سخنان خبرساز و صريح كوفي عنان در خصوص ايران در گفت‌و‌گو با فايننشال تايمز

مردم ايران دلهره جنگ را دارند. ايران در اقتصاد به توسعه نرسيده و مردم اين را مي‌بينند. سومين توليدكننده نفت جهان هنوز يك پالايشگاه كامل ندارد

كوئنتين پيل، خبرنگار روزنامه فايننشال تايمز، هم زمان با به پايان رسيدن سفر كوفي عنان در خاورميانه با دبير كل سازمان ملل مصاحبه‌اي اختصاصي انجام داد كه متن كامل اين مصاحبه در پنجمين سالگرد حملات تروريستي 11 سپتامبر توسط اين رسانه منتشر شد.

به گزارش ايرانيوز متن كامل سخنان عنان در اين مصاحبه به شرح ذيل است:
فايننشال تايمز: ممكن است در مورد انجام اين ابتكار عمل سياسي (سفر به خاورميانه)، كمي توضيح دهيد؟ فكر مي‌كنيد كه اين اقدام با ضريب خطر بالايي به دليل بالا بردن سطح توقعات دراين منطقه همراه باشد؟

كوفي عنان: احساس مي‌كردم كه راه فرار و دريچه بسيار كمي براي دست يافتن به تثبيت شانس‌هايي كه جهت برقراري آتش بس و تقويت و استحكام بخشيدن به دوام آن در لبنان، از آن ما شد، وجود داشت. خوشبختانه تلاش جامعه بين‌المللي و كل منطقه كمك كرد تا بالاخره آتش فرو بنشيند. مطمئن بودم كه با يك اتحاد و هماهنگي به موقع مي توانيم جلوي ادامه جنگ ميان اسرائيل به لبنان را بگيريم، وقتي كه موفق به عملي كردن چنين تفكر شديم بايد نشان دهيم كه قابليت برقراري شرايطي براي كنترل آن و تقويت دوامش را هم داريم.

اگر چه بسياري از احزاب متوجه شده اند كه قادرنيستند به سادگي حرف هاي خود را به كرسي بنشانند و آنچه از آن به عنوان هدف ياد كرده اند را به حقيقت تبديل كند.

فايننشال تايمز: يك نقطه عطف بارز در اين سفر موجود داشت، اينطور نيست؟ به هر حال در هر دو طرف يعني اسرائيل و حزب الله دريافتند كه نمي توانند جايي بروند و درواقع با وجود جنگ و اختلاف نظرها و صحبت درمورد توانايي و پيروزي و شكست هر كدام سرجاي خود ايستاده است و درنهايت هم تسليم خواسته جامعه جهاني شده‌است.

كوفي عنان: حقيقت اين است كه قطعنامه 1701 شوراي امنيت سازمان ملل حكم يك زبان را براي هر دو طرف بازي كرد تا از سقوط حتمي آنان درپرتگاهي كه خود آن راايجاد كرده بودند، جلوگيري شود.

فايننشال تايمز: به جز جلب نظرات موافق و هم سويي آرا درجريان سفرهايي كه انجام داديد، واقعاً به چه چيزي دست يافتيد؟

كوفي عنان: قبل از هر چيز موفق به يك همكاري موثر با اين كشورها دست يافتم البته فراموش نكنيم كه نخستين تحولات در بروكسل رخ داد، پس ازآن نيز موفق به متوقف كردن بسياري از حوادث در جنوب لبنان شديم.

قطعنامه 1701 و كمك هاي اروپا و كشورهاي منطقه و حتي آسيا نيز به عنوان اصلي ترين پيشتبان ما دررسيدن به اهدافمان مطرح هستند خوشبختانه همه اين عوامل دركنارهم و نقشي كه سازمان ملل به طور خاص در بحران لبنان برعهده گرفت موجب شد تا هر طور كه شده به نبرد ميان حزب الله و اسرائيل پايان داده شود. اگر چه به شدت نگران فرجام اين جنگ و احتمال درگير شدن ساير كشورها درآن بودم اماخوشبختانه هم داستان شدن هم براي يافتن راه حلي جهت رفع اين مشكل و برقراري صلح درمنطقه ما رابه بخشي از اهدافمان رساند.

مشكل فلسطين، مشكل سوريه و مشكل لبنان دل مشغولي اصلي ما دراين سفر بودكه البته به بسياري از سرفصل‌هاي كه براي بررسي آنها برنامه ريزي كرده بوديم به طرز مطلوبي دست يافتيم.

