وزیران خارجه آلمان و ایران در تهران گفت‌وگو کردند
وزیر خارجه آلمان در دیداری رسمی از ایران با وزیر خارجه ایران دیدار و گفت وگو کرد. آنها قرار است در کنفرانسی مطبوعاتی مضمون و نتایج گفتگوی خود را بازگو کنند. ماس با هدف “نجات برجام” به ایران رفته است.
هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان در تهران با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، دیدار و گفت‌وگو کرد.
هایکو ماس که سحرگاه ۲۰ خرداد (دهم ژوئن) وارد تهران شده است، پیش از ظهر دوشنبه در وزارت امور خارجه ایران با همتای ایرانی خود دیدار کرد.
وی قرار است پس از مذاکرات دوجانبه به همراه وزیر امور خارجه ایران در نشست خبری مشترک شرکت کند و به پرسش های خبرنگاران پاسخ دهد.
وزیر خارجه آلمان که برای سفری یک‌روزه به تهران سفر کرده پس از دیدار با محمدجواد ظریف قرار است با حسن روحانی، رئیس جمهور، نیز گفت‌وگو کند.
به گفته سخنگوی وزارت خارجه ایران، فیشر رئیس آلمانی سازوکار اینستکس، نیز وزیر خارجه آلمان را در این سفر همراهی می‌کند. او قرار است با همتایان ایرانی خود و تعدادی از مقامات اقتصادی کشور دیدار و رایزنی کند.
آلمان در هماهنگی و توافق با کشورهای بریتانیا و فرانسه، مصمم است که به رغم خروج آمریکا از برجام به این توافق پراهمیت وفادار بماند. هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان برای ابلاغ همین پیام به تهران رفته است.
وزیر خارجه آلمان قصد دارد زمامداران ایران را به “آرامش، خردمندی و تنش‌زدایی” فرا بخواند و از آنها بخواهد که همچنان در فرجام باقی بمانند.
هدف ماس به ویژه آن است که دولتمردان ایرانی را متقاعد کند که با راه افتادن اینستکس، یعنی سازوکاری تازه و مستقل برای دور زدن تحریم‌های آمریکا، همکاری کشورهای عمده اروپایی با ایران نتایج مفید و مؤثری به بار خواهد آورد.
واکنش‌ها به سفر ماس
دولت دونالد ترامپ با خروج از برجام خواهان انزوای کامل جمهوری اسلامی است و طبعا از سفر هیئت‌های غربی به ایران ناخرسند است.
اما در ایران نیز محافل اصولگرای تندرو با سفر ماس به ایران مخالف هستند.
از جمله روزنامه کیهان، که معمولا سخنگوی مواضع رهبری جمهوری اسلامی است، در سرمقاله‌ای به شدت از سفر ماس به تهران انتقاد کرد.
به گزارش “انتخاب” روزنامه کیهان دولت آلمان را متهم کرده است که به “تعهدات برجامی خود” عمل نکرده است.
کیهان تصریح کرده است: «آلمان کشوری است که به پادوی آمریکا مشهور است. آلمان در پسابرجام به هیچ عنوان به تعهدات خود عمل نکرد».
***
ظریف: وظیفه اعضای برجام عادی‌سازی روابط اقتصادی ایران است
محمد جواد ظریف فراهم کردن شرایط عادی‌سازی روابط اقتصادی ایران را وظیفه کشورهایی عنوان کرد که به برجام پایبند هستند. او می‌گوید در این زمینه اقدام این کشورها مهم نیست بلکه نتیجه اهمیت دارد.
با افزایش تنش میان جمهوری اسلامی و آمریکا تلاش‌های دیپلماتیک برای بهبود شرایط، به خصوص نجات توافق هسته‌ای که ایالات متحده اردیبهشت سال پیش از آن خارج شد، افزایش یافته است.
