محمد نهاوندیان : زیان ۱۰۰ میلیارد دلاری تحریم به اقتصاد کشور
تا همین چند وقت پیش، بودند کسانی که از وجود تحریم‌ها، به‌عنوان یک نعمت یاد می‌کردند. کسانی که با دادن آدرس غلط به اقتصاد ایران، تلاش می‌کردند منافع خود از وجود تحریم‌ها را تضمین کنند و مانع توجه به آثار منفی تحریم‌ها شوند؛ آثاری که این روزها بیش از گذشته بدان توجه شده است و به عدد و رقم رسیده و نشان می‌دهد چه زیان ملی در ورای بی‌اثر خواندن تحریم‌ها وجود داشته است.
براساس تازه‌ترین اعلام مسئولان در دولت یازدهم، تنها در مبادلات اقتصادی ۸ سال گذشته ایران، ۱۰۰ میلیارد دلار هزینه اضافی به کشور تحمیل شده است که اگر تحریم نبودیم، در جیب ملت باقی می‌ماند و می‌توانست به توسعه کشور منجر شود. این هزینه‌ها همان چیزی است که جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات هسته‌ای برای رفع آن تلاش کرد و حالا با توافق هسته‌ای درحال رفع است.
اما در این میان هستند کاسبان تحریم و کسانی که به‌واسطه منافع خود هنوز آدرس غلط می‌دهند و نمی‌خواهند بپذیرند که تحریم‌ها همچون وزنه‌ای سنگین بر پای شکسته اقتصاد ایران بوده و در این میان تنها دلالان و واسطه‌هایی مانند بابک زنجانی سود برده‌اند.
هرچند که درنهایت در برخی بخش‌ها اتکا به منابع و توان داخلی بیشتر شده است، اما به گواه آمار‌ها و ارقام اعلامی، زیان این تحریم‌ها بیش از آن چیزی بوده است که تصور می‌شد. در این خصوص رئیس دفتر رئیس‌جمهوری کسی است که روز گذشته گزارشی از باز شدن ابعاد اقتصادی برجام و قطعنامه ارایه کرد. در ادامه گزیده‌ای از گزارش او را می‌خوانید:
اقتصاد دیگر گروگان نیست
محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری که از چهره‌های اقتصادی سال‌های اخیر هم هست، با بیان این‌که تحریم‌ها اقتصاد ایران را به گروگان گرفته بود، درباره آثار برجام توضیح داد: در چنین شرایطی اقتصاد ما از گروگان بودن خارج شده است و در مسأله هسته‌ای به رسمیت شناخته شده‌ایم.
او با تاکید بر این‌که تیم مذاکره‌کننده ما اجازه نداشت درباره مسائل غیرهسته‌ای به‌ویژه آمریکا وارد مذاکره شود، گفت: اما دستاورد درخشانی در رفع برخی از تحریم‌های غیرهسته‌ای به دست آمده است. این موضوع در ۳ مورد کسب شد. اولی رفع تحریم‌های هواپیمایی، مسافری و تجاری و قطعات آن، اجازه دادن به اشخاص غیرآمریکایی با مالکیت آمریکایی برای تبادلات تجاری با ایران و سومی صادرات ایران در حوزه‌های غذایی و فرش است.
او با تاکید بر این‌که یکی از محورهای برجام همکاری هسته‌ای است ادامه داد: در برجام و قطعنامه طرف مقابل از این‌که به بهانه‌های دیگر تحریم‌های گذشته را مجدد اعمال کند اجتناب شده است، بنابراین نه‌تنها تحریم‌ها متوقف یا لغو می‌شود بلکه اعمال مجدد آنها نیز امکان‌پذیر نیست.
ابتدا گذشته را بررسی کنیم
نهاوندیان با تاکید بر این‌که اهمیت دستاوردهای برجام را وقتی درک می‌کنیم که وضع اقتصادی گذشته را بررسی کنیم، گفت: در گذشته نمی‌توانستیم درخصوص آثار تحریم صحبت کنیم، اما اکنون آزادتر می‌توانیم درباره خسارات ناشی از تحریم مطالبی عنوان کنیم. تاکید داشتم که اقتصاد ایران به گروگان گرفته شده بود، اما بعد از آزادی می‌توانیم ستم‌های وارد شده را بازگو کنیم.
