بار دیگر در تهران و شهرهای مختلف تظاهراتی در اعتراض به نحوه خبررسانی درباره سرنگونی هواپیمای اوکراینی برگزار شد. در چند دانشگاه پایتخت دانشجویان یاد قربانیان این حادثه را گرامی داشتند و علیه حکومت شعار دادند.

یک روز پس از انتشار بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در تأیید سرنگونی یک هواپیمای مسافربری شرکت هواپیمایی اوکراین بر اثر شلیک موشک پدافند هوایی سپاه پاسداران، بار دیگر شماری از شهروندان ایرانی تجمع کردند و دست به تظاهرات زدند.

به گزارش خبرگزاری ایسنا روز یک‌شنبه ۲۲ دی (۱۲ ژانویه) در چند مرکز آموزش عالی پایتخت، از جمله دانشگاه‌های بهشتی، علامه طباطبایی و خواجه نصیر مراسم یادبودی برای قربانیان سقوط هواپیمای اوکراینی برگزار شد که با شعارهایی در اعتراض به “سهل‌انگاری” مسئولان همراه بود.

مسئولان جمهوری اسلامی پس از سه روز فریب افکار عمومی، پنهان‌کاری و تکذیب گزارش‌ها درباره هدف قرار گرفتن هواپیمای مسافربری شرکت اوکراینی سرانجام اعتراف کردند که این هواپیما اندکی پس از برخاستن از فرودگاه “امام خمینی” به مقصد کی‌یف بر اثر اصابت موشک سقوط کرد و تمام ۱۷۶ سرنشین آن کشته شدند.

بیشترین قربانیان این حادثه شهروندان ایرانی و کانادایی بوده‌اند. تعدادی از مسافران این پرواز دانش‌آموختگان دانشگاه‌های مهم تهران بودند و شماری از آنها قصد داشتند پس از توقف در کی‌یف با هواپیمای دیگری به محل زندگی و تحصیل خود در کانادا سفر کنند.

علیرضا دشتابی، مدیر رسانه دانشجویی دانشگاه بهشتی، می‌گوید تعداد شرکت‌کنندگان در مراسم یادبودی که ظهر یک‌شنبه در این دانشگاه برگزار شد تا هزار نفر برآورد می‌شود و این میزان استقبال از چنین مراسمی “بی‌نظیر” است.

او درباره این مراسم گفت: «پرسش دانشجویان در تجمع امروز این بود که چرا مسئولان از همان ابتدا علت سانحه غم‌انگیز سقوط هواپیمای اوکراینی را اعلام نکردند و دانشجویان از این موضوع ناراحت بودند.»

در برخی مراکز آموزشی، مسئولان تلاش کردند با برگزاری مراسم یادبود حرکت‌های اعتراضی دانشجویان را که از روز شنبه آغاز شد و به بیرون از دانشگاه‌ها کشید مهار کنند.

در دانشگاه علامه طباطبایی معاونت فرهنگی مراسمی برگزار کرد اما تعداد زیادی از دانشجویان در محوطه دانشگاه تجمع کردند و علیه مسئولان حکومتی شعار دادند. برخی گزارش‌ها حاکی از حمله نیروهای امنیتی به دانشجویان این دانشگاه است.

تکذیب ورود نیروهای امنیتی به دانشگاه علامه

مدیر روابط عمومی دانشگاه علامه طباطبایی تجمع دانشجویان معترض در محوطه دانشگاه را تأیید می‌کند اما ورود ماموران امنیتی به آن را رد کرده و به ایسنا گفته است: «به هیچ عنوان نیروهای امنیتی به داخل دانشگاه ورود نکردند و نیروهای انتظامی و امنیتی در بیرون دانشگاه مستقر بودند و این تجمع بدون هیچ گونه خشونتی به اتمام رسید.»

به رغم وجود گزارش‌ها و شواهد فراوانی که احتمال اصابت موشک به هواپیما را تأیید می‌کرد تمام مقام‌های ارشد سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی تا صبح شنبه ادعای خود در مورد نقص فنی و آتش‌سوزی در یکی از موتورهای هواپیما را تکرار می‌کردند.

