قطعنامه جديد شورای امنيت

سياستهای دولت احمدی نژاد چه در عرصه داخلی و چه بينالمللی با شكست مواجه شده است. ايران با بزرگترين بحران اقتصادی ده ساله اخير روبرو است. كشوری كه داعيه رهبری جهان اسلام را دارد اكنون درميان كشورهای اسلامی كاملا منفرد شده، خطر حمله نظامی هر روز جدیتر میشود. و تلاش برای محو اسرائيل از نقشه جغرافی منجر به برسميت شناختن عملی اسرائيل و نزديكتر شدن كشورهای عربی با آن شده است. دولت ايران زمان زيادی برای تغيير سياست های مخرب خود نخواهد داشت. اگر امروز دست بكار جدی در تغيير سياستهای داخلی و خارجی خود نشود ممكن است فردا خيلی دير باشد.

قطعنامه جديد شورای امنيت سازمان ملل متحد برای اعمال تحريمهای جديد عليه دولت ايران در ميان هياهوی مربوط به دستگيری سربازان بريتانيايی به تصويب رسيد.
قطعنامه قبلی آثار مخربی بر اقتصاد ايران بر جای گذاشته است. رشد اقتصادی به فضايی امن برای سرمايه گذاری احتياج دارد. سرمايه گذاری خارجی در ايران حتی قبل از تحريمها هم برای رشد دراز مدت اقتصادی كافی نبود. ايران بدليل بحرانهای پی در پی كه رهبرانش ايجاد میكنند، محل جذابی برای سرمايه گذاری نيست. مهمترين اثر تحريمها بالا بردن خطر سرمايه گذاری در ايران است. صنعت فرسوده نفت ايران احتياج به نوسازی كامل دارد. بنا بر پيش بينی متخصصان تا ده سال آينده تداوم توليد و پالايش نفت در مقياس كنونی با خطر جدی روبرو خواهد شد. تحريمها مانع سرمايه گزاری شركتهای خارجی در صنعت نفت خواهد شد. سرمايههای داخلی بدليل ناامنی به خارج منتقل می شوند، هم اكنون صدها ميليارد دلار سرمايه ايرانی به كشورهای حوزه خليج فارس كه رشد شتابانی دارند منتقل شدهاند. در شش ماه گذشته در شهرهای بزرگ، قيمت زمين و مسكن دوبرابر شده است. مردم پساندازهای خود را از بانكها خارج می كنند و با آن زمين و خانه میخرند. علت اصلی اينكار ترس آنها از سقوط ارزش ريال در اثر تحريمهای اقتصادی است .
قطعنامه جديد شورای امنيت در مقايسه با قطعنامه قبلی خيلی سريع به تصويب رسيد. زيرا برآورده نكردن خواستهای مطرح شده از سوی شورای امنيت، كار دفاع از ايران را برای مدافعان سنتی آن روسيه و چين مشكل كرده است. اگر دولت ايران در مهلت تعيين شده در قطع نامه جديد، برنامه غنی سازی را متوقف نكند، راه برای اقدامات شديدتر عليه ايران باز خواهد شد.
نزديك به يك سال است كه دولت آمريكا برنامه حمله به ايران را حداقل بطور موقت كنار گذاشته است. زيرا با مشكلات ايجاد شده در عراق، دولت آمريكا نمیتواند جبهه جديدی بگشايد. گذشته از اين نمی تواند موافقت شورای امنيت را برای حمله به ايران جلب كند، در شرايط كنونی علاوه بر روسيه و چين اتحاديه اروپا هم با حمله نظامی مخالفت خواهد كرد. كنگره و سنای آمريكا كه حزب دمكرات در آنها اكثريت دارد، با حمله نظامی به ايران مخالف است. دولت آمريكا اميدوار است با تنگتر كردن حلقه محاصره اقتصادی ايران را به تسليم وادارد. از سوی ديگر با تمركز نيروهايش در خليج فارس، خود را برای حمله نظامی هم آماده میكند، تا در صورت شكست خوردن راه مسالمت آميز، بتواند فورا از گزينه نظامی استفاده كند.
