سایه روشن های بی انتها و افق ناپیدای اتحاد جمهوریخواهی

بر این باور نیستم که نیروئی که به هردلیلی به جمهوری اعتقاد ندارد و یا به آن برداشتی که ما از جمهوری داریم باور ندارد، اصلا دمکرات نیست. فکر می کنم گفتمان دمکراتیک در خانواده های گوناگونی سیاسی جامعه ما در حال رشد است و باید رشد پیدا کند.

گفتگو نشریه تلاش با مهرداد درویش پور

«اگر کل جامعه جمهوری خواه به جای نزدیکی به سلطنت و یا به سمت حکومت اسلامی به یکدیگر نزدیک شوند، به یکی از قدرتمندترین بدیل های جامعه ما تبدیل خواهد شد و از موقعیت مناسبتری برای نزدیک ساختن کل اپوزیسیون دمکراتیک به یکدیگر و تغییر نظام سیاسی در ایران برخوردار خواهد شد. در چنان شرایطی اندیشه اتحاد فراگیر، چالشی در انکار بدیل جمهوری خواهی و تبدیل آن به زائد ه های این و آن نخواهد بود. از نظر من این مطمئن ترین و بی دردترین راه برای گذار به دمکراسی و اجتناب از خطر جنگ داخلی است که راه حل های افراطی و قطبی می توانند به جامعه تحمیل کنند. می دانم دشواری های جنبش جمهوری خواهی بسیاری را به صرافت نقد جمهوری خواهی و “مصیبت هایش“ انداخته است. قصد من انکار نکات ارزشمند این نقد ها نیست اما مایلم اضافه کنم ما ایستاده ایم تا از گفتمان جمهوری خواهی و مزایایش در گذار از جمهوری اسلامی به دمکراسی در ایران دفاع کنیم!»

تلاش ـ می دانید که ما در این شماره سعی می کنیم مسئله استراتژی ها و اتحادها را با افراد مختلفی از خانواده های گوناگون سیاسی ایران به بحث بگذاریم. با توجه به اینکه شما از فعالین جنبش جمهوریخواهان دمکرات و لائیک ایران هستید می خواستم از شما خواهش کنم ابتدا تصویری از ترکیب نیروهائی که در داخل این جنبش هستند ارائه دهید.

درویش پور ـ نخست مایلم بر این نکته تاکید کنم که هر آن چه در این جا میگویم نظرات و برداشت های شخصی من است. دیگر آن که اگر چه از ابتدا تا کنون با این حرکت همراه بوده ام اما قبل از همه خود را به جنبش بزرگ جمهوری خواهی ایران متعلق میدانم که جمهوریخواهان دمکرات و لائیک ایران تنها بخش کوچکی از آن به شمار میروند.

