جبهه جمهوری خواهان: حول کدام راهبرد سیاسی؟

جبهه جمهوری خواهان: حول کدام راهبرد سیاسی و برای پیشبرد کدام سیاست؟

بنابه دعوت«همبستگی برای جمهوری ایران» و درجریان برگزاری چهارمین همایش سراسری روزهای سوم و چهارم ماه اوت پانلی حول موضوع «شرایط ایران و ضرورت تشکیل جبهه جمهوری خواهان-چالش ها و موانع» برگزارشد. متن زیر بازنویسی طرح بحثی است که قرار بوداز سوی نگارنده درآن پانل به بحث گذاشته شود، ولی به دلیل کمبود وقت طرح کامل آن میسر نگشت که به منظوراطلاع منتشر می شود.

یکم: جمهوری خواهان پراکنده اند. تشکیل جبهه وسیع جمهوری خواهان ایران، بخصوص در شرایط بحرانی امروز جامعه مان، ضرورتی‌ست انکارناپذیر. اما تشکیل جبهه امری ارادی نیست و با چالش ها و موانع متعددی روبرو می باشد. علاوه بر عامل سرکوب واختناق قرون وسطائی حاکم بر کشورمان که راه را یرفعالیت سیاسی آزادانه جمهوری خواهان و دیگر مخالفین سیاسی نظام بسته است، عوامل مهم دیگری نیز نقش دارند. جمهوری خواهان طیف متنوعی را در بر می گیرند. آن ها از سه خانواده بزرگ چپ، نهضت ملی ودین باوران لائیک و سکولار برآمده اند و هرکدام تاریخ خاص خود را دارند و از سنت های متفاوتی برخوردارند. علاوه بر این، مثل سایر جریانات اپوزیسیون از مشکل گروه گرایی بی نصیب نمی باشند. وجود پاره ای اختلافات سیاسی که گاه از اهمیت راهبردی برخوردار می باشند، معضل دیگر آن‌هاست.اگر در زمینه غلبه بر موانع دسته اول، یعنی گذشته و تبار متفاوت، زبان وادبیات متفاوت و نیز گروه گرائی، شاهد پیشرفت هائی در پی پیشبرد یک رشته گفت وگو ها و همکاری هاه ستیم اما در زمینه اختلافات سیاسی چنین نیست. همین اختلافات سیاسی هستند که در بحث جبهه جمهوری خواهی بطور طبیعی این پرسش محوری که «جبهه به چه منظور؟حول کدام راهبرد سیاسی و برای پیشبرد کدام سیاست؟» را پیش می کشند.

د رتوضیح بیشتر باید گفت تاآن‌جا که به مقوله جمهوری در مفهوم مدرن،امروزین و تجربه شده اش برمی گردد، در میان طیف متنوع جمهوری خواهان تفاهم وجود دارد.اختلافات بر سر مسائل مشخص سیاسی و قبل از همه بر سر ارزیابی از جمهوری اسلامی و نحوه برخورد بدان متمرکز می باشد.این اختلافات که در این یاآن جریان جمهوری خواه وجود دارد، در برخی موارد تا بدانجا پیش می رود که حضور توام و درآن واحد طیفی از گرایشات که یک سر آن در اپوزیسیون و سر دیگر آن در پوزیسیون قرار دارد، را در بر می گیرد! بی جهت نیست که برخی گروه های جمهوری خواهی منسوب به اصلاح طلبی یا دنباله روی از اصلاح طلبان تلقی می شوند. این پدیده، در محدوده هائی، سبب مخدوش کردن سیمای سیاسی جمهوری خواهان بمثابه نیروئی آلترناتیو که خواستار گذار قطعی از جمهوری اسلامی به نظامی دموکراتیک و عادلانه با ساختار سیاسی جمهوری می باشند، شده است. شفافیت بخشیدن به سیمای سیاسی جمهوری خواهان، بخصوص در اوضاع حساس و پرتلاطم کنونی ایران، مقدم ترین مسئله ای‌ست که در مقابل جمهوری خواهان ایران قراردارد.

