آغازفاز آخر مذاكره

عضو ارشد تيم مذاكره كننده هسته اي ايران گفت: تحريم هاي اقتصادي و مالي مرتبط با موضوع هسته اي عليه كشورمان ازروز اجراي توافق لغو خواهد شد. سيد عباس عراقچي، معاون حقوقي و امور بين الملل وزارت امور خارجه در آخرين اظهارنظرها پيش از ترك تهران به مقصد وين گفت: تحريم هاي اقتصادي و مالي مرتبط با موضوع هسته اي عليه كشورمان از روز اجراي توافق لغو خواهد شد.

عراقچي در مصاحبه اختصاصي با خبرگزاري صدا و سيما با اشاره به نزديك شدن به ١٠ تير، پايان ضرب الاجل هفت ماهه توافق ژنو افزود: ما امشب به محل مذاكرات مي رويم و تا ١٠ تير در آنجا مستقر مي شويم تا بتوانيم آخرين كارها را انجام دهيم و به قول معروف پرانتزهاي داخل متن را كه حاكي از اختلاف است، كاهش دهيم. وي گفت: احتمالاتعدادي از اختلافات كه مقداري كليدي و اساسي تر است براي روزهاي آخر مي ماند تا وزرا ملحق شوند و در سطح آنان تصميم گيري شود. عراقچي افزود: ما ١٠ تير را براي پايان مذاكرات در نظر گرفته ايم اما اين طور نيست كه توافقي خوب و مطلوب را فداي اين تاريخ كنيم. اگر لازم باشد ممكن است چند روزي فراتر برود يا زودتر تمام شود، اينها به نظر ما اصل قضيه نيست. وي تاكيد كرد: ما به تاريخ مشخصي پايبند نيستيم و يك تاريخ مشخص براي ما مقدس نيست، آنچه براي ما ارزش دارد توافقي مطلوب است كه حقوق ملت ايران در آن رعايت و خواسته هاي ما در آن تامين شود و اگر لازم باشد كه بيشتر بمانيم اين كار را حتما خواهيم كرد.
مذاكرات به روزهاي پاياني خود نزديك مي شود و بازي رسانه اي جريان مقابل هم شدت مي گيرد. از يك طرف يك رسانه اسراييلي ادعا مي كند كه در آستانه توافق احتمالي با ايران، باراك اوباما رييس جمهور ايالات متحده، بنيامين نتانياهو نخست وزير رژيم صهيونيستي را به واشنگتن دعوت كرده است و از سوي ديگر هم خبرگزاري رويترز باز هم به روايت از منابع آگاه غربي مي نويسد: سازمان ملل رفع تحريم هاي ايران را به بعد از نظر كنگره درباره توافق موكول مي كند. وزارت امور خارجه امريكا و دفتر نخست وزير رژيم صهيونيستي خبر مربوط به دعوت از بي بي را تكذيب كرده اند و خبر رويترز نيز به اين دليل كه به جزيياتي در اين مرحله دست نيافتني از اتاق مذاكرات اشاره كرده مورد تاييد هيچ مقام ايراني قرار نگرفته و حميد بعيدي نژاد ، رييس تيم كارشناسي مذاكره كننده ايران اين خبر را تكذيب كرد. بحث چگونگي از ميان برداشته شدن تحريم هاي ايران پس از مذاكرات لوزان همچنان به عنوان يك گره در ميز مذاكرات باقي ماند و روز گذشته رويترز به ظن خود جزيياتي مهم در اين خصوص را منتشر كرده است. مبناي اين خبر رويترز دردسري است كه كنگره امريكا با اصرار بر دخالت در امر قوه مجريه به راه انداخته است. باراك اوباما ماه گذشته براي متوقف كردن روند دخالت سناتورهاي تندرو و نمايندگان مخالف توافق مجلس نمايندگان مجبور به امضاي طرحي شد كه به