عضویت و یا همراهی در جنبش جمهوریخواهان دمکرات و لائیک ایران بر اساس مصوبات آن فردی است. بنابراین هیچکس بعنوان نماینده حزب یا سازمانی در آن حضور ندارد. هرچند اعضای سازمان های معینی به گونه ای فردی هم در این جنبش حضور دارند. با این همه هستند کسانی که عدم امکان حضور رسمی سازمان ها در این مجموعه را مغایر جنبشی عمل کردن و مانع جدی در همه گیر شدن این جریان می دانند. در زمانی که این حرکت شکل گرفت سه گرایش چپهای دمکرات، نیروهای ملی گرا و« دین باوران لائیک»، شکل دهنده این جنبش بودند. گرچه نیروهای ملی حضور کم و بیش فعال و دین باوران لائیک حضور ضعیفی داشتند اما ترکیب اصلی این تجمع از نیروهای دمکرات چپ تشکیل شده است. می توان گفت در طی این دوره، نقش نیروهای دمکرات چپ بسیار برجسته تر بوده است. حال آن که حضور نیروهای ملی و به ویژه دین باوران لائیک کم رنگتر شده است که به نظر من این یکی از دشواری های آن است. باید تلاش کرد حضور نیروهای ملی و دین باوران سکولار در آن به نحو چشمگیری افزایش یابد. اما اجازه دهید به یکی از حوزه های اصلی تفاوت نگاه در درون جمهوریخواهان دمکرات و لائیک اشاره کنم. بخش قابل توجه ای از جمهوریخواهان دمکرات و لائیک، جمهوریخواهی و یا جمهوریخواهی دمکرات و لائیک را امروز بدیل مستقیم قدرت سیاسی نمی بینند، بلکه ترجیح می دهند خود را بیشتر بعنوان یک جنبش اپوزیسیونالی که گفتمان جمهوریخواهانه را در سطح جامعه اشاعه می دهد، بشناسند. بنابراین بر فعالیت روشنفکری و تولید گفتمان یا گفتمان های ضد ارزش حاکم تاکید ویژه ای دارند. برخی دیگر بر این باور هستند که جمهوری خواهی باید به نقد به یک بدیل سیاسی جمهوری اسلامی تبدیل شود. و اینکه محدود کردن فعالیت جمهوریخواهان دمکرات و لائیک به صرف تولید گفتمان های نظری و اپوزیسیونالی پاسخ گوی نیازهای امروز ما نیست. به نظر من اما تقابل مکانیکی این دو دیدگاه فلج کننده است و من هر دو را مکمل یکدیگر میدانم. استراتژی فتح دولت سیاسی از طریق تقویت جامعه مدنی، نظریه انقلاب مولکولی و تدریجی، نگاه به سیاست همچون حوزه رقابت و نبرد گفتمان های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برای فراگیر شدن و کسب هژمونی از طریق پیکار دمکراتیک سنتز مناسبی از این دو دیدگاه است. دیدگاهی که میتواند به ویژه در برابر قدرت گیری بدیل های بنیادگرایی و میلیتاریسم ما را دچار فلج و یا نوسان های مخاطره انگیز نسازد . در مورد ساختار این تجمع نیز بر این باورم که ما بیشتر در مرحله آزمون و خطا و شکل گیری بسر میبریم تا دست یابی به مدل شفاف و خالی از ابهام. آن چه روشن است مدل های قدیمی سازماندهی به کار ما نمیآید و می بایست اشکال نوینی از اجتماعی شدن را جستجو وتجربه نمود، ورنه این جریان نیز به سرنوشت دیگر سازمان های ایرانی دچار خواهد شد. سرنوشت این جریان به هر کجا که ختم شود نقش آن در تقویت گفتمان جمهوری خواهی غیر قابل انکار است.

تلاش ـ تا جائی که ما بخاطر داریم این مجموعه بعد از تشکیل «اتحاد جمهوریخواهان ایران» تاسیس شد. آیا در حقیقت این حرکت واکنشی نسبت به تشکیل اتحاد جمهوری خواهان ایران بود. اگر جواب این سئوال بله است، لطفا بفرمائید بر اساس کدام مرزبندی و کدام خطوط تفکیکی جمهوریخواهان لائیک و دمکرات پایه گذاری شد؟

درویش پور ـ این ادعا صحت ندارد. من حتی در برخی از نوشته های دوستان اتحاد جمهوری خواهان هم با شگفتی دیده ام که این اشتباه را عنوان می کنند که گویا شکل گیری جنبش جمهوری خواهان دمکرات و لائیک نوعی واکنش در برابر اتحاد جمهوری خواهان بوده است. در حالی که شکل گیری آن به قبل از پایه ریزی اتحاد جمهوری خواهان بر میگردد. آنچه که موجب پایه ریزی جمهوریخواهان دمکرات و لائیک شد بیانیه ای بود که هنگام انتخابات دور دوم ریاست جمهوری ایران در ماه مه 2001 ( یعنی 2 سال پیش ازانتشار بیانیه “برای اتحاد جمهوری خواهان ایران“ در ماه مه 2003) منتشر شد. این بیانیه را بیش از 180 نفر از روشنفکران ایرانی با سپهرهای گوناگون ملی و چپ دمکرات و دین باوران سکولار یا لائیک و حتی نیروهای رادیکال امضا کرده بودند که نقطه تولد این حرکت بود.

