انتخابات ایران؛ تازه‌ترین نتایج و «شکست نظام» در جلب آراء عمومی
بسیاری از منتقدان و مخالفان جمهوری اسلامی، نتایج این دور انتخابات را «افتضاح سیاسی تاریخ جمهوری اسلامی» توصیف کرده‌اند
ستاد انتخابات وزارت کشور ایران با انتشار تازه‌ترین نتایج شمارش آراء اعلام کرده انتخابات مجلس شورای اسلامی در ۱۴ استان به دور دوم کشیده شده است و در تهران نیز به نظر می‌رسد که تکلیف حدود نیمی از کرسی‌ها در مرحله دوم تعیین خواهد شد. بسیاری از منتقدان یا مخالفان جمهوری اسلامی ایران این نتایج را «نشانه شکست» آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران در «جلب آرای عمومی و مشروعیت نظام اسلامی» دانسته‌اند.
دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره خبرگان رهبری در ۱۹۸ حوزه از ۲۰۸ حوزه انتخابیه ایران روز جمعه ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ برگزار شد که به دلیل مشارکت پایین آن را برخی رسانه‌های داخلی «رویداد کم‌سابقه» توصیف کرده‌اند.
از جمله روزنامه اعتماد چاپ تهران امروز نوشت: « فارغ از مساله مشارکت در تهران رخدادی بی‌سابقه نیز در این دوره از انتخابات ثبت شده و آن تعیین تکلیف اکثریت کرسی‌های تهران مجلس دوازدهم در دوره دوم است.»
به گزارش خبرگزاری مهر، میزان مشارکت تهرانی‌ها در این انتخابات ۲۴ درصد اعلام شد و روزنامه اعتماد با مقایسه این میزان با «۳۴.۳۹ درصد» انتخابات سال ۱۴۰۰ نوشت که «با این اوصاف، کمترین میزان مشارکت مردم تهران در روز ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ رقم خورده است.»
واکنش‌های اولیه به نتایج اولیه
بعضی از منتقدان می‌گویند که «ائتلاف آرای باطله -بی‌سروصدا و به تنهایی- همه‌ی فهرست‌های سیاسی را شکست داد»
خبرگزاری دولتی جمهوری اسلامی، ایرنا، گزارش کرده است که از ۶۱ میلیون و ۱۷۲ هزار و ۲۹۸ زن و مرد واجد شرایط این دوره، «بیش از ۲۵ میلیون نفر یا معادل ۴۱ درصد در انتخابات مشارکت کردند.»
سعید شریعتی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، پس از اعلام نتایج اولیه نوشت: «اینکه در مرکز سیاسی کشور ۸۰ درصد، در کلان‌شهرها بالای ۷۰ درصد و در کل کشور ۶۰ درصد در انتخابات شرکت نکردند، پیامی روشن دارد.»
آقای شریعتی با استناد به یکی از شعرهای احمد شاملو، شاعر معاصر ایران، نوشته است که «این مسالمت‌آمیزترین پیام ملت را دریابید. این ملت خصم شما نیستند؛ انکار شیوه حکمرانی‌اند. راه را برای تغییر وضع حاکم بگشایید.»
علی افشاری، فعال سیاسی، هم با اشاره به نتایج مقدماتی انتخابات کلان‌شهر تهران در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی فارسی، این نتایج را «افتضاح سیاسی تاریخ حیات جمهوری اسلامی» خواند که به گفته او «آراء باطله و سفید رای اول پایتخت می‌شوند.»
حسین دهباشی، مستندساز، در شبکه اجتماعی ایکس به طنز نوشت که «ائتلاف آرای باطله -بی‌سروصدا و به تنهایی- همه لیست‌های سیاسی را شکست داد.»
شاهزاده رضا پهلوی هم در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ما مردم ایران روز جمعه ۱۱ اسفند، با اتحادی کم‌نظیر، بزرگترین نافرمانی مدنی تاریخ خود را رقم زدیم. این بار، اکثریت قاطع ما در کنار هم ایستادیم، و به جای هم‌دستی با قاتلان عزیزان‌مان، بایکوت را انتخاب کردیم.»
از این دست واکنش‌ها به نتایج انتخابات این دوره از مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری در شبکه‌های اجتماعی فراوان است و با هر خبر تازه‌ای بر تعداد و تنوع آن افزوده می‌شود.
در کدام استان‌ها انتخابات به مرحله دوم کشیده شده؟
به گزارش خبرگزاری ایرنا تاکنون به طور قطع انتخابات مجلس در ۱۴ استان به دور دوم کشیده شده است که به ترتیب عبارتند از آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، البرز، خراسان جنوبی، زنجان، فارس، کرمانشاه، همدان، مازندران، خوزستان، گلستان، خراسان رضوی و لرستان.
