بودن يك كليشه است

گفت وگو با سوزان سونتاگ

گرى يانگ نويسنده روزنامه گاردين بعد از حادثه يازده سپتامبر، زمانى كه سوزان سونتاگ با سرطان دست و پنجه نرم مى كرد با او در آپارتمانش در پاريس كه مشرف به رود سن بود، ملاقات كرد. آنچه كه در اينجا مى خوانيد شرحى جذاب از اين ديدار است كه در آن سونتاگ علاوه بر تشريح ديدگاه هاى سياسى، فلسفى و ادبى اش درباره كودكى، نوجوانى و دگى خصوصى اش حرف زده است. سوزان سونتاگ در فوريه ۲۰۰۵ بعد از سال ها مبارزه با سرطان در نيويورك درگذشت.
• • •


سوزان سونتاگ نوجوان با كتابى در دست كف اتاق پذيرايى اش دراز كشيده بود وقتى ناپدرى اش وارد شد و به او هشدار داد: «سوزان، اگر همين طور به خواندن ادامه بدى، هيچ وقت ازدواج نخواهى كرد.»
درست بعد از جنگ بود، دوره رفاه اقتصادى و آرامش فرهنگى در آمريكا، جايى دور در خانه اى واقع در جاده اى خاكى در تاكسن آريزونا. شواهد اندكى در دست است كه نشان دهد خواندن پروست براى سونتاگ بعداً در دگى او تا چه اندازه مفيد بود، بگذريم از اينكه او براى جنس مخالفش دختر جذابى بوده است. اما سونتاگ جوان دلخوشى اندكى در دگى دوران جوانى اش داشته است:«فقط نمى توانستم جلوى خنده ام را بگيرم. با خودم فكر كردم، آه خداى من، اين يارو يك كودن واقعيه. اون بيرون ميليون ها نفر هستند كه مى خواهند مرا بشناسند. آدم هاى زيادى مثل من هستند كه به اين چيز ها علاقه دارند. در غير اين صورت چه كسى اين كتاب ها را مى نوشت و اين نقاشى ها را مى كشيد يا براى چه كسانى اين كارها را مى كردند؟
با خودم فكر كردم دو دنيا وجود دارد و اگر من بتوانم از اين يكى خارج شوم، دنياى ديگر بسيار بهتر خواهد بود.»
اين تركيب پرشور خوش بينى، سماجت و اعتماد به نفس در دوران بلوغ سونتاگ آنقدر بديهى بود كه هنوز مى تواند اين مقاله نويس، رمان نويس و نمايشنامه نويس را در سن ۶۹ سالگى به حركت درآورد.هيلارى منتل داستان نويس درباره اش مى گويد:«سونتاگ از چيزى دفاع مى كند كه مستقل، روشن، قابل بررسى و فى نفسه رو به پيشرفت باشد.»طى چهار دهه به عنوان يك متفكر، گزارشگر فرهنگى، رمان نويس، كارگردان و نمايشنامه نويس، هيچ گاه اهل سازش نبوده است.
سونتاگ مى گويد: «من خيلى طرفدار ايده تحول هستم. اين آمريكايى ترين بخش وجود من است و اين چيزى است كه درباره آمريكا دوست دارم. شما مى توانيد دگى تان را تغيير دهيد و يا آن را دوباره ابداع كنيد. اين همان چيزى است كه در هنرها جست وجو مى كنم، ميل به تسليم يا حركت، اينكه آن را در كشو بگذاريد يا در انبار.» به همين خاطر تصميم گرفت مقاله هايى را كه ۲۰ سال در جايى انبار كرده بود بيرون آورده و در مجموعه اى به نام «جايى كه تنش فروكش مى كند» (Where The Stress Falls) انتشار دهد. اين كتاب شامل ۴۰ مقاله است كه او در فاصله سال هاى ۱۹۸۲ تا ۲۰۰۲ نوشته است، مجموعه اى از مقدمه ها، موخره ها، يادبود ها، مقاله ها و سخنرانى ها. مقاله هايى كه علايق سونتاگ و سبك نوشتن او را به خوبى نشان مى دهد: عشق او به بونراكو تا نوشته اى درباره كارگردانى نمايش در انتظار گودو در سارايوو.كوتاه ترين مقاله، نوشته اى ۴۰۰ كلمه اى درباره دن كيشوت است كه در نسخه ترجمه انجمن جهانگردى ملى اسپانيا منتشر شد، همين طور مطالبى درباره هنرمندان، نويسندگان و فيلمسازان ازجمله مقاله اى درباره يك قرن عكاسى ايتاليا و پيچيدگى ذاتى ترجمه ادبى.بلند ترين مقاله و مقاله اى كه سونتاگ بايد به آن افتخار كند، نوشته اى است درباره رولان بارت: «يكى از جاه طلبانه ترين مقاله ها و مقاله اى كه وقت زيادى براى نوشتن آن صرف كردم.» و در عين حال نماد گرايانه ترين آنها.اگر قصد سفرى روشنفكرانه به درون كتاب او را داريد، بدانيد كه نبايد سبك سفر كنيد: «فكر مى كنم، براى كسانى مى نويسم كه با هوش تر از من هستند، چرا كه در اين صورت كارى را خواهم كرد كه ارزش داشته باشد آنها براى خواندنش وقت صرف كنند.»
