غیر متعهدها ناجی ایران نیستند
میهن:علی شاکری پژوهشگر مسائل سیاسی و صلح، معتقد است که جنبش عدم تعهد نمی تواند در شرایط فعلی ناجی ایران باشد و تنها راه چارهبرای حاکمیت گفتگوی مستقیم با آمریکاست، این فعال سیاسی تصریح می کند که با بنیه ی ضعیف اقتصادی ایران، اینکه حاکمانش بخواهند جای شوروی را بگیرند خیالی واهی است.
جنبش غیر متعهدها در حال حاضر چه اهمیتی دارد در نظام جهانی و اینکه امروز از سوی مقامات ایرانی گفته می شود که جنبش عدم تعهد دومین سازمان بین المللی بعد ازسازمان ملل است، آیا واقعیت دارد و یااینکه به خاطر وضعیت ایران ، شبه سازمان عدم تعهد چنین جایگاهی ندارد؟
ابتدا باید گریزی بزنم به حال و هوای روزگاری که این جنبش تاسیس شد. سال ۱۹۵۵ در کنفرانس باندوگ اندونزی چهار شخصیت مهم سیاسی یعنی مارشال کیتوو از یوگسلاوی، لعل نهرو از هند، جمال عبد الناصرازمصر و سوکارنو از اندونزی گرد هم آمدند. در آن موقع این چهار شخصیت سیاسی به خاطر جو مبارزات ضد استعماری و اینکه از رهبران این مبارزات بودند و به مقامات سیاسی رسیده بودند، احساس می کردند به خاطر قطبی شدن دنیا از سوی دو ابر قدرت و برای گریز از این قطبی گرایی بهتر است موازنه منفی را به عنوان یک راهبرد انتخاب کنند. گاندی در مبارزه ضد استعماریش با انگلستان این شیوه را به کار برد و چهار نفر موسس به فکر افتادند که یک جریانی از کشورهایی پدید آورند که وابستگی به دنیای کمونیست و سرمایه داری نداشته باشند و بتوانند با این موازنه منفی یک همگرایی ایجاد کرده و در این همگرایی بتوانند به توسعه کشوهای خودشان بپردازند.
اولین کنفرانس در سال ۱۹۶۱ در بلگراد یوگسلاوی در زمان مارشال کیتو تشکیل شد. امروز حدود ۱۱۸ تا ۱۲۰ نماینده در عضویت عدم تعهد هستند و بیشترشان کشورهای در حال توسعه اند و ناظرانی هم بر این کنفرانس نظارت دارند. فضای دوران تاسیس دو قطبی بود اما امروز فضای جهانی شدن است که هیچ کدام از جریانات سیاسی جهانی بدون ارتباط با هم نمی توانند حیات داشته باشند.
اما باز هم کشورهایی مثل برزیل و هند و چین منافعی دارند که به هم نزدیک شوند. اروپایی ها هم همین طور هستند و گرچه با سرمایه آمریکایی ها عجین اند اما با ژاپن و چین و آمریکا بر سر تعرفه های گمرکی و حق حاکمیت رقابت دارند. خلاصه کنم وضعیت کنونی جنبش غیر متعهد ها دیگر فضای دوران اولیه را ندارد اما برای همگرایی نیاز به ارتباط نزدیکی است.
اگر چنانچه کار کنفرانس غیر متعهدها و انتظار ایران از آن، مثل اتحادیه اروپا باشد که در حفظ منافع و همگرایی با همدیگر و تعامل با آمریکا و دیگر قدرتهای جهانی است، به راه درستی می روند.
اما دراین شرایط که ایران با آمریکا و اروپا در افتاده و فکر کنیم که غیر متعهدها می توانند ناجی باشند، به نظر من راه خطایی رفته ایم .
برای کنفرانس عدم تعهد ، تهران نزدیک یک هفته تعطیل است و هزینه های گزافی صورت گرفته ، با این هزینه و تبلیغات، جمهوری اسلامی چه هدفی را دنبال می کند؟
ناظرانی که در جنبش هستند، یکی بحرین است یکی عربستان است و قطر و هلند، این کشورها کاملا باآمریکا متحد هستند، اگر ازاین کشورها ایران به عنوان رابط با آمریکا بخواهد استفاده کند، نیازی به دعوت از ۱۲۰کشور نیست که قرار شده ۴۱ رهبر کشور هم بیایند.
از طرف دیگر این انتظار که چنین کشورهایی آمریکا را رها کنند و طرف ایران را بگیرند، اصلا طبیعی نیست. باید ببینیم که این کنفرانس با این همه هزینه چه دلیلی دارد، به نظر من مانور داخلی است. بهار عربی ، هشدار بزرگی برای کشورهای عضو عدم تهعد بود که باید حقوق مردم خودشان رارعایت کنند تا بتوانند اهرمی موثر در فضای بین المللی داشته باشند. اگر ایران به عکس عمل کند و بگوید که وضع داخلی خراب است و طوری باشد که گروهی مقابل مردم شاخ وشانه بکشند و هر گونه تظاهراتی راسرکوب عدم تهعد راه به جایی نمی برد. در کشورهای غربی وقتی کنفرانسی برگزار می شود، مدام راهپیمایی های معترضانه صورت می گیرد و تهدیدی نیست، لذا اگر ایران فکر کند که در کنفرانس عدم تعهد می تواند ابرقدرتی باشد مثل شوروی و در مقابل آمریکا بایستد، این غلط و بی معناست.
