حسن روحانی، رئیس جمهور روز چهارشنبه (۲۸ مرداد/ ۱۹ اوت) در نشست مشترک هیات دولت و استانداران سراسر کشور گفت، مجلس شورای اسلامی آینده متعلق به یک حزب و جناح نخواهد بود.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری، روحانی تاکید کرد، همه از نظر دولت برابرند و آن جایی که باید بگوید فردی برای شرکت در انتخابات صالح است یا نه، هیات‌های اجرایی هستند. او افزود، «ما هیات اجرایی نداریم که یک جناح را تایید صلاحیت کند و یک جناح دیگر را تایید صلاحیت نکند.»

روحانی با بیان این که “این جا جمهوری اسلامی ایران است و قانون اساسی در آن حاکم است”، اظهار داشت: «ما جایی را در کشور نداریم که بخواهد افراد صالح و دلسوز را که می‌خواهند با استفاده از تجربیاتشان به کشور خدمت کنند حالا از هر جناحی که باشند رد صلاحیت کند. تمام گروه‌ها و دسته‌جات سیاسی قانونی مورد احترام هستند.»

تعیین صلاحیت نامزدهای انتخابات در جمهوری اسلامی، صرفنظر از آنچه قانون اساسی چه می‌گوید، بر عهده شورای نگهبان بوده است. هر چند هیات‌های اجرایی انتخابات نیز که زیر نظر وزارت کشور است، در مراحل اولیه تعیین صلاحیت‌ها و رد و تاییدها دست دارند اما در نهایت این شورای نگهبان بوده که حرف آخر را زده است.

احمد جنتی دبیر شورای نگهبان آخرین بار در نماز جمعه هفته گذشته یکبار دیگر تاکید کرد: «ما باید احراز صلاحیت کنیم و این وظیفه در خصوص تمام انتخابات بر عهده شورای نگهبان است.»

شورای نگهبان این “وظیفه” یا “اختیار” را بر اساس تفسیری که خود از قانون اساسی دارد برای خود قائل است.

احمد جنتی: ما باید احراز صلاحیت کنیم

“احراز صلاحیت” نامزدهای انتخابات در ایران ابزار اصلی قدرت و حاکمیت برای جلوگیری از ورود “غیرخودی‌ها” به نهادهایی مانند مجلس شورای اسلامی، خبرگان و نهاد ریاست جمهوری است. در موارد زیادی این ابزار حتی گریبان “خودی‌ها” را نیز گرفته است که جنجالی‌ترین آنها رد صلاحیت دسته‌جمعی بیش از ۸۰ نماینده دوره ششم مجلس در سال ۱۳۸۲ و اکبر هاشمی رفسنجانی، یکی از داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ بودند.

اما حسن روحانی ظاهرا به چالش با این اختیارات خودخوانده‌ی شورای نگهبان برخاسته است. او خطاب به استانداران گفت: «شورای محترم نگهبان ناظر است نه مجری. مجری انتخابات دولت است. دولت مسئول برگزاری انتخابات است و دستگاهی هم پیش‌بینی شده که نظارت کند تا خلاف قانون صورت نگیرد. شورای نگهبان چشم است و چشم نمی‌تواند کار دست را بکند، نظارت و اجرا نباید مخلوط شوند، باید به قانون اساسی کاملا توجه کرده و عمل کنیم.»

روحانی تاکید کرد: «همه از نظر دولت برابرند و آن جایی که باید بگوید فردی برای شرکت در انتخابات صالح است یا نه، هیات‌های اجرایی هستند و ما هیات اجرایی نداریم که یک جناح را تایید صلاحیت کند و یک جناح دیگر را تایید صلاحیت نکند.»

” آغازی برای پیروزی‌های همه‌جانبه”

روحانی در ادامه سخنان خود در نشست استانداران سراسر کشور گفت، «پیروزی هسته‌ای برای این نبود که ما در عرصه هسته‌ای پیروز شویم و در بقیه عرصه‌ها پیروزی بدست نیاوریم. پیروزی هسته‌ای آغازی برای پیروزی‌های همه‌جانبه و پی در پی بود و انتخابات مجلس شورای اسلامی باید انتخاباتی با شور و شکوه باشد که همه مردم در آن شرکت کنند.»