تلاش ـ منظور انتخابات دور دوم آقای خاتمی بعنوان رئیس جمهور است؟

درویش پور ـ بله دقیقا! به گمان من انتشار این بیانیه درست در زمانیکه بسیاری از گرایشهائی که بنام جمهوریخواه یا چپ به حمایت از خاتمی پرداختند نقش مهمی در رد این سیاست داشت. شکل گیری جمهوری خواهان دمکرات و لائیک نه تنها واکنشی در مقابل اتحاد جمهوری خواهان نبود، بلکه می توان مدعی شد که شکل گیری اتحاد جمهوری خواهان در عین حال متاثر از چالشی بود که بخشی از روشنفکران جمهوریخواه با بیانیه ”انتخابات ریاست جمهوری, جمهوری لائیک و جایگاه ما“ با تکیه بر اصل جمهوریخواهی فراهم آوردند. البته غالب نیروهای تشکیل دهنده اتحاد جمهوری خواهان بعد از دورانی حمایت از خاتمی و در اساس متاثر از شکست پروژه دوم خرداد به شکل بخشیدن به حرکت خود پردختند که من آن را به هررو امری مثبت میدانم. اما بیانیه ”انتخابات ریاست جمهوری, جمهوری لائیک و جایگاه ما“ صدای سازمان یافته بخش مهمی از روشنفکران تبعیدی بود که به جای شرکت در انتخابات دور دوم ریاست جمهوری خاتمی بر ضرورت شکل بخشیدن به گفتمان جمهوری خواهی لائیک تاکید داشتند. امری که بی تردید در فاصله گیری ضمنی و نسبی بخشی از نیروهای تشکیل دهنده جریان اتحاد جمهوریخواهان از اصلاح طلبان حکومتی و در پیش گرفتن گفتمان جمهورخواهی توسط آن ها بی تاثیر نبود.

جمهوریخواهان دمکرات و لائیک در پی انتشار بیانیه ”انتخابات ریاست جمهوری, جمهوری لائیک و جایگاه ما“، کنفرانسی نیز در ژوئیه ٢٠٠٣ در پاریس در قبل از گردهمائی عمومی برگزار کردند که در آن در باره مسائل مربوط به “معناى مشخص جمهورى لائیك در ایران”، “سرنوشت اصلاحات در جمهورى اسلامى” و “گام هاى مشترك” جمهورى خواهان مستقل ایرانى، به بحث و گفتگو پرداختند. درست است که گردهمائی سراسری اتحاد جمهوریخوان 6 ماه زودتر از نشست سراسری جمهوریخواهان دمکرات و لائیک شکل گرفت. اما با توجه به تقدم تاریخی بیانیه جمهوریخواهان لائیک در سال 2001 و کنفرانس مقدماتی پاریس که یک سال پیش از گردهمائی سراسری اتحاد جمهوریخواهان برگزار شد، روشن است که نه تنها این جریان درعکس العمل به اتحاد جمهوریخواهان شکل نگرفت، بلکه حرکتی را پیش تر آغاز کرده و تداوم بخشیده بود. البته به گمان من نمی توان انکار کرد که حرکت موازی این دو گرایش جمهوریخواه تاثیرات معینی بر یکدیگر داشته است. یعنی اگر انتشار بیانیه «جمهوری لایئک و جایگاه ما» بخشی از جمهوریخواهانی را که به دنبال دوم خرداد روان بودند، وادار میکند تا اهمیت و تاثیر گفتمان جمهوریخواهی را دریابند، تشکیل گردهمائی اتحاد جمهوریخواهان ایران هم این تاثیر را بر جمهوریخواهان لائیک می گذارد که اهمیت سازمان یابی را در یافته و فعالتر و پرشتاب تر گردهمائی سراسری جمهوری خواهان رادیکال را برگزار کنند. به نظر من این ادعا که شکل گیری این دو حرکت هیچیک تاثیری بر روی یکدیگر نداشته است ادعائی است از روی خودشیفتگی. اینکه هر کدام دیگری را به دنباله روی و یا عکس العملی در برابر خود متهم کند، نیز نوعی خود بزرگ بینی و نگاهی غیر واقعی به سیر رخدادها است. این دو تشکل، یکی با گفتمان جمهوریخواهی مستقل و رادیکال و با موضع علنی و صریح هم بر علیه نظام موروثی و هم در برابر نظام دینی و مسلکی و با تاکید بر اهمیت جمهوری لاییک شکل گرفت و دیگری با نگاهی اصلاح طلبانه و کوله باری از حمایت از اصلاح طلبی در ایران گرایش ملایم تر جمهوری خواه را پایه گذارد. (هرچند در این اواخر تلاش هایی از سوی برخی از فعالان اتحاد جمهوریخواهان در نقد پروژه اصلاح طلبی صورت گرفته است). به هر رو این دو جریان نمایانگر دو گرایش مهم و فعال در جامعه جمهوری خواهی خارج از کشور می باشند که میبایست دیالوگی را چه در درون خود و چه با یکدیگر وهمچنین با دیگر نیروهای جمهوری خواه در داخل و خارج از کشور برای بررسی اختلافات و اشتراکات جنبش جمهوری خواهی سازمان دهند.

