گفتگوی اخبار روز با مهدی فتاپور

پیرامون همایش دوم اتحاد جمهوریخواهان ایران

• اتحاد جمهوريخواهان راه رسيدن به هدف راهبردی خود که تغيير ساختار سياسی و استقرار يک جمهوری عرفی در ايران است را در وحله اول شکل دهی يک بديل جمهوريخواهی در ايران که تمايز خود را با ديگر بديل ها يعنی مشروطه خواهی اسلامی و پادشاهی بروشنی ترسيم کند، می داند
• جبهه «دموکراسی و حقوق بشر» اصلاح طلبان، جبهه آزادی خواهی و دمکراسی نيست. در عين حال نزديکی نيروهای فوق با يکديگر آنجا که در مقابل نيروی حاکم و در دفاع از جنبش های دمکراتيک و مدنی عمل کند مثبت و مورد تاييد اتحاد جمهوری خواهان ايران خواهد بود
• تفکر و عادات گذشته تشکيلاتی ما با تشکلی که بر مبنای پذيرش ايده ها و نظرات متفاوت شکل گرفته در تناقض است و بايد ما برمبنای ديد جديدی از سازمانيابی در تشکلی وسيع با گرايش های گوناگون عمل کنيم.

دومين همايش «اتحاد جمهوری خواهان ايران» روزهای 17 تا ژوئن آينده در شهر فرانکفورت آلمان برگزار می شود. اخبار روز در گفتگويی با آقای مهدی فتاپور، پيرامون اين همايش و برنامه های در دستور آن و همچنين سياست های اتحاد جمهوری خواهان ايران گفتگويی انجام داده است. مهدی فتاپور مسئول هيات اجرائی اتحاد جمهوری خواهان ايران است.

آقای فتاپور؛ همايش دوم اتحاد جمهوريخواهان اين هفته برگزار ميشود. چه موضوعاتی مورد بحث خواهد بود؟
- در اين همايش شرايط کنونی جامعه ايران و سياست اتحاد جمهوريخواهان در قبال آن، سياست خارجی و کارپايه تشکيلاتی مورد بحث و تصميم گيری قرار خواهد گرفت. همچنين سندی در رابطه با اقوام و مساله ملی مطرح گرديده که در اين رابطه نيز بحث وتصميم گيری خواهد شد. پيش نويس اين اسناد در سايت جمهوريخواهان منتشر شده.

اگر بخواهيم احکام مطرح شده در سند سياسی را در جند تز اصلی بيان کنيم، آن تزها چه خواهد بود؟
- پاسخ به سوال شما دشواراست و اين احتمال وجود دارد که با چند تز ايده های سند تقليل داده شده و دقيُق نباشد. ولی اگر من بخواهم با پذيرش اين دشواری به سوال شما پاسخ دهم. اين سند بر شکل گيری و تقويت جامعه مدنی در ايران تاکيد نموده و نيروهای اين جامعه را مهمترين منبع روند دمکراتيک سازی درايران معرفی کرده و راهبرد «محاصره مدنی» با هدف تضمین فرآیند دمکراتیک سازی در نظام اجتماعی- سیاسی ايران را مطرح نموده و تقويت اين نهادها را که ميتواند در شرايط مناسب به تشکيل جنبشی فراگير بيانجامد و شرايط کنار گذاشتن حکومت را ايجاد نمايد مورد تاکيد قرار داده.
در رابطه با اولويت سياسی اتحاد جمهوريخواهان راه رسيدن به هدف راهبردی اجا که تغيير ساختار سياسی و استقرار يک جمهوری عرفی در ايران است را در وحله اول شکل دهی يک بديل جمهوريخواهی در ايران که تمايز خود را با ديگر بديل ها يعنی مشروطه خواهی اسلامی و پادشاهی بروشنی ترسيم کند دانسته و شکل گيری و تقويت اين بديل را در گرو ارايه و ترويج گفتمان مستقل جمهوريخواهی ميداند.