او نقد ها را نمى خواند: «غالباً فكر مى كنم كه من خيلى بهتر از كسانى كه درباره كارم نقد مى نويسند مى دانم كجاى كارم غلط است.» دوستانش مى گويند كه اين يك استراتژى ستيزه جويانه است، وسيله اى براى ادعاى داشتن قدرت بر روى موقعيتى كه او هيچ كنترلى بر آن ندارد. از اين رو او موفقيت را اساساً بر حسب ميزان دوام آنها مى سنجد:
«اين مقاله اى است كه مردم سى يا پنجاه سال ديگر هم مى خواهند بخوانند، حرفى كه يقيناً در مورد مقالات ديگر صدق نمى كند. اگر اين مقاله چيز هايى را مى گويد كه حقيقت دارند يا اورژينال اند و به شكلى صميمانه، روان، پرشور، متهورانه و شفاف، در حد توان من آنها را بيان مى كند، در اين صورت موفق بوده ام.»
اين مقاله هاى او است كه او را به شهرت رسانده است. در طول ۴۰ سال گذشته، صداى او ابتدا و بيشتر از هر چيزى با يك اعتماد به نفس روشنفكرانه، كه از همان نخستين خط نخستين مقاله اش (يادداشت هايى درباره اردوگاه) برمى آيد، نام او را در ۱۹۶۴ بر سر زبان ها انداخته است: «خيلى چيز ها در جهان اند كه نامى پيدا نكرده اند و خيلى چيز ها كه نامى يافته اند، هيچ گاه تشريح نشده اند.»
پس از آن او به خاطر جملات قصارى كه گاه گاه بر زبان مى آورد، شناخته شد: «آمريكا بر روى نسل كشى بنا شده»، «كيفيت دگى آمريكايى اهانتى به امكانات رشد انسانى است» و «نژاد سفيد، سرطان تاريخ است» و جملات تحريك كننده اى از اين قبيل كه او در نيمه دهه شصت، زمانى كه آمريكا درگير جنگ با تمام جهان و با خودش بود، به درون جعبه باروت آن انداخت.
اما از همه شايع تر، لحن ظريف و باريك بينانه، اگرچه گوشخراش او بود كه پيچيدگى را بر سادگى ترجيح مى داد و چالش هاى عاطفى و روشنفكرانه را برمى تافت.
