شورای مرکزی جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی (جمنا)، متشکل از برخی نیروهای اصولگرا در یک جلسه ویژه، که  بعد از ظهر دوشنبه ۲۵ اردیبهشت پایان یافت، تصمیم گرفت که از میان دو کاندیدای مورد حمایتش در انتخابات ریاست جمهوری، محمدباقر قالیباف را به نفع ابراهیم رئیسی کنار بگذارد.

بر اساس خبری که خبرگزاری تسنیم منتشر کرد، محمدباقر قالیباف و ابراهیم رئیسی هر دو برای کناره‌گیری به‌نفع دیگری اعلام آمادگی کرده بودند، اما در نهایت قالیباف کنار کشید.

یکی از “اعضای برجسته ستاد قالیباف” که نام او منتشر نشده به “تسنیم” گفته است: “نام این اقدام امروز قالیباف کناره‌گیری از انتخابات نیست، بلکه ائتلاف مستحکمی است برای پیروزی مستعضفین بر دولت اشراف.”

قالیباف بلافاصله بیانیه‌ای منتشر کرد و در آن از طرفداران خود خواست تا برای حفظ وحدت خود به رئیسی رأی دهند. او در بیانیه خود نمایندگان اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان را “فرصت‌طلبانِ انقلابی‌نما” نامیده و دولت حسن روحانی را بار دیگر مدافع “چهار درصدی‌ها” خوانده است.

قالیباف نوشته است: “این جریان موریانه‌وار در حال خوردن ریشه‌های انقلاب است و گروهی که نه تنها با انقلابی‌های اصیل تضاد مبانی فکری دارند، بلکه جریانی هستند که منافع مادی آن‌ها به خطر افتاده است.”

او همچنین به مناظره‌های تلویزیونی که در آن‌ها اتهاماتی علیه او در ارتباط با فساد مالی مطرح شد اشاره کرده و آن‌ها را “تخریب‌ها، توهین‌ها و اتهام‌زنی‌های گسترده‌” علیه خود، خانواده‌ و هوادارانش دانسته است.

قالیباف تصمیم به کناره‌گیری خود را گامی در راه “آغاز دورانى جدید براى یک تحول اقتصادی” خوانده که “دست چهار درصدی‌ها از اقتصاد” را قطع خواهد کرد.

قالیباف در حالی از دور رقابت‌ها خارج می‌شود که در مناظره‌های تلویزیونی با انتقاد از دیگر نامزد این انتخابات، اسحاق جهانگیری، او را به دلیل نامزد پوششی بودن حسن روحانی مورد سئوال و انتقاد قرار داده بود.

پیش از این نیز در محافل سیاسی ایران احتمال داده می‌شد که قالیباف به‌نفع رئیسی از انتخابات کنار بکشد. بسیاری از اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان نیز کاندیدای اصلی اصولگرایان در انتخابات را ابراهیم رئیسی می‌دانستند.

طرفداران رئیسی بر روی خبر کناره‌گیری قالیباف به عنوان تضمین پیروزی رئیسی تبلیغ می‌کنند. سایت رجانیوز، منسوب به “جبهه پایداری” خبر انصراف قالیباف به نفع رئیسی را این گونه بازتاب داده است:

ابراهیم رئیسی در شیراز در حال سخنرانی بود که بیانیه انصراف محمد باقر قالیباف منتشر شد. او در حین سخنرانی گفت: “من از ایشان تشکر می‌کنم، کارشان انقلابی بود.”

دبیر ستاد انتخابات ایران اما به خبرگزاری جمهوری اسلامی گفته است که قالیباف هنوز به طور رسمی از صحنه رقابت‌ها کناره‌گیری نکرده است.

به گفته علی پورعلی مطلق “تاکنون درخواستی مبنی بر انصراف نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری از صحنه رقابت دریافت نشده.”

به گفته دبیر ستاد انتخابات ایران: “بر اساس قانون هر کدام از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری برای انصراف از عرصه رقابت انتخاباتی باید تصمیم خود را به صورت مکتوب به ستاد انتخابات کشور و هیات مرکزی نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری اعلام کنند.”

