تغییرات آب و هوایی: ۱۸ ماه مهلت برای نجات کره زمین
آیا روزهای خوش گذشته یعنی موقعی که ۱۲ سال برای نجات کره زمین فرصت داشتیم یادتان هست؟
در حال حاضر به طور فزاینده‌ای نظر عموم این است که در میان چالش‌های زیست محیطی، برای مقابله با بحران گرمایش زمین، ۱۸ ماه آینده اهمیت حیاتی دارد.
سال گذشته پنل بین‌الدول برای تغییرات جوی (IPCC) گزارش داد برای این که درجه حرارت کره زمین در قرن جاری بیشتر از یک و نیم درجه سانتیگراد افزایش نیابد، باید تا سال ۲۰۳۰ تولید دی اکسید کربن ۴۵ درصد کاهش یابد
اما اکنون کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که برای این کاهش، باید تا قبل از پایان سال آینده میلادی اقدامات قاطع سیاسی به عمل آید.
- گرمایش زمین؛ گرم‌ترین ژوئیه تاریخ رکورد زد
- دلیل آتش سوزی در قطب شمال چیست؟
- راه‌حل‌های غیرمعمول برای حل مشکل گرمایش زمین
یکی از بلندپایه‌ترین دانشمندان جهان در زمینه تغییرات آب و هوایی، در یک سخنرانی در سال ۲۰۱۷ به وضوح هشدار داد که سال ۲۰۲۰ ضرب الاجل جلوگیری از گرمایش بیش از اندازه زمین است. هانس یوآخیم شلنهوبر، موسس انستیتوی تغییرات آب و هوایی پتسدام گفت:
“حساب شرایط جوی کاملا روشن است: اگر چه نمی توان (گرمایش) دنیا را در طول چند سال آینده، درمان کرد، ولی در اثر غفلت ممکن است تا سال ۲۰۲۰ جراحت مهلکی به دنیا وارد شود.”
این که پایان سال ۲۰۲۰ آخرین شانس برای کنترل شرایط جوی است، روز به روز بیشتر احساس می‌شود.
شاهزاده چارلز، ولیعهد بریتانیا اخیرا طی سخنرانی در ضیافتی برای وزیران خارجه کشورهای مشترک المنافع، گفت: “نظر قاطع من این است که ۱۸ ماه آینده نشان خواهد داد توانایی ما برای نگاه داشتن تغییرات آب و هوایی در سطحی که بقای ما را امکان پذیر سازد و نیز برگرداندن طبیعت به توازن لازم، تا چه اندازه است.”
از دسامبر سال ۲۰۱۵ که موافقت نامه جهانی تغییرات آب و هوایی در پاریس امضا شد، مذاکره کنندگان بیشتر وقت خود را صرف جر و بحث در باره قواعد و مقررات این موافقت نامه کرده‌اند.
به موجب مفاد این موافقت نامه کشورها قول داده‌اند تا پایان سال ۲۰۲۰ برنامه‌های خود برای کاهش تولید دی اکسید کربن را بهبود بخشند.
گزارشی سال گذشته در زمینه تغییرات جوی منتشر شد که در آن آمده بود برای این که افزایش دمای کره زمین کمتر از یک و نیم درجه سانتیگراد باشد، باید تولید دی اکسید کربن را تا سال ۲۰۲۰ پایین آورد.
برنامه‌های کنونی بهیچوجه کافی نیستند تا بتوان دمای هوا را به زیر آنچه که سطح امن، خوانده شده، رساند. در وضعیت کنونی می‌توان گفت که تا سال ۲۱۰۰، افزایش دمای هوا ۳ درجه سانتیگراد خواهد بود نه یک و نیم درجه.
از آنجایی که مدت برنامه ریزی کشورها معمولا برای ۵ تا ۱۰ سال است، اگر قرار باشد برنامه ۴۵درصد کاهش تولید دی اکسید کربن تا سال ۲۰۳۰ به نتیجه برسد، باید این برنامه‌ها تا پایان سال ۲۰۲۰ آماده شده باشد.
