تایید صلاحیت چندین فعالان سیاسی شاخص و منتقد و حتی محبوب به و همچنین رد صلاحیت بسیاری از چهره های مدنی و سیاسی بدون اینکه مقامات اجرایی و نظارتی توضیحی برای این رد صلاحیت‌ها ارائه کنند، دو روی سکه انتخاباتی هستند که قرار است روز بیست و نهم اردیبهشت همزمان با انتخابات ریاست جمهوری در ایران برگزار شود.
هیئت نظارت بر انتخابات استان تهران از میان سه هزار ثبت نام کننده، صلاحیت ۲۷۲۲ نامزد شورای شهر تهران را برای حضور در رقابت‌های اتخاباتی تایید کرد. عبدالله مومنی، یاشار سلطانی و لیلا ارشد از جمله فعالان سیاسی و مدنی منتقدی هستند که برای حضور در انتخابات شورای شهر تایید شده‌اند.
صلاحیت نامزدهای شورای شهر، بر خلاف انتخابات مجلس و ریاست جمهوری، از سوی شورای نگهبان بررسی نمی‌شود و گروهی به نام «هیئت نظارت بر انتخابات» این مسئولیت را به عهده دارد که از سوی مجلس شورای اسلامی تایید می‌شوند.
عبدالله مومنی؛ از شکنجه در سلول‌های انفرادی تا کاندیداتوری شورای شهر
عبدالله مومنی، فعال دانشجویی و زندانی سیاسی سابق، با شعار «شهر مردمگرا و شاد» حضور خود را در انتخابات شورای شهر اعلام کرد. او در صفحه توییترش نوشت: «شهروندان گرامی تهران من عبدالله مومنی برای تحقق شهرمردمگرا و شهرشاد خود را در معرض رای شما در انتخابات شورای_شهر قرار داده‌ام.»
حضور و تایید شدن صلاحیت عبدالله مومنی با واکنش‌های استقبال‌کننده زیادی در فضای مجازی و در میان فعالان سیاسی و مدنی ایران روبرو شد. از جمله حسین رونقی، فعال حقوق بشر در توییترش در واکنش به حضور عبدالله مومنی نوشت: «کاندیدا شدن عبدالله_مومنی معنای خوشایند و امیدوار کننده‌ای داشت. این که باید ماند، سختی کشید، ایستاد و برای تغییر و بهبود شرایط تلاش کرد.»
عبدالله مومنی، ۴۱ ساله، دانش‌آموخته جامعه‌شناسی، سخنگوی سازمان «ادوار تحکیم وحدت» از فعالان دانشجویی شناخته شده دهه‌های هفتاد و هشتاد شمسی است. او به دلیل فعالیت‌های سیاسی مسالمت آمیز تا کنون دو بار بازداشت شده است. عبدالله مومنی در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ به دلیل حمایت از مهدی کروبی بازداشت شد و پنج سال در اوین زندانی بود و در اسفند ۱۳۹۲ با پایان محکومیتش آزاد شد.
آقای مومنی هنگام بازداشت مدت‌ها در سلول انفرادی بازجویی شد و در دادگاه‌های نمایشی در مقابل تلویزیون وادار به اعتراف اجباری شد. او در شهریور ۱۳۸۹ در نامه‌ای صریح به علی خامنه‌ای رهبر ایران، شکنجه‌ها و رفتارهای غیرقانونی را شرح داد، در بخشی از نامه آمده است: «بازجویان اصرار به اعتراف به داشتن رابطهٔ نامشروع با دیگران، داشتند، قسم خوردم که به زنم پایبند بوده‌ام و نوشتم «من هیچ رفتار و عمل غیراخلاقی نداشته‌ام.» پس از خواندن کاغذ بازجویی، با مشت و لگد و سیلی به جان من افتادند و پس از کتک‌کاری مفصل و تحقیر و توهین گفتند «به تو اثبات می‌کنیم که حرامزاده و ولدزنا هستی.» نتیجه آن فروکردن سر من در چاه توالت بود، آن چنان که کثافت‌های درون توالت به دهان و حلق من وارد و به مرحله خفگی رسیدم. می‌گفتند که «باید کاملاً توضیح دهی که با چه کسی در چه زمانی و در کجا و چگونه ارتباط داشته‌ای» و حتی از من می‌خواستند که در برگه بازجویی ام بنویسم که «در دوران کودکی مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌ام». بارها به تجاوز و استعمال بطری و شیشه نوشابه و چوب تهدید می‌شدم تا جایی که فی‌المثل بازجوی وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی بیان می‌کرد که چوبی را در … استعمال می‌کنیم که صدتا نجار نتواند آن را در بیاورد.»
