احداث مجتمع پتروشیمی، میخ آخر بر تابوت میانکاله
هورالعظیم و شادگان را هم به بهانه تاسیس پتروشیمی خشک کردند
میانکاله و احداث مجتمع پتروشیمی؛ دولت عقب‌نشینی کرد؟
از سه هفته پیش که کلنگ ساخت یک مجتمع پتروشیمی در منطقه میانکاله بر زمین زده شد، جامعه مدنی ایران زنگ‌های خطر را به صدا درآورد.
حالا به نظر می‌رسد مخالفت‌های کنشگران و کارشناسان نتیجه داده و دولت ایران فعلا از این پروژه فاصله گرفته است.
سخنگوی دولت امروز ضمن تشکر از آنچه “حساسیت افکار عمومی” نامید، گفت تا وقتی طرح مجوز محیط‌زیستی نگیرد، جلو نخواهد رفت.
ایده ساخت یک مجتمع پتروشیمی در مازندران از زمان دولت حسن روحانی، رئیس جمهوری پیشین، کلید خورد.
در آن زمان بیژن زنگنه، وزیر سابق نفت از عیسی کلانتری، رئیس سابق سازمان حفاظت محیط زیست، خواسته بود که در این طرح با او همراهی کند. او وعده این همراهی را در کمتر از ٢٤ ساعت گرفت.
سخنگوی دولت ابراهیم رئیسی امروز به‌کرات یادآوری کرد که فکر چنین پروژه‌ای از دولت قبل آمده است.
نماینده بهشهر در مجلس و استاندار مازندران، که هر دو طرفدار سرسخت پروژه هستند، پیش از این به‌شدت پیگیر اجرای آن بودند. آنها امیدوارند ده‌ها هزار شغلی که از ساخت یک مجتمع پتروشیمی در میانکاله ایجاد خواهد شد، محبوبیت آنها را بین رای‌دهنده‌ها بالا ببرد.
آنها حتی به تهدید مخالفان پروژه متوسل شدند. غلامرضا شریعتی نماینده بهشهر گفته “مردم ولایتمدار این منطقه خاطره خوشی از فعال‌نماهای محیط زیست ندارند”.
استاندار مازندران هم مخالفان ساخت مجتمع پتروشیمی در میانکاله را “افرادی معلوم‌الحال” توصیف کرده که “تحت رصد مراجع امنیتی قرار دارند”.
اما فعالان مدنی از پا ننشسته‌اند. آنها می‌گویند طبیعت نسبتا دست‌نخورده میانکاله، تاب یک مجتمع آلاینده پتروشیمی در منطقه‌ای را ندارد که مزیت‌ها و ظرفیت‌هایش طبیعت بکر و کشاورزیست.
در روز کلنگ‌زنی، علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران، مخالفت خود را در یک جلسه پرسش و پاسخ با کنشگران محیط زیستی اعلام کرد ولی از آن پس دیگر هیچ نگفت.
شاید سکوت او در آنچه به نظر می‌رسد عقب نشیتی دولت باشد بی‌تاثیر نبوده است.
احداث مجتمع پتروشیمی، میخ آخر بر تابوت میانکاله
میانکاله شبه‌جزیره‌ایست که از طریق خلیج گرگان از استان مازندران جدا شده ولی فاصله کمی با محل ساخت مجتمع پتروشیمی، در منطقه حسین‌آباد، دارد.
تکرار آلودگی‌های صنعتی ناشی از فعالیت‌های تاسیسات پتروشیمی ایران مخصوصا در استان خوزستان و نیروگاه نکا در خود مازندران، کابوس دلواپسان منطقه میانکاله است.
این منطقه همین حالا هم با خطر “آتش‌سوزی‌های عمدی”، شکار بی‌رویه و توسعه پارک‌های گردشگری روبروست.
منتقدان می‌گویند ساختن یک مجتمع پتروشیمی میخ آخر بر تابوت میانکاله خواهد بود.
