در چند روز گذشته دو شهر ایران، شاهد دو واقعه تلخ بود. ضرب‌و‌شتم دختری در آبادان و رفتار خشن پلیس در مشهد با مردی 28ساله که به گفته خانواده او منجر به مرگ او شد. اتفاقاتی که باعث شد در روزهای گذشته هشتگ‌های دختر آبادان و پسر مشهد در فضای مجازی داغ شود و کاربران نسبت به این اتفاقات اعتراض کنند. این گزارش به بازخوانی مجدد این دو واقعه و سپس اظهارنظرهای رسمی پس از آن می‌پردازد.

دختر آبادان

از ساعات پایانی چهارشنبه گذشته، تصاویری از صورت خون‌آلود زنی جوان که چند نفر دوره‌اش کرده‌اند و او را مورد ضرب‌وشتم قرار می‌دهند، در فضای مجازی منتشر شد. دختری جوان که مأموری پاهایش را روی سینه او قرار داده بود و با دستانش بدن دختر زخمی را کندوکاو می‌کرد. تصاویر به قدری دلخراش بود که در کسری از ثانیه فضای مجازی را متأثر کرد. روایت‌های غیررسمی حاکی از‌ آن بود که زنی جوان که مورد هتک حرمت مدیر نفتی در آبادان قرار گرفته و هم‌اکنون باردار است، برای اعتراض به منزل او رفته و خانواده او را به‌شدت کتک زده‌اند و مسئول حراست شهرکی که مدیر در آنجا ساکن است در ملأ‌عام زن را مورد آزار جنسی قرار می‌دهد. این ویدئو بار اول توسط خبرنگاری خوزستانی منتشر شد و پس از آن کاربران در فضای مجازی خواستار روشن‌شدن این ماجرا شدند. پس از 24 ساعت از انتشار این فیلم، خبر آمد که همه آنهایی که در فیلم بوده‌اند بازداشت شدند، هم آنهایی که کتک می‌زنند و هم کسی که فیلم گرفته و باعث جریحه‌دار‌شدن احساسات مردم شده. چندی‌ بعد هم خبری آمد که نگهبانی که در فیلم حرکات ناشایستی را انجام می‌دهد هم بازداشت شده و هم از کارش برکنار شده. بعد از آن دادستان آبادان در مصاحبه‌ای روایت اولیه منتشرشده درباره این ویدئو را دروغ خواند و گفت ماجرا اختلافی کاری و خانوادگی بوده است. واکنش‌ها به این ویدئو به قدری زیاد بود که محمدجعفر منتظری دادستان کل کشور در تماسی با دادستان آبادان خواستار رسیدگی و گزارش هرچه سریع‌تر درباره این ماجرا شد. اعتراضات به این ماجرا صداوسیما را هم وادار به واکنش کرد. این بار اما روایت دیگری از این قصه منتشر شد. دختر جوانی که در فیلم کتک می‌خورد، حالا با ظاهری آراسته و صورتی شطرنجی روبه‌روی دوربین تلویزیون از عدم ثبات روحی و خوردن قرص اعصاب می‌گوید و البته بارداری و تجاوز را رد می‌کند و تأکید دارد رسانه‌های خارجی حق دخالت درباره این ماجرا را ندارند. پدر او هم در گفت‌وگویی این ماجرا را تأیید می‌کند و می‌گوید اختلافاتی بین خودشان بوده. اختلافاتی که البته طرفین درباره‌اش توضیح نمی‌دهند، اما به نظر می‌رسد با اعلام اینکه دختر جوان تحت درمان روانی است، مجوزی برای کتک‌زدن و البته توهین به او صادر می‌شود. روز گذشته فیلمی هم از خانواده مردی که دختر جوان با «شوکر، کارد و اسید و تینر» به خانه آنها رفته و خواسته به او پول و طلا بدهند، منتشر شد. اما آیا همه اینها می‌تواند مجوزی برای کتک‌زدن دختر و همچنین آزار جنسی او باشد؟‌

