شبکه سازی در سایه مبارزه ان: مصاحبه با افسا کورنو مبارز ترک
۱۴ آذر ۱۳۸۳
شبكه‌سازي در سايه مبارزه ان
فريبا داودي مهاجر: مهمترين مساله ان، آموزش، آموزش، آموزش است. به نظر من در تمام جوامع توجه به اين مهم مي‌تواند مشكل‌گشاي مسائل ان باشد. اگر ما آموزش را از مقطع ابتدايي شروع كنيم‌أ ديگر با فقر، خشونت و عدم آگاهي ان روبرو نخواهيم بود.در تركيه شبكه ان وجود دارد. اين شبكه در جريان مبارزه ان براي تغيير قوانين شكل گرفته چرا كه مبارزه انسان را متحد مي كند و ان متوجه مي‌شوند كه به تنهايي نمي‌توانند كاري انجام دهند.
افسا كورنو، تحصيلاتش را در رشته تاريخ و فلسفه به پايان رسانده و هم اكنون در سازمان‌هاي غيردولتي در تركيه فعاليت مي‌كند. سي‌و هفت سال دارد و دغدغه اصلي‌اش بهبود وضعيت ان و دختران جوان در مناطقي است كه امكان رشد و ترقي براي آنان وجود ندارد.
وي 4 سال است كه در كنار فعاليت‌هاي ديگرش بر روي حقوق ان و تغييرات در قانون كار مي‌كند و دورترين منطقه در آناتولي شرقي يعني در كنار مرزهاي سوريه و عراق را براي فعاليت انتخاب كرده است. منطقه‌يي كه محل دگي كردها است و آداب و رسوم به جاي قانون حاكميت دارد. وي از طرف مركز كنشگران داوطلب براي سمينار ان «جنوب،جنوب» دعوت شده بود.
افسا اگر ممكن است كمي راجع به سازمان خودتان توضيح بدهيد؟
اين انجمن يكي از اولين سازمان‌هاي غيردولتي است كه مسائل مربوط به قتل‌هاي ناموسي را در تركيه مطرح و نسبت به اين مساله روشنگري كرد. شايد باور نكنيد اما ما در منطقه‌يي فعاليت مي‌كنيم كه در آنجا دختران به مدرسه نمي‌روند و خانواده‌ها به دليل نداشتن توانايي مالي و پرجمعيت بودن تنها پسران را به مدرسه مي‌فرستند و به همين دليل دختران را در عنفوان جواني وادار به ازدواج مي‌كنند.
ازدواج‌هايي اجباري كه دختر هيچ نقشي در آن ندارد. و به همين دليل ما «پروژه تحصيل دختر بچه‌ها» را آغاز كرديم و پيگيرانه روي آن كار مي‌كنيم و پنج سال است كه با آگاهي بخشي، لابي و كار فرهنگي زمينه تحصيل را براي دختربچه‌ها فراهم كرده‌ايم و البته هنوز راه سختي براي فراگيري پروژه در دست داريم.
منابع مالي اين پروژه را چگونه فراهم كرده‌ايد؟
ما با يك شركت توليد موبايل صحبت كرده‌ايم و آنها را توجيه نموده‌ايم كه توجه به مردم محروم جنوب شرقي آناتولي مي‌تواند چه دستاوردهايي داشته باشد و اين شركت هم با كمك‌هاي مالي زمينه آموزش و تحصيل دختران را فراهم مي‌كند.
به هر حال آموزش دختر بچه‌ها يك مشكل است و ما در مورد آموزش همگاني مشكل داريم. حتي معلمان حاضر نمي‌شوند در اين مناطق مرزي كار كنند و ما به همين دليل اين منطقه را انتخاب كرده‌ايم. زيرا فعاليت در شهرهاي بزرگ نمي‌تواند مشكل همه ان و دختران جوان كشور را حل كند و بايد سازمان‌هاي غيردولتي در تمام كشور فعاليت كنند.
در اين منطقه ان بدون اجازه مردان حتي نمي‌توانند از خانه خارج شوند و بدون اجازه كاري انجام دهند به همين دليل ما با گرفتن جشن و فستيوال و مراسم مخصوص ان آنها را از خانه بيرون مي‌آوريم و در همان جشن‌ها به شكل غيرمستقيم از حقوق آنها صحبت مي‌كنيم و راجع به ضرورت سوادآموزي و بهداشت توضيح مي‌دهيم. حتي ما روز 8 مارس را از همين طريق معرفي كرده‌ايم و آنها اين روز را مي‌شناسند.