در همین راستا و در توضیح شرایط کشوراست که جمهوری خواهان در ارزیابی از گذشته مناسب است که با صدای بلند اعلام دارند: با شکل گیری نظام دینی-ایدئولوژیک تحت رهبری آقای خمینی بنام جمهوری اسلامی در میهن ما، فاجعه ای تاریخی در ایران اتفاق افتاده است! با وقوع این فاجعه، میهن ما در همین چهل ساله گام ها به عقب رانده شده است. حیات جمهوری اسلامی و بیلان میهن برباد ده آن مترادف است با یکی ازسیاه ترین دوره های حیات جامعه ما. بخش بزرگی از مردم بنا بر تجربه بدرستی چنین فکرمی کنند. و چنین خواهد بود قضاوت آیندگان نسبت به این دوره از حیات سیاسی جامعه ما.اوضاع در ایران به شدت رو به تغییر دارد. مطالبات جنبش در سطح جنبش هشتادوهشت و رای من کو؟ توقف نکرده و در پی خیزش دی ماه به جلو رفته است. بحران های نظام به مرحله خاصی فراروئیده اند و هر دم بیش از قبل خصلت کنترل ناپذیری پیدا می کنند. شواهد نشان از آغاز روند فروپاشی جمهوری اسلامی در هیئت کنونی اش دارند. اما فروپاشی احتمالی نظام، بر خلاف تبلیغات طرفداران نظام، به مفهوم فروپاشی ایران نیست. بر خلاف همه ادعاهای اصلاح طلبان حکومتی و غیرحکومتی، این جمهوری اسلامی است که با شتابی باور نکردنی کشور را بسوی فروپاشی سوق داده و می دهد. واتفاقا راه جلوگیری از فروپاشی ایران، برکناری نظام قرون وسطائی حاکم و جایگزینی آن با نظامی دموکراتیک، عادلانه و به دور از تبعیض است. تشکیل جبهه وسیع جمهوری خواهان از جمله از چنین ضرورت هائی ناشی می شود.

بنا براین آن جبهه ای از جمهوری خواهان می تواند پاسخگوی این مرحله از حیات جامعه مان باشد که سیمای سیاسی اش باگذار قطعی از نظام جمهوری‌اسلامی و جایگزینی آن با نظامی دموکراتیک و عادلانه، مبتنی بر تفکیک دین و دولت و در شکل جمهوری رقم بخورد. جبهه ای که باتوجه به درس های انقلاب بهمن، برکناری جمهوری اسلامی راباتکیه برجامعه مدنی،نافرمانی مدنی،باتکیه براعتصابات وتظاهرات خیابانی وبسته به شرایط با توسل به وسائل دموکراتیک نظیردرخواست برگزاری انتخابات آزاد ورفراندوم پیش ببرد.جبهه ای که نظربرمسدود شدن همه راه های تعامل،اصلاح،تحول وتغییرجدی درسطح جامعه وساختارسیاسی قدرت،ازلزوم انقلاب آرام ومسالمت آمیزطرفداری کند.بدین ترتیب،اتخاذشیوه های مبارزاتی مسالمت آمیزوخشونت پرهیز، جزئی مهم ازهویت سیاسی چنین جبهه ای بشمارمی رود.به همین سیاق است مخالفت قطعی بادخالت نظامی قدرت های خارجی .دراین باره نیزبه همان ترتیب که مخالفت باجمهوری اسلامی نمی تواند توجیه کننده طرفداری ازدخالت نظامی خارجی باشد،مخالفت با دخالت خارجی نیز به هیج وجه توجیه گرنزدیکی به جمهوری اسلامی یاحمایت ازآن نیست ونمی تواندباشد؛وجودتمایلات انحرافی درهردوسوی پیشگفتهدرمیان برخی ازگرایشات جمهوری خواهی واقعیتی است که می باید فارغ ازمصالح زودگذرسیاسی یاتمایلات گروه گرایانه،به شکل علنی وبه گونه ای شفاف به نقدکشیده شوند.

اماازسوی دیگرنگاهی کوتاه به مواضع جمهوری خواهان نشان می دهد که گرایش دیگری وجودداردکه بیش ازآنکه سیمای سیاسی خودراباگذارازجمهوری اسلامی توضیح دهد درهمسوئی با جریانات اصلاح طلب،اعم ازحکومتی یاغیرحکومتی ومذهبی یاغیرمذهبی،باایجاداصلاحات یاتغییرات یاتحولاتی درون نظام حاکم توضیح می دهد.این گرایش،که خودطیف گونه است،اگرچه بدرستی دخالت نظامی قدرت های خارجی رامحکوم می کند ولی بگونه ای برخوردمی کندکه مسئله گذارازجمهوری اسلامی به حاشیه رانده شود.گویاکه طرف عمده جنبش مبارزاتی مردم ایران نه جمهوری اسلامی،که دولت آقای ترامپ ومتحدین اودرمنطقه می باشند.این گرایش همپا بااصلاح طلبان حکومتی وغیرحکومتی بادامن زدن به روحیه سوریه هراسی وبامترادف دانستن انقلاب با خشونت وقهروجنگ داخلی،گاه درمقابل رادیکالیزه شدن جنبش روبه گسترش مردم برای گذارازجمهوری اسلامی ازطریق انقلاب آرام ومسالمت آمیزموضع می گیرند.این دوستان برای توجیه مواضع خودگاه تا آنجا پیش می روند که درهمسوئی بااصلاح طلبانی که همه هم وغمشان حفظ نظام دینی-ایدئولوژیک حاکم است، همه نیروهای خواهان برکناری نظام ج ا راتحت عنوان جریانات سرنگون طلب وبرانداز یک کاسه می کنند.حقیقت این است که راهبرد گذارازجمهوری اسلامی ازطریق انقلاب آرام ومسالمت آمیزبه اتخاذ یک رشته راهکارهامنجرمی شود وراهبرد اصلاح وتغییروتحول نظام ج ا به رشته راهکارهای دیگر.

