دلیل افزایش تنش در بیت‌المقدس شرقی چیست؟
صدها فلسطینی ساکن منطقه شیخ جراح واقع در بیت‌المقدس شرقی با احتمال بیرون رانده شدن از خانه‌های خود به نفع شهرک‌نشینان یهودی روبرو هستند.
این مسأله ماه‌هاست باعث بروز اعتراضاتی شده که و در ماه رمضان شدت هم گرفته است. اما همزمان با آن پس از آن‌که پلیس اسرائیل تظاهرکنندگان علیه نصب موانع در بخش قدیمی بیت‌المقدس برای جلوگیری از تجمع‌ها را به شدت سرکوب کرد، تنش‌ها در اطراف این منطقه هم افزایش یافته است.
فلسطینی‌ها به بیت‌المقدس شرقی به چشم پایتخت آینده کشور خود نگاه می‌کنند. هر چند بخش‌های شرقی و غربی این شهر به طور کامل تحت کنترل اسرائیل است.
بیشتر بخوانید:
- بحران در بیت‌المقدس؛ درخواست رهبران جهان برای پایان دادن به خشونت‌ها
- ‘۲۰ کشته از جمله چند کودک’ در حمله هوایی اسرائیل به غزه پس از شلیک راکت به سوی بیت‌المقدس
نوامبر ۲۰۲۰، یک دادگاه در اسرائیل حکمی صادر کرد که بر اساس آن ۴ خانواده فلسطینی باید تا ماه مه خانه‌های خود در منطقه شیخ جراح را به نفع شهرک‌نشینان یهودی تخلیه کنند. همین دادگاه همچنین برای ۷ خانواده دیگر هم حکم تخلیه صادر کرد که باید تا ماه اوت اجرا شود.
بعدتر، یک قاضی اسرائیلی دو طرف را به دستیابی به به توافقی شبیه به آنچه در دهه ۱۹۸۰ میلادی بین ساکنان فلسطینی و سازمان‌های جناح راست بسته شد، تشویق کرد. توافقی که طبق آن ساکنین فلسطینی باید مالکیت یهودیان بر خانه‌ها را به رسمیت می‌شناختند و در مقابل حق‌‌شان به عنوان مستاجر محفوظ باقی می‌ماند و تا زمان مرگ هیچ‌کس نمی‌توانست آن‌ها را بیرون بیندازد.
در شیخ جراح چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است؟
صدور دستور تخلیه اجباری برای خانواده‌های فلسطینی در منطقه شیخ جراح و سایر نقاط بیت‌المقدس شرقی، بخشی از یک پرونده قدیمی است که به دنبال حکم‌های اخیر دادگاه در رابطه با طرح‌های تخلیه دوباره به جریان افتاده است.
وبسایت شبکه خبری پان‌عرب الجزیره نوشته حکم‌های اخیر دادگاه اسرائیل سرانجام چندین دهه مبارزه مردم فلسطین برای ماندن در خانه‌هایی است که به خود آن‌ها تعلق دارد.
از ۱۹۷۲ که شهرک‌نشینان یهودی برای بیرون کردن فلسطینی‌ها از خانه‌هایشان به دادگاه شکایت کردند، این منطقه به صحنه درگیری‌های قانونی تبدیل شده است. آن‌ها ادعا می‌کردند این خانه‌ها روی زمین‌هایی ساخته شده که یهودیان در قرن ۱۹ خریداری کرده بودند.
از ۲۰۲۰ که دادگاه اسرائیل این حکم‌ها را صادر کرده، ساکنین این منطقه اعتراض‌های مختلف ترتیب داده و از سازمان‌های حقوق بشری و دولت خود‌گران فلسطین خواسته‌اند که از آن‌ها حمایت کنند.
جنبه‌های حقوقی
به گزارش الجزیره، ۲۶ خانواده پناهجوی فلسطینی که پس از تاسیس کشور فلسطین در ۱۹۴۸ از خانه‌های خود در شهرهای ساحلی یافا و حیفا آواره شده بودند، در نهایت در ۱۹۵۶ در شیخ جراح مستقر شدند.
اردن که آن زمان کنترل بیت‌المقدس شرقی را در دست داشت، به منظور ساخت واحدهای مسکونی برای این خانواده‌ها با آژانس امداد و امور پناهندگان فلسطینی سازمان ملل متحد (اونروا) قرارداد امضا کرد. اما پس از اشغال بیت‌المدس شرقی توسط اسرائیل در جنگ شش روزه ۱۹۶۷، اردن کنترل خود بر این منطقه و همین‌طور کرانه باختری را از دست داد.