با توجه به تفاوت نظرهايی که در زمينه سياسی در درون اتحاد جمهوری خواهان ايران وجود داردد؛ چگونه است که تنها يک سند برای ارائه به نمايش تهيه شده، آيا همه مسئولين با اين سند موافقت دارند؟
- تا بامروز سند ديگری به همايش ارايه نشده و احتمالا در رابطه با برخی مواد اين سند تفاوت نظر وجود خواهد داشت و پيشنهادات آلترناتيو مطرح خواهد شد.

يکی از مسايل عمده مورد اختلاف در سالهای اخيررابطه با نيروهای اصلاح طلب درون حاکميت بود، آيا آنچه در سند ارايه شده آمده، يعنی تاکيد بر شکل دهی بديل جمهوريخواه مورد توافق همه اعضا اتحاد جمهوری خواهان خواهد بود؟ بعضی از شرکت کنندگان همکاری و تشکيل جبهه ای با مشارکتی ها و ديگر نيروهای اصلاح طلب را در مقايسه با تلاش در اين راه دارای اولويت نخواهند دانست؟
- در سندی که آماده شده تلاش برای شکل دهی بديل جمهوريخواهی بعنوان اولويت سياست ما تعريف شده و من تصور ميکنم اين ايده با اکثريت قوی در همايش به تصويب خواهد رسيد

اما در مورد انتخابات در درون اتحاد جمهوری خواهان ايران تفاوت برخورد وجود داشت. سياست اتحاد جمهوری خواهان مبنی بر ضرورت ارايه کانديد مستقل از طرف برخی کادرهای رهبری آن مورد نقد قرار گرفت و برخی آنرا راديکال و برخی محافظه کارانه تلقی کردند. هم اکنون در حاليکه بيانيه رسمی شما تحريم انتخابات را مطرح کرده، برخی از کادرهای مسئول از رای دادن به معين دفاع ميکنند...
- صحيح است. شورای هماهنگی اجا مهمترين وظيفه خود را تلاش در راه سازمان يابی و ارايه نيروی مستقل خواهان تحول بنيادين در اين انتخابات دانست و بر اين نظر بود که اين امر در گرو ارايه برنامه اثباتی مستقل و ارايه چهره مستقل اين نيروست. ما در اين راه تلاش کرديم که متاسفانه هم بدليل شرايطی که نيروی حاکم پديد آورده و هم بدليل عدم آمادگی مجموعه اپوزيسيون اين امر عملی نشد. بخشی از دوستان ما با دلايل متفوات اين سياست را تاييد نکرده و آنرا نادرست و يا غير عملی ميدانستند. پس از اين پروسه هم، امروزبرخی از دوستان ما به سياست تصويب شده انتقاد داشته و از رای دادن به اقای معين دفاع ميکنند. چنين تفاوت برخوردهايی در درون اجا وجود داشته و خواهد داشت. مهم آنست که ما در هر زمينه سياسی بتوانيم بعنوان اجا تصميم گرفته و درآن راستا عمل کنيم. اينکه در درون جريانی مانند اجا برخی کادرها با سياست مصوب موافق نباشند و آنرا نقد کنند، در آينده هم وجود خواهد داشت.

در درون اتحاد جمهوری خواهان ايران کسانی هم هستند که انتخاب رفسنجانی را مثبت بدانند؟
- من با چنين نظری در درون اجا برخورد نداشته ام

