مشاركت سياسي زنان در انتخابات: ضرورت ها وآسيب ها

فعالان سياسي زن در ميزگرد تخصصي «اعتماد» بررسي كردند

كمتر از ١٢ ماه تا دهمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي باقي مانده است و هر دو جريان سياسي، فعاليت هاي خود رابراي تصاحب بيشترين كرسي هاي بهارستان آغاز كرده اند اما تا كنون به طور جدي در ارتباط با حضور حداكثري زنان، به عنوان نيمي از جمعيت ايران، در ليست هاي انتخاباتي و به دنبال آن در مجلس دهم صحبتي نشده است. زناني كه به دليل نابرابري هاي فراواني كه وجود دارد، مطالبات بسيار زيادي دارند و خواهان آنند تا خواسته هاي شان را از تنها تريبون سياسي كشور بيان كنند و به مطالبات شان جامه عمل بپوشانند. زناني كه مي خواهند به طور برابر و بدون هيچ گونه تبعيضي در كنار مردان در تمام عرصه هاي سياست به مشاركت بپردازند. حال آنكه تنها در آستانه انتخابات هاي مختلف است كه سخن از دغدغه هاي آنان به ميان مي آيد آن هم به دليل اينكه در آن مقطع حضورشان در پاي صندوق هاي راي و صفوف راي گيري ضروري است. جلوس حداكثري زنان بر كرسي هاي مجلس آينده مي تواند نمود تمام عيار مشاركت سياسي زنان در جامعه اي باشد كه سپهر سياسي اش كاملامردانه است. بنابراين دغدغه رسيدن به اين هدف موجب شد تا ميزگردي با حضور زنان فعال سياسي اصلاح طلب ترتيب دهيم. در اين ميزگرد خانم ها: «فاطمه راكعي» نماينده مجلس ششم و دبيركل حزب جمعيت زنان مسلمان نوانديش، «شهربانو اماني» نماينده مجلس پنجم و ششم و عضو حزب كارگزاران و «آذر منصوري» عضو مجمع زنان اصلاح طلب و عضو حزب جمعيت زنان مسلمان نو انديش حضور يافتند.

فاطمه راكعي: معتقدم زنان فرهيخته و متخصص ما در زمينه هاي مختلفي چون حقوق، سياست داخلي و سياست بين الملل در جايگاهي هستند كه اگر به آنها فرصتي داده شود در بسياري از عرصه ها بهتر از مردان خواهند درخشيد چرا كه سابقه اين امر را داشته اند و حق زنان است كه از اين مشاركت محروم نباشند
شهربانو اماني : سپهر سياسي ايران بيشتر از همه جاي دنيا مردانه است. در آن زمان زنان مشاركت ٦٠ درصدي داشتند اما تعدادشان در ليست هاي انتخاباتي چه اصلاح طلب چه اصولگرا چشمگير نبود. مشاركت سياسي دو ركن بسيار مهم دارد: نيروي انساني و منابع مالي. خب زنان از نظر اقتصادي در كجا قرار دارند؟ هيچ حزبي در آن مقطع زماني از زنان حمايت مالي نكرد
كمتر از ١٢ ماه تا دهمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي باقي مانده است و هر دو جريان سياسي، فعاليت هاي خود را براي تصاحب بيشترين كرسي هاي بهارستان آغاز كرده اند اما تا كنون به طور جدي در ارتباط با حضور حداكثري زنان، به عنوان نيمي از جمعيت ايران، در ليست هاي انتخاباتي و به دنبال آن در مجلس دهم صحبتي نشده است. زناني كه به دليل نابرابري هاي فراواني كه وجود دارد، مطالبات بسيار زيادي دارند و خواهان آنند تا خواسته هاي شان را از تنها تريبون سياسي كشور بيان كنند و به مطالبات شان جامه عمل بپوشانند. زناني كه مي خواهند به طور برابر و بدون هيچ گونه تبعيضي در كنار مردان در تمام عرصه هاي سياست به مشاركت بپردازند
واقعيت امر اين است كه حتي در احزاب سياسي اصلاح طلب هم براي مشاركت سياسي زنان ارزش خيلي زيادي قائل نشدند و با رايزني هاي متوالي و چانه زني هاي بسيار، بعضي سهميه اختصاص دادند و بعضي هم به خاطر اينكه به اين نتيجه رسيدندكه بايد يك درصدي را به خانم ها اختصاص داد چرا كه اين امر در راي دادن ها تجلي پيدا مي كند، ارزش قايل شدند

بد نيست براي آغاز بحث از اين موضوع شروع كنيم كه در جامعه همواره روي عملكرد زنان تاكيد بيشتري مي شود و از يك تبعيض مثبت به نفع زنان صحبت مي شود، چرا اين تبعيض مثبت بايد وجود داشته باشد؟
راكعي: وقتي تبعيضي وجود دارد و بحث سلطه وبرتري يك جنس مطرح مي شود، جامعه به پا مي خيزد تا براي رفع آن كاري كند و ديگر سخن گفتن گروهي از مردان ازينكه چرا براي مردان روز مرد نمي گيرند ولي براي زنان روز زن مي گيرند يا اينكه چرا در دانشگاه ها رشته مطالعات زنان وجود دارد ولي چنين رشته اي براي مردان وجود ندارد، معنا نمي دهد. به دلايل متعدد تاريخي و سنتي از ديرباز در كشور ما و البته در بسياري از كشورها تبعيض هاي مستقيم و غير مستقيم عليه زنان وجود داشته است. علي رغم آنكه در بدو پيروزي انقلاب اسلامي، امام خميني (ره) با تاكيد زيادي زنان را براي اينكه در عرصه هاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي و مديريتي حضور داشته باشند، تشويق مي كردند و با لفظ«بايد»، دخالت زنان را در مقدرات اساسي كشور تكليف مي كردند، هنوز با وجود تلاش تمام مدافعان حقوق بشر در نهاد هاي دولتي و غيردولتي براي اينكه حداقل در حد همان چارچوب قانون اساسي كه يك سند مترقي است، زنان بتوانند در عرصه قدرت نقش آفريني كنند، متاسفانه تبعيض ها وجود دارد به خصوص كه در چند سال گذشته اين نابرابري ها بيشتر هم شده و براي همين است كه ما تا زماني كه آن ديدگا ه هاي حضرت امام(ره) و آنچه در قانون اساسي در مورد زنان است نهادينه نشود، در جهت ايجاد اين تبعيض مثبت قدم بر مي داريم. ما الان معتقديم كه زنان از بيش از يك دهه پيش در عرصه علمي كشور حرف هاي اول را زده اند و زنان فارغ التحصيل متخصص زيادي وجود دارند كه بايد بتوانند به مجلس شوراي اسلامي، شوراي اسلامي شهر و يا به كابينه دولت راه يابند. اگر معتقديم كه زنان نيمي از جامعه ايران را تشكيل مي دهند پس بايد نيمي از پست هاي سياسي و اساسي به زنان اختصاص يابد. اگر مي گوييم بايد تبعيض مثبت وجود داشته باشد براي اين است كه به اين نتيجه رسيديم كه ما زنان داراي تخصص هاي بالاهستيم ولي در عرصه قدرت و تصميم گيري حضور نداريم و عملاتلاش مان بي نتيجه است و حرف مان به جايي نمي رسد. تا وقتي كه تبعيض هاي گسترده اي در سطح جامعه، خانواده و در حوزه قانون عليه زنان وجود داشته باشد. زنان و همين طور مرداني كه به حقوق بشر معتقدند و اسلام راستين را مي شناسند، همه بايد كاري مضاعف در حوزه زنان انجام دهند كه اين كار همان ايجاد يك تبعيض مثبت براي زنان است تا زماني كه تبعيض هاي جنسيتي در كشور از بين برود.
