انتقاد رفسنجانی از فشار بر “تشکل‌های شناسنامه‌دار”
اکبر هاشمی رفسنجانی می‌گوید اداره دموکراتیک جامعه “بدون وجود و حضور احزاب و تشکل‌های شناسنامه‌دار از سلایق گوناگون” غیرممکن است. رئیس خانه احزاب نیز دولت را مانع اصلی فعالیت‌های حزبی می‌داند.رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، اکبر هاشمی رفسنجانی در دیدار با اعضای شورای مرکزی و بازرسی “حزب وحدت و همکاری ملی” با تاکید بر “لزوم شکل‌گیری احزاب نیرومند، با برنامه و فراگیر” وجود چنین تشکل‌هایی را از ضرورت‌های اداره‌ی جوامع امروزی عنوان کرد.
سایت خبری آفتاب روز پنج‌شنبه، ۳۰ آذر ماه نوشت رفسنجانی با اشاره به تشکیل دولت موقت مهدی بازرگان که اکثریت اعضای کابینه از نهضت آزادی و جبهه ملی بودند این مسئله را “نشانه اهمیت وجود حزب و تشكیلات برای اداره كشور” خوانده است.
جامعه دموکراتیک بدون احزاب غیرممکن است
به گزارش آفتاب هاشمی رفسنجانی در این دیدار ضمن انتقاد از “فشارهای وارده بر احزاب دارای پایگاه اجتماعی مناسب” گفته است: «اگر بناست جامعه به صورت دموکراتیک، با انتخابات متعدد و مطابق قانون اساسی اداره شود، این امر بدون وجود و حضور فعال و مسئولانه، احزاب و تشکل‌های شناسنامه‌دار، با برنامه و فراگیر از سلایق گوناگون غیرممکن خواهد بود.»
سخنان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در مورد ضرورت فعالیت آزاد تشکل‌هایی چون نهضت آزادی در حالی ابراز می‌شود که این تشکل مدت‌هاست اجازه و امکان فعالیت ندارد و بسیاری از رهبران و فعالان ارشد آن در زندان به سر می‌برند.
به نوشته‌ی سایت خبری میزان نیوز در حال حاضر امیر خرم، محسن محققی و فرید طاهری از اعضای شورای مرکزی نهضت آزادی، عماد بهاور رییس شاخه جوانان و شمار دیگری از اعضای این تشکل به حکم دادگاه‌های انقلاب تهران به حبس‌های طولانی مدت محکوم شده و در زندان اوین به سر می‌برند.
در همین حال محمد توسلی، رئیس دفتر سیاسی نهضت آزادی در دادگاه بدوی به ۱۱ سال حبس و پنج سال محرومیت محکوم شده است که حکم او حدود یک هفته پیش، ۲۴ آذر ۱۳۹۱، پس از اعتراض وکیلانش به دادگاه تجدید نظر ارجاع شده است.
«دولت مقصر اصلی است»
همزمان با اظهارات رفسنجانی، حسین کاشفی، از فعالان جناح اصلاح‌طلب حکومت جمهوری اسلامی و رئیس خانه احزاب در مورد محدودیت‌های اعمال شده بر فعالیت تشکل‌های سیاسی “مقصر اصلی” را دولت معرفی می‌کند که به زعم او “وظیفه رشد و بالندگی احزاب را بر عهده دارد، اما نه‌تنها این بستر را فراهم نکرده که موانع بسیاری نیز ایجاد کرده است.”
کاشفی در گفتگویی با روزنامه بهار که متن آن پنج‌شنبه ۳۰ آذر منتشر شده می‌گوید: «قانون احزاب در مهرماه سال ۶۰ تصویب شد و این نشان‌دهنده آن است که موضوع احزاب از همان سال‌های نخست پیروزی انقلاب مطرح است.»