تلاش ـ در هرصورت من پرسش هایم را در مقام فردی خارج از این دو جریان مطرح می کنم . در حال حاضر این دو جریان بصورت موازی حضور دارند. طبیعتا یک چیز مسلم است؛ اینکه در هیچکدام از اینها گرایشات طرفداری از نظام پادشاهی وجود ندارد. این وجه مشترک آنهاست. هردو می خواهند از بازگشت نظام سلطنتی به ایران جلوگیری کنند. حال اگر ممکن است بفرمائید تفاوتهای این دو به لحاظ نظری و تفکر، استراتژی و اهداف سیاسی کجاست؟

درویش پور: به باور من هردو جریان از گرایشات گوناگونی تشکیل شده اند. مثلا در میان جمهوریخواهان دمکرات و لائیک شاهد طیفی هستیم که گرچه چپ دمکرات هستند ولی نظرات رادیکالتری دارند تا گرایشهایی که همچون من به رغم جمهوریخواه بودن نگاه معتدل تری به سیاست دارند. و یا ترجیح می دهند بیش از آنکه خود را چپ بخوانند، بعنوان یک جمهوریخواه شناخته شوند. در اتحاد جمهوریخواهان ایران اما، به سختی می توان رد پایی از گرایشی چپ رادیکال را دید. در اتحاد جمهوریخواهان نیروهائی از جمهورخواهان معتدل گرفته تا کسانی که هنوز نسبت به اصلاح طلبان دینی در ایران قطع امید نکرده اند وجود دارند. کسانی در اتحاد جمهوریخواهان و یا حتی در شورای مرکزی شان حضور دارند که به جز خاتمی از معین و حتی از رفسنجانی در این انتخابات دفاع کرده اند. بنابراین می توان گفت؛ دراتحاد جمهوریخواهان ایران هرچند جناح چپ تری جود دارد که از نوعی نگاه انتقادی تر و مستقل تر نسبت به کل حکومت اسلامی برخوردار است، اما جناح موسوم به راست و یا هر نام دیگری که بر آن بگذاریم، هنوز از اصلاح طلبان دینی در ایران دفاع می کنند. چنین گرایشی را مطلقا در هیچ بخشی از جمهوریخواهان دمکرات و لائیک نمی توان یافت. این یکی از مهمترین تفاوتهایی است که در ترکیب بافت این دو جریان وجود دارد. حال اگر نزدیکی های معینی میان جناح معتدل جمهوریخواهان دمکرات و لائیک و جناح چپ اتحاد جمهورخواهان را می توان یافت و شاید بتوانند همکاری هایی را در تقابل با نظامهای موروثی و دینی سازمان دهند، اما جناح چپ جمهوریخواهان دمکرات و لائیک چندان علاقه ای به همکاری با اتحاد جمهوریخواهان ندارند. جناح راست اتحاد جمهوریخواهان هم، به گمان من، چندان علاقه ای به دیالوگ و گفتگو به ویژه با جناح چپ جمهوریخواهان دمکرات و لائیک ندارند و یا تا کنون نشان نداده اند. این جناح بیشتر به نزدیکی با حزب مشارکت و اصلاح طلبان دینی علاقمند بوده است. گرچه در این اواخر اتحاد جمهوریخواهان تمایل بیشتری به همکاری با جمهوریخواهان دمکرات و لائیک نشان داده اند که باید از آن بدور از هر نوع شتابزدگی استقبال کرد. فراموش نباید کرد که حمایت بخشی از اتحاد جمهوری خواهان از اصلاح صلبان دینی ضربه سختی بر جنبش جمهوری خواهی وارد ساخته است که نیازمند نقد جدی است. اما به منظور نقد همین بینش و برای تقویت جنبش جمهوری