با این حال الجزیره گزارش داده که طبق یک سند متعلق به سال ۱۹۶۸ پارلمان اسرائیل فرمانی صادر کرده که بر اساس آن خود را نسبت به توافق‌نامه میان اردن و آژانس امداد و امور پناهندگان فلسطینی سازمان ملل متعهد می‌داند.
اما روزنامه هارتص اسرائیل در گزارش خود به این نکته اشاره کرده که طبق قانون این کشور، فقط اسرائیلی‌ها اجازه دارند به خانه‌هایی که پیش از جنگ اول اعراب و اسرائیل در ۱۹۴۸ در آن‌ها زندگی می‌کردند، بازگردند و فلسطینی‌ها حق ندارند برای املاکی که پیش از این تاریخ ترک کرده‌اند، ادعای مالکیت کنند.
الجزیره همچنین با اشاره به این که این پرونده در یک دادگاه اسرائیلی بررسی می‌شود، گزارش داده که طبق قوانین بین‌الملل سیستم قضایی اسرائیل هیچ گونه اختیار قانونی نسبت به ساکنین مناطق اشغالی ندارد.
فلسطینی‌ها چه می‌گویند؟
دولت خود‌گران فلسطین از حمایت‌های اردن و سایر کشورهای جهان از حقوق فلسطینی‌ها در بیت‌المقدسی شرقی تمجید کرده است.
به گزارش خبرگزاری فلسطینی وفا ریاض المالکی، وزیر امور خارجه دولت خود‌گران فلسطین روز سوم ماه مه برای فاتو بنسودا، دادستان دیوان بین‌المللی کیفری نامه‌ای فرستاده و در آن از اخراج برنامه‌ریزی شده خانواده‌های فلسطینی در منطقه شیخ جراح نوشته است.
طبق گزارش این خبرگزاری، مالکی در این نامه از دیوان بین‌المللی کیفری خواسته “در برابر جنایاتی که اسرائیل در منطقه شیخ جراح علیه مردم فلسطین مرتکب شده، موضعی صریح و علنی اتخاذ کند.”
گروههای مسلح فلسطینی هم بیانیه‌هایی صادر کرده و در آن نسبت به خشونت در بیت‌المقدس شرقی به اسرائیل هشدار داده‌اند.
گردان‌های عزالدین قسام، شاخه نظامی گروه اسلام‌گرای حماس روز ۴ ماه مه اعلام کردند “اگر اسرائیل فورا دست از خشونت برندارد، تاوان سنگینی خواهد پرداخت.”
این گروه هفته گذشته برای نمایش همبستگی خود با فلسطینی‌هایی که هفته‌هاست در بیت‌المقدس گرفتار درگیری‌های خشونت آمیز با گروههای افراطی یهودی و پلیس اسرائیل هستند، چند موشک به سمت اسرائیل پرتاب کرد.
به گزارش خبرگزاری خصوصی معا، شاخه نظامی جبهه مردمی برای آزادی فلسطین روز ۶ ماه مه به اسرائیل هشدار داد و گفت برای حمایت از فلسطینی‌های ساکن شیخ جراح “آماده” است.
در بیانیه این سازمان آمده: “به دولت اشغالگر در رابطه با ادامه حماقت‌هایش هشدار می‌دهیم و می‌گوییم باید حرف‌های ما را جدی بگیرد.”
موضع اردن چیست؟
اردن که همچنان متولی اماکن مقدس شهر قدیم بیت‌المقدس به حساب می‌آید در ماه آوریل گفت چند دهه پیش با عده‌ای از اهالی منطقه شیخ جراح قرارداد اجاره واحدهای مسکونی امضا کرده و مدارک آن را تحویل دولت خود‌گردان فلسطین داده است. به گفته وزارت امور خارجه اردن این قراردادها در سال ۱۹۵۶ نهایی شده‌اند.
در همین راستا وبسایت عربی- اسرائیلی عرب۴۸ تصاویر قراردادهای دولت اردن را منتشر کرده است.
