برنامه اتمي ايران و سياست جديد همسايگان
دوشنبه ۵ دى ۱۳۸۴ - ۲۶ دسامبر ۲۰۰۵
برخی از همسايگان کشور ايران که تاکنون در برابر برنامه هستهای ايران سکوت اختيار کرده بودند، اينک در حال شکستن سکوت خود و موضع گيری در برابر اين مساله هستند.
در بين همسايگان جمهوری اسلامی، ترکيه نخستين کشوری بود که گزارش هايی در مورد نگرانی آن کشور از برنامه هستهای ايران در مطبوعاتش انتشار يافت.
چندی پيش برخی از مطبوعات ترکيه گزارش دادند موسسه ايده پردازی که مسئول تهيه دستور کار برای شورای عالی امنيت ملی ترکيه است در يکی از ايده های پيشنهادی خود به اين شورا، جمهوری اسلامی را به دليل « تلاش برای ساخت بمب اتمی » تهديدی جدی عليه جمهوری ترکيه قلمداد کرده بود.
همچنين برخی از گزارشها حاکيست که در روزهای اخير نيز پرونده هسته ای ايران موضوع مذاکره بين مقامهای بلندپايه نظامی ترکيه و اسراييل بوده است. روزنامه جمهوريت چاپ ترکيه گزارش داده که مساله ايران در مرکز گفتگوی دان هالوتز رئيس ستاد ارتش اسراييل با حيلمی اوزکوک همتای ترک وی قرار داشته است.
گفته میشود که در اين گفتگوها مقامهای نظامی ترک ضمن اظهار نگرانی از برنامه هستهای ايران، نسبت به هرگونه حمله نظامی ارتش اسراييل به تاسيسات اتمی جمهوری اسلامی هشدار دادهاند و خواستار اعمال فشار ديپلماتيک جامعه جهانی برای حل اين مساله شدهاند
موضع کشورهای حاشيه خليج فارس
افزون بر ترکيه، برخی همسايگان عرب ايران در حاشيه جنوبی خليج فارس هم در روزهای اخير سياست سکوت را در برابر برنامه اتمی ايران کنار گذاشتهاند و عبدالرحمن العطيه دبير کل شورای همکاری خليج فارس طی يک ماه گذشته چندين بار از برنامه هستهای ايران ابراز نگرانی کرده است.
در جريان اجلاس سران شورای همکاری خليج فارس نيز که هفته پيش در ابوظبی برگزار شد، موضوع هستهای ايران يکی از بحثهای جنجال برانگيز اعضای شورا بود.
پيش از برگزاری اجلاس، رسانههای منطقه از جمله شبکه تلويزيونی الجزيره، از قول منابع ناشناس در شورای همکاری خليج فارس گزارش داده بودند که سران شورا در بيانيه نهايی خود از برنامه هستهای ايران ابراز نگرانی می کنند.
البته بيانيه نهايی سران، متفاوت از اين نوع گزارشهای مطبوعاتی بود و در آن اشاره روشنی به برنامه اتمی ايران نشده بود.
گفته میشود عمرو موسی دبير کل اتحاديه عرب از سران شورای همکاری خواسته بود که به جای تاکيد بر «خطر هسته ای ايران» بر «خطر هسته ای اسراييل» تمرکز کنند.
دخالت عمرو موسی در اين موضوع ناخشنودی امارات متحده عربی را در پی داشت به طوری که وزير خارجه اين کشور موسی را به عدم درک موقعيت کشورهای حاشيه جنوبی خليج فارس متهم کرد. در پاسخ به اين انتقاد، عمرو موسی تاکيد کرد که اتحاديه عرب بارها نگرانی خود را نسبت به برنامه اتمی ايران ابراز کرده است.
پاکستان و اظهارات ضد و نقيض
در اين ميان، پاکستان همسايه شرقی ايران که خود به سلاح اتمی مجهز است، مواضع گاه ضد و نقيضی در برابر پرونده هستهای ايران اتخاذ کرده است اما مقامات ارشد پاکستانی تاکيد کرده اند که اسلامآباد از اعمال زورعليه ايران حمايت نخواهد کرد.
هفته پيش رسانههای عربی و ايرانی از قول وزير خارجه پاکستان گزارش دادند که اگر ايران مورد حمله نظامی قرار گيرد، اسلامآباد در کنار تهران خواهد ايستاد. اما گزارشهای بعدی به نقل از مقامات ارشد وزارت خارجه پاکستان حاکی از تکذيب اين خبر بود.
با توجه به موارد فوق به نظر میرسد که برخی از همسايگان ايران قصد دارند به طور علنی وارد مناقشه اتمی ايران با غرب شوند و بخشی از بار اين مناقشه را بر دوش کشند.
سياست جديد اين دسته از همسايگان ايران که عموما متحد نزديک آمريکا هستند، مغاير سياست پيشين آنها مبنی بر دور ماندن از مرکز مناقشه است.
نقش آمريکا و دگرگونی شکل مناقشه
احتمال اينکه آمريکا از اين دسته از متحدان خود خواسته باشد که در مناقشه اتمی ايران، نقش علنیتر و مهمتری بر عهده گيرند، بسيار است.
ظاهرا همسايگان ايران حتی آن دسته از همسايگانی که نسبت به نيات اتمی ايران ترديد دارند، ترجيح میدهند که طرف اصلی مناقشه با ايران، آمريکا و متحدانش در خارج از منطقه باشند، تا در هر نوع رويارويی احتمالی بين ايران و آمريکا، منافع آنها به خطر نيفتد، اما به نظر میرسد که آمريکا از چنين سياستی راضی نباشد.
آمريکا برای آن دسته از همسايگان ايران که در موقعيت شکننده و ضعيفی به سر میبرند، مانند افغانستان و عراق، سياست دور ماندن از مناقشه اتمی ايران را تجويز میکند، اما ظاهرا اين سياست را برای اعراب حوزه جنوبی خليج فارس، ترکيه و احتمالا پاکستان نمیپسندد.
ورود کشورهای مسلمان همسايه ايران به مناقشه اتمی جمهوری اسلامی، به آمريکا کمک میکند که اين مناقشه را از قالب مورد علاقه ايران يعنی معرفی آن به عنوان رويارويی اسلام – غرب و يا منازعه شمال – جنوب خارج کند و آن را به صورت تهديدی عليه نظام جهانی نشان دهد.
به اين ترتيب، احتمال دارد که در ماههای آينده انتقاد همسايگان ايران از برنامه اتمی اين کشور، شديدتر شود.
منبع: سایت نیروهای ملی مذهبی ایران