محسن فخری‌زاده رئیس سازمان پژوهش وزارت دفاع ترور شد
محسن فخری‌زاده، رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع ایران، بعد از ظهر امروز، جمعه هفتم آذر، در یکی از خیابان‌های نزدیک تهران ترور شد. وزیر خارجه و مقام‌های نظامی ایران اسرائیل را متهم کرده‌اند و مقام‌های امنیتی وعده “انتقام” داده‌اند.
خبرگزاری‌های ایران گزارش دادند که ساعت ۱۴:۳۰ به وقت تهران “عناصر تروریست مسلح” به خودروی آقای فخری‌زاده حمله کردند. تصاویری که منتشر شده نشان می‌دهد دو سوی بلوار آبسرد در نزدیکی جاده فیروزکوه با چند ردیف خودرو بسته شده است.
چه اتفاقی افتاد؟
با گذشت چند ساعت از حادثه، جزئیاتی که خبرگزاری‌ها به تدریج منتشر می‌کنند نشان دهنده برنامه‌ریزی دقیق “تروریست‌ها” برای کشتن آقای فخری‌زاده است.
در تازه‌ترین جزئیات خبرگزاری فارس نوشته است که ماشین آقای فخری‌زاده حوالی ساعت ۱۴ عصر با دو خودروی محافظ وارد شهر آبسرد شده است:
“یک کیلومتر جلوتر از ورودی شهر آبسرد و نزدیک باغی معروف به باغ سرهنگ خودرو با رگبار متوقف می‌شود و پس از آن یک نیسان که در آن پر از الوارهای چوبی بوده است منفجر می‌شود. بعد از انفجار تا شعاع ۵۰۰ متری خیابان پر از تکه‌های خودرو و چوب دیده شده و بر اثر انفجار آسیب به دکل برقی مجاور نیسان برق شهر آبسرد نیز قطع می‌شود.”
ظاهرا بعد از انفجار چند نفر که “کمین” کرده بودند، از نقاط نامشخص شروع به تیراندازی می‌کنند. یکی از محافظان خودروی خود را در مسیر تیراندازی قرار می‌دهد و در محل کشته می‌شود.
با این وجود به گزارش فارس، این اقدام مانع برخورد گلوله با آقای فخری‌زاده نمی‌شود و او آسیب جدی می‌بیند. بر اساس این گزارش، افراد مسلح بعد از حمله فرار کرده‌اند.
بعد از پایان درگیری، محسن فخری‌زاده را به درمانگاه شهر آبسرد در دماوند می‌برند و نیم ساعت بعد با هلی‌کوپتر به بیمارستان منتقل می‌کنند. که در بیمارستان از دنیا می‌رود.
محسن فخری‌زاده که بود؟
در رسانه‌های ایران و شبکه‌های اجتماعی تصویر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، دست به دست می‌شود که در نشست خبری خود برای افشاگری علیه برنامه هسته‌ای ایران، محسن فخری‌زاده را به عنوان مدیر پروژه آماد معرفی کرده و گفته بود که او به عنوان رئیس سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی (سپند) بسیاری از چهره‌های کلیدی برنامه هسته‌ای ایران را در مجموعه خود داشته است.
ایران در گذشته سعی داشت اطلاعاتی از او منتشر نشود و اجازه ملاقات بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای را با او نمی‌داد.
مهرماه گذشته، شورای ملی مقاومت که شاخه سیاسی سازمان مجاهدین ایران است نام آقای فخری‌زاده را به عنوان مدیر بخشی از پروژه سایت سرخه‌حصار معرفی و ادعا کرد که در آن مکان “آزمایش انفجار در تونل زیرزمینی” انجام شده است.
دستگاه‌های اطلاعاتی غربی او را پدر برنامه هسته‌ای نظامی ایران خوانده‌اند و خبرنگاران دفاعی داخل ایران هم او را “قاسم سلیمانی صنعت دفاعی” لقب داده‌اند. بیشتر اینجا بخوانید
واکنش‌ها چه بود؟
واکنش‌های داخلی به مرگ آقای فخری‌زاده بسیار گسترده بوده که نشان از جایگاه و نقش او در صنایع دفاعی ایران دارد.
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در توییتی از “نقش اسرائیل” در این ماجرا سخن گفته است.
در شش ماه گذشته این سومین حمله یا ترور در خاک ایران است که به اسرائیل نسبت داده می‌شود.
اسرائیل به روال معمول دست داشتن در این عملیات را تایید یا تکذیب نکرده است. اما نیویورک تایمز به نقل از سه مقام امنیتی نوشته که اسرائیل “پشت این حمله” بوده و مشخص نیست که تا چه اندازه مقام‌های آمریکایی در جریان بوده‌اند چون این دو کشور رابطه نزدیکی دارند.
