ساختمان تجاری پلاسکو در خیابان جمهوری تهران که از ۸ صبح امروز دچار حریق شده بود پس از سه ساعت و نیم تلاش ماموران امدادی به علت آتش سوزی گسترده فرو ریخت.

این اتفاق در حالی روی داد که تعدادی از نیروهای دستگاه‌های امدادی در حال عملیات در محل حادثه بودند. گزارش‌های اولیه حاکی است نزدیک به ۳۰ نفر از آتش‌نشانان گرفتار مانده‌اند و هیچ اطلاعی از آنان نیست.

بیش از ۲۰۰ آتش نشان به محل حادثه اعزام شده بودند. بیش از این تعداد مصدومان ۳۹ نفر اعلام شده بود.

سرپرست اورژانس کشور به رسانه‌ها گفته است شمار مصدومان این حادثه حدود ۷۰ تن  است. از این میان ۲۳ تن به بیمارستان منتقل شده‌اند و حدود ۴۷ تن نیز در محل درمان شدند. اغلب آنها آتش نشانان بوده‌اند.

آواربرداری هنوز آغاز نشده و کارهای امدادرسانی به کندی صورت می‌گیرد. ‏‌برخی گزارش‌های غیررسمی حاکی از این است که ۵۰ تا ۱۰۰ نفر زیر آوار مانده‌اند. اما سازمان آتش‌نشانی و اورژانس کشور این گزارش‌ها را رد می‌کنند.

احتمال کشته‌شدن ۲۰ آتش‌نشان

سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران اعلام کرد که از سرنوشت حدود ۲۰ نفر از همکارانش خبر قطعی وجود نداشته اما این به معنای شهادت آنها نیست.

سید جلال ملکی در گفت‌وگو با ایسنا حاضر در محل حادثه درباره خبر شهادت ۲۰ تن از آتش‌نشانان که شهرداری تهران پیش از این اعلام کرده بود،  اظهار کرد: بررسی اطلاعات همکاران من نشان می‌دهد که تا کنون از حدود ۲۰ تن از آتش نشانان خبری در دست نیست و احتمالا در زیر آوار محبوس شده‌اند.

وی با بیان اینکه بی اطلاعی از وضعیت این افراد به معنای شهادت آنان نیز خاطرنشان کرد: در حال حاضر عملیات جستجو از طریق کارگاه‌های ایجاد شده در مجاورت ساختمان پلاسکو ادامه داشته و من به طور قطع نمی‌توانم بگویم که این ۲۰ نفر جان خود را از دست داده باشند بلکه تلاش‌ها برای نجات جان این افراد ادامه دارد.

ملکی با اشاره به وقوع این حادثه اظهار کرد: آتش نشانی بارها درباره وضعیت ایمنی ساختمان پلاسکو هشدار داده بود اما متاسفانه شما ببنید که بی احتیاطی چند نفر و بی توجهی‌شان به اصول ایمنی در این ساختمان چه افرادی را گرفتار کرده و آتش نشانانی که برای نجات جان شهروندان و حفاظت از اموال کسبه به این محل رفته بودند چه بر سرشان آمده و محبوس شده‌اند.

سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران با بیان اینکه عملیات جستجو همچنان ادامه دارد گفت: تا ساعات آتی و تا هر زمانی که نیاز باشد عملیات جستجو را ادامه خواهیم داد.

وی با اشاره به خسارات مالی به جا مانده از این حادثه اظهار کرد: با هزینه کمتر از یک صدم یا حتی یک هزارم این حادثه می‌شد ساختمان پلاسکو را ایمن سازی و از وقوع این حادثه جلوگیری کرد.

تخلیه سفارتخانه‌های اطراف

خبرگزاری میزان نوشت: معاون امنیتی و انتظامی استان تهران گفت: شائبه امنیتی بودن حادثه پلاسکو صحت ندارد.

محسن نسج همدانی درباره علت فروریختن مجتمع پلاسکو اظهار کرد: این حادثه بر اثر دامنه زیاد آتش سوزی رخ داده است و هیچ گونه موضوع امنیتی درباره این حادثه وجود نداشته است.

وی افزود: سفارتخانه هایی را که در اطراف این مجتع پلاسکو وجود داشته است تخلیه کرده‌ایم تا آسیبی به آنها نرسید.

معاون امنیتی وانتظامی استان تهران گفت: مدیریت بحران داخل شهر تهران بر عهده شهرداری است و درحال حاضر تمامی واحدهای آتش نشانی پیرامون این موضوع فعال هستند.

وی تاکید کرد: درحال حاضر باید منتظر باشیم تا اطلاعات دقیق درباره تعداد مصدومین که بیشتر آنها نیز از آتش نشان هستند اعلام شود.

اولین ساختمان مرتفع و مدرن ایران

مجتمع تجاری پلاسکو در سال ۱۳۴۰  توسط حبیب‌الله القانیان، رئیس انجمن کلیمیان تهران و مالک شرکت پلاسکو، بزرگترین کارخانجات صنایع پلاستیک‌سازی ایران، ساخته‌ شد و از آن به‌عنوان اولین ساختمان مرتفع و مُدرن ایران یاد می‌شد.

گفته می‌شد که آیت‌الله طالقانی با ساخته‌شدن بلندترین ساختمان تهران توسط یهودیان ایرانی، ابراز مخالفت کرده و از این کار ناراضی بوده است.

این ساختمان ۱۷ طبقه در چهارراه استانبول تهران –  تقاطع خیابان جمهوری اسلامی و فردوسی – واقع است و تا پیش از فروریختن از آن به عنوان مرکز توزیع پوشاک استفاده می‌شد.

پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، ساختمان پلاسکو و ساختمان آلومینیم که آن‌هم متعلق به حبیب‌الله القانیان بود، به نفع بنیاد مستضعفان مصادره شدند.

***

سرگذشت عجیب ساختمان پلاسکو!

ساختمان پلاسکو تهران صبح پنجشنبه طعمه‌ی حریق شد. پس از چند ساعت آتش‌سوزی اطفاء شد. بعد خبر رسید که آتش دوباره گُر گرفته و احتمال فرو ریختن نمای ستختمان وجود دارد. سرانجام به علت همین آتش‌سوزی در سازه‌ای فرسوده، کل ساختمان فرو ریخت؛ و سرگذشت این ساختمان عجیب‌تر شد.

ساختمان ۱۷ طبقه‌ی پلاسکو را نخستین ساختمان بلندمرتبه و مدرن ایران در تهران می‌دانند که بیش از نیم قرنِ پیش ساخته شد.

این ساختمان توسط حبیب‌الله القانیان (معروف به حاج‌حبیب!) رییس انجمن کلیمیان تهران، مالک کارخانه‌ی پلاسکو – بزرگ‌ترین مجموعه‌ی تولیدی پلاستیک و ملامین ایران – ساخته شد. گفته می‌شود در آن زمان برخی روحانیان سیاسی تهران به ساخته شدن بلندترین ساختمان تهران توسط یهودیان ایرانی اعتراض کردند.

حبیب‌الله القانیان، متولد ۱۲۸۸ خورشیدی، از خانواده‌ای بود که به‌مدت چند دهه پیشگام نوآوری‌های تجاری و صنعتی در ایران بودند. در واقع این خانواده پس از جنگ جهانی دوم، با امتیازی که برای فروش لباس‌های متفقین به‌دست آوردند، در مسیر ثروت‌اندوزی قرار گرفتند. حبیب که کارش را در نوجوانی، در هتل یکی از اقوام آغاز کرده بود، با برادرانش در بازار به کار تجارت پرداخت. گفته می‌شود برادر حبیب به آمریکا سفری داشت و با صنعت تازه‌ی پلاستیک‌سازی آشنا شد و ایده را به ایران آورد. آن‌ها در سال ۱۳۳۷ شرکت پلاسکو و پس از آن، صنایع پروفیل آلومینیوم را تاسیس کردند.

ساختمان پلاسکو و ساختمان آلومینیوم، به‌عنوان نخستین برج‌های ایرانی، بخشی از اموال این سرمایه‌دار ایرانی در جهان بودند که عرصه‌ی تجاری بازار تهران را هم گسترش دادند. در سال‌های ۱۹۷۰ حبیب‌الله القانیان و برخی دیگر از تجار ایرانی به چین دعوت شدند و روابط تجاری و اقتصادی بین ایران و چین را بنا نهادند.

معروف است، حاج‌حبیب که در تامین مخارج کارهای خیریه معمولا پیشگام بود، همیشه یک شانه‌ی پلاستیکی در جیبش داشت. به او منسوب است که با این کار می‌خواسته یادش نرود ثروتش را از کجا و از چه راهی به‌دست آورده است.

او با پیروزی انقلاب اسلامی سال ۵۷ کشور را ترک نکرد، توسط انقلابیون دستگیر و در دادگاهی به جرم فساد از طریق «تماس با اسرائیل و صهیونیسم» محاکمه و در دادگاهی توسط صادق خلخالی به اعدام محکوم شد. حکم اعدام او چند روز بعد، در اردیبهشت ۱۳۵۸ اجرا شد.

در دادگاه به اسنادی اشاره شد که ساواک درباره‌ی ارتباط او و بسیاری دیگر از سران یهودیان ایران با اسرائیل داشته و طبق آن‌ها، این افراد به سرمایه‌گذاری‌های گسترده در اسرائیل پرداخته بودند. در این اسناد ادعا شده بود، القانیان، مشغول احداث ساختمان چندین طبقه در نزدیکی تل‌آویو است؛ با بلندی سه برابر ساختمان پلاسکو تهران!

با این حال، متهم در دفاعیات خود گفت: «اینجانب حبیب القانیان، افتخار می‌کنم کلیمی ایرانی هستم… تا به حال هیچ‌گونه کمک و یا اعانه به نفع اسرائیل نداده و نخواهم داد. من موافق کشتار مردم فلسطین نیستم… افتخار می‌کنم دارای سهمی از کارخانجات پلاسکو ملامین، پلاستیک شمال، لوله شمال و کارخانه یخچال جنرال الکتریک و پروفیل آلومینیوم می‌باشم. هیچ دارایی به‌نام من در اسراییل وجود ندارد».

ساختمان پلاسکو و ساختمان آلومینیوم پس از اعدام القانیان، مانند دیگر اموالش مصادره و به بنیاد مستضعفان تحویل داده شد.

ساختمان پلاسکو در تمام این سال‌ها، در اختیار تولیدکنندگان و فروشندگان عمده‌ی پوشاک بود.

ساختمان پلاسکو پس از ابتلای یک واحد آن به آتش در صبح پنجشنبه ۳۰ دی ۹۵، اطفای آتش توسط آتش‌نشانان و شیوع دوباره‌ی آن، پس از چند ساعت، کمی مانده به ظهر، به‌طور کامل فرو ریخت؛ اما روی سر خودش، نه ساختمان‌های اطراف.

ایسنا – علیرضا بهرامی