روحانی با اشاره به اهمیت هر دوی این انتخابات گفت: «اگر همه به این باور مهم برسیم که تصمیم‌گیر برای این کشور ملت ایران هستند، مشکل حل خواهد شد و اگر کسی غیر از این، تفکر دیگری داشته باشد تیشه بر ریشه جمهوری اسلامی زده است.»

رئیس جمهور افزود: «ما فقط باید زمینه را برای برگزاری یک انتخابات سالم و باشکوه آماده کنیم. مگر مجلس اول پس از انقلاب اسلامی که در آن زمان حتی شورای نگهبان نیز وجود نداشت و همه حتی گروهک‌های مخرب در آن حضور داشتند، بهترین مجلس تاریخ این کشور نبود؟ ملت ایران ملتی بالغ، باتجربه و بزرگ است که به خوبی برای آینده خود تصمیم می‌گیرد.»

نتایج دو انتخاباتی که در اسفند ماه سال جاری برگزار می‌شوند هم برای اوضاع سیاسی کنونی و هم آینده ایران تاثیرگذار خواهد بود.

دولت روحانی و حامیان آن انتظار دارند که نتایج توافق هسته‌ای با غرب و نیز تدابیر اقتصادی دولت که روندهای منفی در اقتصاد ایران را تا حدودی مهار کرده، تاثیر خود را در نتایج انتخابات دو مجلس بر جای بگذارد و به تسلط اصول‌گرایان در هر دوی این نهادها پایان دهد یا دست‌کم وزن میانه‌روها را در آنها افزایش دهد.

چنین تحولی در ترکیب هر دو مجلس هم‌ به عملی ساختن وعده‌های حسن روحانی به مردم کمک خواهد کرد و هم می‌تواند بر آینده سیاسی ایران تاثیرگذار باشد. ناظران سیاسی این احتمال را دور از ذهن نمی‌دانند که دور بعدی مجلس خبرگان ناگزیر به انتخاب جانشین رهبر کنونی جمهوری اسلامی شود.

“باید یک حرکت بزرگ اقتصادی انجام شود”

روحانی خطاب به استانداران گفت: «در دوران پساتحریم شما علاوه بر تامین امنیت به عنوان یک اصل مهم که بیش از همه مسوولیت آن بر عهده وزارت کشور و استان‌های مرزی است، دو وظیفه مهم و سنگین دیگر نیز بر عهده دارید. اول یک حرکت بزرگ اقتصادی، جذب سرمایه و تکنولوژی و دوم برگزاری باشکوه، دقیق و سالم انتخاباتی که همه در آن مشارکت کرده و به آن افتخار کنیم.»

او افزود: «همان گونه که دنیا پس از به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای با دیده احترام به ایران نگاه می‌کند باید انتخاباتی برگزار کنیم که دنیا با افتخار و احترام به آن نگاه کند.»

روحانی درباره مشکلات و موانع ورود سرمایه و فن‌آوری به کشور گفت، نباید اجازه دهیم بوروکراسی پیچیده مانع ورود سرمایه و تکنولوژی به کشور شود و در این بین وزارتخانه‌هایی که در اولویت جذب سرمایه و تکنولوژی هستند باید موانع را برطرف کرده و به خصوص شرکت‌های دانش‌بنیان در عرصه‌های مختلف برای جذب همکارانشان در دنیا تلاش کنند.

حسن روحانی در ادامه سخنرانی خود در نشست استانداران با بیان این که “وضعیت فعلی موضوع هسته‌ای شرایط ویژه و جدیدی را برای کشور، منطقه و جهان پدید آورده است”، گفت: «اگر مجموعه رفتار دولت که چراغ سبز لازم را مبنی بر تمایل به حل و فصل واقعی این موضوع به افکار عمومی دنیا نشان داد نبود، حل و فصل این پرونده محال بود.»

رئیس جمهور اضافه کرد: «آن چه بسیار اهمیت دارد این بود که مجموعه رفتار دولت تدبیر و امید علامتی را به دنیا نشان داد مبنی بر این که ما مصمم به تعامل سازنده هستیم و دنیا این علامت را دریافت کرد. صدور این نشانه و علامت با زبان و بیانیه خواندن مقدور نبود بلکه این اتفاق در مقام تصمیم، عمل و اجرا روی داد».