آمریکا یک اقتصاد ۱۵ تریلون دلاری است چه در بحران باشد و چه نباشد. اروپا بیش از ۱۶ تریلون دلار است، منظورم تولید ناخالص ملی است. حالا کشورهای همراه اروپا و آمریکا که در هر جنگی همراه هستند، شامل کشورهای کانادا و استرالیا، عملا ۳۸ تریلون دلار اقتصاد دارند .
کل اقتصاد جهانی ۶۵ تریلون دلار است، ایران با نیم تریلون دلار می خواهد با این شبکه اقتصادی روبرو شود. با اعلام افتخار که ایرانی هستم و تضادهایی هم با حاکمیت دارم بر سر حقوق بشر، در این مقطع زمانی به عنوان مشاور و ناصح می گویم که نگاه کنید با چه چیز طرف هستید.
با این توازن اقتصادی مگر می شود با کنفرانس غیر متعهد ها جای شوروی را در مقابل آمریکا گرفت. شوروی به دلیل نداشتن اقتصادی که بتواند بودجه نظامی اش را تامین کند، فروپاشید. اروپایی ها با آن عظمت با حفظ همگرایی اقتصادی خودشان با آمریکا تعامل دارند. آمریکا هم می داند که بدون اروپا نمی تواند حیات داشته باشد، لذا انسانهای متمدن و متعهد و آزادی خواه و متفکر و عاقل در کشورهای غربی، ترغیب می کنند که با هر کشوری حتی ایران و کشورهای عربی با رابطه و دیپلماسی و نه راهکار نظامی مواجه شوند.
آلترناتیو دیگری به نام نه جنگ و نه صلح در این سی و چند ساله که ایران با آمریکا داشته دوره اش به سر رسیده است. بعد از اوباما دوره جنگ یا صلح رسیده است. هیچ کشوری بیشتر از خود ایران حافظ منافع کشور نیست. نه روسیه و نه چین دلشان برای ایران نمی سوزد و مذاکره مستقیم بین آمریکا و ایران چاره ساز است. ایران باید رهبری خودش را با همراهی با کشورهای غیر متعهد و مذاکره مستقیم با آمریکا جلو ببرد.
در همه سالهای بعد از انقلاب، کشورهایی که از بی ارتباطی ایران سود برده اند ، ژاپن و چین و بعضی کشورهای اروپایی و روسیه بوده اند . نه ایران و نه آمریکا سودی نبرده اند. مذاکره مستقیم هر چه عقب بیفتد وضع را بدتر می کند، با شعار، خشونت را دامن زدن و اینکه در رجز خوانی ادعا کنیم جنگ برای ما نعمت است ، درست نیست. کنفرانس غیر متعهدها که شانزدهین دوره اش تشکیل شده است، اولین بار است که در ایران تشکیل شده، اگر قرار است ایران استفاده ای ببرد، اول باید با مردم ایران همراه شد و به جهان نشان باید داد که ایران میزبان مشروعی است و دیگر اینکه حاکمیت باید سعی کند با آمریکا از در تعامل مواجه شود.
آقای شاکری شما از جمله فعالان سیاسی بودید که نامه ای را در خطاب به رهبران شرکت کننده در کنفرانس عدم تعهد امضا کردید و خواستار ملاقات آنها با رهبران محصور جنبش سبز و زندانیان سیاسی شده اید، فکر می کنید دولت ایران اجازه چنین ملاقاتی را می دهد و آیا سران کشورهای غیر متهد این پا فشاری را برای دیدار و گفتگو با سران جنبش سبز خواهند داشت، این تجربه تارخی را هم داریم که در زمان آقای خاتمی و زمانی که دکتریزدی در بازداشت بود به خاطر اصرار برخی سران کنفرانس اسلامی ، وزارت اطلاعات مجبور به آزادی دکتر یزدی شدو برخی از سران با دکتر یزدی ملاقات کردند؟
کار سیاسی بر دو بخش است ، یکی محاسبه و یکی امید داشتن .موفقیت سیاسی هم به دو بخش است یکی استعداد داشتن و یکی دیگر بخت آوردن . سیاستمداران بزرگ جهان به این اصول اعتقاد دارند ، ما با این نامه نشان می دهیم که مایی که اصلاح طلب و طرفدار جنبش سبز و مبارزه منافی خشونت هستیم علی رغم تمامی جفاهایی که رفته است ، یاد آوری می کنیم که آقای موسوی و کروبی و دیگر عزیزان، کسانی بودند که تلاش کردند برای اینکه ایران عضو کنفرانس غیر متعهدها شود.
به سران کنفراس یادآوری می شود که نخست وزیر و رییس مجلس کشور میزبان در بند هستند. اطلاعیه ای که منتشر شده، بر اساس فضای ایران است تا نشان دهد که منافع ملی ایران در آزادی ایرانیان و احترام به حقوق آنهاست.
خواست ما هم خواسته ی بزرگی نیست و لذا با این امید نوشته شده و من فکر می کنم که کار درستی بوده است و لذا نباید با ناامیدی فکر کنیم که این اتفاق نخواهد افتاد. من به ویژه به چند ماه آینده خوشبین هستم که ثمرات مثبتی به وجود آید.