گزارش‌ها همچنین حاکی است که با شمارش آرای ۴ هزار صندوق از ۵ هزار صندوق تهران، به نظر می‌رسد که تکلیف نزدیک به ۳۰ کرسی از ۳۸ کرسی پایتخت، در مرحله دوم روشن شود.
به گزارش ایرنا، در تهران تاکنون محمود نبویان با اخذ ۵۴۵ و ۸۰۵ رای، بیشترین رای را کسب کرده است. بعد از او حمید رسایی با ۴۴۶ هزار و ۹۱۰، امیرحسین ثابتی منفرد ۴۴۵ هزار ۷۷۰، محمدباقر قالیباف ۴۰۹ هزار و ۸۰۸، رضا تقی پورانوری ۳۸۵ هزار و ۹۹۴، روح اله ایزدخواه ۳۷۱ هزار و ۵۹۷، مرتضی آقاطهرانی ۳۶۹ و ۸۰۷ و منوچهر متکی ۳۶۸ و ۷۲۵ رای قرار دارند.
بر اساس ماده ۹ قانون ، فرد منتخب در مرحله اول انتخابات باید حداقل ۲۰ درصد از کل آرا را کسب کند و انتخاب در مرحله دوم و همچنین انتخابات میان‌دوره‌ای با کسب اکثریت نسبی به هر میزان است.
این در حالی است که بر اساس میزان آرای کل اخذ شده در تهران کف رای قابل قبول ۲۰ درصد حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار رایی است که درباره تهران اعلام شده است، یعنی ۳۶۰ هزار رای.
در جریان دهه‌ها برپایی انتخابات مجلس شورای اسلامی در ایران، نفر اول تهران همواره نزدیک به یک میلیون یا بیشتر رای به دست آورده است.
ستاد انتخابات وزارت کشور ایران همچنین نتایج ۳۰ حوزه انتخابیه مجلس خبرگان رهبری را اعلام کرده است و می‌گوید که از ۸۸ کرسی، تکلیف ۷۲ کرسی معلوم شده است.
انتخابات تهران «احتمالا به دور دوم کشیده شود»؛ آرای نامزدهای پیشتاز تهران از همه ادوار مجلس کمتر است
در حالی که به گفته وزارت کشور بیش از ۱۰ میلیون نفر در استان تهران واجد شرایط رای دادن بودند، بعد از شمارش بیش از ۷۰ درصد از صندوق‌های پایتخت، آرای نفر اول تهران حدود ۳۴۰ هزار نفر اعلام شد که با ادوار پیشین انتخابات مجلس شورای اسلامی، فاصله معناداری دارد.
به گفته عباس جوهری، رئیس ستاد انتخابات تهران، این احتمال وجود دارد که انتخابات پایتخت به دور دوم کشیده خواهد شد.
در انتخابات مجلس در صورتی که نامزدی به ۲۰ درصد آرای اخذ شده دست پیدا نکند، انتخابات به دور دوم کشیده خواهد شد.
اگرچه شمارش آرا ادامه دارد و تعداد آرای نامزدها افزایش پیدا خواهد کرد، اما با این حال مقایسه آمار فعلی با دوره‌های قبلی و تعداد واجدین شرایط نشان می‌دهد که تعداد آرای نامزدها در تهران به شکل قابل ملاحظه‌ای از همه ادوار انتخابات مجلس کمتر است.
در جریان دهه‌ها برپایی انتخابات مجلس شورای اسلامی در ایران، نفر اول تهران همواره نزدیک به یک میلیون یا بیشتر رای به دست آورده است.
اما آمار رسمی شمارش بیش از ۷۰ درصد صندوق‌های تهران حاکی است که محمود نبویان به عنوان نفر اول در تهران تا اینجا حدود ۳۴۰ هزار رای به دست آورده است. در سه دور پیشین انتخابات مجلس شورای اسلامی، نفر اول تهران بیش از یک میلیون رای به دست آورده بود.
پایین‌ترین میزان آرای نفر اول تهران، انتخابات دور هشتم مجلس شورای اسلامی بود که در آن، غلامعلی حداد عادل با حدود ۸۵۰ هزار رای، به عنوان نفر اول تهران اعلام شد.
مساله میزان مشارکت و آمار نهایی که توسط دولت اعلام خواهد شد، به یکی از اصلی‌ترین جنبه‌های این دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی تبدیل شده که همزمان با انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان در روز جمعه برگزار شد.