چه کارهایی باید انجام شود؟
اولین مشکل حائز اهمیت، اجلاس ویژه شرایط آب و هوایی است که به دعوت آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد در ۲۳ سپتامبر در نیویورک برگزار خواهد شد.
آقای گوترش گفته است می‌خواهد تنها کشورهایی در این اجلاس شرکت کنند که می‌توانند پیشنهادهای باارزشی برای بهبود برنامه‌های ملی شان جهت کاهش دی اکسید کربن، ارائه دهند
به دنبال این اجلاس، بیست و پنجمین کنفرانس تغییرات اقلیمی در شهرسانتیاگو در شیلی تشکیل خواهد شد که مهمترین دست آورد آن احتمالا حفظ پیشرفت در این راستا خواهد بود.
ولی اتفاق واقعا مهم، بیست و ششمین کنفرانس تغییرات اقلیمی است که در پایان سال ۲۰۲۰ احتمالا در بریتانیا برگزار خواهد شد.
دولت بریتانیا معتقد است که در دنیای پس از برگزیت (خارج شدن بریتانیا از اتحادیه اروپا) از تشکیل این کنفرانس استفاده خواهد کرد تا نشان دهد این کشور می‌تواند یک اراده سیاسی برای پیشرفت ایجاد کند، همانطور که فرانسه از بازوی دیپلماتیک خود برای حصول توافق در کنفرانس پاریس استفاده کرده بود.
مایکل گُوو، وزیر پیشین محیط زیست بریتانیا قبل از ترک این پست، اخیرا گفت: “اگر ما در تلاش خود برای میزبانی بیست و ششمین کنفرانس تغییرات آب و هوایی موفق شویم، تضمین خواهیم داد که توافق کنفرانس پاریس را به پیش خواهیم برد و براساس شواهد علمی جمع آوری شده که نشان می‌دهد باید سریع تر و بیشتر کار کنیم، اقدام خواهیم کرد.”
او اضافه کرد که باید در بیست و ششمین کنفرانس اقلیمی خاطر جمع شویم که سایر کشورها هم تعهدات خود را جدی می‌گیرند و خاطرنشان کرد که محدود کردن افزایش گرما در حد دست کم یک و نیم درجه سانتیگراد، مستلزم اقدامات دسته جمعی است.
دلایل خوشحالی
اعم از این که به دلیل شواهد موج گرما باشد یا نفوذ گرتا تانبرگ (دختر ۱۵ ساله سوئدی که کمپین دانش آموزان را برای مبارزه با گرمایش زمین به راه انداخته) و یا ظهور یک جنبش اجتماعی- سیاسی که معتقد است می‌توان از نافرمانی‌های مدنی به عنوان حربه‌ای برای مبارزه با گرمایش کره زمین و خطر از بین رفتن تنوع گونه‌ها و فروپاشی اجتماعی استفاده کرد، مسلم این است که توجه مردم به تغییرات آب و هوایی افزایش یافته و میل شدیدی برای یافتن راه حل‌هایی که مردم بتوانند برای بهتر شدن زندگی خودشان به آن متوسل شوند ایجاد شده.
مردم خواهان اقدامات قابل توجه هستند و سیاستمداران در بسیاری کشورها متوجه این تغییرات شده‌اند.
- ترامپ گزارش جدید درباره گرمایش زمین را رد کرد
- هشدار کارشناس سازمان ملل نسبت به خطر ‘آپارتاید اقلیمی’
ایده‌هایی مانند یک توافق جدید برای حفاظت محیط زیست در آمریکا، که دو سال قبل تصورش را هم نمی‌شد کرد، حالا دست یافتنی به نظر می‌رسد.
