روابط ويژه روسها با روحانيون ايران
۱۱ فروردين ۱۳۸۵
گزارش ويژه از معاملات تسليحاتي ايران و روسيه
هرچند تلاش روسيه براي بزرگ كردن نقش تاريخي خود به عنوان يك قدرت بينالمللي و ادامه روند مذاكره درباره طرح غنيسازي ايران در روسيه، نقش جدي در برخی موضعگيريهای روسيه دارد، اما تحليلگران، علت اصلي اين مواضع را در قراردادهاي كلان اقتصادي روسها، به ويژه در بخش تسليحاتي جستجو ميكنند.
رسانه روسي «global Politician» در گزارشي با نام «روابط ويژه روسها با روحانيون ايران» نوشته است: در نوامبر سال 2005، روسيه يك قرارداد يك ميليارد دلاري با ايران براي صادرات اسلحه امضا كرد تا بنا بر آن، روسيه 29 موشك زمين به هوا، سيستم دفاع موشكي Tor-M1) SA-15 Gauntlet)، به همراه قايقهاي جنگي و همچنين نوسازي هواپيماهاي جت جنگنده روسي به ايران را بفرستد. اين معامله به وسيله كمپاني روسي «Roso boron export» به امضا رسيد كه پنجمين كمپاني صادركننده سلاح جهان در سال 2005 بوده است.
اما غربيها اين معامله را تجهيز ايران براي آمادگي در مقابل حمله احتمالي اسرائيل و آمريكا ارزيابي كردند و گفتند: سيستم دفاع موشكي و تجهيزات Tor-M1، عمدتا براي حفاظت از تجهيزات هستهاي ايران به كار ميرود.
برنامه هستهاي ايران در سال 1974 توسط محمدرضا پهلوي آغاز شد و پنج سال بعد؛ يعني در سال 1979، انقلاب در ايران به پيروزي رسيد و آيتالله خميني اعتقاد داشت كه سلاحهاي هستهاي «ضدبشري و غيرعادي» هستند.
برخي از تحليلگران ميگويند: ايران پس از جنگ با عراق (1980ـ 1988) كه صدام عليه ايران از بمب شيميايي نيز استفاده كرد، به سمت سلاحهاي كشتارجمعي بازگشت. به گونهاي كه پس از پايان جنگ، مقادير زيادي اورانيوم در ايران كشف شد، اما مهمترين مشكل، نداشتن تخصص بود. روسيه و چين، بزرگترين صادركنندگان تكنولوژي و دانش فني به ايران در اين زمينه بودند و مذاكرات با مسكو در سال 1988 آغاز شد.
از اوايل دهه 90، دانشگاههاي روسي، دانشجويان ايراني را كه در فيزيك هستهاي فعاليت ميكردند در دانشگاههاي خود پذيرفتند و اغلب آنان در دانشگاه «Nizhniy Novgorod» در نزديكي شهر «ساور» تحصيل ميكردند. هماكنون اين شهر، مركز هستهاي روسيه است و بيشتر دانشمندان آن در دانشگاه نامبرده تدريس ميكنند.
پس از معامله سلاحهاي دفاعي سيستم Tor_MI، روسها اعلام كردند كه اين قرارداد بنا بر عهدنامه «گورـ چرنومردين» كه سال 2000 به امضا رسيد، انجام شده است؛ بنابراين در 30 ژوئن 1995 قرارداد محرمانهاي بين «آلبرت گور» آمريكايي و «چرنو مردين» روس امضا شد كه بر اساس آن، روسيه مجاز بود اسلحه به ايران بدهد، مشروط بر آن كه اطلاعات آن را در اختيار آمريكا نيز قرار دهد.
در اين زمينه، سناتور «گور» در ارتباط با نقض قوانين آمريكا قول داد كه موضوع قرارداد را به كنگره آمريكا اعلام و در عوض، روسيه هم در سال 1999 پذيرفت كه فروش اسلحه به ايران را متوقف كند، اما اين در حالي بود كه از سال 1997 تا 1999 اين موافقتنامه، عملا اجرا ميشد و روسيه، حدود دويست ميليون دلار اسلحه به ايران فروخته بود. در تاريخ 9 دسامبر 1997 «چرنومردين»، نامهاي به گور نوشت كه با كلمه «Dear Al» شروع ميشد. وي در اين نامه، آمريكا را در جريان كليه مراودات با ايران قرار داد. همچنين در آن نامه، او به كمك روسيه براي ساخت دو نيروگاه هستهاي در ايران براي مقاصد صلحآميز اشاره ميكند، اما در سال 2000، گور از روسيه ميخواهد كه دانش فني محدودي در اختيار ايران قرار دهد و تنها به ساخت دو رآكتور هستهاي اقدام كند.
خلاصه آنكه قرارداد محرمانه در پاييز سال 2000 افشا شد و اين در حالي بود كه مدت اين قرارداد محرمانه نيز به پايان رسيده بود. در اين زمينه بازرس اصلي شركت روسي فروشنده سلاح ميگويد: قرارداد در تاريخ 31 دسامبر 2000 به پايان رسيده بود؛ اين موافقتنامه به روسيه اجازه ميداد، مقادير زيادي اسلحه به ايران بفروشد.
اقلام مجاز شامل جنگنده ميگ 29 (همتراز F15C)، بمبافكن سوخوي 24 (fencer) و كليه قطعات يدكي و تعميرات اين هواپيماها بود.
روسيه همچنين تجهيزات تكنولوژيكي موشكي براي توسعه موشكهاي «شهاب 3» (دوربرد قارهپيما) با 1200 كيلومتر برد را در اختيار ايران قرار داده و ايران نيز به دنبال موشكهاي ضدكشتي مافوق صوت و خودكار Sunburn) Moskit) از روسيه بوده است. البته پيش از سال 1999، جمهوري اسلامي، مقادر زيادي تانك و تجهيزات و قطعات يدكي آنها را از روسيه خريداري كرده بود.
ايران همچنين تصميم گرفت، موشكهاي زمين به هواي OSA) SA-8Gecko) و Tor-MI خريداري و براي نوسازي ناوگان نيروي هوايي با تجهيزات روز و سلاحهاي جديد هواپيما، قراردادي درباره خريد سوخوي 27 (Flanker (SU-27 و جنگنده سوخوي 30، بالگرد Hokum) ka-50) كوسه سياه و Hokum) ka-52) بالگرد جنگي و تانكهاي T-90C و T-80C و موشكهاي دريايي و موشكهاي ضدكشتي Moskit و Yakhont امضا شد.
«ميخائيل ديميتروف»، رئيس كميسيون نظامي و فني روسيه ميگويد: آنان براي فاز اول به هفت تا ده ميليارد دلار سرمايهگذاري نياز دارند و در پنج سال آينده، ايران به سومين مشتري خريداري اسلحه از روسيه پس از چين و هند تبديل خواهد شد.
منبع: بازتاب