کمپین حقوق بشر در ایران در زمان انتشار این نامه در بیانیه‌ای ضمن دفاع از عبدالله مومنی و خواست آزادی او، از این زندانی سیاسی«برای شهامتش برای نوشتن این نامه علیرغم تهدیدات جدی که ممکن است با آنها روبروشود» تقدیر کرد.
یاشار سلطانی؛ روزنامه‌نگار افشاگر فساد در انتخابات شورای شهر
یاشار سلطانی، روزنامه‌نگار حوزه شهری و معماری، که به دلیل افشای تخلفات مالی و فساد در شهرداری تهران بازداشت و زندانی شد، نیز از دیگر نامزدهای شورای شهر است که صلاحیتشان برای رقابت نهایی تایید شده است. آقای سلطانی در حال حاضر با قرار وثیقه آزاد است.
یاشار سلطانی در توییترش «مبارزه با فساد و گردش آزاد اطلاعات» را از مهم‌ترین اولویت‌های مدیریت شهری عنوان کرده و همچنین نوشته است: «مشکلات امروز برآیند عملکردصاحبان ثروت و اربابان قدرت (حاکمیت و احزاب)است، اگر شهری بهتر می‌خواهیم باید بهتر انتخاب کنیم.»
لیلا ارشد؛ فعال اجتماعی مدافع زنان آسیب‌دیده
لیلا ارشد، فعال مدنی و مدیر و بنیانگذار ان جی اوی «خانه خورشید» از جمله افرادی است که با کاندیداتوری خود در شورای شهر تهران و تایید شدن، عده‌ای را مجاب به رای دادن کرده است.
«خانه خورشید»، موسسه تحت اختیار لیلا ارشد، هدفش را ارتقاء کیفیت زندگی زنان مصرف‌کننده مواد مخدر، دارای رفتارهای پرخطر و فاقد سرپناه می‌داند و برای افزایش دسترسی‌های آنها، کاهش آسیب‌های مرتبط با این قشر و حمایت‌های اجتماعی و توانمندسازی آنها تعیین کرده است.
لیلا ارشد از جمله نخستین فعالان مدنی است که در دهه هفتاد شمسی بحث کودکان خیابانی وتلاش برای مبارزه با این پدیده را مطرح آغاز کردند.
الهه خسروی، روزنامه‌نگار در توییتی نوشته است که به دلیل حقوق زنان و حقوق خانواده زندانیان سیاسی به عبدالله مومنی و لیلا ارشد رای خواهد داد: «تا اینجا لیلا ارشد و عبدالله مومنی توی لیست من برای شوران. اولویت هستند بخاطر حقوق زنان و حقوق زندانیان و خانواده هاشون.»
در میان تایید صلاحیت شدگان شورای شهر اسامی دیگری مانند آمنه شیرافکن، ترانه یلدا و … هم دیده می‌شود.
رد صلاحیت‌های سلیقه‌ای و با دلایل نامشخص
پس از اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌ها تعدادی از ثبت نام کنندگان اعلام کرده‌اند که به دلایلی نامشخص و یا غیرواقعی مانند «عدم التزام به اسلام» یا «عضویت در أحزاب منحله» صلاحیتشان از سوی هیئت نظارت بر انتخابات رد شده است.
حسین نقاشی از فعالان سیاسی میانه‌رو و جوان اصلاح‌طلب در فیسبوکش از رد صلاحیت خود خبر داده است و عماد بهاور، زندانی سیاسی سابق نیز در توییتر نوشته است که پس از تایید اولیه مجددا رد صلاحیت شده است.
امیر رئیسیان، وکیل تعدادی از فعالان سیاسی و مدنی نیز در توییتی با اشاره به مشخص نبودن معیارهای صلاحیت نوشته است: «برای شورا ثبت نام کرده بودم. نامه آمد که صلاحیتم را تایید نکرده اند! جالبه که یکی از موکلین سابقم صلاحیتش تائید شده! حکایتی شده این صلاحیت.»