رئیس دفتر رئیس جمهوری در بخش دیگری از صحبت‌هایش به آثار تحریم‌ها اشاره کرد و گفت: اولین اثری که تحریم‌ها داشت، بالا بردن هزینه‌های مبادلات بود البته با هوشمندی مردم و ابتکار فعالان اقتصادی توانستیم تا حدودی تحریم‌ها را دور بزنیم. هرگز اجازه ندادیم اقتصاد کشور متوقف شود، اما این عدم توقف باعث شد هزینه‌های اضافه‌ای بر کشور تحمیل شود.
نهاوندیان با بیان این‌که به جرأت می‌توان گفت تحریم‌ها شرایطی ایجاد کرد که با ابتکارات؛ فضا مثبت شود، ادامه داد: در این شرایط بعضی از تولیدات و صنایع کشور توانستند قدرت بیشتری بگیرند. این حاکی از استفاده هوشمندانه ما از تحریم‌ها بود، اما هرگز نباید اجازه دهیم که مصیبت وارده بر کشور در چشم دشمن موضوعی مثبت تلقی شود و باید لطمات آن به‌خوبی برآورد شود.
۱۵ درصد هزینه اضافه برای دور زدن مسیر
رئیس دفتر رئیس‌جمهوری، با بیان این‌که با حساب سرانگشتی حداقل هزینه وارد شده بر تولید و صادرات ۱۵ درصد است، گفت: از آن‌جایی که ما نمی‌توانستیم به‌طور مستقیم کالاها را وارد کنیم، متحمل هزینه‌های مضاعف شدیم. پیشنهاد می‌کنم از آقای زنگنه سوال کنید؛ چرا که ما مجبور شدیم برای وارد کردن برخی کالاهای حساس سه‌بار آن را خریداری کنیم چرا که دوبار آن گیر افتاد و این یعنی افزایش هزینه مبادلات.
نهاوندیان با بیان این‌که ۱۰۰ میلیارد دلار در ۸ سال گذشته هزینه اضافه مبادلاتی بر کشور تحمیل شد، گفت: سالانه ۱۵ میلیارد دلار و روزانه ۱۳ میلیون دلار هزینه مبادلاتی برای کشور رقم خورد. افزایش هزینه تمام شده یک کالا را تک‌تک خانواده‌های ایرانی پرداخت می‌کنند.
رئیس دفتر رئیس جمهوری با اشاره به وضع فروش نفت ایران در بازار جهانی تاکید کرد: سهم ایران از فروش نفت در جهان ۵/ ۲ میلیون بشکه نفت بود که اخیرا به ۵/ ۱ میلیون بشکه رسیده بود و این به این معناست که اگر قیمت ارز را ۵۰ دلار در نظر بگیریم ۷۵میلیون دلار در روز به کشور خسارت وارد شد و از درآمدهایمان کاسته شده است. این درحالی است که زمانی ایران با در دسترس داشتن حلقه نفتی بازار جهانی را در دست داشت.
عقب افتادن از توسعه
رئیس دفتر رئیس‌جمهوری با بیان این‌که تاخیر در بهره‌برداری از پروژه‌های عظیم از دیگر آثار تحریم‌هاست، توضیح داد: به‌دلیل تحریم‌ها بهره‌برداری از پروژه‌های عظیم ریلی و پتروشیمی به تاخیر افتاد، نمونه واضح آن پارس‌جنوبی است. البته تعهدات دیگر ما در بخش‌های دیگر نیز به این دلیل با تاخیر روبه‌رو شد.
