١٣ هزار ميليارد تومان تخلف در واگذاري هاي قشم

منطقه آزاد قشم، حياط خلوت برخي مديران دولت گذشته بود، بريزوبپاش ها و برخي واگذاري هاي رانتي در آن دولت حالادر محاکم استان در حال رسيدگي است و تا اينجاي کار به بازداشت دو مدير و ممنوع الخروج شدن يکي ديگر منتهي شده است، عمده تخلف ها در واگذاري مديريت و اراضي «فرودگاه قديم قشم» و «بندر درگهان» صورت گرفته. رقم تخلف ها در واگذاري در هر دو منطقه چيزي حدود ١٣ هزار ميليارد تومان مي شود؛ ٩ هزار ميليارد تومان در فرودگاه قديم و چهار هزار ميليارد تومان در درگهان. «شهريار مشيري» که چند ماهي در دولت يازدهم مدير منطقه آزاد قشم شده بود، همان روزها از تخلف و فساد سازمان يافته در منطقه آزاد قشم گفت، فسادي که او به سرعت ريشه هايش را شناسايي کرد و اسناد آن را نه تنها به ترکان، رئيس مناطق آزاد که اسحاق جهانگيري، معاون اول رئيس دولت يازدهم رساند.

بخش هاي عمده گفت وگو با او مدتي پس از کناررفتنش از منطقه آزاد انجام شد و حالاپس از اعلام حکم رسمي مراجع قضائي، درباره دستگيري افراد متخلف در جزيزه قشم منتشر مي شود. مشيري در گفت وگو با «شرق» از مستندات به دست آمده در اين جست وجوها و واکاوي ها خبر داده و درباره تخلف هايي گفته که حالامردم جزيره را با وضعيت نامعلوم اقتصادي مواجه کرده است. اغلب اين تخلف ها در دوره مديران منتصب از سوي حميد بقايي انجام شده است. مشيري با همراهي يك تيم كارشناسي از تهران و بندرعباس، به مستنداتي مبني بر فساد اقتصادي در اين منطقه دست يافته که نشان دهد برخي در آن مدت جزيره را غارت کرده اند.
شهريار مشيري زبان و بيان صريحي دارد، مرور کارنامه عملکردش در مجلس هفتم نشان مي دهد او جزء نخستين نمايندگاني است که به مسئله دانشجويان ستاره دار و فروش سوالات کنکور ورود کرد. حالادر شش ماه دوره مديريتش در قشم به سنت هميشگي، ضدفساد عمل کرده و پرونده تخلف بسياري را رو کرده است.

مسئله فروش زمين فرودگاه قشم نکته عجيبي است، مگر مي شود زمين يک فرودگاه را هم به فروش رساند، پشت پرده اين خريدوفروش چه بود و چه افرادي در آن دست داشتند؟
بله، خيلي چيزها اتفاق افتاد که عجيب بود، کلاشبيه يک نوع غارت بود. کل باند فرودگاه و برج مراقبت آن فروخته شد. مي دانيد که براساس قانون خصوصي سازي، تنها مديريت فرودگاه را مي توان واگذار کرد. وقتي گروهي به قانون باور نداشته باشند، خروجي اش اين مي شود که نه تنها کل فرودگاه را فروختند که روي باندش شهرک سازي کرده اند.

شما شش ماهي در منطقه آزاد قشم مديريت کرديد، حالاشايد فرصت آن فراهم شده درباره سرنخ ها و واقعيت هايي بگوييد که در آن دوره به آن رسيديد.
منطقه آزاد هميشه حياط خلوت دولت ها بوده و هست. در منطقه آزاد قشم وقتي سراغ بررسي خرابي هاي دولت گذشته رفتم، اطلاعات خوبي به دست آمد، چون بومي منطقه بودم، به سرعت در همان يکي، دو ماه اول، همه اطلاعات رسيد. چون سطح تخلف ها چشمگير و گسترده بود، به فکرم رسيد تا تيمي متشکل از قضات بازنشسته و افرادي که دکتراي حقوق داشتند، دور هم جمع شوند تا براي شناسايي اين مفاسد و بررسي حقوقي آن اقدام لازم صورت گيرد. در نهايت نتايج به دست آمده مکتوب شد و آن را براي ترکان، رئيس مناطق آزاد ايران، فرستادم. گزارش شامل مستنداتي از سوءاستفاده ها و بريزوبپاش هايي بود که در دولت هاي نهم و دهم انجام شده بود. از آن مستندات حتي يک نسخه نيز براي مهندس جهانگيري فرستادم.