اماني: اول بياييد منشاء ايجاد اين تبعيض مثبت را بررسي كنيم. وقتي كه جامعه سنتي در مرحله گذار است و مي خواهد مسيري را براي رسيدن به جامعه پيشرفته طي كند بايد يك سري استانداردهاي توسعه و پيشرفت را از قبيل آموزش و پرورش زنان يا كاهش فقر زنان بپذيرد. يعني اگر ما بخواهيم از مرحله جامعه سنتي به جامعه مدرن با تكيه بر فرهنگ غني خودمان حركت كنيم، نبايد در حقوق اجتماعي هيچ تبعيضي را عليه زنان بپذيريم. امروز افرادي كه در ارتباط با دستيابي زنان به حقوق مساوي اجتماعي مقاومت مي كنند داراي تفكر متحجرانه هستند و گويي فراموش كرده اند كه زنان در زمان انقلاب اسلامي هيچ گاه در پشت صحنه قرار نگرفتند و هر جايي كه لازم بود پيشگامان مردان نيز بودند. متاسفانه بعد از انقلاب به جز مصوبات مجلس اول و دوم و بعضي از مصوبات ادوار ديگر مجلس، قوانين جنبه تبعيض منفي عليه زنان داشته و دارد. بنابراين در حركت جامعه از كشاورزي به صنعتي خصوصا در مرحله گذار كه ما درآن قرار داريم، نابرابري ها بيشتر خودشان را نشان مي دهند و چاره اي نيست جز ايجاد يك تبعيض مثبت به نفع زنان چراكه هر جايي كه ذره اي شرايط مساوي بين زن و مرد به وجود آمده زنان توانسته اند از مردان پيشي بگيرند. اين مساله حايز اهميتي است در جامعه ما كه سپهر سياسي آن مردانه تر است. حال آقايان هر جا كه نمي توانند در مقابل پيشرفت زنان بايستند قوانين نانوشته را بر قوانين نوشته شده ترجيح مي دهند، از ديرباز نيز اين گونه بوده است. علي رغم اينكه در بحث آموزش و پرورش تقريبا قانون تبعيض آميزي عليه زنان وجود ندارد و زنان توانسته اند در آموزش عالي از مردان پيشي بگيرند. اما در شرايط كنوني كه فقر زنانه شده، آسيب هاي اجتماعي هم زنانه شده و فقر و آسيب اجتماعي يك معادله دو طرفه است. در واقع به نوعي قوانين نانوشته تبعيض آميزي عليه زنان وضع و اعمال كرده اند. بنابراين يك تبعيض مثبت با سختي و تلاش بسيار زياد فعالان اجتماعي وحقوقي در كشور كم و بيش در حال ريشه دواندن است. نكته آخر اينكه در ارتباط با سياست هم همين طور است. همان طور كه دكتر راكعي گفتند نيمي از جمعيت كشور كه نيم ديگري از جمعيت را تربيت مي كنند براي ورود به عرصه سياسي با مشكلات بسيار زيادي مواجه مي شوند اما وقتي وارد مي شوند مي توانند بسيار موثر واقع شوند. به خصوص اگر بتوانند به عنوان نماينده مجلس به اين عرصه ورود كنند چون از تريبون مجلس با صداي رساتري مي توانند خواسته هاي نيمي از جمعيت ايران را بيان كنند. بنابراين بسياري از مردان هم امروز در جهت احقاق حقوق زنان و حركت به سوي تحقق اين تبعيض مثبت تلاش مي كنند وحتي گاهي از زنان هم پيشي مي گيرند.
منصوري: اول تشكر مي كنم از توجه روزنامه اعتماد، به معقوله مشاركت سياسي زنان و حضور موثرتر زنان در انتخاباتي كه حدود ١٢ ماه ديگر صورت مي گيرد. به اعتقاد من طرح اين موضوع در رسانه ها و درگير كردن افكار عمومي و فعالان سياسي خودش مي تواند تا حدودي بستر و زمينه لازم براي حضور موثر و چشمگير زنان فراهم كند. تا زماني كه افزايش مشاركت سياسي و اجتماعي زنان تبديل به يك مطالبه ملي و عمومي در فضاي سياسي كشور نشود، راهي كه ما در ٣٦ گذشته طي كرديم، به همين منوال ادامه پيدا خواهد كرد و هيچ تغييري به اعتقاد من در وضعيت كنوني به وجود نخواهد آمد. به هنگام انقلاب اسلامي زنان در صفوف بهم فشرده كنار مردان ايستادند و نقشي برابر ايفا كردند اما در طول اين ٣٦ سال در بزنگاه هاي انتخابات نقش شان تا پاي صندوق راي نقش كاملابرابري بوده ولي بعد از صندوق راي اين شكاف و فاصله و نابرابر ي ها، معنا و عينيت پيدا كرده است. در قانون اساسي هم سعي شده تا با يك نگاه تبعيض مثبت به بحث زنان نگريسته شود ضمن اينكه در قوانيني كه مربوط به انتخابات هست به جز انتخابات رياست جمهوري كه بعضي از آقايان تفسيرشان از كلمه رجل به ضرر خانم هاست و به نفع آقايان، هيچ محدوديت و هيچ تبعيض منفي از اين حيث كه زنان نتوانند برابر با مردان چه به عنوان انتخاب كننده و چه به عنوان انتخاب شونده در انتخابات حضور پيدا كنند، وجود ندارد. بر سند چشم انداز يك رويكرد كاملاتوسعه محور حاكم است. مگر مي شود ما به توسعه دست يابيم بدون اينكه براي تك تك آحاد جامعه نقش و فرصت برابر در تمام فعاليت ها در نظر نگيريم؟ قاعدتا اين توسعه متوازن، پايدار و همه جانبه نخواهد بود، يعني در جوامعي كه نقش هاي برابر ديده نشده يك پاي توسعه مي لنگد. اين را ازين جهت عرض مي كنم كه هيچ محدوديتي در قوانين كشور از نظر اينكه زنان هم بتوانند نقش برابر در سپهر سياسي كشور داشته باشند وجود ندارد، اما طي ٣٦ سال گذشته هر دوسال يك بار يك انتخابات در كشور ما برگزار شده و در تمام انتخابات ها هم بحث توجه به زنان و توجه به مطالبات زنان مطرح شده، در نهايت اتفاقي كه افتاده اين بوده كه شكاف جنسيتي كه در كشور ما از ديرباز وجود داشته در بحث مشاركت سياسي عميق تر شده است. اينجاست كه تبعيض مثبت ضرورت مي يابد. قرآن كريم به هيچ عنوان در بحث ايفاي مسووليت اجتماعي تفكيك و تبعيض جنسيتي قايل نشده است. اين نگاه مثبت قرآن در ١٤٠٠ سال پيش به موضوع حضور خانم ها در فضاي اجتماعي بوده است. معتقدم كه اگر اين انتخابات هم بخواهد به شعارها بسنده شود قاعدتا تغييري ايجاد نخواهد شد. بياييد نگاهي بيندازيم به مجالس و هيات دولت هاي كشورهاي مجاور مثل پاكستان و افغانستان، كه از لحاظ تعداد حضور خانم ها، كاملامتفاوت است با آنچه كه ما در كشورمان مي بينيم، يعني اگر شما لوئي جرگه افغانستان را نگاه كنيد كاملاتعداد خانم ها مشخص و چشمگير است. ببينيد در افغانستان آمدند به خانم ها سهميه دادند و گفتند چه