كنگره اجازه نظارت ٣٠روزه بر توافق هسته اي احتمالي، پيش از هرگونه اقدام در زمينه رفع تحريم ها را مي دهد. مطابق اين قانون، در صورتي كه قانونگذاران توافقنامه را تا تاريخ ٨ جولاي دريافت نكنند، دوره بررسي به ٦٠ روز افزايش پيدا مي كند. اين اقدام كنگره در حقيقت پنج كشور همراه امريكا در اين مذاكرات و ايران را بر سر دوراهي قرار داده است. بر همين اساس رويترز به نقل از منابع آگاه ادعا مي كند كه شوراي امنيت سازمان ملل متحد رفع تحريم هاي هسته اي سازمان ملل عليه ايران را احتمالادست كم يك ماه و تا بعد از بررسي كنگره امريكا معوق خواهد كرد. در اين فاصله يك ماهه كنگره مي تواند توافقنامه احتمالي هسته اي را مطابق قانوني كه به امضاي باراك اوباما، رييس جمهور امريكا رسيده مورد بررسي قرار دهد. در حالي كه شوراي امنيت مرجعي بين المللي است اما زياده خواهي تندروهاي امريكايي به آنجا رسيده است كه نمي خواهند شوراي امنيت سازمان ملل زودتر از آنها اعمال نظر كند. رويترز به نقل از منابع غربي در اين خصوص مي نويسد: شوراي امنيت نيازي به تاييد كنگره ندارد، اما اقدام پيش دستانه اين نهاد بين المللي از لحاظ سياسي عاقلانه نيست. با اين حال، آنها مي گويند ٦٠روزه شدن اين دوره تاخيري را هم مناسب نمي دانند. بي اعتمادي دوطرفه اي كه در مذاكرات هسته اي ميان ايران و ١+٥ وجود دارد عملالزوم تعيين دقيق و جزئي تمام جزييات را ضروري كرده است. ايران در سايه برنامه جامع اقدام مشترك بايد محدوديت هايي را در برنامه هسته اي خود اعمال كند و از سوي ديگر بايد مكانيزمي براي از ميان برداشته شدن تحريم هاي هسته اي ايران هم تعريف شود. محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان تاكنون بارها به صراحت اعلام كرده است كه تحريم هاي اقتصادي و مالي در روز اجراي توافق از ميان برداشته خواهد شد. با توجه به ذات گام به گام بودن تعهدهاي دو طرف به نظر مي رسد كه روز اعلام توافق با اجراي توافق با هم تفاوت خواهد داشت. بر اين اساس شايد يك سناريو اين باشد كه ايران و ١+٥ در تاريخ ٣٠ ژوئن به توافق هسته اي دست پيدا كرده اما اجراي آن را به دليل نياز دو طرف به برداشتن گام هاي فني و حقوقي به تعويق بيندازند. در اين فاصله زماني هم پروسه به راي گذاشتن توافق در كنگره امريكا انجام خواهد شد. اصل مسلم در مذاكرات براي ايران اين است كه تا شوراي امنيت طي قطعنامه فصل هفتم توافقنامه را تصويب نكند، توافقنامه اجرايي نخواهد شد. اصل مسلم غيرقابل خدشه ديگر هم اين است كه تا طرف مقابل تحريم ها را لغو نكند، ايران هم اجراي اقدامات هسته اي را شروع نخواهد كرد. لذا چاره اي نيست كه اقدام دو طرف در لغو تحريم ها و اجراي اقدامات هسته اي همزمان باشد. علاوه بر اين مساله آماده سازي كشورها يك اصل مسلم است كه البته كشورها براي اجرا بايد آماده شوند ولي اين موضوعي نيست كه در توافق به طور مشخص تعريف شود.

