گزارش کمیته حقیقت‌یاب: آمار واقعی زندانی‌ها بسیار بیشتر است
بیست و سومین نشست از مجموعه جلسات پنجاه و سومین دوره شورای حقوق بشر سازمان ملل برای ارائه پیش گزارش کمیسیون حقیقت‌یاب این نهاد درباره سرکوب و نقض حقوق بشر در جریان خیزش سراسری زن، زندگی، آزادی، در ژنو برگزار شد.
روز چهارشنبه ۱۴ تیرماه در ابتدای جلسه شورای حقوق بشر سازمان ملل، سارا حسین، رئیس کمیته حقیقت‌یاب گزارش ابتدایی و مقدماتی این کمیته درباره سرکوب اعتراضات در ایران را قرائت کرد.
او در سخنانش به گزارش مقامات ایران درباره عفو ۲۲ هزار زندانی اشاره کرد و گفت بر اساس اطلاعات این کمیته، تعداد بازداشت‌شدگان اخیر بسیار بیشتر از این رقم است.
سارا حسین چندین بار بر این نکته تاکید کرد که جمهوری اسلامی اجازه سفر اعضای این هیأت به ایران را نداده و درخواست‌های مکرر کمیته حقیقت‌یاب برای سفر به ایران تاکنون بی‌پاسخ مانده است.
به گفته او این بر خلاف مصوبه شورای حقوق بشر است که از ایران خواسته با این کمیته همکاری کند و مدارک و شواهد لازم را در اختیار این کمیته قرار دهد.
او از مقامات جمهوری اسلامی خواست تا اجازه سفر به اعضای کمیته حقیقت‌یاب به ایران و دسترسی بدون مانع به کسانی که خواهان ملاقات با این هیأت هستند را بدهد.
بیشتر بخوانید: فراخوان کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل برای ارسال شواهد و اطلاعات
سارا حسین همچنین گفت در حال حاضر ۱۷ روزنامه‌نگار در ایران زندانی هستند از جمله نیلوفر حامدی و الهه محمدی که به طور مشخص به خاطر گزارش‌دهی درباره قتل مهسا امینی دستگیر شده‌اند.
به گفته رئیس کمیته حقیقت‌یاب تا امروز ۲۶ نفر در ارتباط با اعتراضات اخیر در ایران به اعدام محکوم شده و منتظر اجرای حکمشان هستند و ۷ نفر هم در این ارتباط اعدام شده‌اند. او از ایران خواست تا این اعدام‌ها را متوقف کند.
سارا حسین تاکید کرد که کمیته حقیقت‌یاب به تحقیقاتش ادامه می‌دهد و گزارش نهایی این کمیته در ماه مارس سال ۲۰۲۴ (اسفند ۱۴۰۲-فروردین ۱۴۰۳) ارائه خواهد شد.
واکنش ایران
کاظم غریب‌آبادی، دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی در واکنش به گزارش کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل، آن را “اقدامی با انگیزه سیاسی و غیرقابل قبول” خواند.
اوگفت: «ایجاد چنین هیئتی از سوی شورای حقوق بشر در حالی که ما شاهد یک اغتشاش تمام عیار و نه تجمعات مسالمت‌آمیز بودیم، هیچ مبنای فنی و حقوقی نداشت؛ این در حالی است که همچنان برخی از کشورهای خاص و سازوکار‌های حقوق بشری از اغتشاش‌های سال گذشته به عنوان تجمعات مسالمت‌آمیز یاد می‌کنند.»
بیشتر بخوانید: موضوع سرکوب معترضان ایران در نشست شورای عالی حقوق بشر سازمان ملل
نماینده جمهوری اسلامی به اعتراضات اخیر فرانسه اشاره کرد و گفت: «ما شاهدیم که پلیس فرانسه در مواجهه با معترضان مسالمت‌آمیز با خشونت تمام برخورد می‌کند؛ دستگیری‌های خودسرانه بیشمار از جمله دستگیری زنان و کودکان در این کشور رخ می‌دهد؛ حتی امانوئل مکرون، رئیس جمهور و وزیر دادگستری فرانسه اعلام کرد که والدین کودکان زیر ۱۸ سال حاضر در اعتراض‌ها یا باید ۳۰ هزار یورو جریمه بپردازند یا احتمال دارد همزمان با جریمه دو سال حبس مواجه شوند. با این حال کمیته حقیقت‌یاب برای فرانسه تشکیل نمی‌شود.»
نماینده فرانسه نیز در پاسخ گفت که ماموران این کشور معترضان را کور نمی‌کنند و به چشم آنها شلیک نمی‌کنند.
سخنان موافقان جمهوری اسلامی
پس از ارائه گزارش رئیس کمیته حقیقت‌یاب، نمایندگان کشورهای عضو شورای حقوق بشر نظراتشان را درباره این گزارش ابراز کردند.
از جمله کشورهایی که در مخالفت با کمیته حقیقت‌یاب و همسو با جمهوری اسلامی سخنرانی کردند می‌توان به روسیه، چین، سوریه، ونزوئلا و کره شمالی اشاره کرد.
نماینده چین از تلاش‌های جمهوری اسلامی برای تاسیس کمیته‌ای ویژه در داخل ایران به منظور رسیدگی به اعتراضات اخیر تقدیر کرد و گفت ایران “در چارچوب قوانین خودش به موازین حقوق بشر متعهد است و با سازمان ملل همکاری می‌کند”.
بیشتر بخوانید: اعتراضات ایران؛ تعیین اعضای کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل
نماینده روسیه نیز “هرگونه تلاش برای استفاده ابزاری از حقوق بشر از طرف کشورهای غربی” را محکوم کرد و غرب را متهم به “استفاده از حقوق بشر برای پیشبرد سیاست خود مبنی بر ببی‌ثبات‌سازی کشورهای دیگر و استفاده از تحریم‌های غیرقانونی” کرد.