برقراري صلح در لبنان يكي از تمايلات قبلي من به شمار مي رفت كه اميدوارم درسطح منطقه و دنيا توسعه يابد.
به خصوص وقتي كه در رام الله بوديم هم اين موضوع به طور كلي مدنظر قرار داريم.

همه بر اين باورند كه براي رسيدن به اين هدف بايد همكاري و توجه لازم همانطور كه در مورد مساله لبنان صورت گرفت، انجام شود. معتقدم كه آنچه كه هر يك از طرف هاي مذاكره و ديدار با من به زبان آوردند، هرگز فراموش نخواهد شد؛ چراكه ماجراي لبنان نه تنها گره‌اي از مشكلات آنها باز نكرد، بلكه باعث گسترش بيشتر دامنه معضلات آنان شد.

من حتي معتقدم كه درگفت وگو يا مقامات كشورهايي نظير سوريه و ايران هم موفق عمل كرده‌ام. به هر حال براي آنها هم همكاري وهمراهي با جامعه بين المللي و سروسامان دادن به بحران لبنان و جلوگيري از گسترش آن درخاورميانه مهم بوده و هست. من دريافتم كه اين كشورها نيز به همراه بردن با خانواده سازمان ملل اهميت مي دهند اما نبايد فراموش كنيم كه آنها دروقوع آنچه كه منطقه را به شدت تحت تاثير قرار داد مسئول خواهند بود.

فايننشال تايمز: به نظرمي رسد كه سوريه و ايران به خاطر موقعيت نسبتاً به انزواكشيده شده خودشان درجامعه بين المللي از اين اتفاق احساس رضايت و شادي مي كنند اين مساله ما را به شدت نگران كرده است.

كوفي عنان: من مطمئن نيستم كه آنها واقعاً به خاطر چنين چيزي احساس شادي و سوخوشي كنند.

سوال اينجاست كه آيا راه ديگري هم هست؟ رفتارهاي سوريه باعث ايزوله شدن اين كشور شده است اما من فكر مي كنم حقيقت اين است كه آنها تظاهر به شجاعت مي كنند و به شدت هم مشتاق هستند كه دربين همه اعضا جامعه بين المللي پذيرفته شوند. درمورد ايران هم همين حس را دارم و فكر مي كنم كه آنها هم مشتاق به پذيرفته شدن و بازگشت روابط به حالت عادي با اروپا و سايركشورهاي جهان هستند.

فايننشال تايمز: ونظرتان راجع به محمود احمدي نژاد رئيس جمهوري ايران، چيست؟

كوفي عنان: اگر چه نمي توان او را به عنوان نماينده تمام احزاب و گروه‌هاي سياسي به شمارآورد و برخي از نظرات من هم ممكن است درمورد او صدق نكند اما معتقدم كه آنها مردم ايران، با دلهره نسبت به اينكه ممكن است مورد حمله قرار گيرند، زندگي مي كنند.

اقتصاد ايران، اقتصاد چندان قوي نيست و شايد به راحتي به توان گفت كه به اندازه ساير كشورهايي كه زماني در سطح آنها و يا پائين تر از آنها بودند هم به پيشرفت هاي لازم دست پيدا نكرده اند.

مردم ايران سفرهاي زيادي درمنطقه انجام مي دهند، قطر و امارات به عنوان كشورهاي بسيار كوچكي در قياس با ايران وحتي بسياري ديگر از كشورهاي حوزه خليج فارس به خوبي پيشرفت كرده اند اما مردم ايران با همچنان با تحريم مواجه هستند و همين موضوع هم آنها را نگران كرده‌است. مثلا مردم اين كشور با مشكلي مثل تصادف هواپيماها مواجه هستند و دليل بروز اين اتفاق هم عدم وجود شرايط لازم براي تهيه قطعات يدكي هواپيما است.

چه كسي حاضر است بگويد، اين همان چيزي است كه ما مي خواهيم، كشوري كه يكي از بزرگ ترين توليد كننده هاي نفت است حتي يك پالايشگاه كامل نفت هم ندارد. تنها توجه به اين نكته چه حسي را به وجود مي آورد.

فايننشال تايمز: درگيري هاي و اختلافات اتمي اين كشور كه به نظر مي رسند در مسير حساس ترين هم گام بر مي دارد، چقدر شما را نگران كرده است.