اما موانع فوق نه هميشه وجود خواهند داشت و نه میتوانند در هر شرايطی مانع حمله نظامی بشوند. برای آمريكا و متحدانش خط قرمز، دست پيدا كردن ايران به تكنولوژی غنی سازی اورانيوم است. بنا به گزارش آژانس اتمی سازمان ملل، ايران يك تا دو سال ديگر می تواند به تكنولوژی غنی سازی اورانيوم دست پيدا كند، بنا براين تنگ كردن حلقه تحريم اقتصادی بطور نا محدود ادامه نخواهد يافت. و هر مهلت دوماههای ميتواند آخرين مهلت قبل از حمله نظامی باشد.
با وجود تدارك وسيع نظامی، دولت آمريكا بدون آزمايش تمام راههای مسالمت آميز برای حل مشكلاتش با ايران نمیتواند راه جنگ را انتخاب كند. درخواست از ايران برای مذاكره در مورد اوضاع عراق را بايد در همين چارچوب ارزيابی كرد. دولت آمريكا ميدانست از اين مذاكره نتيجهای بدست نخواهد آمد. اما نمی توانست يكی از بندهای مهم پيشنهاد كميسيون بيكر هاميلتون را اجرا نشده باقی بگذارد. سياستمداران حزب دمكرات آمريكا تحريم را بعنوان بديل جنگ مطرح می كنند، جرج بوش با كنار گذاشتن موقتی راه برخورد نظامی عملا از برنامه سياسی آنها پيروی میكند، اما پس از بی نتيجه ماندن دو يا سه قطعنامه شورای امنيت، میتواند با اشاره به بی اثر بودن آن، بسوی گزينه نظامی برود.
از سوی ديگر دولت آمريكا كوشش ميكند مانع دخالت ايران در امور منطقه بشود. همانطور كه رسما اعلام كرده از اين پس اجازه نخواهد داد ماموران ايرانی آزادانه در عراق و يا كشورهای ديگر فعاليت داشته باشند. در بغداد و اربيل افسران سپاه را دستگير كردهاند. فعاليت سپاه بدر را محدود ساختهاند، رهبر آن مقتدا الصدر با صدها نفر از كادرهای اين سازمان به ايران گريختهاند. ممنوع كردن صدور اسلحه از ايران به خارج، به آمريكا و متحدانش اجازه میدهد، در آبهای بينالمللی كشتیهای ايرانی را كنترل كنند. و شركتهای خارجی را در صورت حمل سلاحهای ساخت ايران به خارج مورد تعقيب قضايی قرار دهند. همه اينها امكان در گيری غير منتظره ميان نيروهای ايرانی و آمريكايی را افزايش میدهد. تجمع ناوهای جنگی در خليچ فارس، فقط برای جنگ روانی نيست، تدارك واقعی حمله هم هست.
علاوه براين، آمريكا در حال ايجاد ائتلاف وسيع از كشورهای منطقه بر ضد ايران است. تهاجم ايران در خاور ميانه عربی، كمك مالی، تداركاتی و تسليحاتی به حزبالله لبنان و تلاش برای سرنگون كردن حكومت اين كشور، تقويت حماس و جهاد اسلامی برای جلوگيری از روند صلح فلسطين و اسرائيل، كمك به نيروهای شبه نظامی در عراق و بی ثبات كردن اين كشور و مهمتر از همه كوشش برای دستيابی به فنآوری اتمی، كشورهای عربی را نگران كرده است. با ابتكار پادشاه عربستان، ائتلافی از كشورهای معتدل عرب، مصر، عربستان سعودی، اردن و كشورهای عربی حوزه خليج فارس، بر ضد تهاجم ايران در منطقه بوجود آمده است.
كشورهای عربستان، كويت، و امارات متحده عربی با دعوت از ولاديمير پوتين رئيس جمهور روسيه كوشيدند امكانات وسيع همكاریهای اقتصادی كشورهايشان با روسيه را به او نشان بدهند. اگر ايران میتواند با روابط اقتصادی خود روسيه را به حمايت از خود تشويق كند چرا كشورهای عربی كه ثروت بيشتری دارند، نبايد بتوانند سياست مشابهای را به اجرا بگذارند؟ پوتين با اشاره به اينكه يكی از شركتهای نفتی روسيه برای استخراج گاز هم اكنون در عربستان فعاليت می كند پيشنهاد كرد همكاری بيشتری در زمينه استخراج و پالايش نفت ميان دو كشور انجام بگيرد. او پيشنهاد كرد روسيه شبكه راه آهن عربستان را بسازد. روسيه در سال جاری شش ماهواره ساخت عربستان را با موشكهایی از پايگاه فضايی خود در قزاقستان به فضا خواهد فرستاد. پوتين پيشنهاد همكاری در ساختن نيروگاه برق اتمی را مطرح كرد. ايجاد منطقه تجاری آزاد ميان روسيه و كشورهای عربی حوزه خليج فارس و تاسيس بانك با سرمايه مشترك روسی سعودی از سوی عربستان مطرح شد. يك هفته پس از بازگشت پوتين از عربستان، ساختمان نيروگاه اتمی بوشهر تعطيل شد.