يادداشت هاى سفر او به هانوى در ،۱۹۶۸ معرف فردى است كه از نظر سياسى و شخصى خود را وقف و درگير دوره اى كرد كه در آن ميزان وفادارى براساس اردوگاهى كه در آن قرارداشتى تعيين مى شد نه بر مبناى ايده هايى كه در سر داشتى. سوزان روبلت Rosenblatt در ۱۹۳۳ در نيويورك زاده شد، پدر و مادرش، ميلدرد و جك، بيشتر وقتشان را در تين تسين چين مى گذراندند، جايى كه پدر او تاجر خز بود. سوزان و خواهر كوچكش جوديت، زير نظر رزى دايه آمريكايى- ايرلندى شان بزرگ شدند كه سونتاگ او را «يك فيل عظيم مهربان» توصيف كرده است. وقتى سوزان پنج ساله بود مادرش از چين برگشت و گفت كه پدرش به زودى خواهد آمد اما چند ماه بعد مادرش هنگام ناهار او را كنار كشيد و گفت كه پدرش بر اثر بيمارى سل درگذشت و بعد دخترش را به مدرسه فرستاد.اين داستان بيانگر كودكى سخت سونتاگ است كه از او فردى متكى به نفس ساخته است نه كودكى تنگ نظر و محدود:
«با معنى ترين رابطه اى كه به عنوان يك كودك داشتم در سر من بود، من شيفته مادرم بودم كه آسيب پذيرى بود و هيچ وقت در حق من مادرى نكرد. خواهرى داشتم كه به او هيچ گاه نزديك نبودم، كسى كه بعد ها دير هنگام، كنار بستر مرگ مادرم، با او دوست شدم. هيچ حمايت يا تشويقى در كار نبود. من كودكى را مثل يك دانى محكوم تجربه كردم. هرگز نخواستم به عقب نگاه كنم چرا كه هيچ چيزى نبود كه بخواهم با خودم بردارم.»
خانواده سونتاگ دائم در حال جابه جايى بود: به نيوجرسى، فلوريدا و تاكسن آريزونا. وقتى سوزان ۱۲ساله بود، مادرش با كاپيتان ناتان سونتاگ، كه خلبان نيروى هوايى بود، ازدواج كرد و بچه ها نام خانوادگى او را گرفتند اما ناپدرى او هرگز رسماً آنها را به فردى نپذيرفت. سونتاگ هنوز از او با عنوان «آقاى سونتاگ» ياد مى كند.
سونتاگ سرانجام در ۱۵ سالگى از خانه فرار كرد و براى تحصيل به بركلى رفت، وقتى منتظر ثبت نام بود، تصادفاً به مكالمه دو نفر از دانشجويان بزرگ تر از خودش درباره پروست گوش داد كه بر ورود او به جهانى كه برايش آرامش بخش تر بود، صحه مى گذاشت:
«همه اش درباره آن بد شنيده بودم اما همه چيز عالى خواهد بود.»
ناگهان مسئوليت بزرگسالى در برابرش قرار گرفت. در ۱۷ سالگى با استاد جامعه شناسى اش فيليپ ريف ۲۸ ساله ازدواج كرد. در ۱۹ سالگى پسرى به دنيا آورد كه نامش را ديويد گذاشت كه اكنون روزنامه نگار است و سونتاگ رابطه نزديكى با او دارد:
«با معنى ترين رابطه اى كه در دگى ام داشته ام با پسرم بوده است.» از مادر بودن به عنوان «يك تجربه رفيع» ياد مى كند. آنها به بوستون مهاجرت كردند، جايى كه سونتاگ در هاروارد فلسفه خواند و با افكار فلاسفه بزرگ آشنا شد. هربرت ماركوزه يك سال را با آنها گذراند: «فرهنگى كه من درگيرش بودم مطلقاً ربطى به مسائل معاصر نداشت. ايده من درباره مدرنيته همان ايده نيچه درباره مدرنيته بود.»
از آنجا كه نوجوانى اش با كتاب، ازدواج و مادرى گذشت، از لذت هاى سنتى جوانى محروم ماند. در جست وجوى جوانى اش بود كه از فيليپ جدا شد و با پسر ۷ ساله اش در ۲۶ سالگى به نيويورك رفت. پايان ازدواج او شروع جوانى اش بود. مى گويد: «از ۲۷ سالگى تا ۳۵ سالگى، جوانى لذت بخشى داشتم كه هم زمان با دهه شصت بود.من به همان شكلى لذت مى بردم كه ديگران در سن هاى پائين تر مى بردند، عملاً سى ساله بودم كه شيفته رقص شدم.» بعد به كارهايى مثل تدريس و ويرايش پرداخت، كارهايى كه شروع يك دوره روشنفكرى پرمخاطره و پربار بود. در حالى كه شهرت او به خاطر نوشتن كتاب ها و مقاله هاى غير داستانى است اما اين داستان است كه او از نوشتن آن بيشتر لذت مى برد. راجر اشتراوس از دوستان نزديك او و ويراستار انتشارات اشتراوس و گيرو (Giroux) كه در ۱۹۶۳ نخستين رمان او «ولى نعمت» Benefactor را چاپ كرد، مى گويد كه اين داستان از همان ابتدا مورد علاقه او بود: «شايد به خاطر اينكه بيشتر نويسندگانى كه او تحسين مى كرد، رمان نويس بودند.»