حسن یونسی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و وکیل دادگستری نیز روند بررسی صلاحیت‌ها را در هیئت نظارت بر انتخابات «حداقل نشانه سلیقه‌ای بودن» عنوان کرده و در توییترش نوشت: «رد صلاحیت برخی کاندیداهای جوان شورا،بدون معیار مشخص، “حداقل” نشانه سلیقه ای بودن این روند است. رویکرد شورای نگهبان بیشتر قابل فهم و درک بود.»
بنا به اعلام رئیس ستاد انتخابات استان تهران، داوطلبان رد صلاحیت شده فرصت اعتراض و شکایت دارند و نتایج فعلی هنوز قطعی نیست.
ایران امروز
***
تایید صلاحیت در تهران، رد صلاحیت در شهرستان‌ها
وضعیت ناهمگون انتخابات شوراهای شهر و روستا؛
زیتون- آرش بهمنی: محمد محمودی، رییس هیات مرکزی نظارت بر انتخابات شوراها اعلام کرد که از میان ۲۸۹ هزار و ۷۷۷ داوطلب انتخابات شوراهای شهر و روستا، صلاحیت ۲۳۲ هزار و ۳۹۲۲ نفر از سوی هیات‌های اجرایی و نظارت تایید و صلاحیت ۹ هزار و ۹۸۲ نفر نیز از سوی هر دو هیات رد شده است. ۴۷ هزار و ۴۰۳ نفر نیز از حضور در انتخابات انصراف داده‌اند.
انتشار خبرهای اولیه از روند بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات پنجمین دوره شوراهای شهر و روستا، واکنش‌های مختلفی را برانگیخته است. از سویی روند بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات در شهر تهران، با استقبال نیروهای سیاسی حامی دولت روحانی و اصلاح‌طلب مواجه شده است. همزمان بخش دیگری از اصلاح‌طلبان به این نکته اشاره می‌کنند که در برخی شهرستان‌ها، میزان ردصلاحیت‌ها حتی از انتخابات مجلس دهم هم شدیدتر بوده است.
البته نباید فراموش کرد که هنوز اسامی افراد رد یا تایید صلاحیت شده در انتخابات شوراهای شهر و روستان مشخص نیست. تایید صلاحیت‌ها با پیامک به اطلاع نامزدهای انتخابات می‌رسد و افراد ردصلاحیت شده امکان و فرصت اعتراض را دارند و تا روز هجدهم اردیبهشت، می‌توانند امید داشته باشند که هیات مرکزی نظارت بر انتخابات شوراها صلاحیت آنها را تایید کند.
برخلاف دیگر انتخاباتی که در جمهوری اسلامی برگزار می‌شود، نظارت بر انتخابات شوراهای شهر و روستا و بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات، نه بر عهده شورای نگهبان که برای عهده مجلس شورای اسلامی است و نمایندگان مجلس در شهرهای مختلف این وظیفه را به عهده دارند. هیات مرکزی نظارت بر انتخابات شوراها شامل پنج نماینده مجلس (دوره اخیر: کولیوند، محمودی، میرزایی، پارسایی و تجری) است و نمایندگان هر استان، سه نفر را به عنوان اعضای هیات نظارت بر انتخابات استان انتخاب می‌کنند.
ردشدگان مشهور
در شهر تهران شگفتی‌ها در بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات کم نبود: صلاحیت چند تن از اعضای شورای شهر، از جمله علیرضا دبیر، عباس جدیدی، الهه راستگو، مرتضی طلایی، عبدالحسین مختاباد رد شده است. گرچه هنوز دلیل رسمی این مساله اعلام نشده، اما این شایعه وجود دارد که دلیل ردصلاحیت برخی از این افراد «تابعیت دوگانه» آنها بوده است. مساله‌ای که البته از سوی علیرضا دبیر رد شده است.
این مساله البته با اعتراض اصولگرایان مواجه شده است. از جمله مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران، گفته است که حذف افراد باعث می‌شود «انتخابات جامعی را نداشته باشیم». برخی اصولگرایان نیز اصلاح‌طلبان را – که در هیات نظارت بر انتخابات تهران دست بالا را دارند – به «مهندسی» انتخابات متهم کرده‌اند.