خانم ها راي بياورند چه نياورند ٢٥ درصد كرسي هاي مجلس سهم خانم هاست. به اين مي گويند تبعيض مثبت. اين اتفاق باعث فرهنگ سازي و ايجاد فرصت در جامعه مي شود. خانم ها را در پارلمان در كنار آقايان مي نشانند، به همين سبب قدرت چانه زني و تجزيه تحليل خانم ها هم بيشتر مي شود. ما در ايران اگر بخواهيم دست روي دست بگذاريم و شعار دهيم چنين اتفاقي براي ما نمي افتد در قانون انتخابات ايران اختصاص صندلي به زنان براي تغيير آرايش كمي و كيفي لحاظ نشده است. تنها راهش اين است كه احزاب و جريان ها و شخصيت هاي موثر تكليف خودشان را نسبت به حضور حداكثري زنان در انتخابات هاي آينده مشخص كنند. يكي از راه هاي رفتن به سوي تبعيض مثبت افزايش ظرفيت مشاركت سياسي زنان است. اين ظرفيت در كل كشور ما وجود دارد و بايد شناسايي شود و اين فرصت فراهم شود كه خانم ها به هر ميزاني كه مورد نظر و توافق است در ليست ها گنجانده شوند. متاسفانه هنوز بحث افزايش مشاركت سياسي زنان حتي در بين جريان ها و احزاب اصلاح طلب هم به عنوان يك مطالبه جدي و ملي مطرح نشده و چون به عنوان يك مطالبه ملي مطرح نشده است قطعا ساز و كاري هم براي ايجاد اين جريان همچنان ديده نمي شود. همه از حضور حداكثري زنان به عنوان يك اتفاق مطلوب ياد مي كنند و حتي از آن دفاع هم مي كنند اما زماني كه به ساز و كار مي رسيم هيچ اقدام موثري صورت نمي گيرد. متاسفانه با يك خلاو مشكل مواجه هستيم چون نابرابر ي هايي وجود دارد و فرصت هاي مناسب براي زنان ما در كشور وجود ندارد بايد به دنبال اتخاذ راهكارهايي باشيم كه بتوانيم تبعيض مثبت را به جريان بيندازيم. اين مهم، هم به دست دولت انجام مي شود هم به دست احزاب و گروه هاي سياسي در فضاي كشور.
اماني: من فقط يك نكته اي را اضافه كنم در ارتباط با بحث رفتن به سمت تبعيض مثبت در عرصه سياسي، ببينيد يك اتحاديه بين المجالس وجود دارد كه ايران هم عضو آن است. در سال ١٣٧٥ اتحاديه بين المجالسي با حضور ايران در دهلي نو تشكيل شد. موضوع اجلاس، حضور مساوي سياسي زنان و مردان جهان بود. از قوانين اين جلسه هم آن بود كه حتما حضور زنان و مردان در هيات هاي شركت كننده، مساوي باشد. از كشور ايران در مجلس پنجم آقايان دري نجف آبادي، مهندس يحيوي، خانم جلودارزاده و من حضور داشتيم. وقتي اين موضوع مطرح شد يكي از پيشنهادات حضور ٥٠ درصدي زنان در كنار مردان در مجالس بود كه به راي گذاشته شد و نتوانست راي بياورد و در نهايت پيشنهاد حضور ٢٥ الي ٣٠ درصدي زنان در مجالس راي آورد. در اين گونه مكان ها همه به صورت متحد صحبت مي كنند، بحث اين بود كه چرا تبعيض قايل شويم اگر مردم بخواهند
صد در صد مجلس را زنانه انتخاب مي كنند. ما در ايران محدوديتي از نظر قانوني نداريم ولي زيرساخت و فرهنگ اين موضوع وجود ندارد و عوامل بازدارنده بسيار زيادي براي تحقق اين موضوع وجود دارد. در زمان اصلاحات فضاي سياسي مثبتي به نفع زنان ايجاد شده بود و زنان در انتخابات مشاركت ٦٠ درصدي نسبت به دوره قبل داشتند يعني خانم ها خودشان را در معرض راي مردم قرار دادند اما چه اتفاقي افتاد كه راه يافته ها كم شد؟ در ادامه بحث اشاره خواهم كرد.

خب با وجود نابرابري گفته شده در جامعه، ضرورت مشاركت سياسي آنان چيست؟
راكعي: مشاركت سياسي زنان بايد به دلايل مختلف صورت گيرد. زنان به خاطر ماهيت وجودي شان موجوداتي خيرخواه هستند البته اين به معناي نفي اين موضوع در مردان نيست، ولي اكثريت زنان به اين ويژگي در سراسر جهان شناخته شده اند، يعني انسان هايي خيرخواه، مهرورز و ديگر خواه هستند و آن حس مادرانه در همه زنان گويي به وديعه گذاشته شده است. زنان داراي ظرفيت هايي هستند به خصوص در دين ما كه حتي اولياي الهي و ائمه هم به آن اشاره كرده اند. اين ظرفيت ها بايد براي توسعه جوامع انساني قدر دانسته شوند، خصوصا در جامعه ما كه يك انقلاب را پشت سر نهاده و به سمت توسعه پيش مي رود. اين ظرفيت چيزي نيست كه فقط براي گذران امور خانواده و زندگي زناشويي به آن بسنده كنيم، يعني زنان قطعا وظيفه و نقش خودشان را در رسيدگي به خانواده مي دانند ولي اين ظرفيت آنها در ساير امور نيز بسيار عظيم است و قطعا آنها براي فرزندان جامعه و نسل هاي آينده هم به دليل ماهيت وجودي شان نگران هستند و مي توانند بسيار كمك كننده باشند و راه پيشرفت را هموار و از ايجاد مفاسد جلوگيري كنند. همان طور كه مي دانيد در بحران هاي اجتماعي و مديريت اين بحران ها همواره از وجود زنان بهره گرفته شده است و مساله ديگر اين است كه در همه جاي دنيا علاوه بر داشتن تكنيك، نيروي انساني حرف اول را مي زند. زنان نيمي از نيروي انساني در جامعه ايران را تشكيل مي دهند بنابراين در همه عرصه ها بايد فعال باشند وگرنه عدم حضور آنها به زيان جامعه است. امام خميني (ره) فرمودند زنان بايد در مقدرات اساسي كشور شركت كنند، مقدرات اساسي كشور يعني چي؟ يعني مشاركت سياسي در تمامي امور جامعه. برايم جالب است كساني كه خيلي بيشتر از ديگران خودشان را به امام منصوب مي كنند و خودشان را انقلابي مي دانند اصلاتوجهي به فرمايشات امام در اين زمينه ندارند و اتفاقا بيشترين تلاش را براي خانه نشين كردن زنان انجام مي دهند. ما معتقديم امام خميني(ره) در انقلاب اسلامي يك نهضتي را براي زنان به خاطر تبعيض هاي تاريخي كه از ديرباز وجود داشت، مطرح كردند. نكته آخر اينكه من معتقدم زنان فرهيخته و متخصص ما در زمينه هاي مختلفي چون حقوق، سياست داخلي و سياست بين الملل در جايگاهي هستند كه اگر به آنها فرصتي داده شود در بسياري از عرصه ها بهتر از مردان خواهند درخشيد چرا كه سابقه اين امر را داشته اند و حق زنان است كه از اين مشاركت محروم نباشند.