دومين رمان او با نام ابزار مرگ (The Death Kit) چهار سال بعد منتشر شد كه با نقدهاى موافق و مخالفى مواجه شد و فروش متوسطى كرد. اشتراوس مى گويد« «او گام بلندش را برداشت.» در ميان اين دو رمان، او كتاب مشهور «عليه تفسير» (Against interpretation) را منتشر كرد كه شامل مقاله «يادداشت هاى درباره اردوگاه» بود و ديدگاه هاى تئوريك و حساسيت هاى هنرى اش را عليه نقد تفسيرى و هنر تقليدى (mimetic art) منعكس مى كرد و در دفاع از ارزش كار هنرى، بالاتر از سطع توقع ما بود. اشتراوس مى گويد: «ناگهان كارش بالا گرفت. از آن به بعد سوزان سونتاگ نامى بود كه مى شد او را به خاطر آورد.»
او از همين شهرت است كه مى گريزد و به همين دليل مجموعه مقالات اخير او اين قدر طول كشيد تا منتشر شود.
مى گويد كه مجموعه مقالات جديد، دوره طولانى ترى را نسبت به مجموعه هاى قبلى نمايندگى مى كند «و دليل آن اين است كه من سعى كرده ام عادت مقاله نويسى را كنار بگذارم. از همان ابتدا به اين كار علاقه شگفت انگيزى نشان دادم كه غريب ولى در عين حال فريبنده بود. داستان به دلايل متعدد در حاشيه قرار گرفت. من اعتمادبه نفس خود را گم كردم. مى دانستم كه چگونه مقاله بنويسم. در نقطه اوج فرم خود بودم و شايد در نقطه اوج فرم به طور كلى اما احساس نمى كردم كه بهترين نويسنده داستان جهان يا كشور خودم و يا جهان انگليسى زبان هستم.»
بعد از آن دو رمان ديگر او در سطح وسيعى منتشر شدند اگر چه مورد استقبال جهانى قرار نگرفتند. نخستين آنها، عاشق آتشفشان Volcano Lover بود كه در ۱۹۹۲ منتشر شد و داستانى خيالى برمبناى رابطه سه گانه بين لرد هاميلتون، همسرش اما و معشوق او هوراشيو نلسون بود. رمان ديگرش در آمريكا In America نام داشت كه داستان يك بازيگر لهستانى بود كه از حرفه اش دست مى كشد و در كاليفرنيا اقامت مى كند به اين اميد كه يك انجمن محلى ايجاد كند كه سونتاگ به خاطر آن جايزه كتاب ملى را دريافت كرد: «تنها بعد از اينكه دو رمان خود را نوشتم، واقعاً دوست داشتم كه فكر كنم مى توانم به خودم اجازه دهم مقاله هايى كه حس مى كردم ارزش نگهدارى دارند را جمع آورى كنم. من خودم را به خاطر اينكه اين همه مدت صبر كردم، مى بخشم.»
سونتاگ هرگز يك شغل عادى نداشته است و هيچ وقت مجبور نبوده درباره قيدوبندهاى يك موسسه مذاكره كند. هيچگاه برنامه كارى منظمى نداشته يا ساختارى كه بيشتر از آن بخواهد به طور موقت برخود تحميل كند: «فكر نمى كنم لازم باشد هر روز بنويسم يا حتى هر هفته، اما وقتى كارى را شروع كردم ۱۸ ساعت پشت آن مى نشينم و ناگهان مى فهمم كه بايد براى شاشيدن به دستشويى بروم. بسيارى از روزها من صبح شروع مى كنم و ناگهان مى بينم كه هوا تاريك شده است و من از جايم بلند نشده ام. اين كار براى زانوها خيلى بد است.» اشتراوس مى گويد: «پول هميشه براى او يك مسئله بوده است. تنها در طول ۱۵ سال گذشته بود كه او احساس راحتى مى كرد.» سونتاگ مى گويد: «خوب بود چون كه من به عنوان يك قربانى به آن نگاه نمى كردم. مى توانستم بدون انجام دادن كارهايى كه دوست نداشتم، دگى ام را پيش ببرم. من به كمك بورسيه ها و كمك هزينه هايى كه مى گرفتم دگى مى كردم، دو بورسيه از راكفلرز، دو تا از گوگنهيمز و يكى از مك آرتور. اما من اتومبيل يا تلويزيون نمى خواستم يا خانه اى در اطراف شهر. فقط مى خواستم پول اجاره ام را بدهم و مطمئن باشم كه مى توانم آنچه را كه ديويد به آن نياز دارد برايش فراهم كنم.» ونساردگريو بازيگر مشهور سينما و دوست قديمى او مى گويد: «سونتاگ واقعاً آدم خانه نشينى است. احتمالاً سارايوو يكى از علت هاى خانه نشينى او بوده است.» اما پائولو ديوناردو دوست و مترجم ايتاليا يى اش مى گويد: «او دوست دارد به سينما برود و در مركز رديف سوم بنشيند. اين سينماها معمولاً سالن هاى كوچك خانه هاى هنرى اند، بنابراين اين كار او كاملاً قابل درك است، چرا كه تو حس مى كنى جزيى از فيلمى.»