اما دولت تركيه يك دولت لاييك است. چگونه با وضع قوانين نتوانسته قوانيني وضع كند كه دختران را اجباري به مدرسه بفرستد؟
آنچه در جامعه تركيه و در مناطق روستايي اتفاق مي‌افتد با قانون اساسي و قوانين عادي فرق دارد. جامعه داراي تضادهاي بي‌شمار و متفاوتي است. دولت عقد غيررسمي را غيرقانوني اعلام كرده است اما در آنجا وجود دارد. تحصيل همگان هم قانون است اما وجود ندارد. حتي در مباحث ديني هم هيچ دولتي نمي‌تواند عقايد ديني را عوض كند. روسري در كشور ما خلاف است اما مردمي كه باور ديني دارند روسري سر مي‌كنند. من در ج.پ.ج ديگري در اين منطقه كار مي‌كنم كه ده سال سابقه فعاليت دارد و ما روي حقوق بشر ان كار مي‌كنيم و هيچ ارتباطي هم با خارجي‌ها و تجدد نداريم.
يك سازمان كاملا ترك و محلي است كه در سطح محلي و منطقه‌يي روي آموزش ان تمركز كرده‌ايم. 500 آموزش حقوق بشر ان ديده‌اند. آن هم در اين منطقه محروم. از خلال صحبت با آنها كمبودها و نواقص در قانون را ريشه‌يابي كرده‌ايم و از سال 1998 تاكنون با گروه مربوطه دولتي كه خدمات اجتماعي دولت را انجام مي‌دهد روي اين نواقص و كمبودها گفت‌وگو مي‌كنيم، حتي دولت تركيه روي اين آموزش‌ها به ما كمك مي‌كند و اين مستمرترين برنامه آموزش ان است كه هنوز در اين منطقه حتي در سطح ملي ادامه دارد.
شما همواره بر روي مساله آموزش تاكيد مي‌كنيد. در تركيه بعد از آموزش مهمترين مشكل ان چيست؟
مهمترين مشكل مساله آموزش و آموزش و آموزش است. به نظر من در تمام جوامع آموزش مي‌تواند راهگشاي مشكلات ديگر باشد. بله فقر و وابستگي اقتصادي مشكل است. خشونت عليه ان مشكل است. عدم آشنايي ان با حقوق خودشان مشكل است ولي همه اينها در سايه آموزش حل مي‌شود. اگر ما آموزش را از مقطع ابتدايي شروع كنيم، قطعا با چنين مسائلي در بزرگسالي روبرو نخواهيم بود.
شما از خشونت صحبت كرديد. در تركيه ان با خشونت روبرو هستند؟
فراوان، فروان وجود دارد. ما يك برنامه آموزش 4 ماهه داريم و ان را هفته‌يي يك بار، در گروههاي 30 تا 35 نفره در مراكز اجتماعي كه به وسيله خدمات اجتماعي دولت به وجود آمده جمع مي‌كنيم و در آنجا با ان درباره راههاي مقابله با خشونت و راههاي قانوني كه وجود دارد صحبت مي‌كنيم. و توضيح مي‌دهيم كه خشونت تنها جسمي نيست و خشونت‌هاي جنسي و رواني هم از جمله خشونت‌هايي است كه مي‌تواند ان را مورد هجوم و آسيب قرار دهد. در اين رابطه، سمينارها و كنفرانس‌هايي برگزار مي‌كنيم كه عمومي‌تر است و حالت كمپيني دارد و يا نشست‌هايي كه ان بتوانند تجربيات خود را مبادله كنند.
دولت چه راهكارهايي براي مقابله با خشونت تعريف كرده است؟
ان مي‌توانند تنها با دادن يك اظهارنامه دولت را موظف كنند كه مرد را از خانه دور كنند. تنها نفس اظهارنامه كفايت مي‌كند. حتي روند شكايت و درخواست طلاق براي ، روند بسيار ساده‌يي است.
يعني چه؟ مرد را چگونه از خانه دور مي‌كنند؟
پليس دخالت مي‌كند و فورا مرد را از خانه دور مي‌كند. و در خانه مي‌ماند زيرا خروج از منزل تبعاتي دارد كه ممكن است به صلاح خودش و جامعه نباشد.
در منطقه آناتولي شرقي خانه امن وجود دارد؟
خانه امن وجود ندارد. افسوس كه نيست. قبلا وجود داشت و وابسته به شهرداري فعاليت مي‌كرد. اما بعدها بسته شد و ما هم اكنون در حال لابي هستيم تا اين خانه‌ها باز شود. ما جديدا يك ظرفيت خوب قانوني پيدا كرده‌ايم كه كشف نشده بود.
قانون مي‌گويد هر بلديه )شهرداري( موظف است در هر ناحيه شهرداري خانه امن تاسيس كند. البته هرگز كسي از بيرون نمي‌آيد تا براي احداث خانه‌هاي امن تلاش كند. اين بستگي به ان دارد كه با تلاش و فعاليت مستمر و پيگيري‌هاي خود اين ظرفيت قانوني را از بالقوه به بالفعل تبديل كنند و اگر نه كسي از بيرون نمي‌آيد اين كارها را براي ما انجام دهد و ما سعي مي‌كنيم ان با آگاهي به قانون، قانونيت ببخشند.