جبهه آزادی خواهی و دمکراسی مطرح شده توسط آقای معين و يزدی و سحابی هم در همايش مورد بحث قرار خواهد گرفت؟
- من تصور نميکنم ضرورتی داشته باشد که همايش در رابطه با مسايل مشخص سياسی روز موضع گيری نمايد. در صورتيکه سند پيشنهادی به تصويب برسد، سمت گيری معينی را در برخورد با اين نزديکی ترسيم ميکند. اولويت سياست ما تلاش در راه بديل جمهوريخواه است . همکاری ها و اتحادها و اتخاذ سياست اجابر مبنای اولويت های مطرح شده شکل خواهد گرفت. در عين حال اجا همکاری معين با نيروها در زمينه های مشترک را تاييد ميکند. بر اين اساس رهبری آينده امکان تصميم گيری مشخص منجمله در اين زمينه را خواهد داشت.
اين جبهه در برگيرنده نيروهای جمهوريخواه و خواهان تحول بنيادين نيست و حداقل در اين مرحله تنها بخشی از نيروهای ملی مذهبی و مشارکت را شامل ميشود و طبيعتا اين بمعنای شکل دهی بديل جمهوريخواهی مورد نظر سند پيشنهادی نيست. اين اتحاد جبهه آزادی خواهی و دمکراسی نيست. در عين حال نزديکی نيروهای فوق با يکديگر آنجا که در مقابل نيروی حاکم و در دفاع از جنبش های دمکراتيک و مدنی عمل کند مثبت و مورد تاييد اجا خواهد بود.

در زمينه ی سياست خارجی آنچه بيشتر مورد توجه است نظر اتحاد جمهوری خواهان در مورد رابطه ايران و آمريکاست. با اين مساله چگونه برخورد خواهديد کرد؟
- در اين سند سياست حاکم بر کشور که بحران 26 ساله حاکم بر روابط ايران و آمريکا را تداوم بخشيده و منجر به زيانهای جبران ناپذير بر کشور گرديده، مورد تاکيد قرار گرفته و خواست اکثر مردم ايران در پايان دادن به فضای خصومت آميز در روابط دو کشور و گفتگوهای مستقيم و روابط رسمی و عادی تاييد شده

در اين پيش نويس بر ضرورت پايان دادن به تنش و بحران تکيه شده ولی در رابطه با اعمال فشار به رژيم اسلامی چه گفته شده است؟
- اجا همواره بر ضرورت اعمال فشار بين المللی در رابطه با نقض حقوق بشر در ايران تاکيد نموده. در سند پيش نويس چنين ضرورتی مورد تاکيد قرار نگرفته و حتما اين مساله در همايش مطرح خواهد شد. به نظر من اين مساله يکی از پايه های سياست ما و وظيفه مرکزی ما در روابط بين المللی است. سند در اين زمينه به نظر من ناقص است و بايد در همايش تصحيح شود.

پيشنهادات متفاوتی در زمينه تشکيلاتی مطرح شده است. به نظر ميرسد در اين رابطه اختلاف نظر شديد تر است. موضوعات مرکزی اختلاف چيست؟
جواب: آنچه به نظر من روشن است پس از يکسال فعاليت ضرورت انسجام و يافتن راههای عملی، تشکيلاتی برای ارتقا کارآيي اين تشکل ضرور است. ما نواقصی در مصوبات و نحوه کارمان داشته ايم که لازم است تصحيح شود. در راه حل هایی که ارايه ميشود به نظر من چند نقطه مرکزی است که تمايز برخورد وجود دارد.
اولين موضوع درک ما از اين تشکل و نتايج سياسی، تشکيلاتی ناشی از آنست. بحثی که از همان ابتدای تاسيس اجا تحت عنوان حزب و يا جبهه مطرح بوده.

