«نهمین عضو باشگاه اتمی جهان»
حبيب پرزين
October 25, 2006
در آمریکا جمهوریخواهان و دمکراتها یکدیگر را مسئول دستیابی کره شمالی به بمب اتمی معرفی میکنند. دمکراتها میگویند اگر دولت جرج بوش قرارداد دوران کلینتون را بهم نزده بود این کشور به دنبال تولید بمب نمیرفت. جمهوریخواهان میگویند دولت کلینتون با خوش خیالی خود، به کره شمالی اجازه داد بطور مخفیانه به تحقیقات اتمی ادامه دهد.
چین، کره جنوبی و ژاپن کشورهایی هستند که بیش از همه نگران دستیابی کره شمالی به تکنولوژی اتمی هستند. چین که بیشتر از هر کشوری به کره شمالی کمک کرده بازنده اصلی این ماجرا است.
شورای امنیت سازمان ملل متحد، به اتفاق آرا، به اعمال تحریم علیه کره شمالی رای داد. بر اساس این تحریمها فروش تانک، هواپیماهای نظامی یا هرگونه موادی که بتواند در تولید جنگ افزارهای تخریب جمعی بکار گرفته شود، ممنوع میشود. علاوه بر این مسافرت به خارج، برای تمامی افرادی که در رابطه با برنامه اتمی کره شمالی قرار دارند، ممنوع میشود و داراییهای خارج کشور آنان بلوکه خواهد شد. این قطعنامه همچنین به کشورها اجازه می دهد محمولههای صادراتی و وارداتی کره شمالی را برای يافتن سلاحهای نامتعارف جستجو کنند. ژاپن تحریم دیگری را بطور جداگانه اعمال خواهد کرد. تحریمهای ژاپن شامل ممنوعيت های تجاری و مسافرتی، جلوگيری از ورود کشتی های کره شمالی به بندرهای ژاپنی و انسداد واردات و سفر مقام های کره شمالی می شود. ایالات متحده از سال گذشته تمام بانکهای جهان خواسته بود، با کره شمالی معاملهای نداشته باشند. یا هیچ مبادلهای که کره شمالی در آن باشد انجام ندهند. دولت جرج بوش ادعا میکند که هدفش مقابله با پول شویی، تقلب و جلوگیری از معاملات مربوط به سلاحهای تخریب جمعی است. این اقدام که در بیانیههای خزانه داری دولت آمریکا اعلام شدهاند، موجب قطع تمامی معاملات کره شمالی با خارج میشود. جرج بوش در پس از آزمایش کره شمالی گفت، انتقال مواد یا سلاح هستهای به هر کشور یا نهاد غیر دولتی تهدید بزرگی علیه ایالات متحده خواهد بود و ما کره شمالی را کاملا در مقابل نتایج چنین عملی مسئول خواهیم دانست.
پس از آزمایش اتمی کره شمالی، ناظران خارجی ابتدا تردید داشتند که این انفجار واقعا اتمی بوده یا نه، اما آزمایش از نمونه گیریهای غبار منتشر شده در آسمان محل انفجار نشان داد که بمب منفجر شده از ماده پلوتونیم ساخته شده. اما احتمالا آزمایش موفقیت آمیز نبوده و بخشی از پلوتونیم منفجر نشده است. آگاهی از اینکه بمب آزمایش شده از پلوتونیم است. تا حدودی به نگرانیها کاهش داد زیرا پلوتونیم از باقی مانده اورانیوم سوخته شده در رآکتورهای اتمی بدست میآید. و علاوه براینکه تولید آن به همین دلیل محدود است میزان آنرا هم با توجه به شناخت نوع و مدت زمان کار کردن رآکتورهای اتمی کره شمالی میتوان محاسبه کرد. بر اساس این محاسبات کره شمالی میتواند برای ساختن 6 تا 10 بمب، پلوتونیم در اختیار داشته باشد. با وجود اینکه کره شمالی از اواخر دهه هشتاد در حال تلاش برای غنی سازی اورانیوم در حد استفاده در بمبهای اتمی است، ظاهرا هنوز در این کار موفقیتی بدست نیاورده است.
