چهار دفتر از نت‌های موسیقی دستنویس عهد قاجار رونمایی شد
اجراي نت‌هاي موسيقي تاريخي پس از 123 سال
چهار دفتر از نت‌های دستنویس موسیقی مربوط به دوران ناصرالدین‌شاه که بیش از 120سال از عمر آنها میگذرد در کاخ موزه گلستان رونمایی شد.
پژوهش‌های تاریخی نت‌های دستنویس موسیقی دوران قاجار را برادران امینیان برعهده دارند که استاد نادر مشایخی، آهنگساز نیز آنها را در پروژه پژوهش‌های تاریخی نت‌های موسیقی آلبوم‌خانه کاخ گلستان راهنمایی می‌کند. مسعود شریفی رئیس کاخ موزه گلستان در ابتدای همایش موسیقی کلاسیک عهد قاجار که با حضور آهنگسازها، پژوهشگران تاریخ و مسئولان سازمان میراث فرهنگی کشور برگزار شد در سخنانی گفت: معرفی داشته‌های تاریخی آلبوم‌خانه کاخ‌موزه گلستان به جهان، اتفاق بزرگی است. مسعود شریفی در ابتدای این مراسم گفت: اگر بتوانیم موسیقی ایرانی را به شکل درست در جهان معرفی کنیم به عنوان یک جاذبه گردشگری می‌توانیم از آن بهره ببریم. به گفته رئیس کاخ موزه گلستان موسیقی ایرانی قابلیت تبدیل شدن به یکی از جذابیت‌های ایران برای جذب گردشگر خارجی را دارد.
ملودی‌های دستنویس برای ناصرالدین شاه
دکتر شهرام امینیان پژوهشگر اسناد تاریخی که به همراه اشکان امینیان پروسه پژوهش‌های تاریخی بر نت‌های دستنویس موسیقی عهد قاجار را برعهده دارد با اشاره به انجام فعالیت‌های پژوهشی و کارشناسی در مرکز اسناد خطی آلبوم‌خانه کاخ گلستان می‌گوید: چندین آلبوم نت حاوی قطعاتی از موسیقی کلاسیک نیمه دوم قرن 19 میلادی در آلبوم‌خانه کاخ موزه گلستان شناسایی شد که بیشتر آنها دستنویس بود و برخی نیز با استفاده از شابلن به‌صورتی زیبا و هنرمندانه نوشته شده بود. وی گفت: از میان آلبوم‌های موجود چهار جلد از آنها مورد پژوهش قرار گرفت که یکی از آلبوم‌ها با عنوان مارش مظفر توسط یوهان مولر آهنگساز اتریشی قرون 19 و 20 میلادی، نوشته و در یکی از سفرهای سه‌گانه مظفرالدین شاه بین سالهای 1900 تا 1905 میلادی در زمان اقامت وی در اتریش اجرا شده است. به گفته این پژوهشگر تاریخ سه آلبوم دیگر به بهانه سفرهای سه‌گانه ناصرالدین شاه قاجار به اروپا از سال 1873 تا 1889میلادی به‌نام وی نوشته و در حضور خود او در برخی کشورها اجرا شده‌اند. به گفته امینیان دو جلد از این آلبوم‌ها در سفرهای اول و دوم شاه قاجار در پاریس به وی تقدیم شده و در حضور هیأت سیاسی وقت ایران نیز به اجرا درآمده است.
وی آلبوم چهارم از این مجموعه را با عنوان سرود ملی ایران از ساخته‌های یوهان اشتراوس دانست که سرودی نیز به زبان فرانسه توسط میرزارضا خان دانش فرزند حاج صراف ایروانی یکی از سیاستمداران تحصیل‌کرده و ذی‌نفوذ عهد قاجار که بعدها به‌عنوان پرنس ارفع دست یافت، برای این قطعه نوشته شده است. شهرام امینیان می‌گوید: موضوع این آلبوم از آن جهت قابل توجه است که یک ایرانی در قرن 19 میلادی چنان تبحر و تسلطی به زبان و ادبیات فرانسه داشته که سرودی را به زبان فرانسه به رشته تحریر درآورده است.