بعضی کشورها مانند بریتانیا حتی بیشتر جلو رفته و قانونی برای رساندن تولید گازهای گلخانه‌ای به صفر تا سال ۲۰۵۰، وضع کرده‌اند؛ یک هدف دراز مدت برای پایین نگاه داشتن دمای کره زمین.
بسیاری از مذاکره کنندگان با نظر شاهزاده چارلز، مبنی بر اهمیت ۱۸ ماه آینده، موافقند.
جنین فلسون، سفیر بلیز، که استراتژیست اصلی برای ائتلاف کشورهای متشکل از جزیره‌های کوچک در سازمان ملل متحد است می‌گوید این کشورهای در حال توسعه در مورد فوریت اقدام در زمینه تغییرات اقلیمی با شاهزاده چارلز هم عقیده‌اند.
“همه ما ناگهان شاهد همگرایی بسیج عمومی، تشدید تاثیرات آب و هوایی و هشدار علمی نگران کننده‌ای هستیم که مبین لزوم یک رهبری قاطع برای مقابله با این تغییرات است.
او اضافه می‌کند تردیدی نیست سال ۲۰۲۰ یک ضرب الاجل جدی برای وارد عمل شدن این رهبری است.
دلایل بیم و هراس
با این زمان بندی حساس و میزبانی احتمالی بریتانیا در کنفرانس تغییرات آب و هوایی سال ۲۰۲۰، ممکن است در این کنفرانس شاهد خروج نهایی آمریکا از موافقت نامه پاریس هم باشیم.
ولی اگر دونالد ترامپ در انتخابات آینده ریاست جمهوری آمریکا پیروز نشود، جانشین دموکرات او احتمالا این تصمیم را تغییر خواهد داد.
هر یک از این دو سناریو می‌تواند پیامدهای مهمی در مبارزه با گرمایش زمین داشته باشد.
هم اکنون به نظر می‌رسد شماری از کشورها علاقمندند سرعت پیشرفت در این مسیر را کمتر کنند. دسامبر سال گذشته، آمریکا، عربستان سعودی، کویت و روسیه مانع شدند گزارش ویژه پنل بین الدول در مورد تغییرات آب و هوایی که در باره محدود کردن افزایش دمای هوا به یک و نیم درجه سانتیگراد بود، در مذاکرات سازمان ملل متحد گنجانده شود.
و همین چند هفته قبل در بُن، مخالفت‌های بیشتر عربستان سعودی باعث شد که با وجود اعتراض کشورهای کوچک جزیره‌ای و کشورهای در حال رشد، یک بار دیگر این موضوع از دستور مذاکرات سازمان ملل متحد حذف شود.
به کشور میزبان برای تضمین پیشرفت، فشار زیادی وارد خواهد شد. ولی با توجه به تلاطم سیاسی ناشی از برگزیت (خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) ممکن است دولت نتواند چالش‌های جهانی متعددی را که تغییرات جوی با آن مواجه است از سر راه بردارد.
مایکل جیکوبز، از دانشگاه شفیلد و مشاور سابق گوردون براون، (نخست وزیر پیشین بریتانیا ) در امور تغییرات جوی، می گوید: “اگر از این لحظه برای تسریع در رسیدن به هدف استفاده نکنیم، هیچ شانسی برای محدود کردن به یک و نیم یا دو درجه سانتیگراد نخواهیم داشت.”
او خاطر نشان می‌کند که هم اکنون هم کشورهای پیشگام درک کافی و تعهد لازم در این زمینه را ندارند و به همین جهت است که دبیرکل سازمان ملل متحد اجلاس ماه سپتامبر را ترتیب داده است.
مایکل جیکوبز می‌افزاید: “خیلی خوب است که کنفرانس تغییرات جوی احتمالا در بریتانیا برگزار شود زیرا اکوسیستم ما جامعه مدنی بزرگی است و آگاهی ما ازتغییرات آب و هوایی از بیشتر کشورها بیشتر است. ولی این جنبش تازه به این فکر افتاده که چگونه می‌توان فشار کافی وارد کرد.”