علی عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی کشور، در یک برنامه تلویزیونی سقوط هواپیما بر اثر برخورد موشک سامانه دفاعی را “غیرممکن” دانست و حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رئیس جمهوری حسن روحانی، خبرها در این زمینه را “جنگ روانی” خواند و روزنامه‌نگاران ایرانی خارج از کشور را تهدید کرد به آن دامن نزنند.

روز چهارشنبه برخی رسانه‌های آمریکایی و سیاست‌مدارانی نظیر نخست‌وزیران کانادا و بریتانیا با استناد به داده‌های ماهواره‌ای که وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) ارائه کرده احتمال برخورد “غیرعمدی” موشک‌های سپاه با هواپیمای مسافربری اوکراینی را باورپذیر ارزیابی کردند.

علی ربیعی، سخنگوی دولت، در بیانیه‌ای این گزارش‌ها را یک “روش کاملا حساب شده و شناخته شده در عملیات روانی” خواند و نوشت: «در آینده که مشخص شد این ادعای دروغ عاری از حقیقت است هیچ کس مسئولیت این دروغ بزرگ را بر عهده نخواهد گرفت.»

به سخنگوی دولت دروغ گفتند؟

روز یک‌شنبه سازمان هواپیمایی، حسام‌الدین آشنا و ربیعی به خاطر این اظهارات، که به نوعی همدستی در فریب افکار عمومی است، عذرخواهی کردند. آشنا در یک پیام توئیتری نوشته که او را فریب دادند و عباس عبدی، فعال سیاسی، از قول ربیعی در روزنامه اعتماد نوشته که به او دروغ گفته‌اند.

این دروغ‌گویی‌ها و پنهان‌کاری‌ها زمانی آشکارتر شد که امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، روز شنبه در یک گفت‌وگوی تلویزیونی مسئولیت حادثه صبح چهارشنبه را بر عهده گرفت و گفت مامور سامانه پدافند هوایی سپاه هواپیمای مسافربری اوکراینی را “اشتباها موشک کروز تشخیص داده” و به سمت آن شلیک کرده است.

فرمانده هوافضای سپاه همچنین گفته است که همان صبح چهارشنبه که از واقعیت ماجرا مطلع شده موضوع را به مقام‌های بالاتر گزارش کرده است. این مقام‌های بالاتر ستاد کل نیروهای مسلح و منصوب کننده رئیس آن و فرمانده کل قوا علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی است.

شعار علیه خامنه‌ای، به عنوان مسئول اصلی حادثه

ظاهرا به دلیل مسئولیت مستقیمی که در این حادثه بر گردن فرمانده کل قواست در تظاهراتی که روز شنبه برگزار و روز یک‌شنبه در تهران و برخی دیگر از شهرها تکرار شد بیشترین شعارها علیه شخص خامنه‌ای سر داده شد.

خبرگزاری هرانا، وابسته به مجموعه فعالان حقوق بشری در ایران، در شبکه توئیتر یک فیلم ویدئویی منتشر کرده که به گفته این رسانه حرکت اعتراضی دانشجویان دانشگاه بهشتی را نشان می‌دهد.

شماری از هنرمندان ایران از شهروندان ساکن تهران و دیگر شهرهای ایران خواسته بودند روز یک‌شنبه ساعت شش بعد از ظهر برای همدردی با بازماندگان قربانیان هواپیمای سرنگون شده شرکت هواپیمایی اوکراین در میدان‌های آزادی شهرهایشان تجمع کنند.

برخی از این هنرمندان، از جمله رخشان بنی‌اعتماد، فیلم‌ساز، کمی دیرتر اعلام کردند که به خاطر تهدید و فشار ماموران امنیتی دعوت خود را پس می‌گیرند. با این همه در میدان آزادی تهران و برخی دیگر از شهرها عده‌ای گرد آمدند و علیه حکومت شعار دادند.

در شبکه‌های اجتماعی ویدئوهای زیادی منتشر شده که ظاهرا تجمع‌های اعتراضی در خیابان‌های اطراف میدان آزادی تهران و برخی شهرهای دیگر، مانند یزد، اصفهان، رشت، شیراز، مشهد، بابل، سمنان، کرمانشاه، اراک و … را نشان می‌دهند.

برخی شعارهایی که در این ویدئوها شنیده می‌شوند از این قرارند: “فرمانده کل قوا، استعفا، استعفا”، “ننگ ما، ننگ ما، رهبر الدنگ ما”، “کشته ندادیم که سازش کنیم، رهبر قاتل رو ستایش کنیم”، “مرگ بر اصل ولایت فقیه”، “سپاه جنایت می‌کنه، رهبر حمایت می‌کنه”.

