توافق وین؛ ‘سازمان ملل روند آتش‌بس سوریه را آغاز کند’
واکنشهای بینالمللی به نتایج مذاکرات وین درباره سوریه
بيانيه ۹ بندی نشست وين
بی بی سی: متحدان و مخالفان بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه روز جمعه بر سر تلاش‌های تازه برای پایان بخشیدن به جنگ داخلی در این کشور به توافق رسیدند.
ایران، حامی کلیدی آقای اسد هم برای اولین بار به این گفتگوها که در وین برگزار شد دعوت شده است.
وزاری خارجه کشورهایی که در مذاکرات بر سر آینده سوریه شرکت کرده بودند، با هم توافق کردند که از سازمان ملل بخواهند روندی را آغاز کند که به برقراری آتش‌بس و برگزاری انتخابات تازه در این کشور بینجامد اما در مورد آینده بشار اسد به توافق نرسیدند.
دور بعدی گفتوگوها قرار است دو هفته دیگر برگزار شود.
در آستانه این گفتوگوها حمله نیروهای دولتی سوریه به حومه دمشق دست‌کم ۵۷ کشته به جا گذاشت.
گفت‌وگوهای وین قرار است فاصله میان ایالات متحده و حامیانش را که از شورشیان حمایت می‌کنند از سویی و بزرگ‌ترین حامیان دولت بشار اسد، یعنی روسیه و ایران را کم‌تر کند.
لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه بعد از پایان نشست بینالمللی وین درباره بحران سوریه گفت “تا آنجا که به ما مربوط میشود فکر می‌کنیم که او (بشار اسد) جایی در آینده سوریه ندارد. اما کشورهای دیگر به ویژه ایران، نظر متفاوتی دارند”.
با وجود این وزیر امور خارجه فرانسه گفت در طی این نشست هشت ساعته در بعضی موارد پیشرفت‌هایی به دست آمده است، از جمله درباره نقش سازمان ملل متحد، برگزاری انتخابات در سوریه و همین طور یک قانون اساسی جدید.
آقای فابیوس گفت هنوز کار زیادی در پیش است و به همین دلیل شرکتکنندگان تصمیم گرفتند دو هفته دیگر نشست دیگری برگزار کنند.
ایران و اسد
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران هم که برای اولین بار در این گفتوگوها شرکت کرده بود در پایان نشست گفت “ما کسانی هستیم که دور هم جمع شدیم تا در تسریع دستیابی راه حل بحران سیاسی در سوریه کمک کنیم و یادآوری کنیم که طرف دعوای سوریه مردم سوریه هستند.”
به گزارش خبرگزاری ایرنا، وزیر خارجه ایران وجود اختلاف نظرها را تایید کرده و گفته است “گروهی در این نشست از همان اول مبنای کار سیاسی خود را گذاشتند بر این که آقای اسد باید کنار برود و ما هم از همان اول گفتیم این تصمیمی است که خود مردم سوریه باید بگیرند.”
پیش از پایان نشست وین، رسانه‌های ایران گزارش داده بودند که حسین امیر عبداللهیان، معاون وزارت خارجه ایران، گزارش‌‌های مربوط به “موافقت ایران با کناره‌گیری بشار اسد از ریاست جمهوری سوریه در طی شش ماه” را تکذیب کرده است.
پیشتر خبرگزاری رویترز گزارش داده بود که ایران در جریان مذاکرات وین از طرح یک دوره انتقالی شش ماهه و برگزاری انتخاباتی که درباره سرنوشت رئیس جمهور سوریه تصمیم گیری می کند، حمایت کرده است.
نشست وین با هدف یافتن راه حل سیاسی برای بحران سوریه و پایان دادن به جنگ داخلی در این کشور تشکیل شد.
در نشست امروز جمعه ۳۰ اکتبر علاوه بر آمریکا، روسیه، عربستان، ترکیه و ایران وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه، آلمان، مصر، لبنان و همچنین نمایندگانی از عراق، قطر، عمان، امارات متحده عربی، اردن و چین هم حضور داشتند.