اماني: امروز ما مشاركت سياسي زنان در ايران را براي توجيه وضعيت خودمان، با كشورهاي پيرامون مان كه از ما بدتر هستند مقايسه مي كنيم. نه! اين قياس كاملاغلط است براي رسيدن به توسعه، شاخص هاي آن كاملامشخص است. يكي از اين شاخص ها، حضور حداكثري زنان در فعاليت هاي سياسي است. هيچ كشوري در جهان تا زماني كه اين مهم را نپذيرد و نهادينه نكند، به توسعه دست نمي يابد. در هزاره سوم ديگر ما تعيين نمي كنيم كه زنان در اجتماع حضور داشته باشند يا خانه نشين شوند. تمام تلاش هاي كشورهاي در حال توسعه از جمله كشور ما بر اين است كه در مقابل حضور زنان بايستند و ايجاد محدوديت كنند. اما هرچقدر هر مقاومت كنند نمي توانند چراكه حضورگسترده رسانه هاي ارتباط جمعي مثل شبكه هاي اجتماعي اين اجازه را به حكومت ها نمي دهد. در حوزه دين، اجتماع و فرهنگ براي زنان محدوديت كمتري ايجاد كردند و زنان توانستند در اين حوزه ها موثر واقع شوند. در مهد دموكراسي، فرانسه، در يك مقطع زماني مردان فقط حق راي دادن داشتند اما زنان تلاش كردند تا به حق خود رسيدند و مردان هم در كنار آنها ايستادند نه در مقابل آنها. در جامعه اي كه زنان آن تحصيلكرده هستند و نيمي از سرمايه هاي انساني و اجتماعي جامعه را تشكيل مي دهند مشاركت سياسي حق مسلم آنهاست. بايد نسبت به اين مساله تغيير نگرش ايجاد كرد. تغيير نگرش هم فقط با فعاليت زنان به وجود مي آيد. در هيچ جاي دنيا اعطاي حقوق برابر را دو دستي تقديم نكرده اند. خانم هاي ما، متاسفانه در زمينه بر داشتن اين تبعيض ها قدم هاي استواري بر نمي دارند چرا كه مي پندارند ديگران بايد اين موضوع را حل وفصل كنند. شايد اين سوال براي همگان پيش بيايد كه چرا ما بيشتر از مشاركت زنان در حوزه سياسي سخن به ميان مي آوريم؟ چون پايه و اساس تغييرات بنيادين، سياست است و سياست بسيار تاثيرگذارتر از حوزه هاي ديگر است. حرف ما اين است كه موانع را از زير پاي خانم ها بردارند و همزمان خود زنان هم مصمم تر و با قدم هاي محكم تري در جهت گرفتن حقوق شان گام بردارند. اين انديشه كه زنان مي توانند در اداره امور كشور دخالت كنند و خصوصا در مجلس، مهم ترين نهاد سياسي، حضور داشته باشند و مطالبات جامعه خودشان را بيان كنند بهترين انگيزه براي افزايش تلاش زنان براي بازپس گرفتن حقوق خود است. همان طور كه زنان و مردان وقتي در كنار هم هستند مانند بال دوپرنده باعث پرواز يك جامعه و اداره جهان مي شوند. دنياي امروز تغيير كرده است نمي شود شما از پيشرفته ترين تكنولوژي ها بهره ببريد ولي در زمينه برابري حقوق زن و مرد مرزبندي كنيد. مقر كمپاني اصلي گوگل در آمريكاست اما تمامي برنامه هاي آن را زن هاي روستايي هندي با دانشي كه آموزش ديده اند انجام مي دهند. پس توسعه به دست نمي آيد مگر با مشاركت و استقلال زنان در همه امور ساري و جاري كشور.

خانم اماني خب چرا حتي زمان اصلاحات كه فضا براي حضور زنان بازتر بود و زنان براي انتخابات مجلس ششم مشاركت٦٠ درصدي داشتند، فقط ١٣ نفر توانستند به مجلس راه يابند؟
اماني : براي اينكه زيرساخت حضور زنان در مجلس حتي همان ٢٥ درصد هم وجود نداشته و ندارد. پيش نياز هر پارلماني داشتن نهاد هاي سياسي و حزبي است وقتي در قانون اساسي ما فقط شكلي از تحزب وجود دارد وقتي در دهه چهارم انقلاب هستيم اما احزاب فقط صورت ظاهري دارند و هيچ قدرتي نه از لحاظ سياسي و نه از لحاظ مالي ندارند، وقتي احزابي نباشند كه از اعضاي خود، چه مرد چه زن حمايت كنند عملافضا مردانه مي شود و به زنان اجازه حضور داده نمي شود. بگذاريد از نخستين دوره مجلس بعد از انقلاب درصد مشاركت زنان در انتخابات و تعداد زناني را كه راهي مجلس شده اند براي تان بازگو كنم. در مجلس اول تعداد داوطلبين زن ٦٦ نفر، منتخبين چهار نفر بود. بايد نشست و تحليل كرد فضاي آن زمان كشور را. در آن زمان كشور درحال و هواي انقلاب به سر مي برد و زنان دوشادوش مردان حركت مي كردند. در شهر ما اروميه حتي زنان در برخي جاها از مردان هم پيشي مي گرفتند و در صفوف اول راهپيمايي ها بودند. در دوره بعدي تعداد داوطلبين زن ٢٨ نفر و تعداد منتخبين چهار نفر بود. در دوره سوم ٣٧ نفر داوطلب شدند و باز هم چهار نفر راه يافتند در مجلس چهارم تعداد داوطلبين ٨١ نفر بوده است كه ٩ نفر كرسي هاي بهارستان را تصاحب كردند. زنان در اين برهه زماني از نظر آكادميك پيشرفت هاي بسياري كردند و خود را آماده نقش آفريني در فعاليت هاي سياسي و اجتماعي مي ديدند. خانم ها اين احساس را داشتند كه چرا هميشه ما بايد برويم راي دهيم. براي همين خودشان را در معرض راي مردم قرار دادند و توانستند با يك جهش خوب نسبت به دوره قبلي به مجلس راه يابند. در مجلس پنجم ٣٢٠ نفر تعداد داوطلبين بود ١٤ نفر ورود پيدا كردند كه بيشترين تعداد راه يافتگان در مجلس پنجم بوده است و از نظر تركيب سياسي هم هر دو جريان اصلاح طلب و اصولگرا حضور داشتند.
