انتشار نقشه دادخواهی؛ راهنمای عدالت انتقالی برای ایران
به مناسبت روز جهانی حقوق بشر، نسخه بهروز شده «نقشه دادخواهی؛ راهنمای عدالت انتقالی برای ایران» در پلتفرم جاستیداد به منظور دریافت بازخوردهای جامعه مدنی و دادخواهان منتشر شد. به گزارش جاستیداد این راهنما متنی مشارکتی است که از دل گفتوگوها و تجربههای زیسته صدها دادخواه، کنشگر، پژوهشگر و متخصص تهیه شده است. ٔ
در مقدمه سند آمده است:
1. سند حاضر به عنوان یک پیشنویس و راهنما با عنوان «نقشه دادخواهی: راهنمای عدالت انتقالی برای ایران» تهیه شده و تلاشی است در راستای تببین و ارائه اصول، فرایندها و سازوکارهای عدالت انتقالی مطابق با قوانین و استانداردهای بینالمللی، با تأکید بر نقش و محوریت جامعه مدنی. این پیشنویس با تعهدی عمیق به تلاشهای دادخواهان و کنشگران عدالتمحور، و با همدلی و همدردی نسبت به رنج و مقاومت مردم در ایران برای آزادی و عدالت تهیه شده است؛ مردمی که در طول دههها، از نقض فاحش حقوق بشر، جنایتهای تعریفشده در حقوق بینالملل، تبعیضهای ساختاری درهمتنیده، فساد و بهرهبرداری ناعادلانه و ناپایدار از منابع طبیعی آسیب دیدهاند و در جستوجوی کرامت انسانی و آیندهای بهتر هستند.
2. با توجه به شرایط ملتهب کنونی ایران، نارضایتی گسترده در قشرهای مختلف جامعه و انباشت زخمها و خشمهای فروخورده، و همچنین افزایش احتمال تغییر در ساختار سیاسی کشور، ارتقای آگاهی عمومی درباره عدالت انتقالی اهمیتی مضاعف یافته است. هدف از تهیه این راهنما، روشنساختن چارچوب و استانداردهای عدالت انتقالی و ارائه سندی تخصصی، پژوهشی، علمی و کاربردی است که بتواند مسیر قانونگذاری و نهادسازیهای اولیه برای کشف حقیقت، تحقق عدالت و پیشگیری از تکرار نقض سیستماتیک و گسترده حقوق بشر و جنایتهای تعریف شده در حقوق بینالملل را در آینده ایران، در صورت تغییر نظام سیاسی، هموار کند.
3. همزمان، این سند راهنما امید دارد که زمینه گفتوگو و تبادل نظر در میان جامعه مدنی، درباره رویکردهای جامعهمحور، غیرمتمرکز، همهشمول و چندصدایی در مسیر دادخواهی و عدالت فراهم شود. در این راستا، توجه به واقعیتهای روانی و اجتماعی جامعهای که سالها در خشم، فرسودگی و بیاعتمادی زیسته، ضروری است؛ جامعهای که بازسازی امید و اعتماد در آن تنها از طریق گفتوگو، همدلی و کنش جمعی امکانپذیر خواهد بود.
4. چشمانداز و آرمان این سند، حمایت از گذاری عادلانه، دموکراتیک و صلحآمیز در آینده ایران است؛ آیندهای که در آن ساختارهای تبعیضآمیز و ناقض حقوق بشر در ایران از بین بروند، عاملان و آمران نقض گسترده حقوق بشر و جنایات بینالمللی با رعایت اصول دادرسی منصفانه و رعایت موازین حقوق بشری محاکمه و مجازات شوند، و زخمها و رنجهای آسیبدیدگان، داغدیدگان و به حاشیهراندهشدگان به رسمیت شناخته شده و برای ترمیم و التیام آنها اقدامات مؤثر و متنوعی از سوی نهادهای رسمی و عمومی انجام گیرد. همچنین، بازسازی تمامی نهادها و ساختارهای تحت قوای مجریه، مقننه و قضاییه بر پایه کرامت انسانی، حاکمیت قانون منطبق با حقوق بشر، دموکراسی، قانوناساسیگرایی و اصول شفافیت و پاسخگویی انجام گیرد.