در برنامه اتمی کره شمالی هم شبکه عبدالقدیرخان نقش داشته است. پس از انتخاب گورباچف به دبیر اولی حزب کمونیست شوروی و آغاز تنش زدایی میان بلوکهای شرق و غرب، آمریکا فروش اسلحه به پاکستان را متوقف کرد. دولت بینظیر بوتو با کره شمالی وارد مذاکره شد تا اطلاعات مربوط به ساختن بمب اتمی را با تکنولوژی ساختن موشک، که کره شمالی در آن تخصص داشت، مبادله کند. عبدالقدیرخان 13 بار به کره شمالی مسافرت کرد و علاوه بر 20 دستگاه سانتریفوژ P1 نقشههای مورد لزوم را هم در اختیار آنها قرار داد. در سال 1994 دولت کلینتون قراردادی با کره شمالی منعقد کرد که در مقابل کمکهای مالی و ساختن رآکتورهای اتمی از غنی سازی اورانیوم و تلاش برای دستیابی به بمب اتمی دست بردارد. و تولید هر نوع موشک بجز راکتهای برد کوتاه اسکود، را متوقف کند، در مقابل این کشور از سوی همه به رسمیت شناخته شود و از کمکهای میلیاردی آمریکا و ژاپن بهره مند گردد. زمانی که بیل کلینتون این قرارداد را با کره شمالی منعقد میکرد کره شمالی مخفیانه پلوتونیم کافی برای ساختن دو بمب اتمی تولید کرده بود. در آن زمان سازمان سیا به دولت کلینتون خبر داده بود که اگر برنامه اتمی کره شمالی متوقف نشود، این کشور با رآکتورهای موجود، و دو رآکتور جدیدی که آنموقع در دست ساختمان داشت ظرف پنج سال قادر خواهد بود پلوتونیم لازم برای تولید 30 بمب اتمی را بدست آورد. پس از واقعه 11 سپتامبر قرار داد کلینتون بهم خورد. دولت آمریکا کمک مالی به کره شمالی را قطع کرد و در ژانویه 2002 جرج بوش در سخنرانی معروف خود این کشور را،همراه با ایران و عراق عضو محور شرارت نامید. و تغییر رژیم کره شمالی را در دستور کار خود قرار داد. از آن پس کره شمالی تلاش برای غنی سازی اورانیوم را بار دیگر آغاز کرد. در 19 سپتامبر 2005 کره شمالی موافقتنامهای در مورد متوقف کردن تولید سلاح هستهای با ایالات متحده، چین، روسیه، ژاپن و کره جنوبی امضاء کرد. کره شمالی متعهد شد از هرگونه تلاشی برای برای دست یابی به سلاح هستهای دست بردارد. و برنامههای اتمی موجود را متوقف کند. در مقابل پنچ کشور تعهد کردند که به حق حاکمیت کره شمالی احترام بگذارند. و با او در صلح به سر برند و در راه عادی سازی روابطشان قدم بردادند. ایالات متحده هم قول داد که برای این کشور رآکتور آب سبک بسازد. اما یک روز پس از امضای قرار داد کره شمالی اعلام کرد تنها وقتی فعالیتهای اتمی خود را متوقف خواهد کرد که آمریکا رآکتورهای آب سبک را برای این کشور ساخته باشد. چهار روز بعد خزانهداری آمریکا تحریمهای مالی بر ضد کره شمالی برقرار کرد و مانع ورود این کشور به سیستم بانکی جهانی شد. و کره شمالی را به شستن پول سیاه و فروش سلاحهای تخریب جمعی متهم کرد. کره شمالی این اقدام را بعنوان نقض تعهدنامه 19 سپتامبر 2005 و تلاش برای تغییر رژیم ارزیابی کرد.