و اما مجلس ششم. در انتخابات اين مجلس ٥١٣ نفر داوطلب زن وجود داشت فقط١٣ نفر وارد شدند. چرا؟ يكي از دلايلش اين است كه مردان قدرت لابي گري بيشتري دارند، به هرحال در بخش هاي مختلف ارتباط كاري، اجرايي و سياسي قوي دارند و زنان در نهاد هاي سياسي كم تر حضور دارند، لذا آن حمايتي كه بايد از زنان در آن مقطع صورت مي گرفت، انجام نشد با وجود آنكه دولت تمام و كمال حمايت كرد.
سپهر سياسي ايران بيشتر از همه جاي دنيا مردانه است. در آن زمان زنان مشاركت ٦٠ درصدي داشتند اما تعدادشان در ليست هاي انتخاباتي چه اصلاح طلب چه اصولگرا چشمگير نبود. مشاركت سياسي دو ركن بسيار مهم دارد: نيروي انساني و منابع مالي. خب زنان از نظر اقتصادي در كجا قرار دارند؟ هيچ حزبي در آن مقطع زماني از زنان حمايت مالي نكرد با وجود آنكه همان طور كه گفتم فضا براي فعاليت زنان به شدت باز بود. پس منابع مالي، قدرت چانه زني و لابي سياسي از اصلي ترين دلايل عدم ورود حداكثري زنان به مجلس ششم بود. در مجلس هفتم با توجه به زيرساخت هايي كه در دولت اصلاحات ايجاد شده بود، ٨٢٨ نفر زن كانديدا شدند ولي فقط ١٣ نفر انتخاب شدند كه به تدريج در انتخابات هاي بعدي هم تعداد كانديداها كاهش يافت و هم تعداد راه يافتگان. تغيير نگرش را به خوبي در اينجا مي توان ملاحظه كرد كه راست و چپ فقط شش نفر را در ليست هاي خود جاي دادند. در مجلس هشتم ٦١١ نفر كانديد بودند و فقط هشت نفر راه يافتند و در مجلس نهم ٢٤٩ نفر داوطلب بودن و ٩ نفر وارد ساختمان بهارستان شدند. اين در حالي است كه اگر ميزان دانش آموختگي زنان را مورد بحث قرار دهيم، در مي يابيم كه ٦٠ درصد دانش آموختگان كشور اكنون خانم ها هستند و دولت نهم و دهم كاري كرد كه حداقل تعداد در مجلس هشتم و نهم وارد شوند. در مجلس ششم دو نفر زن در هيات رييسه مجلس حضور داشتند، نايب رييس كميسيون ها خانم ها بودند. ولي تغيير نگرشي كه دولت نهم و دهم ايجاد كردد باعث شد تا خود خانم هايي كه در مجلس حضور داشتند، كرسي هايي را كه ما با زحمت به دست آورديم منحل كنند. من بسيار متاسفم كه با اين انديشه هاي انزوا جويانه بر سياسي ترين كرسي كشور تكيه زده اند و خودشان حضور زنان را انكار مي كنند و حتي جاهايي كه قوانين از چشم مردان دور مانده به صورت داوطلبانه قوانين بازدارنده را براي حضور زنان وضع مي كنند.
منصوري: من نظرم اين است كه ويژگي هاي ساختار قدرت در كشورهاي در حال توسعه، يعني تمركز قدرت در يك حلقه مشخص، مانع از روند رو به جلو دموكراتيزاسيون و مانع از مشاركت آحاد جامعه مي شود. يعني آن مانعي كه دربرابر دموكراسي در چنين جوامعي وجود دارد قاعدتا نقش مشاركت سياسي را براي نيمي از اعضاي جامعه نمي بيند. چرا ما تاكيد مي كنيم كه بايد به مشاركت سياسي زنان در مجلس، شوراهاي اسلامي شهر و روستا، هيات دولت، قوه قضاييه، مجمع تشخيص مصلحت نظام و همه جاهايي كه زنان ايران هيچ نقش و حضوري را يا ندارند يا اساسا خيلي كم است؟
ببينيد در فضاي كنوني جهان، به خصوص منطقه يك مساله اي هست كه اگر به آن كم توجهي كنيم قاعدتا در آينده آثار و زيانش به مراتب بيشتر از آن چيزي است كه امروز با آن مواجه هستيم، آن هم رشد وگسترش موج افراطي گري و خشونت گرايي است كه بيشترين حملات و آسيب هايش متوجه زنان است. همان طور كه دكتر راكعي اشاره كردند، زنان به لحاظ خصوصيات فيزيكي كه خداوند در نهاد آنها خلق كرده است اتفاقا حضورشان درمجاري تصميم سازي و تصميم گيري به طور مستقيم مي تواند بر كاهش خشونت ها تاثير بگذارد، يعني به دليل روح لطيف و مادرانه اي كه زن ها دارند، چنانچه در مسند قدرت قرار بگيرند، حضورشان مي تواند به طور جدي از حجم اين خشونت ها بكاهد. البته من به طور نسبي اين موضوع را عرض مي كنم چرا كه خانم هايي وجود داشته اند كه در قدرت هم بودند و افراطي ترين نگاه ها را نسبت به مسائل منطقه ما داشتند. نمونه اش كاندوليزا رايس. اما دليل اينكه چرا مشاركت سياسي زنان در مجالس بعد از انقلاب دچار فراز و فرود است و به گفته خانم اماني در دوران اصلاحات ميزان آن ٦٠ درصد بوده و در دولت احمدي نژاد به شدت افت مي كند چه هست، بگذاريد اول از انتخابات شوراهاي شهر و روستا شروع كنم تا به مجلس برسم. اگر تعداد راه يافتگان به شوراهاي شهر را بررسي كنيم مثل همين دوره اخير، تعداد خانم ها به مراتب از دوره قبل بيشتر بود و در خيلي از شهر خانم هاي بسياري توانستند رييس شوراي شهر شوند. چرا؟ چون اين باور در بين شهرونداني كه دريك شهر هستند پذيرفته شده كه يك زن مي تواند در مديريت شهري نقش ايفا كند. آن لابي گري كه خانم اماني اشاره كردند وجود ندارد ولي اين نگاه و باور در جامعه پذيرفته شده كه زن و مرد بيايند و به خانم ها راي بدهند. اما وقتي به انتخابات مجلس مي رسيم يك دفعه با يك توقف و ركود مواجه مي شويم. چون هنوز اين موضوع به عنوان يك باور در جامعه ما پذيرفته نشده است. حتما بايد قدرت لابي گري وجود داشته باشد تا زنان بتوانند خودشان را در ليست ها جاي دهند. حتما بايد زنان متمولي باشند كه بتوانند از عهده هزينه هاي انتخابات بر بيايند، اگر بر نيايند از اين رقابت خود به خود عقب مي مانند و حذف مي شوند. در حالي كه در سطح انتخابات شوراهاي شهر و روستا اين الزام و درصد از لابي گري در مقايسه با انتخابات مجلس وجود ندارد به همين دليل بحث مشاركت سياسي امري نيست كه خود به خود اتفاق بيفتد، بنابراين ما بايد برايش ظرفيت سازي كنيم، يعني بايد با رويكرد تبعيض مثبت به آن نگاه كنيم. واقعيت مشاركت سياسي در كشورما همان طور كه گفته شد اين است كه سپهر سياسي كشور متعلق به مردان است. شما به ندرت خانم هايي را پيدا مي كنيد كه تحليل سياسي كنند و به عنوان يك تحليلگر سياسي به