خواهی باید کوشید نه تنها با این جریان بلکه با دیگر جریان های جمهوری خواه نیز دیالوگ فعالی را سازمان داد. تفاوت دیگر بین این دو گرایش در ترکیب آنهاست. اتحاد جمهوریخواهان ترکیب سازمان یافته تری دارد. سه نیروی اصلی تشکیل دهنده آن، «سازمان جمهوریخواهان ملی ایران»، «حزب دمکراتیک مردم ایران» و «سازمان فدائیان خلق ایران اکثریت» هستند که به گونه ای سازمان یافته تر در اتحاد جمهوریخواهان حضور دارند. در حالیکه خصلت جنبشی جمهوریخواهان دمکرات و لائیک به مراتب بیشتر است. آنها خود را کمتر به مثابه یک سازمان و بیشتر به مثابه یک جنبش تعریف می کنند. در حالیکه تمایل به تشکل یابی و سازمان یافتگی و عملکرد حزبی در اتحاد جمهوریخواهان ایران بیشتر است. حضور نیروهای سازمان یافته و مشخصا سه نیرویی که نام بردم، طبیعتا امکان عمل سازمان یافته در میان اتحاد جمهوریخواهان را به مراتب افزایش می دهد. درحالیکه در جنبش جمهوریخواهان دمکرات و لائیک هر چند فعالینی از اتحاد فدائیان خلق ، شورای موقت سوسیالیست های چپ، جناح چپ سازمان فدائیان خلق ایران اکثریت و جبهه ملی حضور دارند اما در این جنبش حضور افراد خیلی گسترده تر است و نیروی اصلی تعیین کننده شورای مرکزی و یا بدنه آن را افراد وابسته به رهبران این یا آن سازمان تشکیل نمیدهند. بی تردید این امر باعث می شود که جمهوریخواهان دمکرات و لائیک آنچنان که باید و شاید نتوانند همانند اتحاد جمهوریخواهان به آن گونه سازمان یافته عمل کنند و یا اصلا به آن علاقه مند نباشند. بنابراین خصلت جنبشی جمهوریخواهان دمکرات و لائیک و حضور کم رنگ تر سازمان های سیاسی در آن و موضع رادیکال تر آنها در برابر جمهوری اسلامی، برخی از مولفه هایی است که این دو جریان از هم جدا ساخته است. البته در رابطه با موضوع روابط بین المللی هنوز ما شاهد بحث صریح و سازمانیافته ای نبوده ایم، ولی می توان در مجموع از مواضع این دو، این تلقی را بدست آورد که بخش مهمی از جمهوریخواهان دمکرات و لائیک موضع انتقادی تری در چگونگی رابطه اپوزسیون با آمریکا دارند. به گمان من بی تردید می بایست از فشار سیاسی و دیپلماتیک به حکومت ایران و جلب حمایت بین المللی از مبارزات دمکراتیک مردم ایران استقبال نمود. در عین حال قویا نه تنها میلیتاریسم بلکه تلاش برای چلبی سازی در ایران را محکوم کرد. بر من هنوز روشن نیست گرایش غالب در اتحاد جمهوریخواهان تا چه حد با این تاکیدات موافق است. به هررو کلام جمهوریخواهان دمکرات و لائیک در مجموع در زمینه های گوناگون از جمله در زمینه های جدائی دین از دولت، رد کلیت جمهوری اسلامئ، رابطه اپوزیسیون با غرب و به ویژه آمریکا، رادیکال تر از اتحاد جمهوریخواهان است. در زمینه سهمیه بندی زنان، حقوق گروه های قومی و عدالت اجتماعی نیز تاکید بیشتری در جمهوریخواهان دمکرات و لائیک به چشم میخورد.