او با بیان این‌که اکنون روند بازار جهانی نفت معکوس شده است، گفت: باید این موضوع معکوس شود چرا که کاهش سهم ایران در بازار جهانی نفت باعث شده است دشمن ما با تحریم‌ها اطمینان حاصل کند که می‌تواند جای ایران را پر کند. کاهش سهم ایران از بازار نفت جهانی عاملی شده است که قدرت چانه‌زنی و اقتصاد ما در بازار انرژی جهانی کاهش پیدا کند.
نهاوندیان با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در این خصوص که ایران بزرگ‌ترین ذخایر نفتی و گازی جهان را در اختیار دارد، ادامه داد: اثرگذاری و مبادلات ایران در بازار جهانی باید روند معکوسی پیدا کند، نباید اجازه دهیم که مرتب سهم ایران کاهش پیدا کند چرا که این کاهش باعث می‌شود که به عزت ما لطمه وارد شود.
گشایش اقتصادی در مذاکرات هسته‌ای
محمد نهاوندیان با ارایه گزارشی از دستاوردهای اقتصادی در مذاکرات هسته‌ای به اعضای کمیسیون گفت: ۸۰۰ شخص حقیقی و حقوقی از فهرست تحریم‌های اقتصادی و هسته‌ای خارج شدند، درحالی‌که ۱۰۰ میلیارد دلار هزینه اضافه مبادلاتی به کشور در ۸ سال گذشته تحمیل شده بود.
رئیس دفتر رئیس‌جمهوری با بیان این‌که آثار تحریم‌ها ایجاد فساد و افزایش هزینه‌ها بود، گفت: در طول مذاکره، مذاکره‌کنندگان ما نسبت به فشارهای تحریمی خم به ابرو نیاوردند و موضوع را طوری بیان نکردند که باعث به زانو درآمدن اقتصاد ایران شوند.
نهاوندیان با تاکید بر این‌که اکنون وقت آن رسیده است که آثار تحریم‌ها مورد بررسی قرار گیرد، افزود: این کار را برای جبران خسارت انجام می‌دهیم و همچنین تاکید می‌کنم که درباره رفع تحریم‌ها از ۳۷ بند برجام، ۱۶ بند آن درخصوص تحریم‌ها آورده شده است و حتی یک زمینه به‌طور مفصل، نحوه برداشته شدن تحریم‌ها و تعهدات متقابل تهیه شده است.
او با بیان این‌که در دور آخر مذاکرات یکی از موفقیت‌های تیم مذاکره‌کننده کشور محقق شد، توضیح داد: تیم ما توانست طرف مقابل را درخصوص رفع تمام تحریم‌ها متقاعد کند و تاکید می‌کنم تحریم‌های اقتصادی مربوط به هسته‌ای برطرف شد. در بند ۱۸ برجام تمام تحریم‌هایی که در توان طرف مقابل بود، آورده شده و براین اساس تمام تحریم‌های اروپا و شورای امنیت لغو می‌شود و بخشی از تحریم‌های آمریکا که در اختیار رئیس‌جمهوری است، متوقف می‌شود.
او افزود: از حضور فعال نمایندگان برای بررسی برجام استقبال می‌کنیم؛ چرا که اگر همین احتمال در دوره گذشته و هنگام صدور قطعنامه‌های تحریم‌آمیز صورت می‌گرفت ابعاد محدودیت‌های اقتصادی آن بارز می‌شد، می‌توانستیم موضوع را بهتر مدیریت کنیم؛ با این حال الان فرصتی است که مجلس برجام را با هدف عزت ایران مورد بررسی قرار دهد.
۲ بخش برای لغو تحریم‌ها
رئیس دفتر رئیس‌جمهوری با بیان این‌که لغو تحریم‌ها در برجام در دو بخش آمده است، اظهار داشت: در یک بخش تحریم‌ها به‌صورت سلبی برطرف شد و در بخش دیگر با احصاء برخی موارد تحریم‌ها ایجابی برطرف می‌شود؛ به این معنا که آثار و تبعات تحریم‌ها به‌صورت ایجابی رفع می‌شود و نه‌تنها تحریم‌ها برداشته می‌شود بلکه به لحاظ حقوقی طوری در برجام آثار و تبعات آن رفع می‌شود که شرکت‌های غربی برای ارتباط با ایران در بخش حقوقی مشکلی نداشته باشند.