داريل پينكنى نويسنده و دوست او مى گويد: «سوزان مثل خواهر بزرگ من است.» سونتاگ تحمل اندكى در برابر تندنويسى روزنامه نگاران دارد چرا كه معتقد است اغلب يا حرف ها را تحريف مى كنند يا معنى آن را از بين مى برند. او خود را يك دوجنس خواه معرفى كرد اما در مورد تشريح بيشتر دگى خصوصى اش سكوت كرد. پينكنى مى گويد: «فكر مى كنم مردم وقتى نمى توانند او را وادار كنند به دلخواه آنها حرف بد، عصبانى مى شوند. هيچ كس نمى تواند او را وادار كند از كلماتى استفاده كند كه وى اصلاً برايشان احترامى قائل نيست.»
وقتى سونتاگ نخستين مترجم ايتاليايى «عشاق آتشفشان» را رد كرد از ديوناردو خواست اين كار را به عهده بگيرد. و او نيز به نيويورك رفت تا اين كار را با سونتاگ كه خود زبان ايتاليايى را مى خواند و مى فهمد انجام دهد:
«ما روى كلمه به كلمه كتاب كار كرديم. او عاشق زبان است. مى تواند ساعت ها درباره معنى يك واژه بحث كند.» سونتاگ را غالباً ى سرسخت، متفرعن و جزم انديش مى دانند. بسيارى از كسانى كه با خصوصيات اخلاقى او آشنايند، قبل از اينكه با او برخورد كنند، درباره نخستين ديدار خود با او نگران اند. در اين مورد پينكلى چنين به ياد مى آورد: «به من گفت، نگاه كن، بهتره از ترسيدن دست بكشى و بگويى واقعاً چى فكر مى كنى.»
او كمتر از آن حد كه تصويرش نشان مى دهد رعب انگيز است. او جملات خود را با ارجاعات به اهل فضل بيان مى كند، اما آنها فقط به خاطر توضيح حرف هايش مورد استفاده قرار مى گيرند نه اينكه هوش ذاتى او را نشان دهند.
او به حد كافى در مورد هوش خود اطمينان دارد و از تو انتظار ندارد آنچه را كه او مى داند بدانى، به خاطر اينكه او گمان مى برد تو چيزى را مى دانى كه او نمى داند.
در كنار هوش سرشار، او صاحب يك شم قوى درباره احساسات و ايده ها است با آگاهى از اين مسئله كه احساسات مى تواند ايده ها را برانگيزد يا برعكس:
«حس مى كنم كه شخصيت مردمى من تنها مجموعه اى از سوءتفاهم ها و سوءبرداشت ها است و من فقط مى خواهم از اين وضعيت بگريزم. چطور مى توانم اين سوءتعبيرها را اصلاح كنم؟»اما درك نادرست عامه از او بى دليل نيست. تاحدى ناشى از جنبه هاى ناهنجار شخصيت او است. حتى دوستانش او را مغرور و گاهى خشك قلمداد مى كنند: «او تحمل احمق ها را ندارد.» اين را آلن ليتل گزارشگر بى بى سى مى گويد كه با سونتاگ در دوره جنگ بوسنى در سارايوو ملاقات كرد و با او دوست شد. اسكات مك لمى در نقدى بر كتاب «جايى كه تنش فروكش مى كند» در واشينگتن پست سبك نوشتن او را متكبرانه خواند:
«روش او اينك تقريباً غيرقابل تمايز با روش جورج استاينر در لحظات محزون كتاب «آخرين روشنفكر» است.»سونتاگ بدش نمى آيد كه حرف هايى در تمجيد از خود بگويد اگر چه اين حرف ها حقيقت دارند اما خيلى ها ترجيح مى دهند اين حرف ها را يكى ديگر درباره شان بگويد. «من يكى از معدود مقاله نويس هاى حوزه نشر هستم. مجموعه مقاله هاى من ۲۰ سال اين دوروبر بود و هرگز براى چاپ بيرون نيامد. آنها به ۲۸ زبان ترجمه شدند. اين غيرعادى است.»