روحانی در عین‌حال به ادامه رویکرد “تعامل سازنده” با جهان توسط دولت خود تاکید کرد و گفت: «نباید فکر کنیم پس از حصول توافق می‌توانیم هر طور که بخواهیم حرف بزنیم و عمل کنیم و دیگران در برابر این تغییر رفتار ما واکنشی نخواهند داشت. باید همان مسیر سازنده را به درستی به پیش ببریم، همان راهی را که مردم در خرداد ۹۲ به آن اقبال کردند و عامل این توفیق بود که اگر آن راه را ادامه ندهیم چه بسا توافق نیز پایدار نباشد».

روحانی هم‌چنین یادآور شد که بهانه “تحریم‌های خارجی” از دست دولت و مسئولان خارج شده است. او گفت، اگر کسی تا دیروز دنبال بهانه بود که بگوید تحریم‌ها نمی‌گذارند کار کنیم، امروز در برابر مطالبات و خواست‌های مردم این بهانه نیز از اعتبار ساقط شده است.

*    *  *

واکنش تند فرمانده سپاه به سخنان روحانی درباره نظارت شورای نگهبان

سخنان حسن روحانی که به نظارت استصوابی شورای نگهبان انتقاد کرده بود، با واکنشی شدید مواجه شد. فرمانده کل سپاه این سخنان را “فرسایش نظام” دانست و گفت “اجازه پیاده‌سازی چنین تفکری را نخواهیم داد.”

محمد علی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران

محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران در سخنان روز پنجشنبه (۲۹ مرداد/۲۰ اوت) بدون نام بردن از حسن روحانی به سخنان او درباره اختیارات و عملکرد شورای نگهبان حمله کرد و گفت: “سخنان برخی از مسئولین به معنی آغاز فرسایش استقلال و عزت نظام اسلامی و انقلابی ایران” و به مثابه تنظیم رفتارها “درچارچوب اراده دشمن” است.

حسن روحانی روز چهارشنبه (۲۸ مرداد/۱۹ اوت) در نشست مشترک هیات دولت و استانداران به موضوع انتخابات آتی پرداخت و گفت که مجلس آینده متعلق به یک حزب و جناح نخواهد بود.

بیشتر بخوانید: روحانی: شورای نگهبان ناظر انتخابات است نه مجری

روحانی با استناد به قانون اساسی تاکید کرد که هیچ نهادی نمی‌تواند دست به تایید یا رد جناحی صلاحیت نامزدهای انتخاباتی بزند. او گفت: «شورای محترم نگهبان ناظر است نه مجری. مجری انتخابات دولت است. دولت مسئول برگزاری انتخابات است و دستگاهی هم پیش‌بینی شده که نظارت کند تا خلاف قانون صورت نگیرد. شورای نگهبان چشم است و چشم نمی‌تواند کار دست را بکند، نظارت و اجرا نباید مخلوط شوند، باید به قانون اساسی کاملا توجه کرده و عمل کنیم.»

اما محمد علی جعفری این سخنان را «مغایر با اصول انقلاب و فرمایشات رهبر» دانست و هشدار داد که کسانی که می‌خواهند “روزنه‌های جدیدی را برای نفوذ بیگانگان در کشور بگشایند، بدانند هرگز اجازه‌ی رشد و پیاده سازی چنین تفکری را نخواهیم داد.»

او سخنان رئیس جمهور را “تضعیف ارکان مؤثر انقلاب مثل شورای نگهبان” دانست و با اشاره به پیروزی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری قبلی گفت: “کسانی که از مسیر همین شورا و با بلندنظری و منش غیرجناحی اعضای آن، فرصت ظهور در عرصه مدیریت کشور را یافته‌اند، باید گفتار سنجیده‌تری داشته باشند.”

تقابل میان دو جناح، از توافق هسته‌ای تا انتخابات مجلس

پس از دست و پنجه نرم کردن بر سر توافق هسته‌ای، حالا نوبت تقابل بر سر انتخابات مجلس دهم و هم‌زمان با آن انتخابات مجلس خبرگان است که به کلیدی‌ترین موضوع در جنگ قدرت در درون نظام جمهوری اسلامی تبدیل شده است.

تندروهای مجلس همراه با بخش‌هایی از مراکز اصلی قدرت به هیچ عنوان تمایلی ندارند که ترکیب تقریبا یکدست مجلس فعلی تغییر کند و فراکسیون‌های دیگری در آن امکان ایفای نقش بیابند.