ردصلاحیت‌ها البته تنها موجب اعتراض اصولگرایان نشده است. سایت کلمه، نزدیک به میرحسین موسوی، در یادداشتی نوشت که این ردصلاحیت‌ها «پیامدهای بدی» خواهد داشت، چرا که «این اقدام توجیه تمام اعمال خلاف قانون شورای نگهبان در بررسی خودسرانه و ردکردن سیاسی چهرههای مخالف خود است».
به نظر می‌رسد هر چقدر که در شهر تهران این اصلاح‌طلبان بوده‌اند که رقبای سیاسی خود را حذف کرده اند، در برخی شهرستان‌ها اتفاق معکوسی رخ داده است
گرچه به نظر می‌رسد برخی رقبای اصول‌گرا در انتخابات شورای شهر تهران از گردونه رقابت‌ها حذف شده‌اند، اما نسل جدیدتر اصلاح طلبان فرصت داشته‌اند در انتخابات حاضر باشند. برخی از چهرههای جوان‌تر احزاب اصلاح‌طلب در لیست افراد تایید شده برای انتخابات شوراها هستند.
ایلنا هم خبر داد که برخی چهرههای اصلاح‌طلب از جمله محسن هاشمی، مرتض الویری، محمدجواد حق‌شناس، ابراهیم اصغرزاده، شهربانو امانی، زهرا صدر اعظم نوری، عبدالله مومنی، داریوش قنبری و علی صوفی تایید صلاحیت شده‌اند.
همزمان علیرضا رحیمی، رییس هیات عالی نظارت بر انتخابات شوراها، اعلام کرد که چهار اقلیت دینی در شهر تهران نامزد شده بودند که همه آنها تایید صلاحیت شدند. به گفته او هیات نظارت صلاحیت آندرانیک سیمونیان، آرمن نازاریان، و آرا شاه‌وردیان، سه نامزد ارمنی، و بابک شهریاری، نامزد جامعه زرتشتیان تهران را تایید کرده است.
تایید اقلیت‌های دینی بر خلاف نظر شورای نگهبان
مساله بررسی صلاحیت اقلیت‌های دینی پس از آن مورد توجه قرار گرفت که هفته قبل احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، خواستار رد صلاحیت نامزدهای اقلیت‌های غیرمسلمان در مناطقی شده بود که اکثر جمعیت آنها مسلمان است. عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان، نیز چند روز بعد ضمن «لازم‌الاجرا» توصیف کردن نامه جنتی، اعلام کرد که این شورا بدون قید و بند زمانی می‌تواند مغایرت قوانین با شرع و فقه را بیان کند. ابلاغیه جنتی اما واکنش منفی برخی نمایندگان مجلس را به همراه داشت و در نهایت علی لاریجانی، رییس مجلس، خواستار «اجرای قانون» در بررسی صلاحیت نامزدها شد، مساله‌ای که به معنای نادیده گرفتن ابلاغیه احمد جنتی است.
به نظر می‌رسد هر چقدر که در شهر تهران این اصلاح‌طلبان بوده‌اند که رقبای سیاسی خود را حذف کرده اند، در برخی شهرستان‌ها اتفاق معکوسی رخ داده است. محمدجواد حق‌شناس، از اعضای حزب اعتاد ملی، در صفحه توییتر خود نوشت: «بسیاری از نامزدهای اصلاح‌طلب شورای شهر در شهرها رد صلاحیت شده‌اند. فراکسیون امید، نگرانی‌ها را رفع کند».
همزمان محمدرضا حیدری، رییس شورای اصلاح‌طلبان خراسان رضوی، خبر داد که ردصلاحیت نیروهای اصلاح‌طلب در انتخابات شوراها «گسترده‌تر» از انتخابات مجلس دهم بوده است. به گفته او افراد ردصلاحیت شده از سوی هیات نظارت، پیش از این از سوی هیات اجرایی تایید صلاحیت شده بودند. ایلنا نیز نوشت علاوه بر مشهد، در شهر تبریز نیز بسیاری از چهرههای وابسته به اصلاح طلبان موفق به عبور از سد هیات نظارت نشده‌اند.
رادیو زمانه