پاسخ و واکنش اين مقام ها چه بود؟
متاسفانه هيچ اقدامي صورت نگرفت. حتي اطلاعات را براي وزارت اطلاعات شهرستان قشم هم فرستادم و باز هم اقدامي صورت نگرفت. سرانجام نسخه اي در اختيار بازرسي کل کشور قرار دادم و باز هم نتيجه اي نگرفتم.

اين پيگيري ها مربوط به سال ٩٢ مي شود؟
بله، همه اينها.

بالاخره تکليف گزارش و مستندات شما چه شد؟
بالاخره سازمان هاي ديگري در مبارزه با مفاسد اقتصادي به موازات اينها کار مي کردند و خوشبختانه آنها براساس همان مستندات اقدام کردند.

يعني بازداشت هاي اخير براساس ورود اين نهاد صورت گرفته است؟
بله.

مي شود نام اين نهاد را بگوييد؟
خير.

بخشي از مستندات به دست آمده درباره فروش غيرقانوني و رانتي فرودگاه قديم شهر قشم بود، يافته هاي شما چه نکاتي را نشان مي دهد؟
اين فرودگاه در جنگ جهاني اول فرودگاه فعالي بوده و ارزش تاريخي دارد. ٢٠ هزار هکتار از اراضي اين فرودگاه را در زمان مديريت آقاي موسوي- از مديران منصوب منطقه آزاد از سوي حميد بقايي- براي شهرک سازي و کاربري مسکوني، با عنوان پروژه شهرک طلايي (Golden City) واگذار مي کنند. زمين را قيمت کرده و همان موقع آن را متري ٩٠ هزار تومان مي فروشند. تحقيقات ما نشان داد زمين آن سوي خيابان- مجاور فرودگاه- همان موقع متري ٨٠٠ تا ٩٠٠ هزار تومان فروش مي رفته است. تخلف ديگر اينکه بدون آنکه پول بگيرند، زمين را به قيمت ١٧ ميليارد تومان و با اقساط هفت ساله و از دم قسط فروخته اند و هيچ پيش پرداختي در کار نبوده است.

اين اراضي به فرد خاصي فروخته شده است؟
آن شرکتي که طرف قرارداد بوده، سرمايه آورده اي نداشته و سرمايه گذار هم نبوده و به عنوان يک شرکت در فروش شرکت کرده و قرارداد واگذاري را مي بندند. جالب است بدانيد وقتي پاي قرارداد مي آيد، هنوز مراتب ثبت شرکت را نيز طي نکرده بود و درواقع يک شرکت صوري بوده است. به اين ترتيب تحت عنوان يک نام جلو مي آيند و تازه بعد از عقد اين قرارداد مي روند و آن شرکت را ثبت مي کنند. به اين ترتيب تا همين جاي کار اصل واگذاري خلاف قانون بوده است. بعدا در دوره مديرعامل بعدي اين زمين را به تجاري تغييرکاربري داده و ١٤ درصد از زمين را سهم منطقه آزاد و ٨٦ درصد سهم شرکت خريدار تعيين مي کنند.

تخلف در دوره بعدي به چه شکل دنبال شده است؟
ببينيد در دوره بعد تنها ١٤ درصد سهم منطقه آزاد بيشتر شده است، اما همه پرداخت ها؛ از هزينه انشعاب آب و برق گرفته تا خدمات زيربنايي را منطقه آزاد تقبل کرده بود و حتي هزينه مربوط به پروانه ساختماني همين زمين ها نيز برعهده منطقه آزاد قرار گرفته بود بنابراين افزوده اين ١٤ درصد هم دردي از دردهاي اين قرارداد پرايراد دوا نمي کند. متاسفانه قرارداد فاسد است و کلاه گشادي سر دولت گذاشته اند.