وزیر خارجه آلمان و نخست‌وزیر ژاپن در آستانه سفر به تهران قرار دارند و رئیس جمهوری ایران، حسن روحانی آماده بازدید از بیشکک و دوشنبه (پایتخت‌های قرقیزستان و تاجیکستان) می‌شود.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی صبح یک‌شنبه ۱۹ خرداد (نهم ژوئن) در حاشیه مراسمی در مدرسه علامه حلی در جمع خبرنگاران، این تحرکات دیپلماتیک را فرصتی برای ایران “در جهت تبیین سیاست‌های خود” خواند.
به گزارش خبرگزاری ایلنا محمد جواد ظریف در این باره گفت: «سفر نخست‌وزیر ژاپن و وزیر امور خارجه آلمان [به تهران] و همچنین سفر آقای روحانی به بیشکک و دوشنبه … فرصتی برای جمهوری اسلامی ایران در جهت تبیین سیاست‌های خود، آینده پیش‌رو و همچنین پیدا کردن راه حل برای برخورد با سیاست‌هایی فراهم می‌آورد که همه دنیا را هدف قرار داده است.»
پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای قدرت‌های بزرگ با ایران، پنج طرف دیگر این توافق (روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان) اعلام کرده‌اند که همچنان به برجام پایبند هستند.
در عین حال دیدگاه سه کشور اروپایی طرف توافق در مورد مسائل مورد مناقشه میان تهران و واشنگتن، از جمله فعالیت‌های منطقه‌ای و برنامه‌های موشک‌های بالستیک ایران به آمریکا بسیار نزدیک است و در این زمینه به جمهوری اسلامی انتقادهایی دارند.
ظریف در پاسخ به پرسشی درباره این انتقادها به خبرنگاران گفت: «اروپایی‌ها در موقعیتی نیستند که از ایران حتی در حوزه‌هایی که به برجام ربطی ندارد، انتقاد کنند.»
او افزود: «سیاست‌های غرب در منطقه ما جز خسارت برای منطقه نتیجه‌ای نداشته است؛ حالا برخی کشورها مثل آلمان فروش تسلیحات به عربستان برای بمباران مردم یمن را متوقف کردند اما برخی کشورها این کار را نکردند و در مجموع غرب به رژیم‌های خودکامه اجازه می‌دهد که جنایت انجام دهند.»
توقع ایران از طرف‌های توافق هسته‌ای
پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و بازگشت تحریم‌های این کشور علیه جمهوری اسلامی، کشورهای اروپایی طرف توافق وعده دادند تدابیری اتخاذ کنند که تهران از منافع اقتصادی برجام بی‌نصیب نشود.
یکی از تدبیرهایی اصلی این کشورها راه‌اندازی سامانه موسوم به “اینستکس” برای تسهیل مبادلات مالی و بازرگانی با ایران است که وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در نشست ۳۱ ژانویه خود در بخارست با آن موافقت کردند اما هنوز به بهره‌برداری نرسیده است. نگرانی شرکت‌ها و موسسه‌های مالی بین‌المللی از عواقب تحریم‌های آمریکا از علت‌های مهم راه نیفتادن این سامانه عنوان می‌شود.
وزیر خارجه ایران به خبرنگاران گفته است: «وظیفه‌ای که اروپایی‌ها و بقیه اعضای برجام دارند این است که شرایط روابط اقتصادی ایران عادی‌سازی شود و اینها باید بگویند تا به حال چقدر این موضوع عادی شده است. در برجام اقدام مهم نیست بلکه نتیجه مهم است. اینکه گفته شود ما تلاش کردیم و نشد، خُب ما هم می‌توانیم از این به بعد تلاش کنیم و نشود.»
«مهلت ۶۰ روزه ضرب‌الاجل نیست»
جمهوری اسلامی در سالروز خروج آمریکا از توافق هسته‌ای اعلام کرد که به بخشی از تعهدات برجامی خود عمل نمی‌کند و اگر کشورهای اروپایی طی ۶۰ روز به وعده‌های خود عمل نکنند اقدامات دیگری را در دستور کار قرار می‌دهد.