گفت وگو گرفته شوند. ولي الي ماشاءالله آقايان هستند كه به عنوان تحليلگر اصلي فضاي سياسي كشور مورد خطاب و سوال قرار مي گيرند و تحليل شان به عنوان حرف آخر و دستورالعمل مورد استفاده قرار مي گيرد. ما در بطن جامعه در خصوص مشاركت سياسي زنان با مشكل جدي مواجه هستيم. نهادهايي كه قاعدتا بايد زمينه اين مشاركت را فراهم كنند احزاب هستند. احزاب براي تامين هزينه زياد مشاركت سياسي هم براي مردان و هم براي زنان دچار مشكل هستند. ساختار احزاب در كشور ما كاملامردانه است. بنابراين احزاب زنانه شكل مي گيرد، حالابايد پرسيد اصلاچرا در فضاي سياسي كشور ما يك حزب زنانه شكل مي گيرد. مثل جمعيت زنان مسلمان نوانديش يا جمعيت زنان انقلاب اسلامي. وقتي سپهر سياسي كشور مردانه است خيلي ها معتقدند كه اين احزاب زنانه خيلي نمي توانند مطالبات زنان را پي گيري كنند. عمدتا ساختار احزاب در كشور ما مردانه است اگر همه اين دويست و خرده اي حزب را بررسي كنيم چه اصلاح طلب چه اصولگرا چند نفر از دبيران كل اين احزاب زن هستند، چه تعداد زن در كادر رهبري احزاب وجود دارد.

خانم اماني الان در شوراي مركزي حزب كارگزاران زنان حضور دارند؟
اماني: بله از ٣٠ نفر شش نفر خانم هستيم.
منصوري: چه خوب. در دوره جديد كارگزاران تحول مثبتي صورت گرفته است. چندتا از احزاب ما ركني را دارند كه اين ركن وظيفه اش پي گيري مطالبات زنان چه در ساختار حزب مربوطه و چه در برنامه ريزي كلان در كشور است؟ واقعيت امر اين است كه حتي در احزاب سياسي اصلاح طلب هم براي مشاركت سياسي زنان ارزش خيلي زيادي قائل نشدند و با رايزني هاي متوالي و چانه زني هاي بسيار، بعضي سهميه اختصاص دادند و بعضي هم به خاطر اينكه به اين نتيجه رسيدندكه بايد يك درصدي را به خانم ها اختصاص داد چرا كه اين امر در راي دادن ها تجلي پيدا مي كند، ارزش قايل شدند.
انتظار ما زنان فعال سياسي از جريان اصلاح طلب قاعدتا در اين زمينه بيشتر است چون در طيف مقابل نگاه هايي وجود دارد كه حضور زنان را در فضاي سياسي كشور برنمي تابد. ما نمونه هايش را در مجلس فعلي هم مشاهده مي كنيم. قاعدتا اين مساله تغيير پيدا نمي كند . تا زماني كه به عنوان يك مطالبه ملي مطرح نشود. اتفاقا دولت هايي كه به اين مساله باور دارند مثل دولت اصلاحات و اعتدال بايد تمام انرژي و توان خودرا بگذارند تا روي اين موضوع نهاد سازي شود.
راكعي: من فقط يك نكته را تا يادم نرفته اضافه كنم در تاييد صحبت هاي اين دو عزيز. ببينيد مشاركت سياسي زنان بايد به صورت يك خواست و اراده ملي در تصميم گيري هاي كلان درآيد. به نظر من دليل اينكه زنان كمتر به مشاركت سياسي فكر مي كنند اين است كه وقتي بحث مجلس پيش مي آيد خود را با نگاه سياسي حاكم تطبيق مي دهند يعني وقتي مي بينند كساني روي كارآمده اند كه نگاهشان به زن واقع گرايانه نيست مي پندارند كه مشاركت شان بي فايده هست و زنان حتما غربال مي شوند. ديگر اينكه مسائل حيثيتي و خانوادگي و اخلاقي بسيار براي شان مهم است. زماني كه مي بينند با يك نظارت كساني به خودشان اجازه مي دهند به در خانه هاي شان بروند و پرس و جو كنند كافي است يك نفر با اينها خصومت شخصي داشته باشد و به قول معروف زيرآب آن خانم را بزند، در آن صورت به سادگي از صحنه قدرت حذف مي شود. بنابراين ترجيح مي دهند خودشان را كنار بكشند و كمتر وارد عرصه سياسي شوند. خود جامعه بايد از زنان براي مشاركت سياسي دعوت جدي كند و زمينه هايش را فراهم سازد، هم به خاطر پتانسيلي كه در زنان هست، هم به لحاظ تخصص، هم به لحاظ توانمندي هايي كه در زنان فرهيخته وجود دارد و هم به خاطر نيازي كه جامعه به حضور آنها براي تلطيف فضا دارد براي كمتر شدن خشونت ها. اين خواسته بايد به عنوان يك مطالبه مبتني بر باور اجتماعي باشد و اين اعتماد به زنان داده شود كه اگر بيايند به آنها كمك خواهد شد.

اگر زنان بخواهد از همين امروز براي انتخابات مجلس دهم فعاليت كنند، بايد چه اقداماتي را انجام دهند تا در ليست هاي انتخاباتي حضور يابند؟
راكعي: خواسته حداقلي ما در شوراي هماهنگي اصلاح طلبان اين بود كه مشاركت سياسي زنان با كمك آنها در آينده نزديك به ٢٥ درصد افزايش يابد. اين خواسته و انتظار و توقع زناني است كه در اين عرصه تلاش مي كنند. اما چه كنيم كه خود زنان براي ورود به انتخابات مجلس تلاش كنند و لزوم مشاركت سياسي خود را جدي بگيرند؟ راه حلش اين است كه از ورود به عرصه سياست ابايي نداشته باشند، ريسك پذير باشند، با انگيزه مطالبات خود را مطرح كنند و خود را نماينده جامعه زنان بدانند. خواهش من از شما اين است كه مساله تضعيف خانم دكتر ابتكار توسط برخي نمايندگان مجلس را پررنگ كنيد چرا كه مسائلي از اين دست براي زنان فعال سياسي بسيار دردناك است و موجب كاهش انگيزه آنها براي ورود به عرصه سياست مي شود. اينكه با ادبيات نادرست بگويند ايشان «اگر توان كار كردن ندارد از رياست سازمان محيط زيست استعفا دهد و در منزل براي خانواده خود غذا بپزد و به بچه هايش برسد» آن هم در مورد يكي از زنان فعالي كه پا به پاي مردان از آغازين روزها انقلاب اسلامي حركت كرد و از بسياري از همين آقايان پيشي گرفت. هر چقدر هم كه ما تلاش كنيم اين لحن و ادبيات به لحاظ رواني مشاركت سياسي زنان را كاهش مي دهد. وقتي مي گوييم زنان عاطفي هستند و مي توانند با استفاده از اين ظرفيت خود به نفع جوامع انساني حركت كنند، لازمه اين خصوصيت شان اين است كه احترامشان حفظ شود. اين كارشان برخورنده است كه با اين لحن بعد از ٣٦ سال در مورد زني كه امتحاناتش را در عرصه سياست و مديريت هاي كلان پس داده است، حرف بزنند. مگر چند نفر مثل خانم ابتكار داريم كه آقايان به خودشان اجازه مي دهند مساله جنسيت را در اين مشكل مطرح كنند.