اين بخش از تخلف در همان دوره مديريت آقاي موسوي انجام مي شود؟
نه، آقاي حيدري پور که او هم منتسب به حميد بقايي بود.

و وقتي شما به مديريت منطقه آزاد قشم منصوب شديد، با چه وضعيتي روبه رو شديد؟
همه چيز افتضاح بود، هيچ قسطي پرداخت نکرده بودند.

واکنش شما در آن بازه زماني چه بود؟
قرارداد را لغو کردم. بندي در قرارداد بود مبني بر اينکه اگر قسطشان را نپردازند، منطقه آزاد حق انفصال دارد و چون قسط را نداده بودند، من نيز لغو قرارداد کردم. اما متاسفانه با ارتباطاتي که آنها با منطقه آزاد داشتند، کارشان را ادامه دادند. من به دادگستري رفتم و براي اين پرونده و هفت قرارداد ديگر که سوءاستفاده در آن محرز بود شکايت بردم، اما آن شکايت هم راه به جايي نبرد. تا اينکه من از مديريت منطقه آزاد رفتم. بعد از من آقاي شعباني فر روي کار آمدند.

چرا تنها چندماه در مديريت جزيره ماندگار شديد؟
شش ماه بيشتر دوام نياوردم چراکه عاملان مفاسد اقتصادي هنوز در منطقه آزاد نفوذ داشتند.

دوباره برگرديم به همان ماجراي فروش اراضي فرودگاه قديم قشم و ماجراي شهرک سازي. در دوره بعدي وضعيت آن قرارداد به کجا رسيد؟
خب در دوره بعد سهم منطقه آزاد قشم در آن قرارداد از ١٤ درصد به ١٧ درصد افزايش يافت. البته در مورد چک ها اغماض صورت گرفت و تمامي چک هايي که اين شرکت بابت خريد زمين به سازمان منطقه آزاد داده بود، بدون اينکه وصول شود، چک ها را به پيمانکار پس دادند. خلاصه بگويم بر اين اساس در عمل، منطقه آزاد قشم از قرارداد مربوط به فرودگاه، يک ريال هم پول نمي گيرد. در عوض شرکتي که فرودگاه را مي گيرد به جاي آن٢٠ هزار هکتاري که در قرارداد اوليه آمده بود، ٢٦ هزار هکتار اضافه بر قرارداد تصرف کرده و اين موضوع تمام مردم قشم و استان هرمزگان را شاکي کرده است، اما جالب آنکه دبيرخانه مناطق آزاد در تهران از اين مفاسد اقتصادي مي گذرد. تا اينکه اين ارگان دولتي وارد شده و مديرعامل پيشين را دستگير کرده و برخي نيز با قرار وثيقه آزادند.

وضعيت پرونده دقيقا در چه شرايطي است؟
پرونده در دست رسيدگي است، خوشبختانه اين پرونده در دست قاضي شرافتمندي به نام آقاي اماني قرار گرفته که خيلي مورد احترام مردم است و مردم خوشحال اند از اينکه پرونده به دست ايشان افتاده است.

اگر بخواهيم با اعداد و ارقام تخلف مالي را حساب کنيم، رقم دقيق تخلف در واگذاري اراضي چه ميزان بوده است؟
پروژه نزديک به هفت تا ٩ هزار ميليارد تومان قيمت دارد. سود در جيب همان شرکت پيمانکار مي رود و حتي ذره اي پول به منظقه آزاد قشم تعلق نمي گيرد. مديرعامل اين شرکت هم در زندان است.

منظورتان همين شرکتي که طرف قرارداد بوده و فرودگاه را خريده؟
بله، همين آقا بازداشتند.

