باید به تبعیض علیه افغان ها پایان داده شود

بازگشت دواطلبانه مهاجران افغان آری، بازگشت اجباری و اخراج نه!

روز ۳ ماه مه کنفرانس دو روزه برای بررسی وضعیت مهاجران افغان در کشورهای همسایه و بازگرداندن آن ها به کشورشان در ژنو سویس به پایان رسید. در بیانیۀ مشترکی که پس از پایان این کنفرانس منتشر گشته و از سوی ایران، پاکستان و افغانستان نیز پذیرفته شده است، از جمله بر تشویق به بازگشت داوطلبانه حدود سه میلیون افغانی از ایران و پاکستان تاکید شده است. به گفته آنتونیو گوترش، کمیسر عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، این بازگشت علاوه بر آن، مشروط به تامین زمینۀ زندگی و کار برای مهاجران افغان در کشورشان می باشد.

اما مهاجران افغان در برخی از کشورهای جهان از جمله ایران شاهد موارد متعددی از فشار از سوی مقامات مسئول بوده اند. یکی از آخرین نمونه های آن، تهدید مهاجران افغانی ساکن شمال کشور از سوی  مدیرکل اداره مهاجران و اتباع خارجی استانداری مازندران و نیز معاون سیاسی-امنیتی استاندار مازندران بود. مدیرکل مهاجران استان به دنبال تصویب مصوبه‌ای اولویت‌دار برای خروج اتباع خارجی در مازندران، از این مصوبه به عنوان “فرصت طلایی» برای «پاکسازی استان از اتباع بیگانه” سخن گفته است. بر اساس این مصوبه، از تاریخ دهم تیرماه سال جاری همه مدارک هویتی و ثبت شده اتباع افغانی از درجۀ اعتبار ساقط است و آنان باید این استان را ترک کنند. البته استانداری مازندران اخراج افغان ها را در عمل هم به اجرا گذاشته است. طبق گفته معاون استانداری تنها در سال گذشته، بیش از سه هزار و ۴۰ نفر از اتباع افغانستان در استان مازندران بازداشت و به کشورشان انتقال داده شده‌اند.

بعد از اعلام ممنوعیت ورود شهروندان افغانی به پارک ها توسط شهرداری اصفهان در روز ۱۳ فروردین، اظهارات مقامات دولتی در مازنداران مورد دیگری است که رسما تبعیض علیه شهروندان افغانی را اعلام می دارد. این سیاست درحالی اجرا می شود که  شرایط افغانستان علیرغم بهبود، هنوز به ثبات لازم برای جذب افغان ها به کشورشان نرسیده است و معلوم نیست پس از بازگشت چه سرنوشتی در انتظار آنان است. کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان سازمان ملل که در تهران و تعدادی از شهرهای دیگر ایران نمایندگی دارد، اصل را بر بازگشت داوطلبانه افغان ها به کشورشان می گذارد.  بازداشت و اخراج افغان ها عدول از تعهداتی است که دولت ایران بر سر آن ها با سازمان ملل به توافق رسیده است.

طبق آمار کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، در ده سال گذشته  حدود ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار مهاجر افغان به کشور شان بازگشته اند و در حال حاضر نیز حدود یک میلیون مهاجر افغان در ایران و یک میلیون و ۷۰۰ هزار در پاکستان به شکل قانونی و تعدادی نیز در اشکال ثبت نشده اقامت دارند. این پناهندگان و مهاجران برای گریز از جنگ و شرایط سخت زندگی، مجبور به ترک وطن خود در طول بیش از سه دهۀ گذشته شده اند. پس از بهبود نسبی شرایط افغانستان در سال های اخیر و از جمله رشد و گسترش فضای باز سیاسی در آن کشور، شمار قابل توجهی از آنان به کشور خود بازگشته اند. اما نبود امکانات کار، تحصیل و معیشت،  شماری از مهاجران افغان را که سال ها از وطنشان دور بوده اند،  دوباره مجبور به ترک وطن و روی آوری به مقصدهای جدیدی در جهان کرده است. به طوری که حدود ۱۱۲ هزار نفر از آنان در سال ۲۰۱۰ و  ۷۰ هزار تن آن ها در سال ۲۰۱۱ میلادی دوباره به مهاجرت رفته و به خصوص به کشورهای غربی روی آورنده اند. شهروندان افغانی در سال گذشته با رقم ۳۵۷۰۰ متقاضی پناهندگی، در صدر متقاضیان پناهندگی در اروپا قرار داشتند.

بر هیچ کس پوشیده نیست که مهاجران و پناهندگان تحت شرایط غیرقابل تحمل مجبور به ترک وطن می گردند و شرایط جنگی و یا نبود امکانات اولیه زندگی در کشور مبدا، مهم ترین علت ادامه اقامت آن ها در کشورهای میزبان است. بسیاری از مهاجران و پناهندگان افغانی تحت سخت ترین شرایط به عنوان نیروی کار ارزان در ایران به کار و زندگی مشغول اند و بسیاری از آنان از حقوق اولیه انسانی خود نیز بی بهره اند. حتی زنان ایرانی که همسران افغانی دارند و فرزندان مشترک آن ها، از حقوق کامل یک شهروند ایرانی محروم هستند. با این وجود، صاحب خانواده شدن و ازدواج با همسرانی از کشور میزبان، برخی از آنان را به ماندن در این کشورها تشویق می کند. در حال حاضر ۲۳۰ هزار کودک افغانی در ایران به مدرسه می روند و ۷۰۰۰ نفر از آن ها دانشجو هستند. مجبور کردن این خانواده های افغان به بازگشت، نه فقط از هم پاشیدن زندگی آنان، بلکه بازی با سرنوشت صدها هزار کودک و جوان افغانی است.

ادامۀ جنگ های منطقه ای و خرابی های ناشی از آن، بشریت را هم چنان در آغاز قرن بیست و یکم  با هجوم میلیون ها پناهنده به خصوص از کشورهای فقیر روبرو ساخته است. اما مهاجرت، حقوق انسانی این افراد را از بین نمی برد.  ایران به عنوان یک کشور مهاجرپذیر، وظیفه دارد تا به کنوانسیون های مربوط به حقوق مهاجرین و پناهندگان عمل کند.

اتحاد جمهوریخواهان ایران اقدامات مقامات دولتی در مازندارن و اصفهان را مغایر حقوق انسانی و اجتماعی پناهندگان و مهاجران افغانی و غیر قابل قبول دانسته، سیاست تبعیض و تهدید علیه شهروندان افغان را محکوم می کند. ما از مسئولین اداره مهاجرت و اتباع خارجی در جمهوری اسلامی می خواهیم با رعایت مفاد مصرح در بیانیه کنفرانس اخیر مبنی بر بازگشت داوطلبانه مهاجرین افغان، از اعمال هرگونه فشار به مهاجرین و پناهندگان افغان در جهت بازگشت اجباری آنان به کشورشان دست بردارد و به جای دامن زدن به احساسات نژادپرستانه، با رعایت حقوق انسانی مهاجران افغان و مطابق سیاست های تشویقی کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، با فراهم آوردن شرایط آموزش و توسعه توانمندي های حرفه ای مهاجران به فراهم آوردن زمینه کار و زندگی و بازگشت داوطلبانۀ آنان به کشورشان یاری کند.

هیات سیاسی اجرائی

اتحاد جمهوریخوهان ایران

۱۶ ارديبهشت ۱۳۹۱ – ۵ مه ۲۰۱۲