اماني: اگر از مجلس پنجم به جلو بياييم، مي توانيم سير صعودي تعداد داوطلبان زن را مشاهده كنيم يعني زنان خود را در معرض راي مردم قرار دادند. در شوراها هم مي بينيم كه زنان حتي راي اول را آوردند و رييس شوراي شهر يا روستاي شان شدند. پس اينجا به اين نتيجه مي رسيم كه زنان ما از اعتماد اجتماعي برخوردارند. ببينيد مجلس پنجم، ششم، هفتم و هشتم به تعداد چند تا مجلس كانديداي زن داشتيم. پس نتيجه گيري دوم اين است كه خود زنان هم به اين خودباوري رسيده اند. اما طبيعي است كه وقتي شرايط براي حضورشان سخت باشد ريسك كم تري مي كنند. به اين آقايان مي خواهم بگويم كه بروند و نتايج پژوهشي را كه در سال ٨٣ در ارتباط با فرار دختران از خانه به دست آمد بخوانند. بعد از مطالعه در مي يابند، دختران فراري در خانواده هايي كه مادران شان شاغل بودند و در اجتماع فعال، فراواني شان بسيار كمتر از خانواده هايي بود كه مادر خانه دار داشتند. من معتقدم زنان فرهيخته از هر دو جريان سياسي خودشان بيايند و خود را مطرح كنند و در همايش هاي جناح ها و احزابي كه به آن تعلق دارند با صداي رسا از ضرورت مشاركت سياسي و حق طبيعي خود براي حضور در ليست هاي انتخاباتي سخن بگويند. اما باز هم مي گويم حق گرفتني است زنان بايد ميزان ريسك پذيري شان را بالاببرند. در شوراي مشورتي رييس اصلاحات تاكيد اين است كه زنان بايد در همه عرصه ها نقش داشته باشند، يعني زنان فرهيخته و واجدالشرايط، در هرجاي اين كشور كه ستاد هاي انتخاباتي دارند، خودشان را كنار نكشند و هميشه شجاعت خود را به كار گرفتند، باز هم به كار بگيرند و با وجود همه موانع، قدم هاي مصمم بردارند. وقتي خانم ها در تصميم سازي همان شوراهاي اصلاح طلبان نقش دارند، مي توانند در جامعه حضور پررنگ تري داشته باشند و اين بار در تصميمات كلان ملي نقش آفريني كنند. پس بايد از روساي احزاب و شوراهايي كه به آنها تعلق دارند بخواهند تا زمينه را براي حضور آنها در ليست هاي انتخاباتي فراهم كنند.
منصوري: واقعيت امر اين است كه به رغم همه موانعي كه به آن اشاره كرديم، جايگاه زنان ايران به لحاظ حضور و تاثيرگذاري در پروژه دموكراتيزاسيون، جايگاه مناسبي است. به دليل اينكه جنبش زنان در ايران بدون در نظر گرفتن تنوع ديدگاه هايي كه وجود دارد، به دنبال تحقق يك سري از مطالبات مشخص كه عمدتا رفع تبعيض هاي موجود در ساختار حقيقي و حقوقي است، بوده است. اين جنبش دارد به رشد و تاثير گذاري خودش ادامه مي دهد اما مساله اصلي اين موضوع است كه تا زماني كه در پروژه اصلاحات و اصلاح طلبي اين جايگاه به درستي تعريف و تبيين نشود و جريان اصلاح طلب تكليف خودش را با اين موضوع مشخص نكند ما همچنان با
فراز و فرودهايي مواجه هستيم، بنابراين قاعدتا بايد به دنبال تعريف مشخص و روشن اين جايگاه در ادامه اين پروژه باشيم. اما در انتخابات آينده نياز به يك سري اقدامات داريم كه من اسمش را مي گذارم اقدامات نرم افزاري و يك سري اقدامات هست كه شكل اجرايي تر دارد و من اسمش را مي گذارم اقدامات سخت افزاري. قاعدتا بخشي از ماموريت
بر عهده رسانه هاست. من در جاهاي ديگر هم اين موضوع را مطرح كرده ام كه رسانه هاي ما بايد به طور جدي به بحث مشاركت سياسي زنان بپردازند و از يك طرف افكار عمومي را در جريان اين مطالبه قرار دهند و از طرف ديگر از فعالان سياسي و نيروهاي شاخص جريان اصلاح طلب بپرسند كه راهكار شما براي افزايش اين مشاركت سياسي چيست؟ بنابراين يك بخش عمده كار بر مي گردد به اينكه ما در فضاي رسانه اي تا چه حد بتوانيم اين بحث را تبيين و جريان سازي كنيم يعني هم روي افكار عمومي تاثير بگذاريم و هم ازطرف ديگر جريان هاي موثر در انتخابات را به اين سمت ببريم كه از بحث مشاركت زنان و مشخص نمودن ساز و كاري براي حضور حداكثري آنها گريزي نيست. اما بخشي از كار به خود زنان فعال در كشور بر مي گردد، هم كساني كه در حوزه فرهنگ كار مي كنند، هم فعالان سازمان هاي غير دولتي و هم زنان فعال احزاب سياسي. اگر مد نظرمان اين است كه ٣٠ درصد يا ٢٥ درصد از ليست هاي انتخاباتي اصلاح طلبان به زنان اختصاص يابد، بايد از همين امروز تلاش كنيم. با توجه به همه موانع موجود، به خصوص مساله اي كه پيش بيني مي شود از جانب شوراي نگهبان با آن مواجه شويم، از الان اصلاح طلبان شاخص زمينه بايد را براي حضور بانوان فراهم كنند. بايد به فكر ظرفيت سازي براي حضور چهره هاي موثر باشند كه بتوانند به انتخابات آينده راه يابند. بخشي از آن بر مي گردد به معرفي و شناسايي اين افراد كه به اعتقاد من اين كار از خود زنان بر مي آيد تا اينكه از مردان اين انتظار و توقع را داشته باشيم. نكته مهم تر اينكه شوراي مشورتي رييس دولت اصلاحات، احزاب اصلاح طلب و شوراي هماهنگي اصلاح طلبان كه كارش هماهنگي بين احزاب اصلاح طلب در فضاي سياسي كشور و به خصوص انتخابات است قاعدتا بايد از همين حالامشخص كنند كه چه راهبردها و فعاليت هايي را در دستور كار قرارمي دهند براي اينكه حضور حداكثري زنان در ليست ها تحقق يابد. مثلادر همين شوراي اصلاح طلبان بايد جايگاهي براي زنان هم تعيين شود اين ٣٠ درصد قرار نيست كه با معجزه محقق شود. تا راهبردهاي مان براي تحقق اين ٣٠ درصد مشخص نباشد و تا فعاليت هاي مشخص را براي اين ٣٠ درصد معين نكنيم، اين موضوع عملي نمي شود. ببينيد در خيلي از شهرستان ها و استان ها كه تعداد نمايندگان از يك نفر بيشتر است مثل خود تهران كه ٣٠نفر است گنجاندن اين ٣٠ درصد كار سختي نيست، ولي از همين حالابايد هم شوراي مشورتي اصلاح طلبان و هم احزاب اصلاح طلب مشخص كنند كه اين ٣٠درصد قرار است از چه محلي تامين شود. به عنوان مثال استاني كه مجمع نمايندگان دارد مثل اصفهان كه پنج نفر است از الان بايد مشخص و تاكيد شود كه از اين پنج نفر دو نفر بايد خانم باشند تا آن ٣٠درصد پر شود، اين يعني انجام دادن اقدام عملي و عينيت بخشيدن به شعاري كه داريم مي دهيم. از طرف ديگر جامعه زنان به اعتقاد من بايد اين موضوع را به طور جدي در دستور كار خود قرار دهد. با توجه به ظرفيت هايي كه در مناطق وجود دارد از همين حالااقدام به شناسايي افراد و مطرح كردن آنها و چهره سازي آنها در فضاي انتخاباتي كنند و قاعدتا احزاب هم به صورت كاملاهماهنگ و با تاكيد بر رويكرد ائتلاف حداكثري در انتخابات آينده برنامه ها و راهبردهاي خود را تنظيم كنند.