ما شنيده‌ايم در تركيه هم قتل‌هاي ناموسي وجود دارد؟
بله وجود دارد. در مناطق حاشيه‌يي و بخصوص در مناطق مهاجرنشين بيشتر ديده مي‌شود و به دليل اينكه مهاجرت در كل كشور وجود دارد مي توان گفت قتل‌هاي ناموسي به جاي كنترل، تسري پيدا كرده است.
قانون درباره قتل‌هاي ناموسي چه مي‌گويد؟
در گذشته يك تخفيف‌هايي براي قتل‌هاي ناموسي در نظر مي‌گرفتند. مردهايي كه مي‌گفتند قتل را بخاطر حفظ ناموس انجام داده‌اند تنها به 2 سال حبس محكوم مي‌شدند و تخفيف‌هايي هم براي نوجواناني بود كه دست به اين عمل مي‌زدند اما در قانون جديد ديگر هيچ تخفيفي نيست. با فعاليت‌هاي سازمان‌هاي غيردولتي ان قوانين جديد اصلاح شده و اين قتل‌ها با عنوان جنايت مربوط به رسوم قبيله‌يي مطرح شده است.
البته ما مايل بوديم عنوان جنايات ناموسي باشد اما موفق نشديم. امروز ديگر مخففه‌هاي ديگري وجود ندارد. الان اين قانون جرم عليه شخص محسوب مي‌شود نه جرم عليه جامعه.
حق طلاق در تركيه چگونه است؟
برابر است. قبلا هم برابر بوده و بعد از طلاق كليه اموال تقسيم مي‌شود. ارث هم برابر بوده و قبلا هم برابر بوده است و سرپرستي بچه‌ها به مي‌رسد مگر در صورتي كه معتاد يا الكلي باشد. اينها حقوقي است كه ان براي آن مبارزه نكرده‌اند و در قانون اساسي آمده است.
اجازه مسافرت؟
ها خودشان تصميم مي‌گيرند و براي مسافرت نيازي به اجازه مردان نيست.
آيا فعالان در تركيه موفق به شبكه‌سازي شده‌اند؟
شبكه وجود دارد. هم ملي و هم بين‌المللي. و اين شبكه در جريان مبارزه ان براي تغيير قوانين به وجود آمده است. مبارزه انسان‌ها را متحد مي‌كند و ان متوجه مي شوند كه به تنهايي نمي‌توان كاري انجام داد.
شما از لابي با دولت هم استفاده كرديد؟
ما همواره با مجلس و دولت گفت‌وگو مي‌كرديم و سعي مي‌كرديم كه آنها را تحت تاثير قرار بدهيم. هيچ كار متفرقه‌يي وجود نداشت.هر اتفاق و تحولي كه در قوانين جزايي اتفاق افتاد، همه به همت ان بود. عموم كار نكرد، شبكه ان فعاليت كردند.
آيا دولت به شما كمك مالي مي‌كند؟
به هيچ‌وجه. دولت هيچ وقت به سازمان‌ها كمك نمي‌كند. البته از كمك‌هاي خارجي استفاده مي‌كنيم. پروژه مي‌دهيم و آنها به ما براي بهبود وضعيت ان كمك مي‌كنند.
دولت روي كمك‌هاي خارجي حساس نيست؟
به هيچ وجه. اين يك روند پذيرفته شده در دنيا است. در كشورهاي در حال توسعه و بسياري از كشورها پروژه‌هاي مختلف آموزشي، ترويجي تعريف و پياده مي‌شود.
در تركيه تشكيلات دولتي براي ان وجود دارد؟
مركزي است كه وزيري هم دارد. دو سازمان هم داريم. اما افسوس كه آن طور كه بايد كار نمي كنند. من فكر مي كنم اگر مسوولان اين نهادها مردها بودند، بيشتر به ما كمك مي‌كردند. در همين اصلاح قوانين جزايي، ان دولتي مقابل ما مقاومت مي‌كردند.
وضعيت ان ايراني را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
قبل از اينكه به ايران بيايم، فكر مي‌كردم وضعيت ان در ايران ترحم برانگيز است اما در حيرت مانده‌ام كه اين ان با محدوديت امكانات چگونه توانسته‌اند اينگونه فعاليت كنند. در شيوه مبارزه آنها هم در حيرتم. مبارزه براي احيا و اصلاح حقوق و آموزش بالاي آنها و توانمندي و شايستگي كه در چنين شرايطي به دست آورده‌اند. آموزش ان عالي واقعا عالي است.
دولت هم مايل است كه ان باسواد شوند و كمك هم مي‌كند و مايل است كه وضعيت بهداشت عمومي ارتقا پيدا كند و ان هم از اين موقعيت‌ها حداكثر استفاده را كرده‌اند.
خوشحالم كه براي سمينار ان «جنوب، جنوب» به ايران سفر كرده‌ايد و اميدوارم كه باز هم شما را در ايران ببينم.