باز هم مساله بازرسي
گره ديگري كه گفته مي شود هنوز دو طرف در مذاكرات بر سر آن به توافق نرسيده اند مساله بازرسي ها از تاسيسات هسته اي و نظامي ايران است. در حالي كه طرف ايراني به صراحت مخالفت خود را با اين مساله اعلام كرده است، طرف امريكايي همچنان به اظهارنظر در فضاي عمومي و در خارج از اتاق مذاكره در اين خصوص ادامه مي دهد. سخنگوي كاخ سفيد روز گذشته اعلام كرد در صورتي كه مواضع مقامات ايراني در موضوع بازرسي ها و بازگشت خودكار تحريم ها عليه ايران منطبق با مطالبات واشنگتن نباشد، توافق هسته اي امضا نخواهد شد. «ند پرايس» در گفت وگو با روزنامه صهيونيستي جروزالم پست بارديگر تاكيد كرد كه امريكا عدم توافق را به توافق بد ترجيح مي دهد. وي در اين خصوص گفت: به همين دليل است كه كارشناسان ما، همراه با كارشناسان ١+٥ همين الان در وين دارند به سختي براي نهايي كردن جزييات فني و ملحقات مربوط به چارچوب تفاهم حاصل شده در ماه آوريل در لوزان تلاش مي كنند. رييس جمهور به صراحت گفته كه اگر فهم و موضع مقامات ايران نتواند در توافقنامه نهايي با كف مطالبات ما از جمله در موضوع بازرسي هاي شديد براي تضمين عدم تقلب ايران و نياز به توانمندي بازگشت خودكار تحريم ها منطبق شود، ما به توافق نخواهيم رسيد.

بازاعمال خودكار تحريم ها را قابل قبول نمي دانيم
معاون وزير امور خارجه روسيه و رييس تيم مذاكره كننده اين كشور در مذاكرات هسته اي در ١٠ روز گذشته بيشترين اظهارنظرها در خصوص آب و هواي مذاكرات را داشته است. سرگئي ريابكوف در تازه ترين اظهارنظر خود با اشاره به مساله تحريم هاي ايران به خبرگزاري روسياسگودنيا گفت: اعمال خودكار تحريم ها در مورد ايران را غيرقابل قبول مي دانيم و شركا در مذاكرات هسته اي اين موضع ما را پذيرفته اند. گروه ١+٥ در مذاكرات درمورد برنامه هسته اي ايران رويكرد مورد قبول تمام طرف ها براي حل مساله تحريم ها را تنظيم مي كند كه در آن نگراني هاي امريكا و روسيه مورد توجه قرار مي گيرد. مذاكره كننده ارشد هسته اي روسيه ادامه داد: طرح مشخصي وجود دارد كه امكان تطابق سياست هاي اصولي ما (مواضع روسيه و غرب در مورد برنامه هسته اي ايران) و تامين شرايط لازم براي نقش آفريني شوراي امنيت را كه مرجع تصميم گيرنده در اين مورد است، فراهم مي كند. به اين ترتيب اجازه نمي دهيم كه به طور خودكار و بدون مجوز شوراي امنيت تحريم هايي درمورد ايران اعمال شود. مقام روس با بيان اينكه شركاي غربي اين موضع روسيه را پذيرفته اند، اظهار داشت: اما از طرف ديگر امريكا اصرار دارد در صورت از دست رفتن امكان براي استفاده از ساز و كارهاي لازم براي حل و فصل مساله هسته اي ايران و عدم اجراي مفاد توافق جامع، تحريم ها عليه اين كشور به طور كامل يا جزيي اعمال شود. غربي ها هم تضمين در مورد اعمال تحريم ها در صورت عدم اجراي توافق جامع (از سوي ايران) را مهم مي دانند. گزينه ديگري وجود دارد كه از تلفيق دو گزينه بالابه وجود مي آيد و خواهان حفظ اين گزينه هستيم تا در متن قطعنامه شوراي امنيت در مورد برنامه هسته اي ايران قيد شود و در آن شرايط اقدام در صورت بروز وضعيت نامطلوب پيش بيني شود. از سوي ديگر مجيد تخت روانچي، معاون اروپا و امريكاي وزارت امور خارجه كشورمان نيز روز گذشته در تهران در ديدار با انريكه مورا، مديركل سياسي و امنيتي وزارت امور خارجه اسپانيا با اشاره به مذاكرات هسته اي ميان ايران و ١+٥ گفت: ايران با جديت مذاكرات با ١+٥ را ادامه خواهد داد و هيات ايراني اميدوار است تا زمان تعيين شده (١١ تيرماه) به نتيجه برسد.

 روزنامه اعتماد، شماره 3270