بیشتر بخوانید: جان دوباره دادخواهی ایرانیان با کمیته حقیقت‌یاب مستقل سازمان ملل
کره شمالی نیز همانند سایر کشورهای همسو با جمهوری اسلامی تشکیل کمیته حقیقت‌یاب را خلاف منشور سازمان ملل و حق حاکمیت دولتها دانست و خواست “شرایط فرهنگی و سیاسی کشورها در نظر گرفته شود” و خواستار مقابله با “برخوردهای سیاسی و مغرضانه” شد.
نمایندگان نیکاراگوئه، ونزوئلا و زیمبابوه نیز با حمایت از جمهوری اسلامی، در سخنانی تقریبا مشابه گزارش این کمیته را “استفاده سیاسی و ابزاری از حقوق بشر” نامیدند.
سخنان مخالفان جمهوری اسلامی
کشورهای غربی جملگی از گزارش کمیته حقیقت‌یاب استقبال کرده و خواهان همکاری جمهوری اسلامی با این کمیته شدند.
محکوم کردن نقض حقوق زنان، تبعیض جنسی و جنسیتی، بازداشت‌های خودسرانه، محدودیت دسترسی به اینترنت و اعدام‌ها مخرج مشترک سخنان نماینگان کشورهای غربی بود.
بلژیک که این روزها به دلیل آزادی اسدالله اسدی و نیز صدو روادید برای علیرضا زاکانی و حضورش در بروکسل به شدت تحت فشار افکار عمومی است نیز در این جلسه در حمایت از کمیته حقیقت‌یاب حاضر شد.
نماینده این کشور ادامه اعدام‌های در ایران و به خصوص اعدام سه نفر آخری را که در ارتباط با اعتراضات اعدام شدند محکوم کرد و گفت این احکان به دلیل اعترافات این متهمان که همگی زیر شکنجه گرفته شده صادر شده‌اند.
بیشتر بخوانید: جمهوری اسلامی با کمیته حقیقت‌یاب همکاری نمی‌کند
نماینده بلژیک همچنین به اعدام کودکان زیر ۱۸ سال اشاره کرد و خواهان رعایت کنوانسیون حقوق کودک از سوی ایران شد. او همچنین به مسمومیت دختران دانش‌آموز در ایران اشاره کرد و از کمیته حقیقت‌یاب پرسید که آیا در این باره اطلاعاتی به دست آورده است یا نه.
نماینده نیوزیلند نیز گفت: «عمیقا متاسفیم که به این کمیته اجازه ورود به ایران داده نشده و از ایران می‌خواهیم به این ماموریت احترام بگذارد و به اعضای کمیته اجازه سفر به ایران داده شود.»
اتریش، ایرلند، اوکراین و سوییس نیز همسو با اتحادیه اروپا “حمایت کامل” خود از کمیته حقیقت‌یاب را اعلام کردند و خواهان اجازه به اعضای این کمیته برای سفر به ایران شدند.
در میان صحبت‌های نمایندگان کشورهای مخالف ایران، نمایندگان جمهوری اسلامی، روسیه و سوریه بارها با “تذکر آیین‌نامه‌ای” سخنان آنها را به دلیل استفاده از واژه “رژیم” برای جمهوری اسلامی قطع کردند و نسبت به استفاده از این واژه برای حکومت ایران، اعتراض کردند.
در همین خصوص، نماینده اسرائيل نیز تذکر داد که ایران از همین واژه برای اسرائیل استفاده می‌کند و در نتیجه نمی‌تواند به استفاده از آن اعتراض کند.
در نهایت، رئیس جلسه گفت استفاده از واژه “رژیم” اگر با صفت همراه باشد مشکل‌دار است و چون بدون صفت بیان شده اشکالی ندارد. او گفت دیگر اجازه قطع جلسه به خاطر اعتراض به استفاده از واژه رژیم را نمی‌دهد.
نمایندگان سازمان‌های غیردولتی
در پایان سخنان نمایندگان کشورها، نمایندگان سازمان‌های غیردولتی نیز صحبت کردند از جمله نماینده سازمان عدالت برای ایران و سازمان توسعه آموزش بین‌المللی در مخالفت با جمهوری اسلامی و انجمن مبارزه با خشونت علیه قربانیان از ایران و همسو با مواضع جمهوری اسلامی.
سخنان پایانی سارا حسین
در پایان جلسه امروز سارا حسین بار دیگر سخنرانی کرد و خواهان آزادی بازداشت‌شدگان اخیر از جمله نرگس محمدی، نیلوفر حامدی و الهه محمدی شد.
رئیس کمیته حقیقت‌یاب در پاسخ به کسانی که این کمیته را متهم به جانبداری کردند، گفت: «ما متعهد به کار مستقل بر اساس منشور سازمان ملل هستیم و از هیچ کشور یا دولتی دستور نمی‌گیریم.»
او تاکید کرد که بارها از جمهوری اسلامی خواسته تا امکان سفر به ایران را برای اعضای این هیأت فراهم کند تا آنها بتوانند در گفت‌وگو با مقامات ایران بی‌طرفی خود را حفظ کنند اما این اجازه به آنها داده نشده است. او اما تاکید کرد که با این حال این کمیته بی‌طرف می‌ماند و بار دیگر از مقامات جمهوری اسلامی خواست تا به آنها امکان سفر به ایران و گفت‌و‌گوی مستقیم با مردم و مقامات را بدهد.
کنفرانس مطبوعاتی با حضور سارا حسین و اعضای کمیته حقیقت‌یاب ساعت سه و نیم بعدازظهر به وقت ایران برگزار می‌شود.
دویچه وله