صنایع پتروشیمی اسما از پایه های اصلی صادرات غیرنفتی ایران به شمار می‌رود.
تولید و صادرات محصولات پتروشیمی برای مقامات ایران راهی در جهت مقابله با فشار تحریم‌های اقتصادی است.
تمرکز دولت‌های ایران بر تولید هر چه بیشتر اغلب به بهای محیط زیست و اصول توسعه پایدار است، خواه در حوزه پتروشیمی، معدن، خودروسازی و خواه انتقال آب.
بعضی از مسئولان همدل با منتقدان یا طرفدار اصول توسعه پایدار می‌گویند منافع این قبیل فعالیت‌های تولیدی و صنعتی بیشتر از آنکه به محرومیت‌زدایی کمک کند به جیب عده‌ای خاص می‌رود.
با اینکه ابرهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران، در سفر سه هفته پیش خود به مازندران گفته بود “نمی‌شود که هر جا قرار است شغل ایجاد شود، بگوئیم اینجا نمی‌شود، پس مردم چکار کنند؟”، اما گفته های سخنگوی او حکایت از کشاکشی دارد که هر چه بیشتر زمان ببرد، محیط زیست میانکاله نفس راحت بیشتری می‌کشد.
طرح احداث پتروشیمی میانکاله در بهترین نقطه تخم‌ریزی خاویار است/ هورالعظیم و شادگان را هم به بهانه تاسیس پتروشیمی خشک کردند
رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: سال گذشته در میان اعتراض فعالان و کارشناسان محیط زیست، کلنگ احداث پتروشیمی در منطقه میانکاله بر زمین زده شد. تالاب میانکاله در نزدیکی شهر بهشهر در استان مازندران، یکی از تالاب‌های بین المللی و منطقه حفاظت‌شده است که هم‌اکنون پناهگاه حیات وحش و تحت حفاظت محیط زیست است؛ با این حال در تصمیمی عجیب دولت قصد دارد یکی از بزرگترین صنایع پتروشیمی را در آنجا تاسیس کند. این تصمیم از دولت روحانی آغاز شده بود و اکنون در دولت رئیسی در حال ادامه است.
نابودی مراتع، دام‌ها و چرای آنها، نابودی کشاورزی و… تنها بخشی از عواقب احداث پتروشیمی در این منطقه است. تاکنون تالاب و دریاچه‌های بسیار زیادی در ایران به همین سرنوشت تلخ دچار شده‌اند، از تالاب گاوخونی و ارومیه گرفته تا تالاب‌های شادگان و هورالعظیم همگی در پی بی‌کفایتی و تصمیم‌های نادرست دولت‌های مختلف نابود شدند و حالا نوبت تالاب میانکاله است! شرایط به گونه‌ای است که گویا سیاستگذاران عامدانه قصد دارند منابع طبیعی کشور را نابود کنند و به عمد کمر به از بین بردن ایران بسته‌اند!
حالا همه فعالان و کارشناسان زیست محیطی برای جلوگیری از این اقدام هم‌صدا شده‌اند تا بتوانند جلوی یک فاجعه زیست محیطی دیگر را بگیرند، فاجعه‌ای که به نظر می‌رسد در راه است و زور دست‌های پشت پرده آن از صدها فعال محیط زیستی هم بیشتر است! رویداد۲۴ برای پیگیری بیشتر موضوع و تلاش برای نشان دادن شرایطی که در پی این تصمیم رخ خواهد داد، با دو کارشناس گفتگو کرده است
تالاب هورالعظیم و شادگان را هم به بهانه تاسیس پتروشیمی خشک کردند
جواد کاظم‌نسب الباجی عضو پیشین کمیسیون کشاورزی به رویداد۲۴ می‌گوید: با ساخت پتروشیمی در تالاب میانکاله قطعا یک فاجعه زیست‌محیطی رخ خواهد داد. در تالاب هورالعظیم هم برای اکتشاف نفت رفتند و در نهایت تالاب را خشک و آنجا را به کانون ریزگرد‌ها تبدیل کردند و یک بحران عظیم در آنجا ایجاد شد.