كوفي عنان: من نسبت به فعاليت هاي هسته اي اين كشور نگران هستم زيرا فكر ميكنم كه در راس اين مواجه قرار داريم مگر اينكه بتوانيم راهي براي متقاعد كردن مردم براي متوقف كردن بسياري از برخوردها و اختلافات پيدا كنيم.

پوسته بيروني اختلاف پرونده هسته اي ايران را اعضا 1+5 تشكيل مي‌دهند كه قوياً خواستارمتوقف شدن غني سازي اورانيوم براي آغاز مذاكره هستند.

اما ايران دررفتاري كاملاً متفاوت خواستار شروع مذاكره و سپس درصورت امكان پذيرفتن توقف غني سازي است. البته ظاهراً نشان مي دهد كه رسيدن به يك توافق كه هر دو طرف را راضي نگه دارد زياد هم دور از دسترس نيست اما من چندان هم مطمئن نيستم كه به اين سادگي ها بتوان به چنين اتفاق نظري دست يافت.

تمام رهبراني كه من به آنها ملاقات كردم از وقوع بحران ديگر درمنطقه به شدت درهراس هستند و اتفاق نظر دارند كه منطقه خاورميانه تاب تحمل بحران ديگر راندارد.

فايننشال تايمز: تا كنون ايران از سوي كشورهايي نظير آفريقاي جنوبي و برزيل حمايت شده چه كسي مي تواند مدعي شود كه آنها به طور كامل تنها از حق اين كشور و خودشان دفاع مي كنند؟

كوفي عنان: ايران به درست يا غلط از كاري كه مي كند كاملاً مطمئن است. آنها به اين سادگي ها حاضر به اطاعت كردن وتسليم شدن دربرابر خواسته جامعه جهاني نخواهد شد و حتي خود را براي مواجه با شرايط بسيار بدتر هم آماده مي كند. آنها به شما مي گويند كه هيچ قانوني را زير پا نگذاشته اند و درچارچوب حق و حقوق خودحركت مي كنند. ايران براي مدتي طولاني غني سازي اورانيوم را متوقف كرداما پيامدي به همراه نداشت مبتني بر همين رويدادهم حاضر به پذيرفتن شرط و شروطي كه برايش تعريف ميشود نيست. آنها مي‌گويند: ما نمي توانيم به شمااعتماد كنيم و به همين دليل هم درمورد اعتماد به كشورها، گزينشي عمل مي‌كنيم.... همين موضوع هم باعث نگراني من مي‌شود.

فايننشال تايمز: اجازه بدهيد كمي به گذشته نگاه كنيم رابطه ميان آمريكا و خاورميانه و آمريكا و سازمان ملل رابطه اي كه به مركز و قلب بسياري از رويدادها بازمي‌گردد.

كوفي عنان: به نظر مي آيد كه كاملاً درست است و احساس رهبران منطقه زماني كه با آنها صحبت مي كردم هم همين موضوع را به من القا كرد. عراق واقعاً تبديل به يك موضوع مساله ساز شده بود و كاملاً راديكالي در منطقه حركت مي‌كرد پس ما را مجبور به انجام دو واكنش كرد.
اما قبل از هر چيز چند سوال مطرح مي شود: آيا آمريكا بايد عقب نشيني كند؟ و ايا نقش ارتش آمريكا در عراق خوب ارزيابي مي شود؟

بيشتر رهبران و مقامات ارشد منطقه معتقدند كه آمريكا قبل از خروج از عراق مسئول بازگرداندن بسياري از حق و حقوقي كه مردم اين كشور از دست داده‌اند، به آنها است.
محموداحمدي نژاد، به عنوان رئيس جمهور ايران مي گويد: حضور آمريكا در عراق منشا اصلي مشكلات و درگيري ها درمنطقه است. آنها بايد اين كشور را ترك كنند. چنانچه آمريكا تصميم به خروج از عراق بگيرد ما نيز به آنها درتسريع اين امر كمك خواهيم و به مفهوم ديگر ما كاملاً و به طور جدي به تحقق اين موضوع كمك خواهيم كرد.