گفته می‌شود در برخی نقاط تهران و بعضی از شهرها ماموران امنیتی به سمت تظاهرکنندگان گاز اشک‌آور پرتاب کرده‌اند و در مواردی نیروهای لباس شخصی به ضرب و شتم معترضان پرداخته‌اند.

خبرگزاری فارس، از رسانه‌های نزدیک به نیروهای امنیتی و سپاه، پیش‌تر ادعا کرده بود خامنه‌ای تا روز جمعه از واقعیت آنچه بامداد چهارشنبه رخ داد اطلاع نداشته است.

مهدی کروبی، نماینده معترض به نتایج اعلام شده انتخابات سال ۸۸ که از ده سال پیش بدون حکم قضائی در بازداشت خانگی به سر می‌برد، در نامه سرگشاده‌ای به رهبر جمهوری اسلامی نوشته که او “بدون شک” هیچ یک از شرایط و صفات احراز این مقام مطابق قانون اساسی را ندارد.

خامنه‌ای؛ شریک فریب یا فرمانده بی‌خبر؟

او به خامنه‌ای می‌گوید اگر از همان صبح چهارشنبه در جریان واقعیت برخورد موشک با هواپیمای مسافربری قرار گرفته به این معناست که “با علم به موضوع به مسئولان نظامی و امنیتی و تبلیغاتی اجازه فریب مردم” را داده است.

کروبی در ادامه نوشت: «و اگر آنطور که می‌گویند در جریان این فاجعه نبودید و پیگیر کشف حقیقت هم نشدید پس بفرمایید چه فرمانده کل قوایی هستید که آنان اینچنین شما و کشور را به بازی می‌گیرند.»

به گفته برخی نمایندگان مجلس و مطابق برخی دیگر از شواهد تا روز جمعه رئیس جمهوری، حسن روحانی و حتی علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز در جریان واقعیت سقوط هواپیمای اوکراینی قرار نداشته‌اند.

اگر این موضوع صحت داشته باشد نشان می‌دهد “دولت پنهان” با پشتوانه ولایت مطلقه فقیه برای “دولت منتخب” هم چندان ارزشی قائل نیست، چه برسد برای شهروندان و افکار عمومی. ظاهرا بر همین پایه است که سپاهیان همچنان به تناقض‌گویی مشغولند؛ روز شنبه فرمانده هوافضای سپاه جلوی دوربین تلویزیون و مقابل مردم گفته بود صبح چهارشنبه از ماجرا مطلع شده و به مافوق خود گزارش داده؛ فرمانده کل سپاه پاسداران، حسین سلامی، روز یک‌شنبه به “نمایندگان منتخب مردم” در مجلس می‌گوید غروب چهارشنبه از هدف قرار گرفتن هواپیما به وسیله موشک “اطمینان یافته” است.