پسر مشهد

روز شنبه، ویدئویی در یکی از رسانه‌های خارجی منتشر شد که حکایت از برخورد خشونت‌آمیز پلیس انتظامی مشهد با مردی جوان دارد. مردی که در این گزارش مهرداد سپهری نامیده می‌شود حالا درگذشته و خانواده او مدعی هستند پزشکی قانونی دلیل مرگ او را تلویحا استنشاق بیش از حد اسپری فلفل که پلیس به صورت او زده، عنوان کرده است. در این ویدئو مردی دستانش به میله بسته شده است. مأمور پلیس به او نزدیک می‌شود و به او شوکر می‌زند و می‌گوید: «حالا فحش بده. هی می‌گم فحش نده…». مرد با همان دستان بسته روی زمین می‌افتد. در تصاویر بعدی پلیس باز هم به او شوکر می‌زند و کلماتی بین آنها ردوبدل می‌شود و مرد دوباره روی زمین می‌افتد. میلاد سپهری مرد جوانی است که بعد از این واقعه درگذشته و در فیلم به نظر می‌رسد شرایط مساعدی از نظر روحی ندارد. ساعاتی پس از انتشار این ویدئو، دادستان نظامی استان خراسان رضوی از تشکیل پرونده‌ای در دادسرای نظامی درباره مرگ این جوان توسط مأموران نیروی انتظامی خبر داد. به گفته مهدی اخلاقی، پرونده‌ای در این ارتباط در دادسرای نظامی خراسان رضوی تشکیل شده و خانواده متوفی نیز شکایت خود را به این دادسرا اعلام کرده‌اند. معاون دادستان نظامی خراسان رضوی با حضور در پزشکی قانونی پس از کالبدشکافی، دستور نمونه‌برداری از ریه و بررسی تأثیر اسپری بر مرگ متوفی را صادر کرده است. به گفته او، پرونده به شعبه بازپرسی دادسرای نظامی خراسان رضوی ارجاع و موضوع در ۸ بند به ضابطان قضائی ارجاع شده تا در اسرع وقت، این واقعه را بررسی و گزارش دهند.

همچنین محمدرضا دانشورنیا، معاون امنیتی و انتظامی فرماندار مشهد گفت: چند روز پیش در جریان یک نزاع خانوادگی در این شهر از پلیس برای خاتمه‌دادن به این درگیری تقاضای کمک شده که این مداخله به مرگ مردی جوان منجر شده است. این نزاع خانوادگی و درگیری بین مرد جوان و پدرزن وی روی داده بود و پس از آن خانواده از پلیس تقاضا کرده بود که برای خاتمه‌دادن به این درگیری مداخله کند. پس از حضور پلیس در محل، مرد جوان که معتاد به مواد مخدر بوده است، حین انتقال از محل با پلیس نیز درگیر می‌شود که در ادامه منجر به مرگ وی می‌شود. هم‌اکنون پرونده مرگ این جوان در پزشکی قانونی در حال رسیدگی است تا علت مشخص شود.

در هفته‌های گذشته این دومین بار است که مردم نسبت به رفتار نیروی انتظامی معترض می‌شوند. پیش‌تر به خاطر اوباش‌گردانی و ضرب‌وشتم متهمان در ملأ‌عام اعتراضاتی گسترده توسط فعالان مدنی اتفاق افتاد و قوه قضائیه ضمن انتقاد از رفتار نیروی انتظامی اعلام کرد که با متخلفان برخورد می‌کند. ویدئوی منتشرشده در 48 ساعت گذشته بار دیگر صدای اعتراض مردم را بلند کرد. آنچه در این ویدئو ناراحت‌کننده است، مردمی هستند که به تماشای رفتار خشونت‌آمیز پلیس آمده‌اند و با لبخند به صحنه نگاه می‌کنند. به نظر می‌رسد خشونت در ملأ‌عام دیگر برای مردم هم عادی شده است.