تکلیف آرای قالیباف

در رسانه‌های متمایل به روحانی انصراف قالیباف به منزله شکست او توصیف شده است. سایت عصر ایران در تفسیری در این باره نوشته: « بر اساس نظرسنجی‌ها شانس رییسی بیش از قالیباف بود و بر همین اساس شهردار تهران به نفع معاون اول سابق قوه قضاییه از صحنه کنار کشید.» در ادامه این تفسیر آمده است:

«قالیباف برخلاف رییسی نماد اصول‌گرایی نیست. بسیاری از جریان‌های اصول‌گرایی حاضر نشدند از او در انتخابات ریاست جمهوری حمایت کنند. بر همین اساس حامیان او را اصول‌گرایان صرف تشکیل نمی‌‍دهند. همین امر باعث می‌شود سبد رای او میان روحانی و رییسی تقسیم شود. حامیان اصول‌گرای قالیباف به ابراهیم رییسی رای می‌دهند و طبقه متوسطی که به واسطه مدیریت قالیباف در شهر تهران می‌خواستند به او رای بدهند ممکن است رای خود را به سبد روحانی بیندازند. در صورت کنار نرفتن میرسلیم از صحنه انتخابات به نظر می‌رسد او نیز می‌تواند بخشی از رای قالیباف را به خود اختصاص دهد.»

سایت “انتخاب” هم در تفسیری پس از اینکه قالیباف را به عنوان کسی که در اصل “ایدئولوژیک” نیست، یعنی بیش از اینکه اصول‌گرا باشد، تکنوکرات است، این سه دلیل آورده برای اینکه اثبات کند آرای قالیبباف به سبد آرای رئیسی اضافه نخواهد شد:

«۱.  نخست اینکه شخص آقای رئیسی و همچنین مشاوران و اطرافیانشان از طبقه جریان های ایدئولوژیک به شمار می روند.

۲. بخش اعظم مردان رئیسی همان وزرای دولت محمود احمدی نژاد هستند و با عنایت به سابقه مخدوش آن دوران و البته انتقاداتی که قالیباف همیشه نسبت به عملکرد دولت های نهم و دهم داشته، بعید است طرفداران او، امروز راضی شوند به همان تیم رای دهند.

۳.   نکته سوم اینکه همانطور که اشاره شد، آرای قالیباف ایدئولوژیک نبوده که حالا با توصیه او، کاملا به حساب رئیسی منتقل شود، آنها مدیریت شهردار را واجد صلاحیت دانسته اند نه اینکه قالیباف را به عنوان رهبر یک جریان قبول داشته باشند که با یک تکرار کردنش هرآنچه او توصیه کرد را عملی کنند. ضمن اینکه سابقه مدیریتی از رئیسی در دست ندارند که بخواهند صرفا با توصیه قالیباف نام سید ابراهیم رئیسی را بر روی تعرفه های رای بنویسند.»

رادیو زمانه

***

کناره‌گیری قالیباف چگونه معادلات انتخاباتی را تغییر می‌دهد؟

زمانی که محمدباقر قالیباف، کاندیداتوری اسحاق جهانگیری را در کنار حسن روحانی از “پدیده‌های عجیب” انتخابات دانست که وضعیتش “در چند روز آینده مشخص می‌شود”، شاید تصور نمی کرد اولین نامزدی باشد که کناره گیری رسمی خود را به نفع “کاندیدای اصلی” جناح خود اعلام می‌کند.

در ابتدای مناظره های تلویزیونی کاندیداها، آقای قالیباف در نظرسنجی های مختلف از ابراهیم رئیسی پیش بود و در هفته های بعد، حامیان او در فضای عمومی تلاش پرحجمی را انجام دادند تا سایر اصولگرایان را نسبت به “مزیت”‌های باقی ماندن محمدباقر قالیباف در عرصه رقابت متقاعد کنند. تلاشی که گاه به درگیری‌ شدیداللحن حامیان آقایان قالیباف و رئیسی درفضای مجازی منجر شد.

شاید بتوان رفتار تهاجمی آقای قالیباف را در جریان مناظره‌ها، که حتی در مناظره های محمود احمدی نژاد بی سابقه بود، نوعی ریسک پذیری حداکثری برای بالا بردن موقعیت خود در مقابل ابراهیم رئیسی تلقی کرد که نهایتا جواب نداد.