آنتونیو گترش دبیرکل سازمان ملل متحد در واکنش به این حمله در بیانیه‌ای خواستار خویشتن‌داری شده است.
حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران از انتقام خبر داده است.
او افزوده است: “در صحنه‌های تاریخی گذشته نشان دادیم که هیچ عملی را بدون پاسخ و انتقام نمی‌گذاریم.”
محمود علوی، وزیر اطلاعات ایران گفته نیروهای این وزارتخانه شناسایی به گفته او “عناصر خودفروخته تروریست این جنایت ددمنشانه” را آغاز کرده‌اند و انتقام خواهند گرفت.
جمعه شب شماری از معترضان مذاکره هسته‌ای در خیابان پاستور مقابل ساختمان ریاست جمهوری تجمع کرده و شعار داده‌اند باید به جای مذاکره و تسلیم با آمریکا “جنگ” کرد. آنها همچنین خواستار اخراج بازرسان آژانس انرژی اتمی از ایران هستند.
در مقابل این منتقدان، عده‌ای هم مانند حسین علایی، از فرماندهان سابق سپاه “ضعف” سیستم امنیتی ایران را عامل این حملات در خاک این کشور می‌دانند و از عمق نفوذ اسرائیل در ایران گلایه دارند.
حسین علایی: ترور نشان دهنده عملیات پیشرفته اسرائیل بود
آقای علایی در یادداشتی برای سایت جماران نوشته است: روش ترور رئیس سازمان پژوهشی و نوآوری وزارت دفاع مشخص می‌سازد که ساختار عملیاتی اسرائیل در ایران بسیار مجهز و پیشرفته و متکی بر اطلاعات دقیق است.
او با پیش‌بینی ادامه دار بودن عملیات اسرائیل گفته است: باید دید چه ضعفی در ساختار و ساز و کارهای دستگاه‌های امنیتی ایران وجود دارد که علیرغم محتمل بودن ترور افرادی مانند شهید فخری‌زاده و پیش بینی محافظ برای آنها باز هم عملیات اسرائیل موفق می‌شود.
آقای علایی ابراز امیدواری کرده که این ترور باعث “انهدام تشکیلات اطلاعاتی و عملیاتی اسرائیل در داخل ایران شود و جمهوری اسلامی بتواند بر صهیونیست‌ها در این زمینه مسلط شود.”
مرداد ماه امسال در خیابان پاسداران در شمال شهر تهران مردی به همراه یک زن با تیراندازی کشته شد. چند روز پیش روزنامه نیویورک تایمز گزارش داد که فرد کشته شده ابو محمد المصری، مرد شماره دو القاعهده و از مظنونان اصلی بمب‌گذاری‌های سفارت آمریکا در کنیا و تانزانیا بوده است.
این روزنامه همچنین در گزارشی دیگر گفته بود که حمله به تاسیسات نطنز کار اسرائیل و با هماهنگی آمریکا بوده و برنامه هسته‌ای ایران با آن حمله دو سال عقب افتاده است.
بی بی سی
******
“هدف ترور فخری‌زاده جلوگیری از گفت‌وگو با آمریکا بود”
به دنبال پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری، دورنمای گفت‌وگوی ایران با آمریکا پدیدار شد. هدف از ترور فیزیکدان ایرانی از بین بردن این امیدواری بود و بستن راه مذاکره که دولت روحانی دنبال می‌کند. تحلیلی از خبرگزاری آلمان
ترور محسن فخری‌زاده در نزدیکی تهران، بیش از همه حسن روحانی رئیس جمهور را در تنگنا قرار می‌دهد. تمام دستگاه رهبری جمهوری اسلامی عوامل دو دشمن اصلی کشور یعنی آمریکا و اسرائيل را در پشت این ترور می‌بینند.
واکنش اصلی از تهران دال بر انتقام‌جویی است. همه خواهان تلافی هستند و این چیزی است که روحانی نمی‌خواهد اما نمی‌تواند از آن جلوگیری کند. یک روزنامه‌نگار ایرانی می‌گوید: «روحانی بیچاره دوباره در منگنه قرار گرفت».
حسن روحانی پیش‌تر در واکنش به قتل محسن فخری‌زاده گفته بود: «ما به خوبی می‌دانستیم که در این هفته‌های آخر دشمنان ما به هر شرارتی دست می‌زنند تا از تغییر در سیاست جهانی جلوگیری کنند». منظور روحانی از “دشمنان” بی‌تردید دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو هستند؛ و منظور او از هفته‌های آخر، زمانی است که تا بیستم ژانویه ۲۰۲۱ و مستقر شدن جو بایدن در کاخ سفید باقی مانده است.