پينكنى درباره اش مى گويد: «او ريا ندارد. از برخى جهات به نحو چشمگيرى معصوم است. در اين روزها و در عصر شهرت، زمانى كه مردم مى خواهند ديگران درباره شان حرف بند يا بنويسند، او فقط مى خواهد به خاطر كارهايش شناخته شود نه به خاطر خودش. او از يك سنت ديگر مى آيد.»اما بيشتر انتقادات درباره سونتاگ، مربوط به ويژگى هاى شخصى او است نه آنچه كه نوشته يا گفته است. برخى از آنها ريشه در جنسيت گرايى (Sexism) او دارد: « بودن يك كليشه است. اگر خوش قيافه بوديد يا هستيد، همان طور كه من در جوانى بودم، اين خود يك كليشه مضاعف است. باهوش بودن فقط يك بازى خوب است. در مورد زنان باهوش اين احساس وجود دارد كه براده آنها نيست.»
يكى از بدترين چيزهايى كه سونتاگ معتقد است درباره اش گفته شده، جمله ستايش آميز جاناتان ميلر (نويسنده انگليسى و يكى از دوستان نزديك او) درباره او است: «ميلر در يك مصاحبه گفت كه من باهوش ترين آمريكايى هستم. از اينكه اين گونه توصيف شدم با تمام وجودم احساس خجالت و تحقير شدن كردم. اولاً اين جمله خيلى توهين آميز و تحقيركننده بود. بيشتر اين طور فرض مى شد كه تو دارى كارى مى كنى كه مناسب طبقه اى كه ناميده شده- يعنى بودن- نيست. ثانياً اين حرف درست نيست، چون نمى تواند درست باشد، چون چنين شخصى وجود ندارد.» سبك دگى ترنس آتلانتيك (Transatlantic) او كه دائماً بين نيويورك، پاريس و تا حدى لندن و برلين در سفر است، به نظر مى رسد كه از يك رويكرد عميقاً ترديدآميز نسبت به آمريكا ناشى مى شود كه بسيارى از مفسران آمريكايى آن را نشانه درون گرايى او مى دانند: «من آن قدر آمريكا را دوست ندارم كه بخواهم جز مانهاتان در جاى ديگرى دگى كنم.مانهاتان را هم به اين خاطر دوست دارم كه پر از خارجى است. آمريكايى كه من درش دگى مى كنم، آمريكايى شهرها است. بقيه فقط drive-through است.»
سونتاگ عضو روشنفكر جامعه اى است كه آن را اينگونه توصيف مى كند:«سكه هاى باطل شده. يك جامعه ليبرال دموكرات كهنه و از مدافتاده. كشورى كه كمترين علاقه را به ليبرال ها و روشنفكران دارد.»
اين همان تنشى است كه بعد از انتشار مقاله كوتاه او در نيويوركر پس از حادثه ۱۱ سپتامبر نگاه عمومى را به طرف او جلب كرد. او در اين مقاله استفاده از واژه «بزدلانه» را براى توصيف تروريست ها به باد پرسش گرفت و مفسران را متهم كرد كه مردم را كودك فرض مى كنند. مقاله چنين تمام مى شود:«كشور ما قدرتمند است. اين حرفى است كه بارها به ما گفته شده است. من يكى آن را كاملاً تسلى بخش نمى دانم. چه كسى شك دارد كه آمريكا قدرتمند است؟ اما اين همه آن چيزى نيست كه آمريكا بايد باشد.»
