رضا براهنی، شاعر و نویسنده ایرانی درگذشت
رضا براهنی، شاعر، نویسنده و منتقد ادبی ایرانی، بامداد جمعه پنجم فروردین در ۸۶ سالگی در شهر تورنتو در کانادا درگذشت.
اکتای براهنی فرزند آقای براهنی خبر درگذشت او را در اینستاگرام منتشر کرد. در این خبر به به علت مرگ اشاره‌ای نشد اما در سال‌های اخیر، گزارش‌هایی مبنی بر بیماری آلزایمر آقای براهنی منتشر شده بود. رضا براهنی از نیمه دهه ۱۳۷۰ خورشیدی در کانادا سکونت داشت.
رضا براهنی در ۲۱ آذر ۱۳۱۴ در تبریز به دنیا آمد. خانواده‌اش زندگی فقیرانه‌ای داشتند و وی ضمن آموزش‌های دبستانی و دبیرستانی، به ناگزیر کار می‌کرد. در ۲۲ سالگی از دانشگاه تبریز لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی گرفت، سپس به ترکیه رفت و پس از دریافت درجهٔ دکتری در رشتهٔ خود به ایران بازگشت. از آبان ۱۳۴۳ با سمت استادیاری در رشتهٔ زبان و ادبیات انگلیسی در دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد و در اردیبهشت ۱۳۴۷ به سمت دانشیاری ارتقا یافت.
رضا براهنی از جمله شاعران و نویسندگان مدرن ایران بود که سابقه‌ای طولانی در مبارزه با سانسور داشت. او از اعضای هیات موسس کانون نویسندگان بود. وی پیش و بعد از انقلاب بارها به سانسور اعتراض کرده بود. وی همچنین تا زمان حضور در ایران چند دوره کارگاه نقد، شعر و قصه‌نویسی برگزار کرد که باعث شکل‌گیری یک جریان در دههٔ هفتاد شمسی شدند.
از مشهورترین آثار رضا براهنی می‌توان به کتاب «خطاب به پروانه‌ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم؟» اشاره کرد، همچنین «اسماعیل» و «ظل‌الله» دیگر کتاب‌های مهم او در حوزه شعر هستند که آنگونه که فرزندش در مصاحبه ای با ایلنا در بهار ۱۳۹۷ اشاره کرد، آثارش با سانسور گسترده در جمهوری اسلامی رو به رو بوده است. از نویسنده چند رمان از جمله «آزاده خانم و نویسنده‌اش»، «رازهای سرزمین من» است.
شماری از آثار براهنی به زبان‌های مختلف از جمله انگلیسی و فرانسوی ترجمه شده‌است.
دفاع همز‌مان از زبان فارسی و زبان مادری
«فارسی زبان رسمی و مشترک همه ایران است و زبان فوق‌العاده شاهکاری است که من نویسندهٔ آنم، ولی از زبان مادری خودم هم دفاع می‌کنم و ابداً به تجزیه اعتقادی ندارم. هرگز تمامیت ایران را از نظر دور نداشته‌ام و گفته‌ام که اسلحه دست می‌گیرم و برای آن می‌جنگم، ولی خب عده‌ای دفاع من از زادگاه و زبان مادری‌ام را برای مقاصد خودشان بهانه کرده‌اند و نمی‌فهمند که وقتی دم از آزادی بیان می‌زنیم نمی‌توانیم بعدش زبان مردم را ممنوع کنیم. حس من به وطنم همان حسی است که در شعرهایم بیانش کرده‌ام. من در شش سالگی انشایی به زبان ترکی نوشتم معلم مجبورم کرد کاغذ را قورت بدم همان موقع زبان مادریم را هم قورت دادم.»
آقای براهنی در طول فعالیت خود موفق شد افتخاراتی را کسب کند که از آن میان می توان به این موارد اشاره کرد:
دریافت تندیس چهره‌های شاخص شعر آوانگارد ۱۳۹۵
جایزه ادبی یلدا برای یک عمر فعالیت فرهنگی در زمینه نقد ادبی ۱۳۸۴
جایزه بهترین روزنامه‌نگار حقوق انسانی ۱۳۵۶
******
بیانیه کانون نویسندگان درباره درگذشت رضا براهنی
بیانیه‌ی
کانون نویسندگان ایران به مناسبت درگذشت رضا براهنی
رضا براهنی در تبعید درگذشت
رضا براهنی ( ۱۴۰۱ – ۱۳۱۴ ) شاعر، رمان‌نویس، منتقد، نظریه‌پرداز ادبی و از اعضای هیئت مؤسس کانون نویسندگان ایران روز جمعه پنجم فروردین ۱۴۰۱ دور از زادگاه خویش، در تورنتوی کانادا درگذشت. او یکی از آخرین بازماندگان نسل دوران‌ساز ادبیات معاصر ایران بود که در دهه‌ی چهل خورشیدی بالیدند و آثار گران‌قدری از خود به یادگار گذاشتند. اغراق نیست اگر بگوییم که او آغازگر شیوه‌ی نوین نقدنویسی در ادبیات ایران بود. نقدهای او درباره‌ی شعر مطرح‌ترین شاعران نسلِ بعد از نیما که ابتدا در نشریات ادبی و فرهنگی منتشر می‌شد و سپس در کتاب «طلا در مس» به چاپ رسید، تأثیر انکار نشدنی در بالندگی شعر نو فارسی داشت. ده‌ها اثر ارزشمند او در حوزه‌‌ی شعر، نقد ادبی، رمان و آموزش قصه نویسی هم‌اکنون بخشی مهم از گنجینه‌ی ادبیات فارسی است.
رضا براهنی نویسنده‌ای مستقل و آزادی‌خواه بود که انتشار آثارش در هر دو رژیم گذشته و اکنون با مانع دستگاه سانسور رو به رو شد و خود نیز از زندان و شکنجه و اخراج از دانشگاه و تبعید بی‌نصیب نماند. در تأسیس کانون نویسندگان ایران در سال ۱۳۴۷ حضور فعال داشت. در شروع دوباره‌‌ی فعالیت کانون پس از سرکوب‌های دهه‌ی شصت، در تدوین منشور و اساسنامه‌ی کانون و در تنظیم متن ۱۳۴ نویسنده و جمع‌آوری امضا و انتشار آن در سطح بین‌المللی نقشی تعیین کننده داشت و سرانجام در پی فشارهای نیروهای امنیتی که جان شماری از اعضای سرشناس کانون را تهدید می‌کرد و به فاجعه‌ی قتل‌های سیاسی زنجیره‌ای انجامید، ناچار به ترک وطن شد و در غربت جان سپرد.
کانون نویسندگان ایران درگذشت این نویسنده‌ی آزادی‌خواه را به خانواده‌ی او، به دوستان و دوست‌دارانش و به جامعه‌ی ادبی و فرهنگی مستقل ایران تسلیت می‌گوید و به سهم خود می‌کوشد میراث ادبی او را که الهام‌بخش خلاقیت، نوگرایی و جدال بی‌امان با هرگونه سانسور است، پاس دارد.
کانون
نویسندگان ایران
۶ فروردین ۱۴۰۱
ایران امروز