بسیاری از کارشناسان این قانون را قدیمی و در مواردی مبهم ارزیابی می‌کنند. یکی از ابهام‌های فعالیت حزبی عدم وجود تعریفی برای “جرم سیاسی” است و اصل ۱۶۸ قانون اساسی رسیدگی به جرائم سیاسی را مشروط به تدوین “قانون براساس موازین اسلامی” عنوان می‌کند.
«فضای باز دوران اصلاحات»
حسین کاشفی معتقد است در شرایط کنونی “بیشترین مشکل به دولت برمی‌گردد و تنگناهایی که وزارت کشور ایجاد کرده.” او به همین دلیل به زمزمه‌هایی که از سوی اعضای دولت در مورد تغییر قانون احزاب شنیده می‌شود خوش‌بین نیست: «به گمانم همین قانون فعلی اگر به خوبی اجرا شود و موارد ابهامش برطرف شود مطمئنا خیلی بهتر از آن است که قانون تغییر کند؛ آن‌هم در زمانه‌ای که نگاه‌ها نسبت به فعالیت حزبی منفی است.»
رئیس خانه احزاب در گفتگو با روزنامه بهار گفت که یک حزب برای این‌که بتواند “نقش نقادانه”ای در جامعه ایفا کند نیاز به ارتباط با مردم دارد و این ارتباط نیز با داشتن رسانه امکان‌پذیر است. او در بخش دیگری به دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی اشاره می‌کند که “آن دوران فضا باز شده و احزاب زمینه فعالیت پیدا کرده بودند و نفس می‌کشیدند.”
به رغم سخنان کاشفی ایجاد محدودیت برای فعالیت تشکل‌های سیاسی و بستن مطبوعات جریان‌های اصلاح‌طلبی چون جبهه مشارکت ایران اسلامی به همان سال‌هایی بازمی‌گردد که به “دوران اصلاحات” مشهور است.
«خمینی اجازه تشکیل حزب نمی‌داد»
فشار بر بسیاری از اعضای نهضت آزادی و تشکیل پرونده برای بسیاری از رهبران این تشکل، از جمله محمد توسلی نیز در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی اتفاق افتاده است. برخی شواهد حاکی است که اغلب سران جمهوری اسلامی اعتقاد چندانی به فعالیت آزاد تشکل‌های سیاسی نداشته و ندارند.
هاشمی رفسنجانی در دیدار با اعضای “حزب وحدت و همکاری ملی” ادعا می‌کند “لزوم وجود احزاب برای فعالیت تشکیلاتی حتی قبل از انقلاب نیز مدنظر انقلابیون بود.” او در ادامه توضیح می‌دهد که نخستین رهبر جمهوری اسلامی، روح‌الله خمینی “در آن مقطع اجازه تشکیل حزب را ندادند.” رفسنجانی علت این ممانعت را “فشارهای حکومت پهلوی و آزار و اذیت ساواک” عنوان می‌کند.
بسیاری از اصلاح‌طلبان با استناد به برخی سخنان خمینی او را طرفدار تشکیل حزب‌های مختلف و فعالیت آزاد تشکل‌های سیاسی عنوان می‌کنند. نخستین رهبر جمهوری اسلامی چند ماه پس از بهمن ۱۳۵۷ از “پیشگاه خدا و مردم” عذرخواهی کرد که چرا از همان روزهای اول انقلابی عمل نکرده و جلوی فعالیت تمام تشکل‌ها را نگرفته است: «اگر ما انقلابی بودیم، اجازه نمی‌دادیم اینها اظهار وجود کنند. تمام احزاب را ممنوع اعلام می‌کردیم، تمام جبهه‌ها را ممنوع اعلام می‌کردیم، یک حزب، و آن حزب‌الله، حزب مستضعفین و من توبه می‌کنم از این اشتباهی که کردم.»
دویچه وله جمعه ۱ دی ۱۳۹۱ – ۲۱ دسامبر ۲۰۱۲