سونتاگ مى گويد: «اميدوارم با بالا رفتن سنم ترسو و بزدل نشده باشم. فكر كردم درباره شعور عمومى مسلط جامعه مى نويسم. من فقط مى گفتم بياييد با هم عزادارى كنيم، نه اينكه همه احمق باشيم.»
واكنش در برابر اين حرف ها تند و شديد بود. او نامه هايى تهديدآميز و پر از نفرت دريافت كرد كه او را به مرگ تهديد مى كرد و نيز تلفن هايى كه او را تهديد به خلع شهروندى مى كرد. به مدت چند روز او جزيى از اخبار مهم بود. روزنامه نيو رى پابليك (New Republic) مقاله اى را منتشر كرد كه مى پرسيد چه شباهتى بين اسامه بن لادن، صدام حسين و سوزان سونتاگ وجود دارد و پاسخ اين بود: «همه آنها مى خواهند آمريكا را نابود كنند.» سونتاگ مى گويد: «هنوز فكر مى كنم واكنش من واكنش درستى بود. اما كاملاً حيرت كردم. موضوع داشت بيخ پيدا مى كرد. روش نگاه آمريكايى ها به خودشان اين است كه ايالات متحده يك استثنا است و سرنوشتى مانند ديگر ملت ها ندارد. هرگاه هر اتفاقى در آمريكا مى افتد، مردم خشمگين هستند. آمريكايى ها هميشه درباره از دست دادن معصوميت خود حرف مى ند، اما بعد هميشه آن را باز مى يابند. آنها مى گويند: ما قبلاً معصوم بوديم، ساده بوديم، قابل اعتماد بوديم و زودباور، اما اكنون مى فهميم كه اين اتفاق اينجا هم مى افتد و ما نيز آسيب پذير هستيم. عميق ترين ترس من اين است كه اين بار حقيقت دارد. آمريكا الان جور ديگرى احساس مى كند. نيروهاى سازشكار و بى فكر وابسته به قدرت يقيناً قدرتمند شده اند.» دوستان سونتاگ او را آدم دست و دل بازى توصيف مى كنند. پينكنى در مورد او چنين به ياد مى آورد: «وقتى ما هر دو در برلين دگى مى كرديم و من هيچ پول نداشتم، او مرا سى شب پشت سرهم به شام دعوت كرد.» «وقتى تنش فروكش مى كند» خود يك حركت عظيم دست و دل بازانه است. نصف اين مجموعه در ستايش نويسندگان، هنرمندان و فيلمسازان ديگر است. او دست تنها تعدادى از نويسندگان نه چندان مشهور را با حمايت از انتشار كارهايشان از نابودى نجات داد. اشتراوس درباره اش مى گويد: «سونتاگ به نويسندگان ديگر خيلى علاقه مند بود. او تعدادى از مهمترين نويسندگان را به ما معرفى كرد كه ما قبلاً اسمشان را هم نشنيده بوديم.» سونتاگ مى گويد: «من خيلى جاه طلبم، اما فكر نمى كنم اهل رقابت باشم. احساس مى كنم هر كس كه هنوز كار خوب انجام مى دهد، بخشى از يك انجمن يا شركت غيررسمى است كه به تقويت ديگران كمك مى كند. هيچ كس نمى خواهد كه آخرين نويسنده خوب يا آخرين نويسنده جدى يا آخرين آدم جدى روى سياره باشد. بايد اين احساس را داشته باشيد كه افراد ديگرى هم هستند كه كارهايى مى كنند كه تو آنها را تحسين مى كنى و برايشان احترام قائلى.» سوزان خيلى خوش شانس است كه ده است. او در ۱۹۷۶ دچار سرطان سينه شد. مى گويد: «فكر مى كردم در مرحله چهارم هستم كه مرحله نهايى بود. وقتى پزشكان به من گفتند به يك سفر بروم و از دگى لذت ببرم، به دنبال درمان بودم.» سونتاگ تحت پوشش هيچ نوع بيمه درمانى نبود، اما دوستانش بودند و او با استفاده از بيمه آنها تحت بهترين نوع درمان قرار گرفت: «آنها به من گفتند كه دو سال وقت دارم، اما به ديويد گفتند كه شش ماه بيشتر وقت ندارم. به آنها گفتم من فقط مى خواه