خودتان نسبت به اين مساله چه نظری داريد؟
- به نظر من صرف نظر از آنکه ما اين تشکل را با چه عنوانی بناميم، اين تشکل از نيروهايی با گرايش های اجتماعی و با تاريخ متفاوت تشکيل شده و نزديکی مابين نيروهای جمهوريخواه در داخل کشور که پيش ميرود نيز همين خصوصيت را دارد. اين تشکل را با يک حزب چپ، سوسيال دمکرات و يا ليبرال نميتوان تعريف کرد. اين تشکل با همين خصوصيت و بعنوان يک تشکل مستقل بايد انسجام و کارآيی داشته باشد و در عين حال هر راه حلی بايد با توجه به اين گرايش ها و واقعيت اين نيرو ارايه شود. من تصور ميکنم راه حل هايی که کارآيی و يا صراحت نظر را در گرو تعيين تکليف در راستای يکی از اين گرايشها بداند نادرست است و هر راه حلی که تصميم گيری در رابطه با سياست های مشخص و ارتقا کارآيی تشکيلاتی را مغاير آن گوناگونی بداند دچار خطاست
نکنه دوم که به نظر من حتی مهمتر از اوليست برداشتی که ما از يک تشکل سياسی مدرن در جهان امروز داريم.

منظورتان بطور مشخص چيست؟
- همه نيروهای شکل دهنده اجا در گذشته يا عضو سازمانهای چپ بوده اند و يا به تشکل های جنبش ملی تعلق داشته اند. سياست حاکم براين تشکل ها يا سانتراليزم دمکراتيک در مورد چپ ها بوده و يا سانتراليزم متکی بر يک يا چند تن يا بعبارت ديگر سانتراليزم مطلق در مورد ملی ها. تفکر و عادات گذشته تشکيلاتی ما با تشکلی که بر مبنای پذيرش ايده ها و نظرات متفاوت شکل گرفته در تناقض است و ما بايد برمبنای ديد جديدی از سازمانيابی در تشکلی وسيع با گرايش های گوناگون عمل کنيم. در اين عرصه سازمانهای سياسی در اروپا و آمريکا تجربيات گرانبهايی دارند که ما لزومی ندارد که همه مسايل را مجددا خود از نو تجربه کنيم و ميتوانيم بسياری از اين تجربيات را بکار گيريم. همه تشکل های امروز بر اساس تلفيقی از مديريت واحد با اختيارات غير مرکزی و يا آنگونه که مطرح ميشود اشکال شبکه ای کار اداره ميشود.

اما منتقدين می گويند اين اشکال با شرايط ايران خوانايی ندارد...
- من چنين نظری را قبول ندارم. طبيعی است در بکار گيری هر تجربه ای شرايط مشخص آن تشکل را بايد مورد توجه قرار داد ولی اگر نفی اين تجربيات در راستای دفاع از عادات تشکيلاتی پيشين باشد؛ به نظر من نادرست است

می توانيد روشن تر بيان کنيد؟
- مثلا اينکه در ايران سازمانهای سياسی با يک صدايی بودن شناخته شده اند و فرهنگ برخورد با يک سازمان سياسی با نظرات متفاوت وجود ندارد و اگر در درون يک سازمان نظرات متفاوت با نظر غالب کنترل نگردد، اغتشاش و سردر گمی تلقی خواهد شد و يا آنکه در ايران همواره حرکت های سياسی حول افراد شکل گرفته و از اين مقدمات نتايح تشکيلاتی استنتاج گردد.
فضای سياسی امروز ايران با 20 سال پيش متفاوت است و سازمانهای سياسی داخل کشور بسياری از اشکال مدرن کار تشکيلاتی را بکار ميگيرند و درمورد اجا با توجه به نظراتش و با توجه با آنکه اکثر اعضا آن سالهاست در خارج از کشور ساکنند، انتظار ميرود در اين عرصه راهگشا باشد.

فکر ميکنيد در اين همايش در اين رابطه چه تصميماتی اتخاذ خواهد شد
- من فکر ميکنم اکثريت قاطع شرکت کنندگان در همايش خواهان يافتن راههايی برای ارتقا کارآيی آجا هستند و قطعا دراين جهت تصميماتی اتخاذ خواهد شد.
در عين حال فکر ميکنم همه مسايلی که مطرح شد در چهارچوب ماده های اساسنامه ای نمی گنجد و در عمل واقعی و با غلبه فرهنگ کاری و تشکيلاتی به نظر من مدرن عملی خواهد شد