بیشتر بخوانید: محمد باقر قالیباف، دورخیز برای بار سوم

اکنون با کناره گیری محمدباقر قالیباف، طبیعتا می توان انتظار داشت که بیشتر آرای “سیاسی” او به سبد آقای رئیسی ریخته شود. در درجه اول، با توجه به این واقعیت که این دو، کاندیداهای اصلی جناح اصولگرای ایران بودند و تصور می شود که در غیاب یکی، اکثر طرفداران اصولگرایش به سراغ دومی بروند.

در درجه بعد، می توان احتمال داد که با کناره گیری آقای قالیباف، بیشتر رای دهندگان “غیرسیاسی” او نیز به ابراهیم رئیسی رای بدهند، هرچند درصد چرخش به سمت آقای رئیسی در این گروه، قاعدتا کمتر از رای دهندگان سیاسی خواهد بود. منظور از رای‌دهندگان غیرسیاسی محمدباقر قالیباف، کسانی است که لزوما اصولگرا نیستند ولی مثلا او را مدیر بهتری می‌دانسته اند و حالا در غیابش، حتی نباید تعجب کرد اگر درصدی از آنها به روحانی رای بدهند.

بیشتر بخوانید: رقابت بین کیست؟ روحانی با رئیسی یا قالیباف؟

از مجموعه این واقعیت ها، قابل انتظار است که کناره گیری آقای قالیباف، باعث “افزایش آرای کاندیدای اصلی اصولگرایان” و در عین حال “کاهش مجموع آرای اصولگرایان” در ۲۹ اردیبهشت بشود.

وضعیت جدید، به زبان ساده به این معنی است که اصولگرایان تصمیم گرفته اند تمام تلاش خود را در جهت کسب حداکثر نتیجه برای ابراهیم رئیسی در مرحله اول انتخابات به کار بگیرند.

چنین تصمیمی، برای اصولگرایانِ خوشبین‌تر به مفهوم تلاش برای جبران عقب افتادگی قابل توجه آقای رئیسی از حسن روحانی در برخی نظرسنجی هاست؛ و برای اصولگرایان بدبین‌تر، به معنی تلاش برای کسب نتیجه ای بهتر برای ابراهیم رئیسی حتی در صورت شکست است – که قاعدتا برای آینده سیاسی او مهم خواهد بود.

بیشتر بخوانید: مناظره یا محاکمه: برانداختن پرده ها در پرده آخر

از سوی دیگر، اگرچه کناره گیری محمدباقر قالیباف، عمدتا از زاویه تاثیر آن بر انتخابات ریاست جمهوری مورد توجه افکار عمومی قرار گرفته، اما این انصراف، ممکن است دارای تاثیر غیرمستقیمی نیز بر وضعیت انتخابات شوراها باشد.

با روشن شدن زودهنگام تکلیف سومین تلاش آقای قالیباف برای انتخابات ریاست جمهوری، اکنون مهم ترین تلاش او و حامیان اصولگرایش در عرصه سیاست ایران، متوجه حفظ شهرداری تهران خواهد بود.

به عبارت دیگر حتی اگر فرضا محمدباقر قالیباف در آینده، حکم ریاست یک نهاد انتصابی را نیز بگیرد، به‌احتمال زیاد برای او و مدافعانش به لحاظ حیثیتی مهم است که اصلاح طلبان را در نبرد بر سر پست شهرداری پایتخت شکست بدهند.

اگر این پیش‌فرض درست باشد، نبرد جناح ها برای تصاحب شورای شهر تهران، برای هر دو طرف اهمیتی مضاعف خواهد داشت.

بیشتر بخوانید: وعده‌های اقتصادی قالیباف تا چه اندازه قابل تحقق است؟

این در حالی است که اصلاح طلبان و میانه روها، بر خلاف تجربه انتخابات اسفند ۱۳۹۴ که بر حمایت از یک لیست انتخاباتی واحد در پایتخت متحد شدند، در انتخابات اردیبهشت ۱۳۹۶، برای شورای تهران لیست های متعدد ارائه کرده‌اند.

در صورتی که حامیان دولت حسن روحانی نتوانند در مهلت باقی مانده تا انتخابات شوراها به اجماع نسبی برسند، غیرممکن نخواهد بود که در ۲۹ اردیبهشت، از جمعیت کم‌تعدادتری از رای دهندگان اصولگرا (احتمالا، حتی اگر این رای دهندگان نصف حامیان دولت باشند) شکست بخورند.

نتیجه ای که وقوع آن، ممکن است به معنی تثبیت محمدباقر قالیباف در شهرداری تهران باشد.

بی بی سی