پیش از این هم چندین نشست بینالمللی برای مذاکره پیرامون حل بحران سوریه برگزار شده اما این نخستین باری است که از جمهوری اسلامی ایران هم برای حضور در چنین اجلاسی دعوت به عمل آمده است.
در جلسات قبلی بررسی اوضاع سوریه، برخی از کشورهای شرکت کننده، به خصوص ایالات متحده وعربستان سعودی، با این استدلال که جمهوری اسلامی صرفا بیانگر موضع بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه است، حضور ایران در این جلسات را مفید نمی‌دانستند و با آن مخالفت می‌کردند.
جان کری، وزیر خارجه آمریکا پیش از آغاز این مذاکرات در جمع خبرنگاران نسبت به دستیابی به راه حلی سیاسی برای پایان دادن به جنگ چهار ساله داخلی در سوریه ابراز امیدواری کرد.
بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، هم ضمن ابراز امیدواری در این مورد که این نشست بتواند راهی برای پایان دادن به فاجعه انسانی ناشی از جنگ داخلی سوریه بیابد، از تمامی شرکتکنندگان خواسته است از خود “انعطاف پذیری” لازم را بروز دهند.
موضع کشورهای شرکت‌کننده نسبت به دولت سوریه
آمریکا: بشار اسد باید از قدرت کناره گیری کند، اما نیازی نیست که این موضوع قبل از یک دوره انتقالی رخ دهد.
عربستان سعودی: بشار اسد باید “در یک برنامه زمانی مشخص” و قبل از برگزاری هر انتخاباتی برای ایجاد دولتی جدید از قدرت کناره گیری کند.
ترکیه: بشار اسد باید از قدرت کناره گیری کند، هر چند می تواند برای یک دوره نمادین شش ماهه بر سر کار باشد.
کشورهای حوزه خلیج فارس و حامیان غربی مخالفان دولت سوریه: بشار اسد باید از قدرت کناره گیری کند. او نمی تواند بخشی از روند سیاسی سوریه باشد.
روسیه: نباید بشار اسد را برای کناره گیری از قدرت تحت فشار قرار داد. مردم سوریه باید در یک انتخابات در این باره تصمیم‌گیری کنند.
ایران: بشار اسد نباید از قدرت کناره گیری کند. مردم سوریه باید خودشان درباره آینده سیاسی این کشور تصمیم‌گیری کنند.
واکنشهای بینالمللی به نتایج مذاکرات وین درباره سوریه
دویچه وله: اجلاس وین بر سر بحران سوریه با صدور یک بیانیه مشترک پایان یافت. در این سند درباره سرنوشت بشار اسد سخنی به میان نیامد. اتحادیه اروپا، آلمان، ایران و عربستان به نتایج اجلاس وین و بیانیه آن واکنش نشان دادند.
روز جمعه (۳۰ اکتبر/۸ آبان) کنفرانس بینالمللی سوریه در وین، با صدور بیانیه‌ای ۹ مادهای پایان یافت. در این نشست اگرچه درباره آینده بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه تصمیمی گرفته نشد ولی بر سر اصول کلی پایان بخشیدن به بحران سوریه توافق حاصل شد. توافق شرکتکنندگان در یک بیانیه ۹ مادهای بیان شده است.
در مقدمه این بیانیه آمده است: «مقامات کشورهای چین، مصر، اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان، ایران، عراق، ایتالیا، امارات عربی متحده، بریتانیا، سازمان ملل و آمریکا در نشستی در وین، گردهم آمدند تا اوضاع بحرانی سوریه و راههای پایان دادن به خشونتها در این کشور را هرچه سریعتر بررسی کنند.»