نهاوندیان تاکید کرد: در ۸ بند به‌طور تفصیلی رفع تحریم‌ها، چه تحریم‌های اروپایی و چه تحریم‌های آمریکایی برطرف خواهد شد؛ ازجمله امور مالی، نفتی، پتروشیمی، کشتی‌سازی، طلا، فلزات، سکه، اسکناس و اشاعه هسته‌ای و نرم‌افزاری به تفصیل توضیح داده شده است.
غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی نیز در این جلسه با بیان این‌که در برجام با عدول دو طرف شرایط جدیدی ایجاد شد گفت: اگر برجام اتفاق نمی‌افتاد قادر بودیم پیش‌بینی کنیم در مسائل و مشکلات اقتصادی تا چه بازه زمانی می‌توانیم ادامه دهیم.
او افزود: ایرادی که به برجام گرفته می‌شود در مورد سوئیفت بانکی است. گفته می‌شود که بعد از رفع تحریم‌ها همچنان درباره مبادلات ارزی مشکلات از طریق انتقال بانک‌ها وجود دارد.
تاجگردون ادامه داد: همچنین قرار است برخی از شرکت‌ها از فهرست تحریم‌ها خارج شوند؛ در عین حال فهرستی وجود دارد که گفته می‌شود پس از ۸ سال نیز این افراد نمی‌توانند در معاملات بانک‌های بین‌المللی حضور پیدا کنند. آیا این دودستگی باعث ایجاد مشکل در آینده نخواهد شد؟
رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان این‌که بانک سپه و برخی موسسات اقتصادی در فهرست دوم قرار دارند، گفت: همچنین توضیح دهید دولت برای بعد از برجام چه پیش‌بینی و برنامه‌هایی دارد.
مهرداد بذرپاش، نماینده مردم تهران در مجلس نیز در این جلسه گفت: دولت دقیقا از نگاه اقتصادی بگوید منابع بلوکه شده ما از تحریم‌های اولیه، ثانویه، اتحادیه اروپا و شورای امنیت به چه میزان خواهد بود، چرا که ارقام متعددی درخصوص آزاد شدن پول ایران ارایه می‌شود. انتظار می‌رود براساس میزان فروش نفت رقم دقیق‌تری منتشر شود.
عضو کمیسیون ویژه بررسی برجام ادامه داد: گفته می‌شود سقف بودجه سال آینده 50 تا 60میلیارد تومان کاهش پیدا کرده است. اولا از آن‌جایی که هنوز برنامه ششم توسعه تدوین نشده است، چطور می‌توان سقف بودجه را بست و از سوی دیگر با آزاد شدن منابع بلوکه شده ایران، کاهش سقف بودجه کشور به نظر منطقی نمی‌آید.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با اشاره به روند گذشته آمریکا درخصوص آزاد شدن منابع بلوکه شده و کاهش قیمت نفت در بازار جهانی عنوان کرد: دولت ارزیابی خود را از تحریم‌هایی که باقی می‌ماند و همچنین مشکلاتی که برای کشور ایجاد می‌کند، ارایه دهد. مسعود پزشکیان، نماینده مردم تبریز در مجلس نیز در این جلسه با تاکید بر این‌که تحریم‌های ظالمانه از سال ۵۸ تا کنون برایران تحمیل شده است و هر سال حلقه آن تنگ‌تر می‌شود، گفت: اگر مذاکرات روند خود را ادامه نمی‌داد، چه بلایی بر سر کشور می‌آمد. همچنین عنوان شود تاکنون چه هزینه‌هایی درخصوص تحریم‌ها پرداخته شده است؟
او با بیان این‌که قرار است تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم یا فرصت‌ها را به تهدید، خواستار آن شد که مباحث برخلاف گذشته در کمیسیون مورد بررسی قرار گیرد.
روزنامه شهروند