در حالی که هنوز شمارش آرا به پایان نرسیده، ایرنا به نقل از منابع غیررسمی گزارش داده که میزان مشارکت در این انتخابات، ۴۱ درصد واجدین شرایط بوده و ۲۵ میلیون نفر در آن شرکت کرده‌اند.
بیش از ۶۱ میلیون نفر در سراسر کشور می‌توانستند در این انتخابات رای بدهند.
سخنگوی ستاد انتخابات کشور در ایران گفته بر اساس آخرین آمار شمارش شده در ۱۶ حوزه انتخابات به مرحله دوم کشیده شده است.
علیرضا فخاری استاندار تهران هم تاکید کرده که شمارش آرا در تهران ادامه دارد و احتمالا تا ظهر فردا( یکشنبه) شمارش آرا در حوزه انتخابیه تهران به صورت کامل انجام خواهد شد
این نخستین انتخابات در ایران از زمان اعتراض‌های جنبش مهسا بود. در جریان آن اعتراض‌ها بیش از ۵۰۰ نفر کشته و دهها هزار نفر مجروح و دستگیر شدند.
برخی از خانواده‌های کشته‌شدگان اعتراض‌های سال گذشته اعلام کرده بودند که به نشانه اعتراض به نظام «جمهوری اسلامی» در این انتخابات شرکت نخواهند کرد.
همچنین مخالفان سیاسی حکومت نیز به شکل فعالانه‌ای از شهروندان خواستند تا این انتخابات را تحریم کنند.
در روز برگزاری انتخابات ویدئوهای بسیاری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که در آنها، مراکز رای‌گیری سوت و کور دیده می‌شدند. این تصاویر در تضاد با تبلیغات گسترده رسانه‌های وابسته به حکومت بود که از استقبال مردم از انتخابات خبر می‌دادند.
موضع رسمی حکومت مبنی بر «شلوغ بودن مراکز رای‌گیری» تا آن‌جا پیش رفت که کمی قبل از فرارسیدن زمان پایان رای‌گیری، وزارت کشور اعلام کرد به دلیل «ازدحام جمعیت در برخی صندوق‌ها»، رای‌گیری تا نیمه‌شب تمدید می‌شود.
این در حالی است که بر اساس قوانین انتخاباتی ایران، اخذ رای از کسانی که در برابر صندوق‌های رای‌گیری هستند ارتباطی به زمان پایان رای‌گیری ندارد و کارکنان صندوق‌های رای‌گیری موظف هستند رای همه کسانی را در محل صندوق حاضر شده‌اند، حتی در صورت پایان زمان رای‌گیری، اخذ کنند
روسای دولت‌های پیشین ایران در روز رای گیری چه کردند؟
- میرحسین موسوی، آخرین نخست‌وزیر ایران که از بهمن ۱۳۸۹ همراه همسرش زهرا رهنورد در حبس خانگی است، در انتخابات شرکت نکرده است. آقای موسوی سال گذشته پیشنهاد تشکیل مجلس موسسان برای تغییر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و عبور از حکومت فعلی ایران را مطرح کرده بود.
- محمد خاتمی، که رئیس جمهور ایران در سال‌های بین ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ بوده، به گفته منابع وابسته به اصلاح‌طلبان، در انتخابات شرکت نکرده است. آقای خاتمی در دوره‌های پیشین، با اینکه از نیروهای سیاسی حذف شده در حاکمیت است، شهروندان را به شرکت در رای‌گیری دعوت می‌کرد و در مواردی حمایت او از نامزدها از جمله در انتخابات دوره دهم مجلس و همچنین حمایتش از نامزد انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ در پیروزی آنها نقش تعیین کننده داشت.
- محمود احمدی نژاد، رئیس‌جمهور سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲، بر اساس اعلام منابع خبری نزدیک به او در یک حوزه رای‌گیری در منطقه نارمک تهران که نزدیک به محل سکونت اوست، در رای گیری شرکت کرده است. آقای احمدی نژاد با اینکه عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است اما مواضع انتقادی شدیدی علیه حکومت و شیوه حکمرانی کنونی دارد.
- حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ هم در یک حوزه رای گیری که در یکی از مدارس شمال شهر تهران برپا بوده در انتخابات شرکت کرده است. شورای نگهبان صلاحیت آقای روحانی را که هم اکنون عضو مجلس خبرگان رهبری است، برای شرکت در انتخابات دوره ششم خبرگان رد کرده است. رای گیری روز جمعه ۱۱ اسفند اولین انتخابات پس از پایان دوره ریاست جمهوری آقای روحانی بوده است.
