود اين نشست به نتايجى برسد.
وى معتقد است که برگزارکنندگان اين کنفرانس به خوبى مىدانستند، بحث بر
سر مفهوم تروريسم و تروريسم دولتى از جمله مسايلى است که چنانچه کنفرانس
به سوى آنها حرکت مىکرد، به نتيجه ملموسى دست نمىيافت .
در نگاه ديگر تحليلگران منطقه مىگويند، گذشته از تاثيراتى که برگزارى
اين نشست در سطح جهانى داشت ، بيشترين بهره و نصيب از نشست رياض را دولت
عربستان برد.
پيش از برگزارى اين کنفرانس تحليلگران و ناظران امور منطقه برگزارى اين
نشست را در کشورى که خواستگاه اسامه بن لادن رهبر گروه تروريستى القاعده
است ، حاصل تلاش براى کاهش فشارهاى آمريکا و بهبود چهره عربستان در مجامع
جهانى دانستند.
به گفته اين عده در بعد داخلى نيز دولت عربستان به دنبال توجيهى براى
سرکوب گروههاى تندرو داخلى بود.
در واقع به نظر اين عده برگزارى نشست رياض ، از يک سو ارسال اين پيام به
خارج از کشور بود که دولت سعودى در مبارزه با تروريسم حاضر است هزينه و
فعاليت کند و از سوى ديگر انتقال اين موضوع به گروه هاى تندروى داخل کشور
است که آل سعود براى مقابله با آنها مجوز و حمايت جهانى را نيز دارد.
حملات ۱۱ سپتامبر و اعلام دخالت ۱۵ نفر از اتباع سعودى در اين حملات فصل
جديدى در روابط رياض - واشنگتن گشود که آثار آن هنوز هم ادامه دارد.
محافظه کاران کاخ سفيد که به اسراييل بسيار نزديک هستند پس از اين حادثه
عربستان سعودى را دشمن شماره يک ، شر بزرگ ، محرک اصلى و خطرناک ترين
دشمن خاورميانه معرفى کردند.
محافظه کاران کاخ سفيد با دادن هشدارهايى به دولت عربستان در خصوص توقف
سرمايه گذارى در مدارس و مساجد سراسر دنيا ، مصادره تمامى اموال و دارايى-
هاى سازمانهاى خيريه اسلامى و برکنارى حاميان تروريسم دردستگاههاى اطلاعاتى
و امنيتى اين کشور، تهديد کردند در صورتى که سعودى هااين هشدارها را
نپذيرند اموال آنها در آمريکا بلوکه و چاههاى نفت اين کشور درمناطق شرقيه
بمباران خواهد شد.
به دنبال اين اقدامات دولت سعودى بيشترين کوشش و تلاش خود را به کار بست
تا وجهه خود را در ايالات متحده ترميم کند.
برخى گزارشها حاکيست ، عربستان پس از حوادث ۱۱ سپتامبر براى ترميم وجهه
خود در آمريکا بيش از۱۷ ميليون دلار خرج کرده است .
دولت سعودى با صرف اين پول که به صورت برنامه هاى روابط عمومى، تبليغات
و لابى در کنگره هزينه شده است ، اميدوار بود، بتواند مردم آمريکا را قانع
کند که دولت اين کشور متعهد به مقابله با ترويسم است .

دولت سعودى همچنين با برنامه هاى تبليغى در شبکه هاى تلويزيونى سعى کرد
کشور عربستان را ملتى مدرن و در راستاى منافع آمريکا به تصوير بکشد.
عربستان سعودى براى لابىهاى خود در کنگره نيز سه دفتر حقوقى معروف در
واشنگتن که داراى روابط و نفوذ گسترده اى در ميان اعضاى کنگره و دولت جورج
بوش هستند را به استخدام خود درآورد تا سياستهاى کنگره و دولت در مورد
عربستان را تحت نظر بگيرند.
در کنار اين اقدامات ، دولت رياض تلاشهاى بسيار جدى براى متقاعد کردن
آمريکا انجام داد که تغيير در محتواى کتابهاى درسى، آموزشهاى جديد براى
روحانيون ، برکنارى عده زيادى از ائمه جماعات مساجد، تعطيلى بسيارى از
انجمن هاى خيريه در کشورهاى آسيايى و افريقايى به ويژه موسسه خيريه الحرمين
و مبارزه علنى با اسلام گراهاى تندور از عمده ترين اين تلاشهاست .
بدون شک هر کس در چنين روزهايى وارد عربستان شود اين احساس به او دست
خواهد داد که کشور در حال آماده باش کامل به سر مىبرد و هيچکس نمىتواند
اين واقعيت را انکار کند که مبارزه عليه تندورها به شکل علنى و در انظار
عمومى در جريان است .
البته اين واقعيت به تشديد تدابير امنيتى که ساکنان پايتخت عربستان
شاهد آن هستند، خلاصه نمىشود، بلکه صدها نفر در اين ارتباط بازداشت شده ،
دهها درگيرى مسلحانه ميان نيروهاى نظامى اين کشور با تندروها روى داده و
هزاران کيلوگرم مواد منفجره بعلاوه صدها قبضه سلاح کشف و ضبط شده است .
امروز در عربستان مبارزه با تروريسم به بخش عمده رويکرد رسمى و روزمره
اين کشور مبدل شده است .
تحليلگران مىگويند، اين تحولات با سياست گذشته عربستان در تضاد است ، چرا
که مقامهاى اين کشور در گذشته از اهميت ناآراميهاى داخلى مىکاستند و در
برخى موارد اساسا آنرا انکار مىکردند.
تلاش ديگر دولت عربستان در اين راستا برگزارى انتخابات شهرداريهاى اين
کشور در سه مرحله است .