اکنون در آمریکا جمهوریخواهان و دمکراتها یکدیگر را مسئول دستیابی کره شمالی به بمب اتمی معرفی میکنند. دمکراتها میگویند اگر دولت جرج بوش قرارداد دوران کلینتون را بهم نزده بود این کشور به دنبال تولید بمب نمیرفت. جمهوریخواهان میگویند دولت کلینتون با خوش خیالی خود، به کره شمالی اجازه داد بطور مخفیانه به تحقیقات اتمی ادامه دهد.
چین، کره جنوبی و ژاپن کشورهایی هستند که بیش از همه نگران دستیابی کره شمالی به تکنولوژی اتمی هستند. چین که بیشتر از هر کشوری به کره شمالی کمک کرده بازنده اصلی این ماجرا است. چین برای تداوم رشد اقتصادی خود به محیطی آرام احتیاج دارد، اما اکنون باید در انتظار چالشهای غیر منتظرهای در منطقه باشد. چین نگران این است که ژاپن هم برای ایجاد تعادل قوا با کره شمالی به تولید سلاح هستهای بهپردازد. با وجود اینکه ژاپن بخاطر تجربه دردناک هیروشیما هرگز نمیخواسته قدرت اتمی بشود اما بعید نیست در آینده چرخشی در افکار عمومی صورت گیرد. ژاپن از هم اکنون در فکر این است که در ایجاد سیستم دفاع ضد موشکی با آمریکا همکاری کند. و اینکار میتواند به یک مسابقه تسلیحاتی میان چین و ژاپن منجر شود. از سوی دیگر چین می ترسد در اثر تحریم اقتصادی کره شمالی سیل میلیونی پناهندگان راهی آن کشور بشوند. چین به تقویت حفاظت از مرزهای خود با کره شمالی دست زده و در تمام ساحل رودخانه مرزی سیم خاردار کشیده است. نگرانی دیگر چین سقوط رژیم کره شمالی و وحدت دو کره است. این وحدت نیروهای آمریکایی مستقر در کره جنوبی را هم مرز با چین میکند. کره جنوبی هم نگران سرازیر شدن پناهندگان شمالی است.
رونق اقتصادی دهههای گذشته در چین و کره جنوبی شکاف اقتصادی بزرگی میان کره شمالی و همسایگانش بوجود آورده است. کیم جونگ ایل تلاشهای محدودی برای انجام رفرم اقتصادی به سبک چین انجام داد، اما لازمه رفرم اقتصادی آزاد سازی ابتکارات صدها هزار تولید کننده و موسسه خصوصی است و این امر با ساختار سیاسی کره شمالی که کوچکترین تصمیم گیریها هم از کانال رهبر باید انجام گیرد عملی نیست. لازمه رفرم و رشد اقتصادی داشتن روابط دوستانه با تمام کشورهای جهان برای جلب سرمایه و تکنولوژی پیشرفته است. و این با سیاستهای ماجراجویانه و نظامیگری عملی نمی شود. کره شمالی برای حفظ نظام سیاسی خود به ارتش و پلیس متکی است. ارتش یک میلیون و دویست هزار نفری کره شمالی چهارمین ارتش بزرگ جهان از نظر تعداد نفرات است. مصرف کردن بخش مهمی از درآمد ناچیز کشور برای چنین ارتش بزرگی، اثرهای مخربی بر وضع معیشتی مردم گذاشته است. بر اساس دادههای سازمانهای امداد رسانی بین المللی 7 درصد جمعیت کره شمالی دچار گرسنگی هستند ، و 37 درصد جمعیت از کمبود تغذیه رنج میبرند. در بیمارستانها ابتداییترین وسایل مانند سرنگ، داروهای بیحس کننده و حتی صابون وجود ندارد.
اکنون باید دید «نهمین عضو باشگاه اتمی جهان» چگونه میخواهد مشکلات معیشتی مردم حل کند، آیا سلاح اتمی به استحکام رژیم منجر خواهد شد یا آغازی برای پایان کار آن خواهد بود.