موضع اصلاح‌طلبان
محمد خاتمی، رئیس‌جمهوری پیشین ایران به شکل رسمی در ارتباط با انتخابات اخیر موضع‌گیری نکرد. اما گروهی از وابستگان به جناح سیاسی او در انتخابات نامزد شدند و چهره‌هایی مانند محمدرضا عارف و غلامحسین کرباسچی در انتخابات رای دادند.
در طول روز رای‌گیری هیچ تصویری از رای دادن آقای خاتمی منتشر نشد و در نهایت آذر منصوری، دبیرکل جبهه اصلاحات ایران با انتشار متنی کوتاه در ایکس نوشت که رئیس‌جمهور پیشین در انتخابات شرکت نکرده است.
آقای خاتمی هرگز به شکل رسمی این انتخابات را تحریم نکرده بود.
در ارتباط با موضع گروه‌های مختلف اصلاح‌طلب از جمله «جبهه اصلاحات ایران» نیز گزارش‌های ضد و نقیضی منتشر شد.
خانم منصوری در پستی که منتشر کرد، بعد از اعلام خبر شرکت نکردن محمد خاتمی نوشت: «او قبلا نیز از راهبرد جبهه اصلاحات ایران در این انتخابات حمایت کرده بود.»
بر اساس این نوشته اینطور به نظر می‌رسد که شرکت نکردن در انتخابات، «راهبرد جبهه اصلاحات» بوده است.
در بیانیه انتخاباتی که این گروه سیاسی پیش از رای‌گیری منتشر کرده بود، اعلام کرد که نمی‌تواند برای انتخابات فعلی فهرستی ارائه کند.
محمدرضا عارف که یکی از مهم‌ترین چهره‌های اصلاح‌طلب که رای داد محسوب می‌شود، در زمان انداختن رای خود به صندوق گفت که اصلاح‌طلبان این انتخابات را تحریم نکرده‌اند.
او گفت: «در جامعه این را القا نکنید که جبهه اصلاحات، مخالف رای‌دادن است. ما اگر ببینیم مخالف در کشور وجود دارد باید به آنها بگوییم که شما مخالف نیستید و نظر و عقیده متفاوت دارید. ما در نظام، مخالف نداریم.»
محمد علی ابطحی، یکی دیگر از چهره‌های مطرح اصلاح‌طلبان نیز درباره رای ندادن خاتمی در ایکس نوشت: «خاتمی در انتخابات دیروز قهر نکرد. فکر کرد شاید تنها راه شنیدن حرفهای دلسوزانه اش رای ندادن باشد. هرکسی به شکلی دنبال این هدف بود.»
برخی نتایج مهم
در روز شنبه و در ادامه انتشار نتایج رسمی و غیررسمی در ارتباط با این انتخابات، گزارش‌هایی از «شکست» برخی چهره‌های مهم منتشر شده است.
یکی از مهم‌ترین چهره‌ها، محمد صادق آملی لاریجانی است که به نوشته رسانه‌های داخلی از حوزه انتخاباتی استان مازندران نتوانست بار دیگر به عنوان عضو مجلس خبرگان رهبری انتخاب شود.
مجلس خبرگان رهبری موظف است که بر عملکرد رهبر جمهوری اسلامی نظارت کند و همچنین وظیفه انتخاب رهبر بعدی را نیز بر عهده دارد.
در انتخابات مجلس شورای اسلامی نیز تا این لحظه از محمدباقر نوبخت (نامزد شهر رشت) و محمدرضا باهنر (نامزد شهر کرمان) به عنوان چهره‌های شاخص شکست خورده نام برده شده است. آقای نوبخت از محافظه‌کاران میانه‌رو و آقای باهنر از اصولگرایان محسوب می‌شود.
در عین حال بر اساس آمار غیررسمی، مسعود پزشکیان، از چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبان بار دیگر موفق شد از حوزه انتخابیه تبریز وارد مجلس شود. آقای پزشکیان از سال ۱۳۸۷ تاکنون نماینده مجلس شورای اسلامی است. او در دولت دوم محمد خاتمی، وزیر بهداشت بود.
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس فعلی کمیسیون اقتصادی مجلس و از مخالفان سرسخت اجرای تعهدات بین‌المللی برای مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم (شروط جهانی FATF)، یکی دیگر از چهره‌هایی است که در انتخابات شکست خورد. او بعد از شکست با انتشار بیانیه‌ای، سلامت انتخابات را زیر سوال برد و رقبای خود را به «خرید و فروش رای» متهم کرد.
همچنین برخی رسانه‌ها گزارش داده‌اند که علی‌اصغر عنابستانی، نماینده فعلی شهر سبزوار نیز در انتخابات شکست خورده است. او همان نماینده‌ای است که متهم شد به صورت یک سرباز وظیفه سیلی زده است.
بی بی سی