حقيقت اين است كه آمريكا در حال حاضر در شرايطي قرار دارد كه نه مي تواند درعراق بماند و نه مي تواند اين كشور را ترك كند زيرا بسياري از جدل ها و بحث ها به مشكل ساز بودن و مشكل داشتن نيروهاي آمريكايي باز مي گردد. از سوي ديگر اگر آمريكا كاملاً تصميم به خروج ازعراق را بگيرد. شرايط كاملاً زمينه را براي وخيم تر شدن اوضاع فراهم مي كند. به خصوص اگر نيروهاي امنيتي عراق هم به طور كامل براي مقابله با بسياري از موارد آموزش نديده باشند. به همين دليل هم عقب نشيني و خروج آمريكا از عراق بايد حساب شده و مبتني بر زمان بندي هاي دقيق و حساب شده باشد تا به اين ترتيب مشكلات و صدمات كمتري بر پيكره دولت تازه جان گرفته عراق وارد شود.

فايننشال تايمز: من معتقدم كه حركت آمريكا درعراق مبتني بر تصميم گيري ها و مصلحت انديشي هاي داخلي در آمريكا است. و چندان هم به آنچه در اين كشور عراق يا براي آن كشور رخ مي دهد، ربطي ندارد.

كوفي عنان: من هم تا حدودي با اين نظر موافق هستم.

فايننشال تايمز : نزديك به 10 سال است كه به عنوان دبير كل سازمان ملل درگير مبارزه باموضوعي به نام جنگ سرد هستيد، آمريكا در اين ميان سعي كرده يا نقش كلانتر جهاني رابر عهده بگيرد و يا در برخي مواد آتش اين معركه را دامن بزند، آيا با اين نظر موافق نيستيد؟

كوفي عنان: طرف هاي صحبت با ما در منطقه به طور خاص و عمدتاً همراه و دوست آمريكا به شمار مي آمدند و نسبت به تقويت احساسي كه درمنطقه عليه آمريكا و آنچه كه به خاطر اجراي دموكراسي از سوي آمريكادرخا ورميانه انجام مي شود، نگران هستند، شايد به توان گفت كه همه اينها به خاطر پيشرفت ها و رخ دادهايي است كه در عراق اتفاق افتاده است.

فايننشال تايمز: وقتي در آنكارا بودم با خبرنگار ترك تبار جواني ملاقات كردم كه قوياً معتقد بود اگر كاندوليزا رايس ازتركيه بخواهد تا ارتش خود رابه لبنان اعزام كند و نه كوفي عنان، پارلمان تركيه به طور حتم اين خواسته را رد خواهد كرد.

كوفي عنان: وقتي كه ما صحبت در مورد اعزام نيروهاي سازمان ملل را آغاز كرديم. برخي معتقد بودند كه احتياجي به اعزام نيروهاي تحت حمايت سازمان ملل نيست و تنها يك نيروي چند مليتي براي حضور درمنطقه كافي است. اما من قوياً تاكيد كردم كه بايد از هر لحاظ مراقب بود. اگر قرار باشد تنها يك ارتش چند مليتي به لبنان اعزام شود با توجه به نزديكي اين منطقه به عراق دقيقاّ با بحراني شبيه به آنچه كه درعراق رخ داد مواجه خواهيم شد و مردم و كشور لبنان چنين چيزي را نمي خواهند. حتي دولت هايي كه دراين طرح شركت ميكنند هم حاضر به تجربه وضعيتي كه درعراق رخ دادنبودند. و به همين دليل همه چيز بايد تحت كنترل و بااسم سازمان ملل به حركت مي آمد.
به همين دليل هم دخالت آمريكا نه تنها مشكلي را مرتفع نميكرد بلكه باعث بدتر شدن آن هم مي شد.

فايننشال تايمز: آيا از اينكه سوريه به آنچه كه قول داده است عمل كند، عمل نكند و حزب الله هم چنان مجهزبه تسليحات نظامي شود و درنتيجه اسرائيل همراه حمله باهدف پيروزي به سوريه را در پيش بگيرد، نمي ترسيد؟

كوفي عنان: من هم درمورد شك و شبهه‌هايي كه دراين مورد وجود دارد بسيار شنيده ام اما مطمئن نيستم كه سوريه در چنين شرايطي بخواهد دست به اقدامات نظامي بزند و درگير جنگ دوباره شود. به هر حال به راه افتادن جنگ درمنطقه به شدت خطرناك و زيانبار خواهد بود و باعث بي تداومي و بر هم خوردم آرامش تازه اي كه درخاورميانه حاكم شده، مي شود. بگذاريد صادقانه بگويم فكر نمي كنم كه سوريه تصميم گرفته باشد بر خلاف قول و قرارهايي كه داده عمل كند و آنچه كه درحال حاضر به آن دست يافته ايم را بر باد بدهد.