انتخابات مجلس خبرگان نیز با توجه به نقشی که اکبر هاشمی رفسنجانی ممکن است در آن ایفا کند و احتمال انتخاب “رهبر” بعدی جمهوری اسلامی، به یکی از مهم‌ترین عرصه‌های رقابت جناح‌های مختلف تبدیل شده است.

روزنامه کیهان در برخورد با سخنان روز چهارشنبه حسن روحانی نوشت: «رئیس جمهور نیز روز گذشته وارد گود شد. برای شورای نگهبان تعیین تکلیف کرد و در اظهاراتی قابل تامل گفت دوره اول مجلس با نبود شورای نگهبان بهترین دوره بوده است!»

کیهان به روحانی یادآوری کرد که بر اساس اصل ۹۹ قانون: «اعلام نظر درباره صلاحیت نامزدها برعهده این نهاد است و این نظارت نیز از نوع استصوابی است.»

یک “توصیه” به رئیس جمهور

احمد توکلی، نماینده اصولگرای مجلس نیز با استناد به اصل ۹۹ قانون اساسی به روحانی تذکر داده است که مراقب سخنانش باشد. “تسنیم” از قول او نوشت: «این موضع‌گیری آقای روحانی نه با سابقه علمی‌‌شان و نه با سابقه سیاسی‌شان و نه با سابقه دینی‌‌شان و نه با جایگاه مهم کنونی‌شان سازگار نیست و خواهش می‌کنم که در این شرایط بیشتر دقت کنند تا وحدت ملی بهتر حفظ شود.»

احمد توکلی، نماینده مجلس

احمد توکلی گفت که می‌توان به برخی اقدامات شورای نگهبان انتقاد کرد ولی از قرار اعتراض رئیس جمهور هم به “اختیار قانونی شورای نگهبان در امر تعیین صلاحیت داوطلبان” است و هم به “عملکرد شورای نگهبان در تعیین صلاحیت”‌ها.

نظارت استصوابی که شورای نگهبان از آن به عنوان اهرم رد صلاحیت هر چهره “غیرخودی” استفاده می‌‌کند، اختیاراتی است که شورای نگهبان خود برای خود در قانون اساسی دست و پا کرده است. احمد توکلی در این باره گفت: «براساس اصل ۹۶ قانون اساسی کار نظارت به‌عهده شورای نگهبان است».

او نتیجه گرفته است که چون شورای نگهبان برای خود حق تفسیر قائل است پس جای اعتراض دیگر وجود ندارد چون: «شورای نگهبان در سال ۷۰ در نظر تفسیری خود نظارت را استصوابی اعلام کرد. این کار هم براساس اصل ۹۸ قانون اساسی که اختیار تفسیر را به شورا واگذارده، انجام گرفت.»

بیشتر بخوانید: ۳۵ سال شورای نگهبان و اختیاراتی که روز به روز افزوده شدند

توکلی به رئیس جمهور تذکر داد: «آقای دکتر روحانی به‌خوبی می‌دانند تفسیر قانون اساسی و قانون مجلس حجیت حقوقی دارد و برای دولت لازم الاجراست. ایشان به معنای استصوابی هم استحضار دارند.»

احمد توکلی به روحانی یک “توصیه” هم کرد: «توصیه بعدی من این است که آقای رئیس‌جمهور پا جای پای آقای احمدی‌نژاد نگذارد».

در مقابل اصلاح‌طلبان و همه کسانی که به تغییری در ترکیب مجلس آینده چشم دوخته‌‌اند به روحانی توصیه‌های دیگری کردند. روزنامه شرق در سرمقاله خود به قلم محمدرضا تابش، نماینده اصلاح‌طلب مجلس نوشت: «اکنون و در فاصله چند ماه مانده به برگزاری انتخابات مجلس، زمان تمرکز بیشتر بر سیاست داخلی فرا رسیده است».

بیشتر بخوانید: اعلام نامزدی هاشمی رفسنجانی برای انتخابات مجلس خبرگان

تمرکز سیاست‌های حسن روحانی تا به حال بر سیاست خارجی و توافق هسته‌ای بوده است. او تحقق همه وعده‌های خود را به عبور از این دوره واگذار کرده است. انتخابات بعدی مجلس سنگر بعدی روحانی پس از توافق هسته‌ای است. تقابلی که دشوارتر و جدی‌تر است.

دویچه وله