بندهای مهم بیانیه
“وحدت، استقلال، تمامیت ارضی و ماهیت سکولار سوریه” نخستین و یکی از مهمترین بندهای ۹ گانه بیانیه نشست وین است. در بند دوم آمده است که “موسسات و نهادهای دولتی بدون تغییر باقی خواهند ماند”. در بند بعدی گفته میشود “حقوق همه سوریها، صرفنظر از تعلق قومی و مذهب آنها باید محفوظ بماند.” تامین کمک‌رسانی انساندوستانه در سراسر خاک سوریه و پشتیبانی از آوارگان سوری داخل خاک این کشور و همچنین پناهجویان و کشورهای میزبان آنها بندهای دیگر بیانیه نشست سوریه در وین هستند.
“دعوت از نمایندگان دولت سوریه و مخالفان آن برای تشکیل دولتی فراگیر” و به دنبال آن “تدوین قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات با شرکت همه سوریها و از جمله آوارگان سوری تحت نظارت سازمان ملل” از دیگر بندهای مهم این بیانیه‌اند. در پایان بیانیه قید میشود “شرکتکنندگان نشست وین طی روزهای آینده تلاش خواهند کرد اختلافات باقیمانده را کاهش دهند و بر توافقات بیفزایند.” دور بعدی گفتوگوها بر اساس این بیانیه دو هفته دیگر برگزار خواهد شد.
موضع ایران و عربستان
کارشناسان امور خاورمیانه نشست بینالمللی سوریه در وین و بیانیه مشترک آن را مهم تلقی می‌کنند، زیرا برای نخستین بار رقیبان بینالمللی و منطقهای روی نکاتی بر سر پایان دادن به درگیریهای سوریه توافق کردند.
ایران به عنوان حامی کلیدی بشار اسد برای نخستین بار به این گفتوگوها دعوت شد. امیرعبداللهیان، معاون وزیر خارجه ایران صریحا گفت “بیانیه ۹ مادهای درباره سوریه چارچوب و پایه و اساس گفت‌وگوهای بعدی” است. این مقام ایرانی ولی تاکید کرد “جدول زمانی برای کناره‌گیری اسد وجود ندارد”.
عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان نیز روز جمعه گفت کشورهای شرکت‌کننده در گفت‌وگوهای وین موافق راه‌حل سیاسی برای درگیریهای سوریه هستند. وی تاکید کرد شرکتکنندگان همچنین موافق آن هستند که سوریه باید یکپارچه بماند و بحران باید از طریقی سیاسی حل‌وفصل شود.
واکنش آلمان به نتایج اجلاس وین
فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر خارجه آلمان نیز گفت: «شرکتکنندگان در گفت‌وگوهای سوریه در وین، پیرامون سرنوشت بشار اسد توافق نکردند. ولی آنها در خصوص تلاش برای شکلگیری یک سوریه متحد و تحت رهبری سکولار، توافق کردند.»
وزیر خارجه آلمان همچنین اضافه کرد که کشورهای شرکت کننده در گفت‌وگوهای سوریه خواهان تلاش برای دستیابی به آتش‌بس ملی یا منطقهای طی هفتههای آینده هستند.
رضایت اتحادیه اروپا، سازمان ملل، آمریکا و روسیه
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز ضمن استقبال از نشست وین و نتایج آن گفت: «این امیدواری وجود دارد که فرایند سیاسی تحت نظرسازمان ملل آغاز شود و همه ما بار دیگر دور هم آییم.»
استفان دی‌میستورا، فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در امور سوریه نیز که همراه با جان کری و لاوروف، وزرای خارجه آمریکا و روسیه در کنفرانس خبری پایان نشست شرکت کرده بود گفت: «هیچ کس اتاق (جلسه) را ترک نکرد. هیچ کس با موضوعات اصلی، مخالفت اساسی نکرد. همه طرفها توافق کردند که به‌زودی دوباره گردهم آیند.»