پادشاه عربستان با دعوت از محمود عباس رئيس جمهور فلسطين و خالد مشعل رهبر حماس به كشورش، نقش مهمی در حل مشكلات تشكيل حكومت وحدت ملی فلسطين ايفاء كرد. خالد مشعل با پذيرش تمامی قراردادهايی كه تا كنون با اسرائيل امضاء شده عملا از سياستهای مورد حمايت ايران فاصله گرفت. با تشكيل حكومت جديد فلسطينی به نخست وزيری اسمائيل هنيه، اتحاديه اروپا بار ديگر پرداخت كمك مالی به دولت فلسطين را آغاز خواهد كرد.
و بالاخره عربستان با تدارك و تشكيل كنفرانس اخيركشورهای عربی به چند هدف مهم دست يافت. با به جريان انداختن « ابتكار صلح عربی» مسئله صلح را كه تاكنون از طريق مذاكره ميان سران فلسطين و اسرائيل انجام میگرفت، به صورت صلح ميان عربها و اسرائيل در آورد. در دوران رياست جمهوری بيل كلينتون تلاش برای صلح به صورت انجام مذاگره ميان ياسر عرفات و باراك نخست وزير اسرائيل به پيش برده میشد. و كشورهای ديگر عربی دخالت مستقيمی در آن نداشتند. گذشته از اين، صلح ميان فلسطين و اسرائيل عملا حالت صلحی جداگانه داشت، و مسائل ميان سوريه و لبنان با اسرائيل را در نظر نمیگرفت. اما در ابتكار جديد، مذاكرات صلح برای حل مسائل تمام كشورهايی كه بخشی از سرزمينشان اشغال شده خواهد بود. با مطرح شدن تمام كشورهای عربی بعنوان طرف مذاكره برای صلح، امكانات دولت ايران برای اخلال در امر صلح با اتكاء به چند سازمان فلسطينی، كاهش خواهد يافت. و وقتی تمام كشورهای عربی موجوديت كشور اسرائيل در مرزهای سال 1967 را برسميت بشناسند شعار ايران در مورد اسرائيل به شعاری غير عربی و بدون ارتباط با مسئله فلسطين مبدل خواهد شد.
كنفرانس، بار ديگر برقطعنامه سال 2002 كنفرانس سران كشورهای عربی در بيروت، كه در آن كشورهای عربی پذيرفته بودند اگر اسرائيل به مرزهای قبل از جنگ شش روزه باز گردد، موجوديت اسرائيل را به رسميت خواهند شناخت، تاكيد كرد و با شعارهای جلوگيری از دخالت خارجی در امور كشورهای عربی و خاورميانه بدون اسلحه اتمی، بدون اينكه از كشور مشخصی نام ببرد ماجراجويی ايران در منطقه و تلاش برای دستيابی به سلاح اتمی را محكوم كرد. بعد از كنفرانس گروه كاری با شركت وزيران امور خارجه 11 كشور عربی برای تماس گرفتن با دولت اسرائيل و توضيح و بحث در باره ابتكارصلح عربی، بوجود آمد.
سياستهای دولت احمدی نژاد چه در عرصه داخلی و چه بينالمللی با شكست مواجه شده است. ايران با بزرگترين بحران اقتصادی ده ساله اخير روبرو است. كشوری كه داعيه رهبری جهان اسلام را دارد اكنون درميان كشورهای اسلامی كاملا منفرد شده، خطر حمله نظامی هر روز جدیتر میشود. و تلاش برای محو اسرائيل از نقشه جغرافی منجر به برسميت شناختن عملی اسرائيل و نزديكتر شدن كشورهای عربی با آن شده است. دولت ايران زمان زيادی برای تغيير سياست های مخرب خود نخواهد داشت. اگر امروز دست بكار جدی در تغيير سياستهای داخلی و خارجی خود نشود ممكن است فردا خيلی دير باشد.

حبيب پرزين
5 آوريل 2007