مبارزه و روبرو شدن با طبیعت جرم و فاجعه است، لذا نه فقط در تالاب میانکاله، بلکه در هر تالاب و منطقه زیست محیطی دیگری، در جریان طبیعی طبیعت ورود کنیم، از دید بنده اشتباه است و معتقدم ساخت پتروشیمی در میانکاله یک فاجعه زیست محیطی بزرگ هم برای مردم و هم برای محیط زیست آن منطقه ایجاد می‌کند.
وی ادامه داد: اتفاقی که اکنون می‌خواهند رقم بزنند را قبلا در تالاب هورالعظیم و شادگان خوزستان رقم زدند. کم کم آب آن مناطق را به سمت‌های دیگر انتقال می‌دهند. هورالعظیم زمانی محل رزق و روزی مردم منطقه بود و مردم هوای تمیزی داشتند، اما صرفا برای استخراج نفت، زندگی را از مردم گرفتند و آنجا را تبدیل به یک محیط سمی کردند.
به دنبال تکرار فاجعه خوزستان در شمال کشور هستند
کاظم نسب با بیان اینکه برخی به دنبال تکرار فاجعه خوزستان، در شمال کشور هستند، گفت: همانطور که پتروشیمی‌ها در جنوب و در کنار دریای عمان و خلیج فارس است، بگذارید. بر چه اساسی می‌خواهید پتروشیمی را به آن منطقه ببرید؟ مدیرانی که در تلاش برای این اقدام هستند چه اهدافی را در سر دارند؟ با توجه به اطلاعاتی که دارم توصیه و هشدار می‌دهم که چنین فاجعه‌ای را برای مردم رقم نزنید
مسئولان محلی برای رای‌آوری حاضرند طبیعت را هم نابود کنند
نماینده سابق مجلس ادامه داد: احداث پتروشیمی در آن منطقه مجوز قانونی ندارد و کلنگ‌زنی هم که انجام شد غیرقانونی بود. برخی از نمایندگان و مسئولان محلی برای رای آوری و اهداف دیگر، در تلاش برای تاسیس این پتروشیمی در این تالاب هستند و حتی حاضرند طبیعت را برای رسیدن به هدفشان نابود کنند. صراحتا به مسئولان توصیه می‌کنم تاسیسات نفتی و پتروشیمی را دور از مردم و مناطق حفاظت‌شده ایجاد کنند و با زندگی مردم بازی نکنند. خوب است که در جهت اشتغال‌زایی این پتروشیمی تاسیس شود، اما نباید به قیمت جان مردم باشد. تالاب محلی برای ارتزاق مردم، محلی برای تغییرات آب و هوایی و زندگی حیوانات است، نباید آنها را از بین ببریم. پتروشیمی را کنار دریا و زمین‌های خالی ببرید و تاسیس کنید نه در تالاب.
می‌خواهند در بهترین نقطه تخم‌ریزی ماهیان خاویار پتروشیمی احداث کنند
محمد درویش کارشناس محیط زیست نیز درباره وضعیت تالاب میانکاله با رویداد۲۴ گفتگو کرده است. او می‌گوید: منطقه میانکاله تنها عرض ساحلی شمالی کشور ما به طول حدود ۷۰ کیلومتر است که تاکنون از هر نوع توسعه‌ای بری بوده و توانسته‌اند از نوار ۹۰۰ کیلومتری، این ۷۰ کیلومتر را محافظت کنند. این منطقه استراتژیک و راهبردی برای ایران است و بهترین محل برای تخم‌ریزی ماهیان خاویاری بوده است؛ همچنین یکی از مبادی ورودی پرندگان مهاجر محسوب می‌شود. این منطقه ارزش‌های اکولوژیکی خاصی دارد و به همین دلیل است که با عالی‌ترین تمهیدات از سوی پارک ملی محافظت شده است. زمانی که یک منطقه‌ای را پارک ملی تحت عنوان محافظت شده معرفی می‌کند، به هیچ عنوان نباید به جز کاربرد‌های محافظتی، توسعه دیگری داشته باشد و این شگفت‌آور است که دولت تصمیم گرفته است در آنجا پتروشیمی احداث کند.