اگرچه برگزارى اين انتخابات در مهمترين منطقه يعنى رياض در روزهاى اخير
تحت الشعاع کنفرانس مبارزه با تروريسم قرار گرفت اما مقامات دولت عربستان
در ماههاى گذشته انتخابات شهرداريها را مهمترين گام در راه اصلاحات
برشمردند.
حاصل اين تلاشها آن بود که اوايل ماه جارى يک دادگاه فدرال در آمريکا،
دولت ، وزير دفاع و سفارت عربستان در لندن را از اتهام حمايت مادى و معنوى
از شبکه القاعده تبرئه کرد.
پرونده اين اتهام پس از واقعه ۱۱ سپتامبر گشوده شده بود.
آخرين اقدام عربستان در اين زمينه نيز برگزارى کنفرانس مبارزه با
تروريسم بود تا با تشکيل آن نشان دهد که حاضر به همکارى عملى در سطح
جهانى براى مقابله با اين پديده است .
شايد براى دولت رياض مهمتر از حمايت شرکت کنندگان در اين کنفرانس از
طرح وليعهد اين کشور براى تشکيل مرکز بين المللى مبارزه با تروريسم ، حمايت
نماينده آمريکا از اقدامات ضد تروريستى دولت عربستان بود.
"فرانسين تاونسند" مشاور رييس جمهورى آمريکا در امور امنيت داخلى،
پيشرفت عربستان سعودى در زمينه مبارزه با تروريسم را در خور توجه ارزيابى
کرد.
اين مطلب بارها از شبکه هاى تلويزيونى محلى و بين المللى عربستان پخش شد.
يک کارشناس سياسى معتقد است ، اگر چه بسيارى از دولتمردان سعودى از دانش
سياسى و علم روز در برخورد با تحولات جهانى بىبهره اند اما وجود برخى
کارشناسان و مشاوران زبده در زمينه هاى مختلف آنان را در يافتن راه خود
کمک مىکند.
البته نبايد از نظر دور داشت که بسيارى از مردم اين کشور با اقدامات
دولت در مقابله با افراد مسلح مخالفند.
ناظران امور عربستان معتقدند که مردم اين کشور درخواستهايى دارند که
توسط حاکمان سعودى مورد توجه قرار نگرفته و همين امر موجب بىاعتمادى و
ياس نسبت به دستگاه حاکمه شده و مردم بخصوص جوانان را به آغوش گروههاى
مسلح کشانده است .
اقبال مردم عربستان به القاعده حتى در نظرسنجىهاى رسمى نيز قابل مشاهده
و درک است .
يک شبکه خبرى چندى پيش اعلام کرد در يک نظرسنجى گسترده که در۱۳ استان
عربستان از۱۵ هزار نفر به عمل آمد،۴۸ درصد پرسش شوندگان نسبت به اسامه
بن لادن ابراز علاقه نمودند.
بنابراين عربستان براى مقابله با اين ديدگاهها که از سوى گروههاى
محافظه کار قدرتمند نيز حمايت مىشود، نياز به مستمسکى قوى داشت که کنفرانس
رياض آنرا ايجاد کرد.
در اين ميان دولت عربستان از تمامى مهره هاى خود به جز ملک فهد که بيمار
است ، استفاده کرد.
مفتىکل که از نفوذ زيادى در اين کشور برخوردار است با صدور بيانيه اى از
برگزارى اين نشست حمايت کرد و امير نايف که گفته مىشود يکى از موافقان
حفظ وضع موجود است ، رييس اجلاس رياض شد.
بنابراين غير از سلطان بن عبدالعزيز که پس از اميرعبدالله بيشترين شانس
را براى نشستن بر تخت پادشاهى کشور دارد، تقريبا مردان قدرتمند سعودى در
اين نشست شرکت يا با آن همراهى کردند.
سلطان بن عبدالعزيز درست يک هفته قبل از برگزارى اين نشست به دلايل
نامعلومى که رسانه هاى حکومتى از آن به عنوان "سفر خاص " نام بردند، کشور
را ترک و راهى کشورى که نامش اعلام نشد، گرديد.
در اين راستا کافى است بدانيم که درست در جريان برگزارى کنفرانس رياض
يکى از روزنامه هاى دولتى عربستان به نقل از امير نايف وزير کشور از نزديک
بودن محاکمه سه تن از روحانيون تندرو خبر داد.
اتهام اين سه نفر صدور فتواى تفکير ديگران و حمايت از اعمال خشونت آميز
در اين کشور اعلام شد.
دستگيرى اين روحانيون حدود دو سال پيش انجام گرفت و آنها با حضور در
تلويزيون به اتهامات خود اعتراف کرده و عقب نشينى کردند.
به نظر مىرسد همزمانى طرح محاکمه روحانيون تندرو و کنفرانس رياض مصداق
اين مدعاست که دولت عربستان براى حل مشکل داخلى خود به برگزارى نشست
رياض نياز داشت .
بيان ميزان همکارى دولت رياض با جامعه جهانى براى مبارزه با تروريسم ،
جمع آورى ديدگاه هاى صاحبنظران در امور تروريسم به منظور ترسيم راهبردى
مشخص و ارايه آن به موسسات حکومتى براى برخورد با گروههاى تندرو و بالاخره
خلع سلاح جريانهاى مذهبى تندرو در اين کشور و جايگزينى افکار معتدل تر با
آن مهمترين هدف دولت رياض از برگزارى اين نشست بود.
با آنچه در کنفرانس رياض گذشت نه تنها اين درخواستها جامه عمل پوشيد
بلکه شايد بتوان سعودىها را بزرگترين برنده اين تجمع دانست .