تلاش ـ بنابراین اگر بخواهیم خلاصه کنیم؛ حلقه اصلی اختلاف و مرز تفکیک این دو جریان جمهوریخواهی نوع برخورد به حکومت اسلامی است.

درویش پور ـ این مهمترین تفاوت است. در واقع می توان گفت در سابقه تقریبا هیچیک از فعالان و دست اندرکاران جمهوریخواهان دمکرات و لائیک حمایت از اصلاح طلبی و پروژه دوم خرداد وجود نداشته است. در حالیکه در اتحاد جمهوریخوهان بخش قابل توجهی از آنها ـ ضرورتا نه همه آنها ـ از خاتمی و پروژه اصلاح طبلی دینی حمایت کردند. اگر به مصوبات هر دو گردهمائی و به اسناد پایه گذاری این دو تشکل توجه کنیم، می بینیم در گردهمایی نخست اتحاد جمهوریخواهان، پیشنهاد طرح برکناری حکومت اسلامی اساسا کنار گذاشته می شود. حتی شعار تحریم انتخابات در این گردهمائی پذیرفته نمی شود و عنوان می شود که باید بررسی های “کارشناسانه“ تری صورت گیرد. در حالیکه در گردهمائی جمهوریخواهان دمکرات و لائیک هیچ ابائی از طرح مسئله برچیدن حکومت اسلامی وجود ندارد و این را صریحا در مصوبات خود ذکر کرده اند. البته بسیاری بر شکل مسالمت آمیز برچیدن بساط استبداد دینی در ایران تاکید میورزند.

در اتحاد جمهوریخواهان ایران در این اواخر برخی گرایش ها به نظرات تحول یافته تری دست یافته اند، و من شخصا هر گامی که بسوی استقلال از حکومت اسلامی و رویکرد به جمهوری و دمکراسی برداشته شود را مثبت می دانم. با این همه بی تردید چه در آلیاژ تشکیل دهنده این دو تشکل، چه در مواضع سیاسی آنها، تفاوت وجود دارد. به ویژه موضع جمهوریخواهان دمکرات و لائیک در برابر حکومت اسلامی به مراتب رادیکال تر از مواضع اتحاد جمهوریخواهان است. در ضمن در ترکیب تشکیل دهندگان این دو اگر چه در هر دو جریان، روشنفکران و آکادمیسین ها حضور دارند، ولی به استنباط من تعداد افراد دانشگاهی در اتحاد جمهوریخواهان ایران بیشتر است در حالیکه چهره های سرشناس روشنفکری که در حوزه فرهنگ و ادبیات و فکر و اندیشه قلم می زنند، در ترکیب جمهوریخواهان دمکرات و لائیک به مراتب بیشتر است. از آنجا که جامعه روشنفکری علی العموم موضع راسخ تری در برابر حکومت اسلامی دارد این امر حضور بیشتر روشنفکران در ترکیب جمهوریخواهان دمکرات و لائیک را قابل فهم می سازد. اگر به خواهم صریحتر بگویم جمهوریخواهان دمکرات و لائیک به دلیل موضع سرسختر خود در برابر جمهوری اسلامی ایران از اعتبار بیشتری در اپوزیسیون برخوردار است و سیر رویدادهای سیاسی صحت مواضع آن را در رد کلیت نظام و دل نبستن به اصلاح طلبان حکومتی نشان داد. امری که به تقویت موضع آن در جنبش جمهوریخواهی انجامید.

تلاش ـ از این توضیحات این برداشت می شود که جمهوریخواهان دمکرات و لائیک بالقوه هر نیروی جمهوری خواهی را با مواضع قاطع و ضد حکومت اسلامی و طرفداری از جدائی دین از حکومت را در خود می تواند جا بدهد. و آنها می توانند با این تجمع حرکت کنند. یا این که مرزها و تفکیک های دیگری هم وجود دارد؟

درویش پور ـ جمهوریخواهان دمکرات و لائیک نظر بسیار قاطع و مخالفی هم در برابر احیای نظام سلطنتی در ایران دارند.