گسل در سیاست خاورمیانه‌ای ترامپ
جو بایدن استراتژی دونالد ترامپ در خاورمیانه را یکسره زیر سؤال برده است. هدف سیاست ترامپ عبارتست از: تقویت اسرائيل و تضعیف نفوذ ایران در منطقه.
بنا به گزارش خبرگزاری‌ها، ترامپ پس از شکست در انتخابات ریاست جمهوری با مشاوران نظامی خود درباره امکان حمله‌ای به ایران رایزنی نمود. مشاوران او را از این اقدام باز داشتند.
از نظر تهران هدف ترامپ این بود که از دورنمای تماس یا همکاری احتمالی ایران با دولت آینده جو بایدن جلوگیری کند. به ویژه ترامپ، درست به پیروی از بنیامین نتانیاهو، قصد دارد از بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای غرب با ایران (برجام) جلوگیری کند. خود او در سال ۲۰۱۸ آمریکا را به طور یکجانبه از توافق یادشده بیرون برد.
با توجه دقیق به این کشمکش بود که روحانی گفت: «ملت ایران هوشمندتر و حکیم‌تر از آنند که در دام توطئه صهیونیست‌ها (دولت اسرائیل) بیفتند. آنها در فکر ایجاد یک آشوب و بلوا هستند. بدانند ما دست آنها را از پیش خواندیم و آنها موفق نخواهند شد به اهداف خبیثانه خودشان دست پیدا کنند».
روحانی اشاره کرده است که رسیدن توافق با جو بایدن را امکان‌پذیر می‌داند. او و اصلاح‌طلبان طرفدار او امیدوار هستند که جو بایدن ایالات متحده را به توافق هسته‌ای (برجام) برگرداند.
روحانی می‌داند که برای رهایی از تحریم‌های اقتصادی شدید آمریکا، گفت‌وگو با کاخ سفید ضرورت دارد. این در راستای منافع ملی ایران است و کشمکش‌های جناحی یا درونی نباید مانعی در راه این هدف ایجاد کند.
اکنون برای روحانی بی‌نهایت دشوار است که سیاست خود را در برابر تندروها، به ویژه جناح مقتدر سپاه پاسداران، پیش ببرد. آنها خواهان انتقام مرگ فخری‌زاده هستند، که خود از اعضای پیشین سپاه بوده است.
روز شنبه هشتم آذرماه (۲۸ نوامبر) عده‌ای از دانشجویان افراطی در برابر وزارت خارجه در تهران گرد آمدند؛ آنها نه تنها پرچم آمریکا و اسرائيل بلکه عکس‌هایی از ترامپ و بایدن را نیز آتش زدند. آنها علیه سیاست روحانی شعار دادند و حتی خواهان برکناری محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، شدند.
برنامه اصولگرایان
اصولگرایان افزون بر انتقام‌جویی نقشه‌های دیگری در سر دارند. در ایران هفت ماه دیگر انتخابات ریاست جمهوری برگزار می‌شود. حسن روحانی به دنبال دو دور ریاست جمهوری دیگر امکان شرکت در انتخابات را ندارد.
ایالات متحده در دوران زمامداری ترامپ با اعمال تحریم‌های شدید و ایراد “فشار حداکثری” ایران را به بحران اقتصادی بی‌سابقه‌ای فرو برد. بسیاری از اصولگرایان روحانی را برای وضعیت فاجعه‌بار اقتصادی مسئول می‌دانند.
سیاست ترامپ باعث تقویت اصولگرایانی شد که در سال‌های گذشته از صحنه سیاسی دور شده بودند. بحران اقتصادی به آنها بهانه داد تا حملات خود را به سیاست روحانی در راستای همکاری با غرب، از جمله نیل به توافق هسته‌ای، شدت بخشند. آنها چنین تبلیغ کردند که توافق هسته‌ای جز نکبت و بدبختی برای ایران دستاوردی نداشته است.
به خاطر سرگردانی و پراکندگی در اردوی اصلاح‌طلبان، اصولگرایان تندرو در ماه فوریه گذشته (اسفند ۱۳۹۸) موفق شدند در انتخابات مجلس به پیروزی برسند؛ اکنون آنها قصد دارند مقام ریاست جمهوری را نیز قبضه کنند. آنها برای رسیدن به هدف خود حتی آرزو کرده بودند که ترامپ همچنان رئیس جمهور ایالات متحده باقی بماند.
از نظر تحلیلگران، سیاستی که جو بایدن در پیش خواهد گرفت، تا حد زیادی برای آینده سیاسی ایران تعیین‌کننده است.
دویچه وله