راكعي: با توجه به تاكيدي كه خانم منصوري بر عملكرد احزاب داشتند. جمعيت زنان مسلمان نوانديش، اين كار را به طور عملي شروع كرده است يعني با معرفي نمايندگان زن در استان ها و شهرستان هاي مختلف، تقريبا تمام استان هاي كشور، سعي در پر كردن آن ٣٠ درصد كرده است. در شوراي همگرايي اصلاح طلبان هم لابي هاي لازم صورت گرفته است وخوشبختانه چند خانم هم در شوراي هماهنگي و هم شوراي مشورتي حضور دارند. از طرف زنان شاخص كشور هم لابي هاي لازم انجام شده است و در حال حاضر حضور پررنگي در جلسات و نشست هايي اصلاح طلبان دارند. وجود اين نمايندگان زن بسيار مثمر ثمر خواهد بود.

اين زنان بايد از چه قشر و طبقه اجتماعي باشند و چه ويژگي هايي از قبيل تحصيلات، سابقه سياسي و… داشته باشند تا بتوانند نظر زنان و مرداني را كه قرار است به آنها راي دهند جلب كنند؟
منصوري: البته هنوز تعريفي راجع به اين موضوع در جلسات مان نداشته ايم ولي قاعدتا بايد افرادي باشند كه از مقبوليت نسبي در استان و شهر خودشان برخوردار باشند، قدرت چانه زني لازم را براي زماني كه به عنوان نماينده وارد مجلس مي شوند، داشته باشند و هم آشنا به مسائل كلان و خرد ملي و هم آشنا به مسائل منطقه اي خودشان باشند و از همه مهم تر مشرف به مطالبات زنان باشند چراكه يك بخشي از رسالت آنها به مسائل ملي كشور گره مي خورد و بخش ديگرش هم در هنگام ايفاي نقش نمايندگي، بازمي گردد به حوزه زنان و چالش هايي كه زنان جامعه با آنها دست و پنجه نرم مي كنند.
راكعي: دغدغه هاي لازم را براي تلاش مضاعف درحوزه زنان داشته باشد. بعضي زنان خودشان اندازه بعضي از مردان حتي اين دغدغه را ندارند مثل برخي از خانم هايي مجلس فعلي كه متاسفانه شاهد حضورشان هستيم. از نظر من مهم ترين شاخصه زني كه به خانه ملت راه پيدا مي كند اين است كه در شرايطي كه اين وضعيت مستقيم و غير مستقيم نسبت به زنان اعمال مي شود، شناخت و دغدغه اين مساله را داشته باشد. همچنين سعي شود از حقوقدانان و متخصصان در حوزه هاي مختلف استفاده شود كه هم تخصص هاي لازم براي حضور در تمام كميسيون ها را داشته باشند و هم اينكه همگي دغدغه مسائل مربوط به زنان را داشته باشند و همگي فعالان حوزه زنان باشند. دقيقا همانند مجلس ششم. چنين مجالسي بايد تكرار شود. ان شاءالله با تعداد بيشتر زنان.
اماني: در ارتباط با بحث كانديداتوري خانم ها، بخشي از آن بازمي گردد به واجدين شرايط كه حدود آن را قانون تعيين كرده است مثل ميزان تحصيلات، سن، مرجعي كه بايد آنها را تاييد كند و غيره. منتها كسي كه بتواند از عهده وظايف نمايندگي بربيايد بايد چه ويژگي هايي داشته باشد؟ خيلي هم سخت نيست. اول به نظر من بايد جمعي و مشاركتي كار كردن را بلد باشد، متاسفانه در كشور ما اول وارد يك كاري مي شوند بعد ياد مي گيرند. ولي طبيعتا بعد از جمعي و مشاركتي كار كردن بايد دست پاك باشند، حسن شهرت داشته باشند كه بتوانند راي بالايي را كسب كنند، مقبوليت در بين همفكران خود داشته باشند. درجبهه اصلاح طلبان اين موضوع مطرح شده است كه چگونه زنان و مردان كانديدا را به جامعه معرفي كنيم. بايد بررسي كرد كه ميزان مقبوليت اجتماعي اين فرد چقدر است، توانايي اش چقدر است، آيا بعد از اينكه وارد مجلس شدند مي تواند فردي رفتار نكند؟ ببينيد نمايندگي دو وظيفه اصلي و كليدي دارد: قانون گذاري و نظارت بر اعمال صحيح قانون. خب طبيعتا خانم ها ضمن آنكه وظيفه اصلي نمايندگي را انجام مي دهند يك دغدغه جنسيتي هم دارند.
راكعي: من در پايان فقط يك نكته را عرض كنم كه يك راهكار عملي و فرهنگي كه بيشتر از رسانه ها بر مي آيد همين نوع كاري است كه شما كرديد يعني از حالافضا را بايد آماده كنيد. مخصوصا در حوزه زنان كه چه كارهايي بايد كرد و به ما فعالان زن كمك كنيد و با آقاياني صحبت كنيد كه در اين حوزه كار كرده اند و دغدغه مشاركت سياسي زنان را دارند.