در این باره، کمیته بریتانیا برای تغییرات آب و هوایی، هم یک هشدار جدی داده است.
بررسی پیشرفت دولت بریتانیا در امر مقابله با تغییرات جوی نشان داد با وجود وضع قانون رساندن تولید دی اکسید کربن به صفر تا سال ۲۰۵۰، دولت توفیقی در این راستا نداشته است.
کریس استارک، مدیر اجرایی کمیته تغییرات جوی می‌گوید: ” دولت باید نشان دهد نسبت به تعهدات قانونی خود جدی فکر می‌کند ….. در اینجا واقعا اعتبار دولت مطرح است.”
به عقیده کریس استارک، اگر ظرف ۱۲ تا ۱۸ ماه آینده اقدامی در این باره صورت نگیرد دولت بریتانیا از بیست و ششمین کنفرانس تغییرات جوی، سرافکنده بیرون خواهد آمد.
و همه چیز در باره تغییرات جوی نیست
در حالی که تصمیم در باره تغییرات آب و هوایی در سال آینده اهمیت زیادی دارد، گردهمایی‌های مهم دیگری هم در ارتباط با محیط زیست هست که ماهیت حفظ گونه‌ها و محافظت از اقیانوس‌های ما را در دهه‌های آینده، تعیین خواهد کرد.
اوایل سال جاری یک بررسی مهم که نشان دهنده نقش انسان در از بین رفتن بسیاری چیزها در دنیای طبیعت بود، تاثیر زیادی در دولت‌ها کرد.
این بررسی نشان می‌داد در دهه‌های آینده تا یک میلیون از گونه‌ها از بین خواهد رفت.
جهت جلوگیری از یک چنین اتفاقی، سال آینده دولت‌ها در تلاش برای توافق بر سر حفاظت از انواع گونه‌ها، در چین ملاقات می‌کنند.
کنوانسیون تنوع بیولوژیکی، یکی از نهادهای سازمان ملل متحد است که وظیفه‌اش ترتیب برنامه‌ای برای حفاظت از طبیعت تا سال ۲۰۳۰ است.
اجلاس سال آینده این نهاد، در حقیقت به مثابه “توافق پاریس” برای جهان طبیعت خواهد بود. در صورت حصول توافق، احتمالا در این توافق به مقررات ادامه پذیر در زمینه کشاورزی و صید ماهی تاکید شده و دولت‌ها ترغیب به حفاظت بیشتر از گونه‌ها و محدود کردن جنگل زدایی خواهند شد.
سال آینده کنوانسیون سازمان ملل متحد برای قوانین دریایی، نیز به منظور مذاکره راجع به یک پیمان جهانی جدید اقیانوس‌ها، تشکیل جلسه می‌دهد.
مایکل گُوو، وزیر سابق محیط زیست بریتانیا در یکی از سخنرانی‌های اخیر خود گفته بود این کنوانسیون قادر به ایجاد یک تغییر واقعی است.
” شواهد تنزل وضعیت محیط زیست به دلیل عدم محافظت کافی، ما را متقاعد کرده است.
“و به همین جهت است که بریتانیا نقش رهبری را برای این تضمین دارد که تا سال ۲۰۳۰ ما مسئول حفاظت دست کم ۳۰ درصد اقیانوس‌ها – سه برابر هدف کنونی- خواهیم بود.. ما از تمام ملت‌ها خواهیم خواست که این تضمین را بدهند.”
در صورت حصول این توافق‌ها ممکن است دنیا شانس کمی برای حفظ محیط طبیعی داشته باشد.
ولی چالش‌ها بی نهایت بزرگ هستند و دخالت سیاسی دولت‌ها در این راستا، منسجم نیست.
به همین جهت نباید امیدوار بود که تلاش‌ها به زودی به نتیجه برسد.