درویش ادامه داد: طبیعی است که دولت به نمایندگی سازمان محیط زیست، جلوی این اقدام را بگیرد و نباید اجازه می‌داد کار به فشار و اعتراض مسئولان، مردم و فعالان محیط زیست برسد. امیدوارم این فشار‌ها سبب شود دولت رئیسی، دیگر دست به چنین حرکت‌هایی نزند و با قاطعیت بیشتری به وظایف خود عمل کند.
به جز پتروشیمی میانکاله، طرح‌های بدون ارزیابی دیگری هم در دست اجراست
او می‌گوید: علاوه بر تاسیس پتروشیمی در میانکاله، چند پروژه گردشگری وجود دارد که بدون ارزیابی می‌خواهند دست به توسعه آن مناطق بزنند که نگرانی جدی فعالان و متخصصان این حوزه را به همراه داشته است. کسی از جزئیات این طرح‌ها اطلاعی ندارد و سازمان محیط زیست هم هیچ بررسی در خصوص این طرح‌ها انجام نداده و در وبسایت سازمان محیط زیست هم که باید گزارش‌های این موارد وجود داشته باشد، چیزی وجود ندارد. فقط شنیدیم که آقای رئیسی به میانکاله، گرگان و شهر‌های اطراف رفته و دستور اجرایی شدن این طرح‌ها را داده است که این هم در نوع خودش بسیار عجیب و نگران کننده است. به نظرم سازمان محیط زیست باید جدی‌تر از مایملک محیط زیست دفاع و حمایت کند.
در تعطیلات نوروز زمین میانکاله را کندند و حصارکشی کردند
این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه کلنگ‌زنی در میانکاله مجوز قانونی نداشت، گفت: این‌ها در تعطیلات نوروزی از فرصت استفاده کرده و به آنجا رفتند و زمین را کندند و حصارکشی کردند. شخصیت‌های حقیقی با حقوقی که پشت این موضوع هستند باید مجازات شوند و درس عبرتی برای دیگران شود که تخلفات غیرقانونی انجام ندهند.
درویش می‌گوید: برای دستگاه‌های نظارتی و امنیتی اصلا سخت نیست که بخواهد پشت پرده این ماجرا را واکاوی و بررسی و شناسایی کرد. در روز روشن ده‌ها لودر و بولدوزر به منطقه بردند بنابراین آنها طبیعتا شناسنامه‌دار هستند و پیدا کردنشان کار سختی نیست. این افراد با شعار‌های دل‌فریب مانند اینکه می‌خواهیم در شرق مازندران و غرب استان گلستان رونق اقتصادی ایجاد کنیم، ورود می‌کنند، ولی این رونق به جای اینکه پایدار باشد بر شدت ناپایداری اضافه می‌کند و همان بلایی که به بهانه رونق اقتصادی بر سر دریاچه ارومیه، زاینده رود، گاوخونی، بختگان و خوزستان آمد، بر سر میانکاله هم خواهد آمد.
این فعال محیط‌زیست با بیان اینکه همین حالا به دلیل افزایش بارگذاری در بالا دست، میزان ورودی آب شیرین به منطقه میانکاله کاهش پیدا کرده است، گفت: صنعت پتروشیمی صنعتی به شدت آب‌بر است و نیاز آبی آن حتی از صنعت فولاد هم بیشتر است، پس بنابراین احتمال کاهش آب شیرین در منطقه افزایش پیدا می‌کند که همین موضوع موجب خشکی بیشتر میانکاله می‌شود و باعث مسمومیت زیست‌مندان دریایی و پرندگان می‌شود و ثبات منطقه از بین خواهد رفت و در درازمدت با یک فروپاشی اکولوژیکی در منطقه روبرو خواهیم بود.
سیاوش اردلان – بی‌بی‌سی