وزیر خارجه آمریکا نیز در این کنفرانس خبری اظهارداشت که سیاست آمریکا درباره سوریه تغییر نکرده است و نباید به گروه دولت اسلامی (داعش) اجازه داد در سوریه حکومت ایجاد کند. او تصریح کرد: «امکان باقی ماندن بشار اسد در قدرت وجود ندارد با این حال ما نیازمند گفت‌وگو برای دستیابی به راه حل هستیم.»
همتای روسی او نیز توافق را مهم توصیف کرد. لاوروف، وزیر خارجه روسیه در این باره گفت: «سرنوشت اسد و دیگر جنبههای تحولات سوریه باید توسط مردم این کشور تعیین و مشخص شود.»
انتشار بيانيه ۹ بندی نشست وين+جزئیات
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : وزرای امور خارجه کشورهای شرکت کننده در نشست وین برسر بحران سوریه در پایان نشست خود بیانیه ای صادر کردند.
به گزارش «انتخاب»، متن این بیانیه بدین شرح است:
مقامات کشورهای چین، مصر، اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان، ایران، عراق، ایتالیا، امارات عربی متحده، انگلیس، سازمان ملل متحد و آمریکا در نشستی در وین، گردهم آمدند تا اوضاع وخیم سوریه و راههای پایان دادن به خشونت ها در این کشور را در سریعترین زمان ممکن بررسی کنند.
شرکت کنندگان در نشست ضمن مذاکراتی صریح و سازنده، به بررسی مسائل مهمی پرداختند. با وجود اختلافات اساسی میان شرکت کنندگان نشست وین، همه طرفها در خصوص مسائل ذیل به تفاهم رسیدند.
۱) وحدت، استقلال، تمامیت ارضی و ماهیت سوریه مسائلی اساسی هستند.
۲) موسسات دولتی بدون تغییر باقی خواهند ماند
۳) حقوق همه سوری ها، صرف نظر از قومیت و مذهب آنها باید محفوظ بماند
۴) ضرورت دارد تا همه تلاش های دیپلماتیک برای پایان دادن به جنگ سوریه تسریع شود
۵) دسترسی های بشردوستانه در سراسر خاک سوریه تامین خواهد شد و شرکت کنندگان نشست وین بر حمایت های خود از آوارگان سوری داخل خاک این کشور، پناهجویان و کشورهای میزبان آنها خواهند افزود
۶) داعش و دیگر گروههای تروریستی طبق نظر شورای امنیت سازمان ملل متحد و توافق شرکت کنندگان نشست وین باید منکوب شوند.
۷)شرکت کنندگان نشست وین مطابق با اعلامیه ۲۰۱۲ ژنو و قطعنامه شماره ۲۱۱۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد از سازمان ملل متحد دعوت کردند نمایندگان دولت سوریه و مخالفان آن را به منظور تشکیل روندی سیاسی منتهی به تشکیل دولتی غیر فرقه ای، فراگیر و معتبر و متعاقب آن تدوین قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات گردهم جمع کند. این انتخابات باید تحت نظارت سازمان ملل متحد و منطبق با بالاترین استانداردهای شفافیت و مسئولیت پذیری و آزادانه و بیطرفانه باشد و همه سوری ها از جمله آوارگان سوری مقیم خارج واجد شرایط در آن شرکت کنند.
۸) این روند سیاسی تحت هدایت مردم سوریه و متعلق به آنها خواهد بود و مردم سوریه درباره آینده کشورشان تصمیم خواهند گرفت.
۹) شرکت کنندگان نشست وین به اتفاق سازمان ملل متحد مودالیته هایی برای برقراری آتش بسی سراسری در سوریه در تاریخی معین و همسو با این روند سیاسی خواهند یافت.
شرکت کنندگان نشست وین طی روزهای آتی سعی خواهند کرد اختلافات باقیمانده را کاهش دهند و بر توافقات فی مابین بیفزایند. وزرای امور خارجه کشورهای شرکت کننده در نشست وین ظرف دو هفته آینده برای پیگیری این مذاکرات گردهم خواهند آمد.
