نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی در ایران برنده جایزه نوبل صلح شد
کمیته صلح نوبل با شعار «زن زندگی آزادی» جایزه صلح نوبل امسال را به نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی در ایران اهدا کرد.
او پس از شیرین عبادی که ۲۰ سال پیش جایزه نوبل صلح را دریافت کرد، دومین ایرانی دریافت‌کننده این جایزه معتبر جهانی است.
نرگس محمدی در حال حاضر در زندان اوین در ایران زندانی است اما از داخل زندان هم دست از تلاشش برای حقوق بشر و دموکراسی برنداشته است.
کمیته انتخاب جایزه صلح نوبل صبح امروز ۶ اکتبر، ۱۴ مهر ماه در مقر این کمیته در اسلو پایتخت نروژ نام نرگس محمدی را به عنوان برنده نوبل صلح ۲۰۲۳ اعلام کرد.
بریت ریس، اندرسون، رئیس هیات نروژی کمیته نوبل صلح در اسلو گفت این جایزه به نرگس محمدی به خاطر مبارزه با ظلمی که بر زنان ایران می‌رود، مبارزه برای ارتقای حقوق بشر و دستیابی همه به آزادی اهدا می‌شود.
او گفت که مبارزه شجاعانه نرگس محمدی با هزینه‌های شخصی بسیار زیادی همراه بوده است. حکومت او را در مجموع ۱۳ بار بازداشت و ۵ بار مجرم شناخته است و در مجموع ۳۱ سال زندان و به ۱۵۴ ضربه شلاق محکوم شده است.
خانم رایس اندرسون افزود: «هم اکنون که من صحبت می‌کنم خانم محمدی همچنان در زندان است.»
اعلام نام برنده نوبل صلح با شعار زن، زندگی آزادی
رئیس هیات نروژی کمیته نوبل صلح در اسلو به اعتراضات سال گذشته در ایران که در پی کشته شدن مهسا امینی در زمان بازداشت دست گشت ارشاد به راه افتاد اشاره کرد و گفت: «با شعار «زن ، زندگی، آزادی» صدها هزار ایرانی در تظاهرات مسالمت آمیز علیه خشونت و ظلم مقامات بر زنان شرکت کردند. »
او با اشاره به سرکوب معترضان افزود: «بیش از ۵۰۰ تظاهرکننده کشته شدند. هزاران نفر مجروح شدند از جمله تعداد زیادی که با شلیک گلوله‌های پلاستیکی ماموران پلیس نابینا شدند. دستکم ۲۰ هزار نفر بازداشت شدند.»
بریت ریس اندرسن، رئیس کمیته نوبل در اسلو گفت: «شعار اعتراضات در ایران «زن، زندگی، آزادی» به درستی بیانگر از خودگذشتگی و فعالیت نرگس محمدی است.»
«زن: او برای زنان و علیه تبعیض و ظلم سیستماتیک به زنان مبارزه میکند.
زندگی. او از مبارزه زنان برای حق داشتن یک زندگی با عزت و احترام حمایت میکند. زنان در این مبارزه که در سراسر ایران جریان دارد با آزار و اذیت، زندان و شکنجه و حتی مرگ روبه رو شدند.
آزادی. او برای آزادی بیان و حق استقلال زنان و علیه قوانینی که زنان را ملزم به پوشاندن بدن خود میکند مبارزه میکند. درخواست آزادی که توسط معترضان مطرح شده فقط در مورد زنان نبوده بلکه این خواسته کل مردم است.»
رئیس هیات نروژی کمیته نوبل صلح در اسلو در پایان سخنانش در پاسخ به سوالی گفت که پیام این اقدام نوبل صلح به حکومت جمهوری اسلامی ایران این است که به صدای مردمش گوش دهند.
«جامعه پایدار، جامعه مدنی نیاز به احترام به حقوق همه تک تک مردم دارد.»