به گزارش خبرگزاری رسمی پترا ضیف‌الله الفایز، سخنگوی وزارت خارجه اردن “تلاش‌های غیرقانونی و ظالمانه اسرائیل برای بیرون راندن فلسطینی‌ها از خانه و سرزمین‌هایشان را به شدت محکوم” و مخالفت این کشور با هر گونه اقدام برای “لطمه زدن به حقوق” آن‌ها را ابراز کرد.
واکنش جامعه بین‌المللی چیست؟
تور ونسلند، هماهنگ کننده سازمان ملل در امور صلح خاورمیانه روز ۶ ماه مه نسبت به آخرین تحولات مربوط به اخراج خانواده‌های پناهنده فلسطینی در شیخ جراح ابراز نگرانی کرد.
در بیانیه ونسلند آمده: “از اسرائیل می‌خواهم در راستای تعهدات خود در چهارچوب قوانین بشردوستانه بین‌المللی هر چه سریع‌تر دست از تخریب و اخراج بردارد.”
فیلیپ هال، سرکنسول بریتانیا در بیت‌المقدس روز ۲ ماه مه از شیخ جراح بازدید و با ساکنین فلسطینی این منطقه ابراز همبستگی کرد. کنسولگری بریتانیا ویدئوی اظهارات او در این باره را منتشر کرده است.
هال در این ویدئو می‌گوید: ” موضع بریتانیا در این رابطه کاملا آشکار است. بیت‌المقدس شرقی تحت اشغال است و به شکلی غیرقانونی به خاک اسرائیل ضمیمه شده است. قوانین بازپس‌گیری و برنامه‌ریزی و همین‌طور پیاده‌سازی آن‌ها در این جا ناعادلانه است و با تعهدات اسرائیل به عنوان قدرت اشغالگر تناقض دارد.”
به گزارش روزنامه هارتص اسرائیل، ۸۱ نفر از نمایندگان مجلس بریتانیا روز ۹ فوریه از وزیر خارجه کشور خواستند اسرائیل را تحت “فشار” بگذارد تا اخراج خانواده‌های فلسطینی از خانه‌هایشان در بیت‌المقدس شرقی را متوقف کند.
همچنین ۱۴ سازمان عرب و فلسطینی در ماه مارس طی درخواستی فوری از بخش رویه‌های ویژه سازمان ملل متحد خواستند جلوی اخراج‌های اجباری اسرائیل در بیت‌المقدس شرقی را بگیرد.
بنابر گزارش‌های رسانه‌های پان‌عرب در روز ۶ ماه مه، اتحادیه کشورهای عرب هم “اقدام اسرائیل برای اخراج اجباری خانواده‌های فلسطینی از منطقه شیخ جراح واقع در اراضی اشغالی بیت‌المقدس” را محکوم کردند.
در این گرازش‌ها آمده این اتحادیه همچنین از جامعه جهانی خواسته “برای جلوگیری از این اقدام که عمق سیستم آپارتاید در سرزمین‌های اشغالی را بیشتر می‌کند، وارد صحنه شوند.”
موضع گروههای شهرک‌نشین یهودی چیست؟
به گزارش روزنامه تایمز اسرائیل، یهودی‌ها همیشه در تلاش بوده‌اند به روش‌های مختلف از جمله خرید مخفیانه خانه‌های فلسطینیان، صدور حکم تخلیه در دادگاه، ساخت و سازها و شهرک‌سازی‌های غیررسمی، حضور خود در مناطق فلسطینی‌نشین بیت‌المقدس را گسترش دهند.
این روزنامه در وبسایت خود به نقل از آریه کینگ، معاون شهردار بیت‌المقدس نوشته: “هر زمان و هر کجا که یهودی‌ها موفق به اسکان در بیت‌المقدس شوند، آن را اتفاقی فرخنده و مبارک می‌بینم.”
به گزارش روزنامه تایمز اسرائیل، برخی از گروههای یهودی معتقدند برای بازپس‌گیری آنچه به حق متعلق به یهودیان است، از روش‌های کاملا قانونی استفاده می‌کنند.
یکی از شهرک‌نشینان یهودی در ویدئویی که اخیرا به شکلی گسترده در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، می‌گوید: “خانه‌ها را یکی پس از دیگری خواهیم گرفت… رویای ما این است که بیت‌المقدس شرقی هم مثل بیت‌المقدس غربی، پایتخت اسرائیل بشود … من این را ادامه پروژه صهیونیست می‌دانم … آیا عرب‌ها آسیب خواهند دید؟ بله.”
بی بی سی