چه افراد ديگري مرتبط با اين پرونده بازداشت شده اند؟
مديرعامل آن شرکت زندان است و دو مديرعامل ديگر نيز شريک جرم پرونده اند و پرونده شان در مسير رسيدگي است، مديرعامل سوم نيز حق خروج از جزيره را ندارد و نبايد از استان خارج شود.

ماجراي درگهان نيز يکي ديگر از تخلف هاي به وقوع پيوسته در منطقه آزاد قشم است، در اين زمينه چه اطلاعاتي داريد؟
تخلف و رانت خواري در «درگهان» هم به دوره مديريت آقاي موسوي و بقايي بازمي گردد. قرارداد رانتي در درگهان به استحصال صد هکتار زمين در شهر درگهان- بزرگ ترين بندر تجاري قشم- بازمي گردد، روي آن پروژه تجاري بازيافت احداث شده و اين سيستم بازيافت موجب نابودي جنگل هاي وسيع حرا در درگهان شده است. متاسفانه براي ساخت وساز در نواحي ساحلي، نخاله هاي ساختماني را روي ساحل درگهان مي ريزند، ازآنجاکه مصالح از جنس خود دريا نيست، خلل وفرج حفره هاي زيرزميني بسته مي شود و آب هاي سطحي داخل شهر به سمت دريا نمي آيد و به تبع، راه نفوذ آب به داخل دريا بسته مي شود. نکته دردناک تر اينکه اين روزها فاضلاب کف خانه هاي مردم بالاآمده و اين پروژه سواي رانت و تخلف هاي مالي، محيط زيست منطقه را نابود کرده است و جنگل هاي ناب حرا را از بين برده است.

ماجراي تخلف در اين واگذاري ها دقيقا چه بوده است؟
براساس اين قرارداد بنا بود منطقه آزاد ٥٠ درصد و آن شرکت هم ٥٠ درصد اراضي استحصال شده را به دست آورد، اما متاسفانه در آن دوره مديران وقت منطقه آزاد قشم اراضي دراختيار را دوباره به بستگان همان شرکتي که استحصال کننده زمين است واگذار کردند و تا به امروز اينها مشغول ساخت وساز هستند و با اينکه مهندس ابتکار، رئيس سازمان محيط زيست در نامه به بازرسي کل کشور در همين زمينه شکايت کرده اند اما به جز دوره اي محدود، با اين زمين خواري و فاجعه محيط زيستي برخورد ديگري صورت نگرفت.

در زمان شما وضعيت چطور بود؟
با شکايت صورت گرفته و پيگيري هاي خانم ابتکار پروژه در دوره تصدي من متوقف شده بود اما در دوره بعد دست شرکت پيمانکاري را باز گذاشتند و الان هم اراضي را خريدوفروش مي کنند با اينکه در زمان من خريدوفروش اراضي در اين پروژ متوقف شده بود.

رقم تخلف در درگهان چه ميزان برآورد شده است؟
رقم تخلف رخ داده در درگهان بالاي چهار هزار ميليارد تومان برآورد شده است.

آيا به جز درگهان و فرودگاه، پرونده ديگري هم شناسايي کرديد؟
يک ماجراي ديگر در فرايند شناسايي تخلف ها مربوط به واگذاري دو هزار هکتار زمين مي شود که در آن ضوابط قانوني رعايت نشده بود و طرف هاي قرارداد اقساط را نداده بودند. آن موقع تيم مبارزه با مفاسد اقتصادي هزار هکتار از اين اراضي را شناسايي کرد و واگذاري ها و قراردادهاي مربوطه به کل حذف شد. اما متاسفانه در دوره بعدي نامه هاي لغو قرارداد را از پرونده متخلفان برداشتند و واگذاري ها روال قبلي خودش را طي کرد. اين موضوع قابل اغماض نيست اما از دستگاه هاي نظارتي تعجب مي کنم که چطور با اين مسائل به شکل جدي برخورد نکرده اند. هنوز هم در درگهان اراضي دولتي فروش مي رود و مشکلاتي در آينده براي جزيره قشم و مردم قشم به وجود خواهد آمد. عده اي ديگري- غيربومي- پول ها را بالاکشيده اند و رفته اند و خطرات و مشکلات زيست محيطي آن براي مردم و شهروندان بومي قشم باقي خواهد ماند.