خانم ریس اندرسون در پایان ابراز امیدواری کرد که «مقامات ایرانی تصمیم درستی بگیرند» و نرگس محمدی آزاد شود تا بتواند در مراسم دریافت جایزه خود که چند ماه دیگر برگزار می‌شود شرکت کند.
خانواده نرگس محمدی: این افتخار متعلق به تک تک مردم شجاع ایران است
تقی رحمانی، فعال سیاسی و همسرنرگس محمدی، دقایقی پس از اهدای نوبل صلح به نرگس محمدی در اسلو نروژ، در خانه خود در پاریس به رویترز گفت که این جایزه همسرش را به مبارزه جسورانه تر تشویق میکند.
او گفت که این جایزه نرگس را در مبارزه اش برای حقوق بشر جسورتر خواهد کرد اما مهمتر از آن این است که این جایزه در واقع به [جنبش] زن، زندگی و آزادی اهدا شده است.
خانواده نرگس محمدی طی بیانیه‌ای که در اینستاگرام شخصی او منتشر شده از کمیته صلح نوبل به‌خاطر اعطای این جایزه به خانم محمدی قدردانی کرد و به همه زنان ایرانی تبریک گفت.
در بیانیه آمده است: «خانواده نرگس محمدی از طرف او قدردانی عمیق خود را به کمیته صلح نوبل برای اعطای این افتخار بزرگ به او ابراز می‌کنند.»
این بیانیه در ادامه می‌گوید: «ما همچنین می‌خواهیم تبریکات صمیمانه خود را به همه ایرانیان، به ویژه زنان و دختران شجاع ایران که با شجاعت خود در مبارزه برای آزادی و برابری، توجه جهان را جلب کردند، ابراز کنیم. این افتخار چشمگیر شاهدیست ماندگار بر تلاش مدنی و صلح‌آمیز خستگی‌ناپذیر نرگس محمدی در ایجاد تغییر و آزادی برای ایران است.»
خانواده او با ابراز تاسف که خانم محمدی اکنون در زندان است، گفته: «متأسفانه نرگس در کنار ما نیست تا این لحظه فوق‌العاده را به اشتراک بگذاریم. به این دلیل که ناعادلانه زندانی شده نمی‌توانیم شاهد واکنش شادمانه او به این خبر قابل توجه و باشکوه باشیم.»
خانواده او جایزه رامتعلق به همه ایرانیان دانسته و گفته اند: «این افتخار قابل توجه متعلق به تک تک شما مردم مقاوم و شجاع ایران است که خستگی‌ناپذیر و مسالمت‌آمیز برای آزادی مبارزه کرده‌اید.»
در پایان این بیانیه گفته شده: «بیایید برای جشن گرفتن این افتخار مهم، با درود ویژه به زنان و دخترانی که با شجاعت و شجاعت باورنکردنی خود در سال گذشته در جنبش «زن، زندگی، آزادی» توجه جهانیان را به خود جلب کرده‌اند، جشن بگیریم. صمیمانه‌ترین تبریکات ما از طرف خانواده نرگس به مردم برجسته ایران است. همانطور که همیشه نرگس می‌گوید: پیروزی آسان نیست اما مسلم است.»
اهدای جایزه نوبل صلح به نرگس محمدی واکنش‌های بسیاری دارد.
آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان از جمله اولین رهبران جهانی بوده که به اهدای جایزه نوبل به نرگس محمدی واکنش نشان داد و آن را نشانه قدرت زنان دانست. او در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت صدای «بی واهمه» این فعال سیاسی زندانی در ایران نمی‌تواند «محبوس شود.»
هانا نیومن از نمایندگان آلمان در پارلمان اروپا در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر): انتخاب نرگس محمدی را «نشانه‌ای مقتدرانه از حمایت از اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» دانست و افزود: «در سرتاسر جهان برای مبارزه با سرکوب باید کنار هم باشیم.»
