بحران غذايی و سود بانک ها

در حالی که دیوید فروم از نویسندگان نیوزویک و سی ان ان، در مقاله ای  سال ۲۰۱۳ را سال بحران غذايی در جهان ناميده، گزارش ها حاکی از آن است که برخی مؤسسه های مالی و سرمايه گذاری جهانی از بحران غذایی سودهای کلان برده اند.  ایندیپندنت می نویسد، بانک بريتانيايی معروف «بارکليز»، به عنوان يکی از مؤسسه های فوق، تنها در طول دو سال گذشته نيم ميليارد پوند از طريق  «بورس بازی» در بازار مواد غذايی «سودآوری بحران» داشته است. به نوشته روزنامه بريتانيايی ايندپندنت، شرکت بزرگ «گلنکور» نيز هفته گذشته پس از آنکه بحران جهانی غذا را يک فرصت تجاری «خوب» توصيف کرد، آماج حملات افراد و نهادهای مختلف قرار گرفت. در همين حال شبکه خبری «سی ان ان» در گزارشی سال ۲۰۱۳ را سال «بحران غذايی جدی» توصيف کرده و تصريح می کند اين بحران قابل پيش بينی بوده و «هم اکنون نيز آغاز شده است.» دیوید فروم در مقاله خود در سی ان ان  می نویسد  بحران پيش رو يکی از مواردی است که از جمله رئيس جمهوری بعدی ايالات متحده را به خود مشغول خواهد کرد.

«سی ان ان» بحران غذايی را يکی از مؤلفه های بروز شورش های خيابانی در سطح جوامع دانسته و خاطر نشان می کند که در حال حاضر خشکسالی محصول عمده مراکز کشاورزی جهان را نابود کرده و انتظار می رود ميزان برداشت ذرت به پايين ترين سطح خود از سال ۱۹۹۵ برسد. تنها در ماه ژوئيه بهای ذرت و گندم هر کدام حدود ٪۲۵ افزايش داشته است. پيشتر در سال های ۲۰۰۷-۲۰۰۸ نيز قيمت غلات رشد بالايی را نشان داده بود و شعله «شورش نان» در بيش از ۳۰ کشور در حال توسعه، از هائيتی تا بنگلادش، زبانه کشيد.

خشکسالی در روسيه در سال ۲۰۱۰ نيز منجر به توقف صادرات غلات روسيه به ديگر کشورها شد و در همان سال تبعات خود را در جريان ناآرامی های جهان عرب و «بهار عربی» نشان داد.

روزنامه «ايندپندنت» نيز با اشاره به دست داشتن بانک ها و مؤسسه های بزرگ مالی، نقش بانک «بارکليز» را در بحران غذايی پيش رو حائز اهميت دانسته و می نويسد ميزان تأثير «بارکليز» در بحران فوق را می توان در آمار و ارقام بانک جهانی مشاهده کرد. آمار ياد شده حاکی از آن است که قيمت کالاهای اساسی در ماه ژوئيه به بالاترين سطح خود رسيده و با نرخ رشد بی سابقه ۱۰ درصد در ماه افزايش يافته است.

«راب نَش»، مشاور بخش خصوصی مؤسسه «آکسفام»، نيز می گويد: «بازار غذا به جای بازار داد و ستد کشاورزان به زمين بازی سرمايه گذارها تبديل شده، اين رويکرد سرمايه گذاران بزرگ که بر روی قيمت غذا شرط بندی می کنند، خوراک انسان ها را به کالايی تجاری بدل ساخته که رفته رفته خطر افزايش ناگهانی قيمت ها را افزايش داده و بيشترين ضرر را متوجه فقرا کرده است.»

جنبش «توسعه جهانی» در گزارشی سود بانک «بارکليز» از محل  «بورس بازی» در بازار بين المللی مواد غذايی در سال های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ را معادل ۵۲۹ ميليون پوند تخمين زده است.

سود سرشار «بارکليز» و ديگر بانک ها از تجارت انواع مواد غذايی ناشی می شود، از گندم و ذرت تا قهوه و کاکائو، کالاهايی که انتظار می رود همه در سال جاری با افزايش قيمت مواجه شوند. از اول ماه ژوئن قيمت ذرت به ميزان ۴۵ درصد و قيمت گندم ۳۰ درصد رشد داشته است.

تسلط بانک «بارکليز» بر بازار کالاهای مصرفی ميراث «باب دايموند»، مدير اجرايی پيشين اين بانک، است که تا زمان استعفای اجباری اش بالاترين درآمد رئيس يک بانک را در بريتانيا به خود اختصاص داده بود. وی ماه گذشته به اتهام تلاش برای دستکاری و افزايش غير قانونی نرخ بهره مجبور ب استعفا از مقام خود شد و بانک نيز در پی اين رسوايی مبلغ ۲۹۰ ميليون پوند جريمه شد.

بانک ها و شرکت های سرمايه گذاری اغلب می گويند «بورس بازی تأثيری چندانی بر قيمت مواد غذايی ندارد و شاهد مدعای خود را عدم وجود اثبات علمی برای اين نظريه می دانند. بانک «بارکليز» نيز در پاسخ به پرسش روزنامه «ايندپندنت» از اعلام نظر درباره ميزان سود خود از ناحيه تجارت محصولات کشاورزی خودداری کرده است.

رادیو فردا     سه شنبه 18 سپتامبر 2012 – 28 شهریور 1391