ایران امروز

******

نمایندگان مجلس از ‌ سقوط پرواز 752 می‌گویند

ابهامات ‌یک فاجعه

شرق: جلسه باز هم غیرعلنی آغاز شد تا مجلس دهم حداقل از این حیث رکورددار باشد. بعد از جلسه اما صحبت‌هایی درباره پخش‌شدن آن از صداوسیما مطرح شد و دیروز صحبت‌های فرمانده سپاه از شبکه شش پخش شد. شاید همین هم بود که قبل از پخش صحبت‌های او عده‌ای از نمایندگان می‌گفتند جلسه غیرعلنی با فرمانده سپاه نکته جدیدی نداشت. به گفته نمایندگان سلامی در این جلسه عذرخواهی کرده بود و به تشریح وضعیتی که فاجعه در آن رخ داده پرداخته بود. حتی مهرداد لاهوتی گفته که فرمانده سپاه در این جلسه گفته: «ای کاش» یکی از مسافران آن پرواز بوده است. محمود صادقی به «شرق» می‌گوید که سردار سلامی «اطلاعات بیشتری به نمایندگان نداد». صادقی می‌گوید فرمانده سپاه درباره چگونگی تشخیص هواپیمای بويینگ به جای موشک کروز توضیحی نداد. به گفته صادقی نمایندگانی هم که در این جلسه صحبت کردند، از طیف اصولگرا بودند و به این ترتیب سؤال‌های مطرح‌شده از فرمانده سپاه پرسیده نشد. «هنوز ابهامات زیادی باقی مانده» این جمله را هم علی مطهری به «شرق» می‌گوید.
سؤالات پاسخ داده نشد
مطهری درباره جلسه غیرعلنی توضیح می‌دهد: «آقای سلامی گفت که ما خطا کردیم و عذرخواهی می‌کنیم. گویا اپراتور [سامانه] هم گفته که من حاضرم انگشتم را قطع کنم». مطهری ادامه می‌دهد: «باید درباره این [ابهامات] توضیح دهند. عدم هماهنگی بین نیروهای مسلح، سازمان هواپیمایی و صداوسیما وجود داشته است. نیروهای مسلح از صبح چهارشنبه می‌دانستند که اصل اتفاق چیست. می‌توانستند به این دو نهاد بگویند که فعلا اظهار نظر نکنند تا موضوع بررسی شود. در حالی که آنها طبق اطلاعات خود این موضوع را رد می‌کردند. این ناهماهنگی باعث شد مردم احساس کنند نظام درصدد کتمان است». مطهری سؤال بی‌پاسخ این روزها را هم می‌پرسد: «چرا پروازها لغو نشد؟ این موضوع نیز روشن نشد. اینها می‌گویند ما گفتیم پروازها ممنوع اعلام شود. این موضوع را توضیح ندادند». مطهری اضافه می‌کند: «می‌گویند از بندرعباس اعلام شده که موشک کروز شلیک شده و بعد گفتند منتفی شده است. این خبر منتفی‌شدن را به آن سامانه ندادند. چرا این‌طور بوده؟ بعد گفتند که دستگاه‌هاي مخابرات خراب بوده. اینها همه نقص است. چرا باید این‌طور باشد؟ از کجا معلوم که دشمن طراحی‌اي برای فریب ما انجام نداده است؟ یعنی به دروغ گفتند موشک کروز می‌آید. باید روشن شود که این خبر آمدن موشک کروز از کجا آمده؟ این مسائل باید روشن شود. اگر به این سامانه اعلام می‌شد که این خبر منتفی شده، این اتفاق رخ نمی‌داد».  نماینده تهران تأکید می‌کند «اینها خیلی قابل قبول نیست. باید کامل روشن شود و مقصران مشخص شوند. عذرخواهی باید انجام شود و اگر لازم بود استعفا هم بدهند».
امیدی‌ها چه می‌کنند؟
در چنین شرایطی مجلس هنوز به سمت استفاده از ابزارهای نظارتی خود حرکت نکرده است. عبدالکریم حسین‌زاده نایب‌رئیس فراکسیون امید می‌گوید در جلسه صبح دیروز گزینه‌های پیش‌رو مورد بررسی قرار گرفته است. از سؤال از رئیس‌جمهوری گرفته تا استیضاح وزرای راه و شهرسازی و دفاع. پیش از این رئیس فراکسیون امید هم در یادداشتی نوشت «از موضع نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی خواستار استعفا، برکناری و برخورد درخور با مقصران، پنهان‌کاران و ناصادقان با ملت هستم». عارف در بخش دیگری نوشت «پرسیدنی است که در جمهوری اسلامی که قرار بر آن بود که جمهوریت آن، مزین به ارزش‌های انسانی، اخلاقی و اسلامی باشد، چرا و توسط چه کسانی این ارزش‌ها نادیده انگاشته می‌شود و به اعتماد ملت و حاکمیت لطمات جبران‌ناپذیر وارد می‌نماید؟ در جمهوری اسلامی مورد پذیرش ملت، مصلحتی فراتر از اخلاق، امنیت و اصول اخلاقی و انسانی نداریم».