الکساندرا ماتویچوک، رئیس مرکز آزادی‌های مدنی اوکراین که سال گذشته برنده جایزه نوبل صلح شده بود از اهدای جایزه به نرگس محمدی استقبال کرد و گفت: «ما در جهانی بسیار پیوسته زندگی می‌کنیم. در حال حاضر مردم در ایران برای آزادی می‌جنگند. آینده ما به موفقیت آنها بستگی دارد.
سوتلانا تیخانوفسکایا، رهبر اپوزیسیون بلاروس درتبعید ضمن تبریک به نرگس محمدی گفت: «این فعال حقوق بشر زندانی الهام بخش همه است، زیرا که او حتی در پشت میله‌های زندان هم ساکت نیست. مانند برنده سال گذشته آلس بیلیاتسکی بلاروس او هم باید آزاد شود.»
نرگس محمدی کیست؛ از اصلاح تا تغییر حکومت
در یک دهه گذشته اخبار مرتبط به زندگی شخصی و سیاسی نرگس محمدی بارها مورد توجه افکار عمومی و رسانه‌ها قرار گرفته است؛ از درخواست تغییر حکومت تا ضرب و شتم در زندان و فلج موقت و مصائب مربوط به کودکان دوقلویش.
نام نرگس محمدی به مرور در یک دهه گذشته به عنوان یکی از صریح‌ترین منتقدان حکومت ایران جا افتاد. پیش از آن اما حکومت او را به خاطر نظارت بر وضعیت حقوق بشر در ایران تحت فشار قرار داده بود.
نرگس محمدی در سال ۱۳۸۹ در مقام نایب رئیس و سخنگوی کانون مدافعان حقوق بشر بازداشت شد. از آن زمان، اخبار او بیش از پیش در کانون توجه قرار گرفت.
او عضو نهادی بود که در اوج فعالیتش در دهه هشتاد شمسی، نظارت بر وضعیت حقوق بشر و دفاع از بسیاری متهمان و زندانیان سیاسی را بر عهده داشت.
کانون مدافعان حقوق بشر محل حضور شماری از شناخته‌ترین فعالان و وکلای حقوق بشری ایران بود: شیرین عبادی، محمد سیف‌زاده، محمدعلی دادخواه، عبدالفتاح سلطانی، نسرین ستوده و ژینوس سبحانی.
خانم محمدی اما علاوه بر کانون مدافعان به عنوان رئیس هیات اجرایی شورای صلح ایران و یکی از اعضای کارزار “لگام” (لغو گام‌به‌گام اعدام) هم بود.
اما در سال‌های اخیر امضای نامه برای «گذار از حکومت جمهوری اسلامی» و تحریم انتخابات و بیانیه‌ها و نامه‌هایش از داخل زندان اوین لحن تندتری به فعالیت‌های او داده است.
تقی رحمانی فعال سیاسی و همسر خانم محمدی که در فرانسه به سر می‌برد، معتقد است که نیروهای امنیتی هم به دنبال «انتقام از او» هستند.
نرگس محمدی دانش‌آموخته فیزیک کاربردی است. او اما در دهه‌های گذشته به عنوان فعال مدنی- سیاسی و روزنامه‌نگار فعالیت کرده است.
خانم محمدی در ابتدا فعالیت خود را با جریانات ملی مذهبی آغاز کرد، در سال ۷۶ در ستاد محمد خاتمی فعال بود و در انتخابات سال ۱۳۷۸ مجلس در ستاد ملی مذهبی‌ها فعالیت داشت.
خانم محمدی سال ۱۳۷۸ با تقی رحمانی، فعال و زندانی سیاسی ملی مذهبی ازدواج کرد. تقی رحمانی نیز در حکومت فعلی ایران، بیش از ۱۴ سال را در زندان گذرانده است.
خانم محمدی و آقای رحمانی دو فرزند دوقلو دارند. فرزندان او در پی افزایش فشارها به فرانسه رفتند و او بارها به دلیل محدودیت‌ها از شنیدن صدای فرزندانش و تماس تلفنی با آنها هم محروم بوده است.