سه کشور اروپایی با تعیین این مهلت به شدت مخالفت کرده‌اند و از ایران می‌خواهند همچنان به توافق هسته‌ای پایبند بماند. ظریف در جمع خبرنگاران گفت: «بحث ضرب‌الاجل نیست و آنها می‌توانند اگر اقدامی انجام می‌دهند بر اساس وظایف خودشان باشد و ما هم اقدامات خود را یا متوقف می‌کنیم یا به تناسب اقدامات آنها تصمیم‌گیری خواهیم داشت.»
پس از واکنش کشورهای اروپایی به تعیین مهلت ۶۰ روزه شمار دیگری از مقامات ایرانی، از جمله سخنگوی وزارت خارجه نیز اعلام کردند که این مهلت “ضرب‌الاجل” نیست. در همین حال چین و روسیه، به عنوان دو کشور دیگر طرف توافق هسته‌ای نیز از جمهوری اسلامی خواسته‌اند به تعهدات برجامی خود به طور کامل پایبند بماند.
*****
سخنگوی وزارت خارجه ایران: اقدامات اروپا ما را راضی نکرده است
هم‌زمان با سفر وزیر خارجه آلمان به تهران، سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران با اشاره به اینکه “خیلی به اینستکس امید نبسته‌ایم”، خواستار “گام عملی” اروپا شد. موسوی همچنین اروپا را متهم به “بی‌تصمیمی در رابطه با تعهداتش” کرد.
هم‌زمان با ورود وزیر خارجه آلمان به تهران با هدف نجات برجام، جمهوری اسلامی ایران مجددا از نارضایتی خود از اقدامات تاکنونی اروپا خبر داده است. عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، امروز دوشنبه ۲۰ خرداد (۱۰ ژوئن) با اشاره به گذشت یک ماه از ضرب‌الاجل جمهوری اسلامی به اروپا تأکید کرد: «اقدام عملی ویژه‌ای ندیده‌ایم که ایران را قانع کند. امیدواریم در مدت باقیمانده اروپا گام عملی فارغ از حمایت سیاسی بردارند.»
با افزایش تنش میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده در سالگرد اعلام خروج آمریکا از برجام، واشنگتن تحریم‌های دیگری را علیه صنایع فلزی و معدنی ایران وضع کرد و تهران نیز ۱۸ اردیبهشت‌ماه گذشته اعلام کرد که دیگر به برخی تعهدات خود در قبال برجام پایبند نخواهد بود. هم‌زمان شورای عالی امنیت ملی ایران به کشورهای باقیمانده در توافق هسته‌ای، مهلتی ۶۰ روزه برای عملیاتی کردن تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی داد. این ضرب‌الاجل البته از سوی کشورهای اروپایی رد شد.
عباس موسوی در رابطه با “عادی‌سازی روابط اقتصادی با اروپا” گفت: «توقع ما این است که اروپا به تعهدات خود عمل کند که تا امروز یا نخواستند یا نتوانستند که این جای تاسف دارد.»
به گزارش خبرگزاری ایلنا، سخنگوی وزارت خارجه ایران با اشاره به بازگشت تحریم‌ها و وضع تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران افزود: «اینکه امروز کشوری قانونی داخلی را تصویب کند و آن را فراسرزمینی اجرا کند در قرن بیست‌ویکم مایه تاسف است.»
“مبنا فقط برجام است”
موسوی در پاسخ به پرسش ایلنا مبنی بر اینکه “برخی کارشناسان معتقد هستند اروپا به دنبال گشایش باب جدید مذاکرات با ایران در چهارچوب موضوعات مد نظر خود و واشنگتن است و تعلل در انجام اقدامی ملموس در رابطه با تعهدات طرف‌های باقیمانده در برجام و رفت و آمدها به ایران را در همین راستا ارزیابی می‌کنند؛ آیا انجام چنین تلاش و پیشنهادی را از سوی اروپا تایید می‌کنید؟ پاسخ تهران به چنین پیشنهادی چیست یا چه خواهد بود؟” گفت: «ما در مذاکرات پاسخ صریح به اروپا داده‌ایم که چهارچوب ما برای مذاکرات همان برجام است که نباید به حاشیه بپردازند. مبنای ما برجام و نه یک کلمه بیشتر و نه یک کلمه کمتر است.»