حقیقت چرا پنهان ماند؟
دیگر فراکسیون‌های مجلس نیز نسبت به فاجعه رخ‌داده بی‌تفاوت نبودند. رئیس فراکسیون مستقلین هم دیروز به «عصرایران» گفته «باید با این افرادی که خودشان تشخیص داده‌اند به رهبری و دولت ۴۸ ساعت بعد اطلاع دهند و اصلا به مجلس هم نگویند، برخورد قضائی شود». غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی گفت «اگر فشار
غربی‌ها و اطلاع‌رسانی مردم و فیلم‌هایی که در فضای مجازی منتشر شد نبود، شاید آقایان اصلا واقعیت را نمی‌گفتند. اینکه می‌گویند آرزوی مرگ کردیم، حرف است. اینها باید استعفای دسته‌جمعی دهند و همه نیز باید بدون بروبرگرد محاکمه شوند». نماینده رشت ادامه داد: «همه مسئولان باید یک عذرخواهی بزرگ از مردم انجام دهند. رئیس دانشگاه این دانشجویان در کانادا با بغض صحبت می‌کند و نخست‌وزیر این کشور ابراز ناراحتی می‌کند. چرا در سه روز گذشته هیچ مسئولی در داخل کشور ما با این خانواده‌ها ابراز همدردی نکرده است». او اضافه کرد: «بیش از ۱۷۰ انسان جانشان را از دست داده‌اند، این حرف شوخی که نیست. چه کسی الان مسئول است؟ آقایان همان لحظه متوجه شدند که اشتباه کردند، به چه حقی کتمان کردند. چرا آبروی کشور را بردند؟ چرا این همه صداوسیما با پخش برنامه‌های مختلف اظهارنظرهای کارشناسی خلاف را منعکس کرد. به مردم خلاف گفتند و این دردناک است». رئیس فراکسیون مستقلین بار دیگر تأکید کرد که «اگر روز گذشته آن فیلم در فضای مجازی منعکس نشده بود، قطعا همچنان حقایق این اتفاق را کتمان می‌کردند». محمود صادقی نماینده تهران هم توییتی در همین زمینه نوشت: «در حوادث آبان ماه تعداد جان‌باختگان و مجروحان را کتمان کردید؛ علت سقوط هواپیما را هم اگر می‌توانستید کتمان می‌کردید. بايد خون گريست».
پشت پرده‌ها چیست؟
فاجعه سقوط هواپیما حتی اصولگرایان را هم به واکنش واداشته است. حسین نقوی‌حسینی عضو فراکسیون ولایی در این زمینه در گفت‌وگویی با «نسیم‌آنلاین» گفته در ابتدا گمان می‌کرده که حادثه قطعا به دلیل نقص فنی بوده چراکه در فضای فرودگاه امام (ره) که کاملا روی رادار است، اتفاق افتاده. سخنگوی کمیسیون امنیت ملی توضیح داد: «این فضا هم کاملا روی رادار است. هم برج مراقبت می‌داند کی می‌آید و کی می‌رود، هم دستگاه‌های دیگری که نظارت می‌کنند کاملا می‌دانند که هواپیما الان بلند شد. [هواپیما] در رادار رهگیری می‌شود تا از فضای رادار فرودگاه خارج شود. این کاملا در رادار بوده است. یعنی امکان ندارد کسی حتی با چشم غیرمسلح احساس کند که چیزی ناگهان آمد».
او گفته که «نمی‌شود به هیچ شکلی خطا اتفاق بیفتد. به ویژه کسانی که پشت سیستم نشسته‌اند و دارند می‌بینند و کنترل می‌کنند». نقوی‌حسینی چنین ادامه داد: «اگر هواپیما بیرون می‌آمد، تازه چیزی هم که از بیرون می‌آید کاملا مشخصات دارد، مشخصات با برج مراقبت ارتباط برقرار می‌کند، ساعت ورود و نشست را می‌دانند، خلبان را می‌شناسند و با او مکالمه می‌کنند. اصلا معنا ندارد چنین چیزی که شما یکدفعه حس کردید یک چیزی آمد بزنیمش؟ مگر کفتربازی است، یا کلاغ و مرغابی است؟ حالا چطور این خطا اتفاق افتاده، انصافا قابل بررسی است. من بعید به نظرم می‌رسد که یک خطای عادی انسانی اتفاق افتاده باشد. قطعا بايد پشت پرده‌هایی داشته باشد». از سوی دیگر او از جلسه ویژه کمیسیون امنیت ملی با حضور تمامی مسئولان مربوطه خبر داده است. این جلسه قرار است هفته آینده برگزار شود. به نظر می‌رسد هنوز ناگفته‌هایی درباره فاجعه سقوط پرواز 752 وجود دارد.

شرق