بی بی سی
چرا نرگس محمدی؟ بیانیه کمیته صلح نوبل
نرگس محمدی، فعال شناخته شده مدنی، که اکنون در ایران زندانی است، روز جمعه ۱۴ مهر برنده جایزه نوبل صلح شد.
خانم محمدی، برای سال‌ها طعم فشار، و حبس را تنها به دلیل فعالیت‌های مدنی‌اش چشیده، و حتی نامه‌ها و هشدارهای او از زندان، برای او پرونده‌های جدید و محکومیت‌های تازه به دنبال داشته است. او از پیش از اعتراض‌های «زن، زندگی، آزادی» در زندان به سر می‌برد، و در ماه‌های اخیر بار دیگر با پرونده تازه‌ای بر مدت حبس او افزوده شد.
خانم محمدی، در یک‌سال اخیر و پس از شکل‌گیری اعتراض‌های سراسری در ایران، هم به شکل قاطع و بی‌پرده سیاست‌های حکومت، سرکوب اعتراض‌ها و آنچه را بر سر زندانیان و به‌ویژه زنان زندانی می‌رود، به رغم هزینه‌هایی که بر او تحمیل شده، به چالش کشیده است.
او که نایب رئیس کانون مدافعات حقوق بشر در ایران است، دومین ایرانی برنده جایزه صلح نوبل است، و دقیقاً ۲۰ سال پس از شیرین عبادی، رئیس این کانون، جایزه صلح نوبل را دریافت میکند.
کمیته صلح نوبل در نروژ، در معرفی او به عنوان برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۲۳، بر پیوند او با جنبش «زن، زندگی، آزادی» و الهام‌بخشی او برای زنان ایرانی تأکید کرده است.
این بیانیه روز جمعه بریت ریس اندرسون، رئیس کمیته صلح نوبل، اعلام شد، و متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید:
کمیته نوبل نروژ تصمیم گرفت جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۳ را به نرگس محمدی به دلیل مبارزه با سرکوب زنان در ایران و مبارزه برای ارتقای حقوق بشر و آزادی برای همه اهدا کند.
مبارزه شجاعانه او با هزینه‌های شخصی بسیار زیادی همراه بوده است. رژیم در مجموع ۱۳ بار او را دستگير و پنج بار مجرم شناخته و مجموعاً به ۳۱ سال زندان و ۱۵۴ ضربه شلاق محكوم كرده است. من صحبت در حالی می‌کنم که خانم محمدی همچنان در زندان است.
در سپتامبر ۲۰۲۲ یک زن جوان کرد به نام مهسا ژینا امینی در حالی که در بازداشت پلیس امنیت اخلاقی ایران بود کشته شد. قتل او به بزرگ‌ترین تظاهرات سیاسی علیه حکومت دینی ایران از زمان روی کار آمدن این رژیم در سال ۱۹۷۹ منجر شد.
تحت شعار «زن، زندگی، آزادی» صدها هزار ایرانی در تظاهرات مسالمت‌آمیز علیه خشونت و ظلم مقامات بر زنان شرکت کردند. رژیم به شدت اعتراضات را سرکوب کرد: بیش از ۵۰۰ تظاهرکننده کشته شدند. هزاران نفر مجروح شدند، از جمله تعداد زیادی که با شلیک گلوله‌های پلاستیکی توسط پلیس نابینا شدند. دست کم بیست‌هزار نفر دستگیر و در بازداشت رژیم قرار گرفتند.
«زن، زندگی، آزادی» شعاری که تظاهرکنندگان انتخاب کردند، به درستی بیانگر فداکاری و کار نرگس محمدی است.
«زن»؛ او برای زنان علیه تبعیض و ستم سیستماتیک مبارزه میکند.
«زندگی»؛ او از مبارزه زنان برای حق داشتن زندگی کامل و شرافتمندانه حمایت میکند. این مبارزه در سراسر ایران با آزار و اذیت، زندان، شکنجه و حتی مرگ مواجه شده است.