شما جايي گفته بوديد در منطقه آزاد عده اي به نام سرمايه گذار و براي غارت آمده بودند، منظورتان دقيقا چه بود؟
اينکه در منطقه آزاد سرمايه گذاراني آمده بودند، دروغ محض است. اينکه گروهي مشغول کار عمراني و ايجاد زيرساخت اقتصادي و امور توسعه اي بوده اند نيز توهمي بيش نبوده، اينها يک مشت آدم پاپتي و بي بته بودند. تنها با زدوبند با مدير و دبيرخانه منطقه آزاد قشم به اين جزيره راه پيدا کرده و درحالي که آه در بساط نداشتند به درآمدهاي نجومي رسيدند. برخي که اسم سرمايه گذار روي اين آدم ها مي گذارند بايد بدانند اينها سرمايه بردار و کلاهبردارند.

آيا به روند پيگيري پرونده خوشبين هستيد؟
قطعا شما بدانيد که دست هايي در کار است که اين پرونده ها ماست مالي شود اما خوشبختانه ارگاني که پشت اين ماجرا قرار گرفته مصر است تا حق و حقوق ملت را برگرداند.

بازداشت ٢ مدير پيشين منطقه آزاد قشم
ايرنا: به گفته يک منبع آگاه در قشم؛ در جريان پرونده فروش فرودگاه قديمي اين جزيره، دو نفر از مديران عامل و دو نفر از مديران کل سازمان منطقه آزاد قشم بازداشت و زنداني و برخي از اعضاي هيات مديره براي ارائه توضيحات به مراجع قانوني احضار شده اند. اين دو مديرعامل در سال هاي ١٣٨٩ و ١٣٩٠ با حکم معاون رئيس جمهوري وقت به سمت پنجمين و ششمين مديران عامل سازمان منطقه آزاد قشم منصوب شده بودند. اين منبع آگاه که خواست نامش گفته نشود، با بيان اينکه پرونده يادشده توسط دادگستري استان هرمزگان در حال رسيدگي است، گفت نمي توان تا زمان تکميل پرونده توضيحات دقيقي دراين باره ارائه کرد. در اين ارتباط يکي از مديران عامل پيشين سازمان منطقه آزاد قشم نزديک به شش ماه پيش دستگير و از آن تاريخ با قرار وثيقه سه هزار ميليارد ريالي در بازداشت به سر مي برد.اين شخص در زمان تصدي ٢٠ هکتار اراضي فرودگاه قديمي قشم را به قيمت هر مترمربع ٩٠٠ هزار ريال فروخته است و ارزيابي ها نشان مي دهد ارزش ريالي هر مترمربع از اين اراضي در آن تاريخ حدود يک ميليون و ٥٠٠ هزار ريال است.در دوره مدير عامل بعدي نيز موضوع اين زمين ها با تغيير در رويکردها به صورت مشارکت با خريدار مطرح مي شود و در اين زمينه با افزايش سه درصدي سهام منطقه آزاد قشم، در طرح هاي ارائه شده براي زمين هاي اين فرودگاه، ١٨٠ ميليارد ريال پول فروش اين اراضي به خريدار بازگردانده شده و منطقه آزاد به صورت مشارکتي طرح ها را دنبال مي کند.در اين باره مديرکل سابق حقوقي و املاک سازمان منطقه آزاد قشم و سرپرست اداره کل حقوقي و امور قراردادهاي اين سازمان نيز دستگير و بازداشت
شده اند. در پرونده تشکيل شده يک سري تخلفات زنجيره اي مطرح شده که در مرحله ادعا، بررسي و تحقيقات اوليه است.

آمنه شيرافكن

 روزنامه شرق ، شماره 2336 به تاريخ 8/4/94،