شرق ۵ آبان

*****

خشونت نیروی انتظامی؛ سه ویدیوی دلخراش و دو قتل درعرض پنج روز

بهاره یا همان دختر آبادانی، مهرداد سپهری و محسن مین‌باشی؛ سه پرونده و دو قتل. در هر سه پرونده مستقیم یا غیرمستقیم پای نیروهای انتظامی و امنیتی در میان است.

در چند روز گذشته ویدیویی در فضای مجازی منتشر شد که در آن فردی هنگام تعقیب از سوی پلیس با شلیک گلوله کشته می‌شود.

فرد کشته شده “محسن مین‌باشی” نام دارد و ۳۷ ساله است. این اتفاق روز چهارشنبه ۳۱ مهر در شهرستان اسفراین واقع در استان خراسان شمالی روی داده است.

پس از انتشار ویدیوی کشته شدن این فرد توسط شلیک گلوله نیروهای انتظامی، دادستان نظامی خراسان شمالی درباره این موضوع توضیحاتی داد.

خبرگزاری ایسنا به نقل از محسن زارع نوشته که اولیای دم جوان کشته شده با حضور در دادسرای نظامی شکایتی با عنوان تیراندازی منجر به قتل مطرح کردند.

دادستان نظامی خراسان شمالی همچنین گفته که دستور کالبدشکافی به پزشکی قانونی داده شده است. همچنین به ضابطان قضایی دستور داده شده تا فیلم دوربین‌های مداربسته محل سانحه را جمع‌آوری و به دقت بررسی کنند.

به گفته دادستان تحقیق از شاهدان نیز در حال انجام است.

این خبر در حالی منتشر شد که تنها یک روز قبل از آن،ویدیویی دلخراش از جوانی منتشر شد که در مشهد توسط نیروی انتظامی دستگیر شده و در حالی که دستانش به یک تیر چراغ برق با دستبند بسته شده است، توسط شوکر و اسپری فلفل مورد ضرب و شتم ماموران قرار می گیرد.

این فرد که “مهرداد سپهری” نام داشت، در خودروی پلیس و هنگام انتقال به کلانتری جانش را از دست می‌دهد.

خانواده او اعلام کرده‌اند که وی به دلیل خفگی ناشی از اسپری فلفل فوت کرده است.

تنها چند روز پیش از آن نیز یک ویدیوی دلخراش دیگر فضای مجازی و واقعی را تکان داد: ویدیوی دختر آبادانی که با صورت غرق در خون روی زمین افتاده و مردی با لباس نگهبانی و حراست پایش را روی سینه او گذاشته و نیز ناحیه سینه او را با دست لمس می‌کند.

بسیاری از کاربران در شبکه های اجتماعی خشونت بیش از اندازه نیروی انتظامی در برخورد با متهمان را مرتبط با سالگرد اعتراضات خیابانی آبان ماه دانسته‌اند.

در آبان سال گذشته و پس از سه برابر شدن قیمت بنزین در یک شب، مردم معترض به این افزایش قیمت به خیابان‌ها آمدند. به گفته مقامات رسمی در جریان این اعتراضات حدود ۳۰۰ نفر و بنا بر آمار غیررسمی حدود  ۱۵۰۰ نفر کشته شدند.

متهمانی که پیش از رسیدن به کلانتری کشته می‌شوند

توضیحات و فیلم‌هایی که درباره این سه رویداد از سوی مقامات رسمی جمهوری اسلامی منتشر شدند همگی بر متهم بودن این افراد تاکید داشتند. از جمله در مورد فرد بازداشت‌شده در مشهد که بر اثر اسپری فلفل خفه شده است‌، گفته شد که او معتاد بوده و پیش از دستگیری شیشه‌های خودروهای پارک‌شده در محل را شکسته است.