«آزادی»؛ او برای آزادی بیان و حق استقلال، و علیه قوانینی که زنان را ملزم میکند، دور از دید باشند و بدن خود را بپوشانند، مبارزه میکند. درخواست آزادی، که توسط معترضان ابراز شده، نه تنها مربوط به زنان، بلکه درباره همه جمعیت است.
در دهه نود میلادی، نرگس محمدی به عنوان یک دانشجوی جوان فیزیک، از پیش خود را به عنوان مدافع برابری و حقوق زنان متمایز کرده بود. او پس از پایان تحصیلات خود به عنوان مهندس و همچنین مقاله‌نویس در روزنامه‌های اصلاح‌طلب مشغول به کار شد.
او در سال ۲۰۰۳ مشغول همکاری با کانون مدافعان حقوق بشر در تهران شد، سازمانی که توسط شیرین عبادی برنده جایزه صلح نوبل تأسیس شده بود. در سال ۲۰۱۱ خانم محمدی برای اولین بار به دلیل تلاش برای کمک به فعالان زندانی و خانواده‌های آنها به چندین سال زندان محکوم شد.
دو سال بعد، پس از آزادی به قید وثیقه، خانم محمدی خود را در کمپینی علیه استفاده از مجازات اعدام غوطه‌ور کرد. ایران از دیرباز جزو کشورهایی بوده است که سالانه بیشترین میزان آمار اعدام در جهان را دارد. تنها از ژانویه ۲۰۲۲، بیش از ۸۶۰ زندانی در ایران به اعدام محکوم شده‌اند.
فعالیت او علیه مجازات اعدام منجر به دستگیری مجدد خانم محمدی در سال ۲۰۱۵ و حبس بیشتر پشت دیوارها شد. پس از بازگشت به زندان، او شروع به مخالفت با استفاده سیستماتیک رژیم از شکنجه و خشونت جنسی علیه زندانیان سیاسی، به‌ویژه زنان، کرد که در زندان‌های ایران انجام می‌شود.
سال گذشته زندانیان سیاسی محبوس در زندان مخوف اوین تهران از موج اعتراضات آگاه شدند. بار دیگر خانم محمدی رهبری را بر عهده گرفت. او از زندان حمایت خود را از تظاهرکنندگان اعلام کرد و اقدامات همبستگی را با هم‌بندی‌های خود ترتیب داد. مقامات زندان با تحمیل شرایط سخت‌تر پاسخ دادند.
خانم محمدی از دریافت تماس و ملاقات منع شد. با این حال، او موفق شد مقاله‌ای را که نیویورک‌تایمز در اولین سالگرد کشته شدن مهسا ژینا امینی منتشر کرده بود، به بیرون بفرستد. پیام این بود: «هرچه بیشتر ما را زندانی کنند، قوی‌تر می‌شویم.» خانم محمدی در اسارات نیز تلاش کرده است تا اعتراضات فروکش نکند.
نرگس محمدی یک زن، مدافع حقوق بشر و مبارز آزادی است. با اعطای جایزه صلح نوبل امسال، کمیته نروژی نوبل مایل است از مبارزه شجاعانه او برای حقوق بشر، آزادی و دموکراسی در ایران تقدیر کند.
جایزه صلح امسال همچنین تلاش صدها هزار نفر را ارج می‌نهد که در سال گذشته علیه سیاست‌های تبعیض‌آمیز و سرکوب حکومت دینی علیه زنان تظاهرات کردند. تنها با پذیرش حقوق برابر برای همه، جهان می‌تواند به برادری بین ملت‌ها دست یابد که آلفرد نوبل به دنبال ترویج آن بود.
اعطای جایزه به نرگس محمدی از سنت دیرینه‌ای پیروی میکند که در آن کمیته نوبل نروژ جایزه صلح را به کسانی اعطا کرده است که برای پیشبرد عدالت اجتماعی، حقوق بشر و دموکراسی تلاش می‌کنند. اینها پیش‌شرط‌های مهمی برای صلح پایدار هستند.
رادیوفردا