دستخط ناصرالدین شاه بر نت‌های تاریخی
براساس تحقیقات انجام شده از سوی اشکان امینیان بر چند کارت کانداکتور اجرای سرود ملی ایران که در مرکز اسناد کاخ گلستان وجود دارد و تاریخ آنها مربوط به شش می 1889 مصادف با 1268 هجری شمسی است مارش پارسی در حضور ناصرالدین شاه قاجار به اجرا درآمده و در حاشیه بالایی هر کارت نیز توضیحاتی با دستخط شخص ناصرالدین‌شاه وجود دارد. وی گفت: با توجه به آلبوم دستنویس سروده موسیو لومر که در آلبوم‌خانه کاخ گلستان وجود دارد قاطعانه می‌توان گفت این اثر سال‌ها پس از سروده اشتراوس ساخته شده و در اصل یک مارش نظامی بوده که هنگام برپایی مراسم و رژه در حضور مقامات سیاسی و نظامی وقت اجرا می‌شده است.
تنها جعبه‌های موسیقی‌جهان در ایران
استاد نادر مشایخی موسیقی‌دان کلاسیک ایرانی نیز با اشاره به ورود موسیقی کلاسیک در عهد قاجار به ایران گفت: هنگام ورود موسیقی کلاسیک به ایران سعی بر آن بود که این نوع موسیقی برای ارکستر نظامی تنظیم شود که البته می‌توان این موضوع را از شنیدن جعبه‌های موسیقی موجود در کاخ گلستان دریافت. وی با ابراز امیدواری به اینکه روزی جعبه‌های موسیقی موجود در کاخ گلستان برای علاقه‌مندان به تاریخ موسیقی بازگشایی شود، افزود: مشابه جعبه‌های تاریخی موسیقی موجود در کاخ گلستان حتی در اروپا نیز یافت نمی‌شود چون تمام آنها در جنگ جهانی دوم از میان رفته و تنها این دو جعبه موسیقی موجود در کاخ گلستان، در جهان وجود دارد.
ملودی ساده نت‌های قاجاری
سالار عقیلی خواننده موسیقی کلاسیک که اکنون در حال پژوهش بر سازهای تاریخی موجود در کاخ گلستان است در سخنانی پیش از اجرای یکی از قطعات آلبوم موسیقی تقدیم شده به مظفرالدین‌شاه گفت: این کار نخستین سرود ملی ایران در زمان قاجار بوده که توسط موسیو لومر فرانسوی و به دستور مظفرالدین شاه قاجار برای مارش نظامی تنظیم شده است. وی ادامه داد: این اثر تنها یک ملودی ساده بوده که با تکرار مداوم در مراسم نظامی دربار قاجار اجرا می‌شده است. پیش از اجرای سرود «وطنم» توسط سالار عقیلی به همراه ساز همسرش حریر شریعت‌زاده، یک گروه متشکل از دو نوازنده، قطعهای از نت‌های دستنویس قاجاری رونمایی شده را پس از 123 سال برای نخستین‌بار اجرا کردند.
منبع: همشهری – محمد باریکانی
21 جولای 2012
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
پس از یافتن دفتر نت‌های موسیقی تقدیم شده به مظفرالدین در سال 1235 خورشیدی (1856 میلادی) یک دسته موزیک نظامی به نام “دسته موزیک سلطنتی” تشکیل شد. سیزده سال بعد (1869 میلادی) معاون اول گارد پیاده نظام فرانسه به نام آلفرد ژان باتیست لومر به استخدام دولت ایران درآمد و با رونق دوباره دسته موزیک سلطنتی، در مدرسه دارالفنون به آموزش موسیقی مشغول شد. وی علاوه بر تربیت هنرجویان ایرانی، تعدادی مارش و سرود برای مناسبت های مختلف هم ساخت تا در هنگام جشن های دولتی اجرا شود. از جمله ساخت نخستین سرود ملی ایران بود که در تیر ماه 1252 (1873 میلادی) به لومر سفارش دادند. این سرود که از ابتدا بی کلام بود و به سلام شاهی شهرت داشت، در سال 1284 خورشیدی (1905 میلادی) برای نخستین بار نسخه ای از آن به رهبری موسیو لومر ضبط گردید. ولی اینک بیژن ترقی ترانه سرای معروف روی آن ترانه ای سروده و ترکیب جدید با تنظیم پیمان سلطانی توسط خواننده جوان سالار عقیلی خوانده شده است.
برای شنيدن اين سرود روی پيوندهای زير کليک کنيد.
Salam Shahi-1284 Lemuer
[audio:http://jomhouri.com/jomhouri/wp-content/uploads/2012/07/Salam-Shahi-1284-Lemuer.mp3]Salam Shahi-Peyman Soltani- Salar Aghili
[audio:http://jomhouri.com/jomhouri/wp-content/uploads/2012/07/Salam-Shahi-Peyman-Soltani-Salar-Aghili.mp3]