روزنامه خراسان روز دوشنبه ۵ آبان در این باره نوشت: «بررسی تعدادی از فیلم‌های ضبط شده در محل وقوع حادثه و همچنین تماس‌های اضطراب‌آمیز توام با نگرانی مردم از رفتارهای یک جوان در توس ۵۳ به پلیس ۱۱۰، نشان می‌دهد که جوانی به نام مهرداد با برخی از حاضران در توس ۵۳ درگیر می‌شود و زن جوانی نیز هراسان از پلیس درخواست کمک می‌کند. او چند دقیقه بعد دوباره با پلیس ۱۱۰ تماس می‌گیرد و با ابراز نگرانی شدید از رفتارهای غیرطبیعی آن جوان، از نیروهای انتظامی می‌خواهد که برای جلوگیری از وقوع حادثه‌ای تلخ زودتر به محل مذکور عزیمت کنند.»

این روزنامه در ادامه نوشت: «اما زمانی که مامور انتظامی تا رسیدن گشت خودرویی، دستان متهم را با دستبند به میله‌ای فلزی حلقه زده است، برخی گفتارهای اهانت‌آمیز وی موجب استفاده مامور از شوکر می‌شود که همین امر نیز انتقاداتی جدی  را در پی داشت.»

روزنامه خراسان همچنین مرگ این فرد را  “مشکوک ” دانسته است.

این در حالی است که به گفته کارشناسان حقوقی، ضابطان قضایی و پلیس به هیچ عنوان اجازه اعمال خشونت به خصوص پس از دستگیری متهم را ندارند.

همشهری آنلاین روز دوشنبه ۵ آبان در گزارشی درباره  “محسن مین‌باشی” که در اسفراین به ضرب گلوله پلیس کشته شد، این فرد را “از افراد شرور منطقه و فروشنده موادمخدر صنعتی” معرفی کرد و نوشت: «مرد شرور با دیدن مأموران با استفاده از چاقو به سوی آنها حمله‌ور شد و قصد درگیری داشت. در این شرایط مأموران به او اخطار کردند و با استفاده از اسپری فلفل قصد دستگیری‌اش را داشتند اما او باز هم به سوی مأموران یورش برد. تا اینکه مأموران مجبور شدند طبق قانون در برابر او شدت عمل به خرج بدهند.»

این سایت وابسته به شهرداری تهران در ادامه از قول فرمانده انتظامی شهرستان اسفراین نوشت که ماموران ابتدا اقدام به شلیک هوایی کرده‌اند و بعد از اینکه متهم به آنها حمله کرده مجبور به شلیک گلوله به پای او شده‌اند.

سرهنگ مجید یگانه‌پور در ادامه گفته است: «مأموران بلافاصله با اورژانس تماس گرفتند اما برای اینکه متهم زودتر به مراکز درمانی منتقل شود، با خودروی سازمانی به بیمارستان انتقال یافت اما با وجود تلاش کادر درمان، جانش را از دست داد.»

این مقام انتظامی اما توضیح نداده که شلیک به پا چگونه منجر به فوت شده است.

فرمانده انتظامی اسفراین همچنین گفته مأموران در بازرسی بدنی متهم از او مقدار چهار گرم و ۷۰سانت هروئین، ۶۰سانت شیشه، یک عدد ترازوی توزین مواد و یک قبضه چاقو کشف کرده‌اند.

هیچیک از این گزارش‌ها قابل‌راستی‌آزمایی مستقل نیستند. حتی اگر درست باشند، به معنای آن نیست که مامور پلیس مجاز به آزار و شکنجه یک متهم به هنگام بازداشت است. 

با نبود رسانه‌های مستقلی که بتوانند این اخبار را پیگیری و واقعیت ماجرا را برای افکار عمومی روشن کنند، تنها منابعی که می‌مانند، رسانه‌هایی هستند که یا مستقیما به حکومت وابسته‌اند و یا اگر رسانه‌ای  درباره چنین موضوعاتی تحقیقات گسترده انجام دهد با خطر تعطیلی و توقیف روبرو می‌شود.

خبرنگاران مستقل نیز در صورت پیگیری این موضوعات با خطر تعقیب و دستگیری روبرو هستند.

دویچه وله