نزدیک‌ترین همسایه فراخورشیدی‌مان پیدا شد
یاکوب آرون (Jacob Aron)
برگردان: احسان سنایی
تصور می‌رفت همسایه را بتوان آسان‌تر از این‌ها یافت. به هرحال، بعد از سال‌ها جستجو، هشتصد و چهل و سومین سیاره فراخورشیدی، مال همسایه از آب درآمد. اخترشناسان سوئیسی، سیاره‌ای شبیه زمین را در اطراف ستاره آلفا-قنطورس، یعنی نزدیک‌ترین ستاره به ما پیدا کرده‌اند که گرچه احتمال وجود حیات در آن کم است، اما امیدها به کشف سیارات مستعد حیات را بیشتر کرده است.
آلفا-قنطورس، که با فاصله تقریباً ۴.۳ سال نوری، در همسایگی‌مان واقع شده، از روی زمین به‌شکل یک نقطه درخشان دیده می‌شود؛ اما در واقع دو ستاره است که به گرد هم می‌چرخند و یکی‌شان شبیه خورشید ماست. به همین واسطه هم این ستاره، همیشه هدف جذابی برای کشف یک سیاره فراخورشیدی به شمار می‌رفته است.
به‌گفته خاویر دوموسک (Xavier Dumusque)، اخترشناس رصدخانه ژنو سوئیس، “این ستاره، بیشترین نگاه‌ها را با هدف کشف سیارات فراخورشیدی به خودش معطوف کرده”. ولی تلاش‌ها تا چندین دهه به ثمر نمی‌رسید و صرفاً احتمال حضور سیارات غول‌آسای شبیه مشتری در آنجا منتفی شده بود. کشف سیاره‌های کوچک‌تر، مستلزم کاربست روش‌های زمان‌بر و طاقت‌فرساست. مثلاً حتی برای دوموسک و همکارانش که از تلسکوپ ۳.۵ متری NTT در رصدخانه لاسیلای شیلی هم بهره می‌گرفتند، حدود چهار سال باید می‌گذشت تا بالاخره بتوان یک سیاره را در اطراف ستاره آلفا-قنطورس B، یعنی همدم کوچک‌تر آلفا-قنطورس پیدا کرد
این تلاش‌ها، شامل ۴۵۰ رصد پیگیر، با هدف کشف جابجایی‌های احتمالی آلفا-قنطورس B بود، تا مگر بتوان الگوی منظمی را در این جابجایی‌ها یافت که مؤید حضور یک سیاره پرجرم در اطرافش باشد. جالب اینجاست که در این چندساله، فعالیت‌‌های سطحی آلفا-قنطورس B رو به اوج گذاشته بود و لذا سطح نویز داده‌ها هم بیش از حد متعارف بود.
سرزمینی از گدازه
دورنمای تلسکوپ NTT بر قله لاسیلا در کشور شیلی
طبق محاسبات تیم سوئیسی، این سیاره حدود ۱،۱۳ برابر زمین جرم دارد و همین باعث شده تا احتمال سنگی بودن‌اش افزایش یابد. اما با توجه به اینکه «یک سال» در این سیاره، معادل تنها سه روز در زمین ماست، احتمال نمی‌رود آنقدرها هم سطح سفت و جامدی داشته باشد (چراکه هرچه یک سیاره به ستاره‌اش نزدیک‌تر باشد، «سال» آن هم کوتاه‌تر است). دوموسک می‌گوید: “دمای سطح‌اش باید حدود صدها یا هزاران درجه سانتیگراد باشد. احتمالاً در آنجا گدازه جاری‌ست
از آنجاکه سیارات، معمولاً تک و تنها نیستند، احتمال می‌رود آمار این منظومه هم افزایش یابد. احتمالش هست که این سیارات بعدی حتی در «کمربند سکنی‌پذیر» آلفا-قنطورس واقع شده باشند؛ یعنی فاصله‌ای از ستاره که در آن، احتمال حضور حیاتی که می‌شناسیم، بالاست. یاویرا گیودز (Javiera Guedes)، از متخصصین مؤسسه فدرال فناوری زوریخ، که چهار سال پیش احتمال حضور یک سیاره را در اطراف آلفا-قنطورس مطرح کرده بود، اظهار کرده: “واقعاً از این خبر به هیجان آمدم. فوق‌العاده است”. او معتقد است اگر این کشفیات همچنان ادامه یابد، بعید نیست که تا چند سال آینده بتوان سیاره دیگری را هم در کمربند سکنی‌پذیر این ستاره پیدا کرد. “فقط امیدوارم با گردآوری هرچه‌بیشتر داده‌ها، این کشف از آزمون زمان هم بگذرد”.
به‌هر حال اگر قصد ملاقات همسایه تازه‌واردمان را کرده‌اید، باید از همین حالا به فکر مایحتاج راه سفر باشید؛ چراکه حتی با سریع‌ترین فضاپیماهای موجود هم حدود ۱۹ هزار سال تا آلفا-قنطورس راه است – البته اگر سرعت‌تان دستخوش هیچ تغییری نشود، که احتمالش کم است.
منبع: رادیو زمانه