تلاش ـ خوب اینکه روشن است که این شرط و مرزهای بیرونی هر دو این تشکل ها می باشد، والا تحت عنوان اتحادها و تشکل های جمهوری خواهی معروف نمی شدند. ما از این فرض حرکت کردیم که بهر حال طرفداران نظام پادشاهی ـ هر قدر هم بر امر دمکراسی و حقوق بشر پافشار باشند ـ دراین جریان دو جائی ندارند. و این روشن است که این مخالفت اساس و محور تجمع جمهوریخواهی است. ولی برداشتی را که من در اینجا دارم و به این صورت طرح کردم که هر فرد جمهوریخواهی با مواضع کاملا قاطع برعلیه جمهوری اسلامی می تواند در تجمع شما جا داشته باشد. آیا این درست است؟

درویش پور ـ من به این دلیل این نکته را عنوان کردم که این تجمع مخالف قاطع احیای نظام سلطنت در ایران هست. می دانید که گرایشی هم در جامعه ما موسوم به جمهوریخواه وجود دارد که گرچه خود را قلبا جمهوریخواه می دانند، اما هویت سیاسی اشان را با جمهوریخواهی تعریف نمی کنند، بلکه بر تقدم دمکراسی بر جمهوری تاکید می نمایند. مانند جریان منشور 81 و یا بخشی از کسانی که در نشست لندن حضور پیدا کردند. و یا بخشی از کسانی که تحت عنوان جنبش رفراندم فعالیت دارند. این گروه در صف بندی های سیاسی بیشتر در کنار هواخواهان احیای سلطنت قرار گرفته اند تا در کنار جمهوری خواهان. با این تاکید روشن است که در میان جمهوریخواهان دمکرات و لائیک اساسا کسانی حضور دارند که بر اهمیت سازماندهی جمهوریخواهان به مثابه راه رسیدن به دمکراسی تاکید دارند. در عین این که گرایشات گوناگونی در میان آنان وجود دارد. حتما می دانید در جریان بحثهای رفراندم برخی از جمهوریخواهان دمکرات و لائیک سخت مخالف شرکت و برخی از آنها هم موافق شرکت در این پروژه بودند. اما به رغم سایه و روشنهائی که در زمینه اتحادها و برخورد به کل جامعه جمهوری خواه و در برخورد به دیگر نیروهای اپوزیسیون در میان خود جمهوریخواهان دمکرات و لائیک وجود دارد، اما می توانم بگویم نقطه اشتراک همگان در این زمینه این بوده و هست که کلیت آنها اهمیت بسیاری برای سازمان دادن گفتمان جمهوری خواهی در راه تحقق دمکراسی قائلند. یعنی از نظر این مجموعه راه دمکراسی در ایران از طریق استقرار یک نظام جمهوری سکولار و دمکراتیک مبتنی بر جدائی دین از دولت می گذرد. در حالیکه در میان بخشی از جامعه موسوم به جمهوریخواه ما گفتمان دمکراسی مقدم بر جمهوری است و معتقد هستند که مردم باید در یک انتخابات آزاد شکل حکومت را تعیین کنند. به نظر آنان شکل حکومت مهم نیست بلکه محتوی دمکراتیک آن مهم است. بنابراین می توانم بگویم در میان جمهوریخواهان دمکرات و لائیک، گروهی که اولویتی برای ارایه بدیل جمهوری قائل نیستند و یا آن را به بعد و یا یک انتخابات آزاد موکول می کنند، حضور ندارد. اگر بخواهم یک واژه برای جمهوریخواهان دمکرات و لائیک بکار ببرم آنها را باید جمهوریخواهان رادیکالی نامید که سخت بر گفتمان جمهوری پافشاری می کنند. در عین حال برخی از همراهان بر این باورند که تضادی بین این دو نوع پروژه وجود ندارد. احتمالا طرفداران پروژه رفراندوم در جمهوریخواهان دمکرات و لائیک از این دستند.


---------------

ادامه مصاحبه

---------------