این دوگرایش دراغلب گروه بندی های جمهوری خواه تواما وبه نسبتی البته متفاوت حضوردارند.دربرخی ازآنان یک گرایش دست بالادارد ودربرخی دیگرمباحثات موجود هنوزبه نتیجه نرسیده است ودرنتیجه مبهم گوئی ودوپهلو گوئی وگاه اتخاذ مواضع متناقض برجستگی می یابند.

همانطورکه قبلااشاره شد جمهوری خواهان دموکرات ایران طیفی وسیع ازجریانات سیاسی برخواسته ازسه خانواده بزرگ چپ،نهضت ملی ودین باوران لائیک ودموکرات رادربرمی گیرند.مرزبندی اینان با بخش های دیگراپوزیسیون،نظیرسلطنت طلبان ومجاهدین خلق وجریانات چپ غیردموکرات روشن است و ازاهداف برنامه ای متفاوت،روش های مبارزاتی ونظام آلترناتیو متفاوت آنان ناشی می شودو..

خلاصه کلام این که میهن ماآبستن تحولات بزرگی است.بحران های نظام دینی-ایئولوژیک وقرون وسطائی حاکم درمسیرکنترل ناپذیری جریان دارند.نان،کار،مسکن،آزادی،امنیت بدل به خواست اکثریت بزرگی ازجامعه شده است.تفکیک دین ازدولت وعودت ملا ها به مساجدبه خواستی فراگیربدل شده است.روندفروپاشی نظام فقاهتی آغازشده است.جامعه مادرمسیرانقلابی دیگرگام برمی دارد.آینده تحولات ایران ناروشن است وچگونگی آن بسته به عوامل گوناگون دارد.شاه درسال پنجاه وهفت صدای انقلاب رادیرشنید.ولی فقیه وهمه طرفداران نظام دینی درایران نیزگوش شنواندارندودرعوالم خودغوطه می خورند.اینان به تبعیت ازامام راحلشان وبه سیاق چهل سال گذشته به زبان سرکوب ونقض خشن ابتدائی ترین حقوق شهروندی بامردم ومخالفین نظام سخن می گویند.هیچ نشانه ای ازعقب نشینی جدی ازسوی رژیم وگشایش اساسی درفضای سیاسی به چشم نمی خورد.درمیان اصلاح طلبان حکومتی شکاف افتاده است.بخشی ازآنان بدرستی به ضرورت گذارازنظام رسیده اندوقدم درمسیرجمهوری خواهی نهاده اند.اینان جمهوری خواهند ودراپوزیسیون جمهوری خواه قراردارند.بخش بزرگی ازاصلاح طلبان سابق کماکان درتردیدبسرمی برند؛وبخش بزرگ دیگری ازآنان همراه بامهره هائی ازنظام نظیرخاتمی ورهبران کارگزاران ومجاهدین انقلاب اسلامی،باشیوه های گفتاردرمانی وعده های کلی ونیم بند درتقابل باجنبش روبه رشد مردم قرارگرفته اند ودرتکاپوبرای حفظ نظام ج اوتداوم عمرنکبت بارآن هستند و…اماگذارازنظام جمهوری اسلامی به خواستی فراگیربدل شده است.جمهوری خواهان ایران باشفافیت بخشیدن به سیمای سیاسی خویش وغلبه برپراکندگی های موجود وگسترش صفوف خود،می توانند همراه بامردم ایران ودرجریان مبارزات جاری مردم،گامی درخوردرتحولات آتی جامعه ایران بردارند.

اکبرسیف یکشنبه 12 اوت 2018

برگرفته از عصرنو