سخنگوی وزارت خارجه ایران تأکید کرد: «آنچه تا امروز اروپا انجام داده ما را راضی نکرده است. ما البته خیلی به اینستکس امید نبسته‌ایم. آقای فیشر مسئول اینستکس با آقای ماس به تهران آمده است و با مسئولان ساختار ایرانی این سازوکار دیدار خواهد کرد.»
هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان، امروز دوشنبه وارد تهران شد. او قرار است با همتای ایرانی خود محمدجواد ظریف و نیز با حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، دیدار و گفت‌وگو کند. برخی گزارش‌ها از استقبال نه چندان گرم مقام‌های ایرانی از وزیر خارجه آلمان خبر می‌دهند. وب‌سایت خبری “رویداد ۲۴” با انتشار فیلمی از لحظه ورود هایکو ماس، به تهران در توییتر نوشت: «وزیر خارجه آلمان بدون اینکه کسی از مقامات وزارت خارجه ایران از او استقبال کند وارد تهران شده است.»
تهدید به برداشتن “گام بعدی”
سخنگوی وزارت خارجه ایران در بخش دیگری از سخنان امروزش، با اشاره به کاهش تعهدات جمهوری اسلامی در قبال توافق هسته‌ای گفته است: «مرحله بعدی کاهش تعهدات ایران در چهارچوب برجام در نامه رئیس جمهور به سران کشورهای باقیمانده در برجام مطرح شده و اگر اقدام قابل توجهی نبینیم با قدرت گام بعدی را برخواهیم داشت.»
عباس موسوی در خصوص “ابراز نگرانی اروپا از برنامه موشکی ایران” نیز گفت: «اروپا و هیچ کشور دیگری در جایگاهی نیستند که در مورد مسائل داخلی ایران اظهارنظر و ابراز نگرانی کنند در حالی که ما امروز نگران بی‌تصمیمی این کشورها در رابطه با تعهداتشان هستیم.»
آقای موسوی در عین حال در رابطه با سخنان وزیر خارجه امارات متحده عربی در جریان دیدار با همتای آلمانی‌اش در خصوص موشک‌های بالستیک ایران گفت: «ایران آمادگی دارد با همه کشورهای حاشیه خلیج فارس در خصوص نگرانی‌های آنها گفت‌وگو کند و پیشنهاد وزیر امور خارجه با عنوان پیمان عدم تعرض هم در همین راستا بوده است.»
شیخ عبدالله بن زائد آل نهیان، وزیر خارجه امارات، روز گذشته گفته بود که ایران باید برنامه موشکی خود و “مداخله” در امور داخلی دیگر کشورها را در راستای کاهش تنش‌ها در منطقه متوقف کند.
“محدودیت‌های” چین و روسیه
سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی همچنین در رابطه با “تلاش‌های مسکو برای حفظ برجام”، ضمن قدردانی از “پایبندی” روسیه و چین به توافق هسته‌ای با ایران گفت: «اما این کشورها هم محدودیت‌های خود را دارند که با این حال ابتکارات خود را با ایران در میان گذاشته‌اند که از گفتن جزئیات معذور هستم. البته این اقدامات ناکافی است و لازم است در مورد یکه‌تازی و تروریسم اقتصادی صدای واحدی شنیده شود.»
عباس موسوی در رابطه با اظهارات دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، در خصوص برنامه هسته‌ای ایران تصریح کرد: «ایالات متحده با خروج یکجانبه از برجام در شرایطی نیست که بخواهد برای ایران تعیین تکلیف کند. مبنای ما برجام است و همه کشورهای این توافق باید بر اساس آن به تعهدات خود عمل کنند. ما معتقد هستیم آنها به دنبال تهدید و تبلیغات هستند که ایران نمی‌تواند به آنها توجه کند. اگر حسن نیت دارند باید تروریسم اقتصادی علیه ایران را متوقف کنند.». او همچنین افزود که کشورهای اروپایی نیز “باید مناسبات اقتصادی با ایران را عادی‌سازی کنند.”
رئیس جمهوری آمریکا بارها تأکید کرده که خواستار جنگ با ایران نیست، اما در عین حال اجازه دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای را نیز نخواهد داد. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا نیز ۱۲ خردادماه گذشته آمادگی ایالات متحده برای مذاکره “بدون پیش‌شرط” با جمهوری اسلامی را اعلام کرده بود.
این در حالی است که رهبر جمهوری اسلامی نفس مذاکره با آمریکا را زیر سؤال برده و آن را منتفی دانسته است. علی خامنه‌ای با اشاره به اینکه “موضوعات ناموسی و اساسی انقلاب” نمی‌توانند موضوع مذاکره باشند، گفت‌وگو با آمریکا را “سم مضاعف” توصیف کرده و تأکید کرده است که جمهوری اسلامی “مطلقا” با این کشور مذاکره نخواهد کرد.
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران اما چهارشنبه گذشته گفته بود که در صورت پذیرش “مسئولیت” و جبران “خسارت‌ها” از سوی آمریکا “شاید شرایط دیگری برای حل مشکلات” به وجود آید. روحانی در عین حال تأکید کرده بود که “تغییر لحن و سخن” مقام‌های آمریکایی تأثیری بر مواضع جمهوری اسلامی نخواهد داشت.
سفر “تاریخی” نخست‌وزیر ژاپن به ایران
سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز در خصوص پیشنهاد “مذاکره بدون شرط” از سوی ایالات متحده گفت: «ما هیچ ارزشی برای لفاظی‌های آمریکا قائل نیستیم و آن چیزی که ما می‌بینیم تروریسم اقتصادی است. گام عملی می‌تواند اقداماتی برای کاهش آلام مردم ایران باشد.»
عباس موسوی در بخش دیگری از سخنان امروز خود به سفر قریب‌الوقوع نخست‌وزیر ژاپن، به ایران نیز پرداخت و گفت: «پیش‌تر گفته‌ام سفر آقای آبه به تهران تاریخی خواهد بود و اولین بار است که رئیس دولت کشور ژاپن به ایران سفر می کند. ما دیدگاه‌های مشترکی با توکیو داریم و قطعا توافقات خوبی در این سفر انجام خواهد شد. جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد نظر همه دوستان خود را در خصوس مسائل منطقه‌ای بداند اما من از لفظ میانجیگری استفاده نمی‌کنم.»
در پی سفر وزیر خارجه آلمان به ایران در راستای “نجات برجام”، شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن نیز قرار است چهارشنبه آینده وارد تهران شود. دونالد ترامپ ششم خردادماه گذشته در نشست مطبوعاتی مشترک خود با شینزو آبه تأکید کرده بود که از “نزدیکی زیاد” نخست‌وزیر ژاپن به دستگاه رهبری ایران آگاه است. او هم‌زمان گفته بود که ایالات متحده قصد تغییر رژیم در ایران را نداشته و ایران “با همین رهبران” نیز شرایط “تبدیل شدن به کشوری بزرگ را دارد”.
روزنامه حکومتی کیهان روز گذشته از سفر مقام‌های ژاپن و آلمان به ایران ابراز نارضایتی کرده و نوشته بود که این دو کشور “میانجی” نیستند، بلکه با “کلاه گشاد آمریکا” به تهران می‌آیند. برخی تحلیلگران نارضایتی شدید کیهان را “نشانه جدی بودن سفر میانجی‌گرانه” نخست‌وزیر ژاپن به تهران ارزیابی می‌کنند.
دویچه وله
