پارلمان پاکستان «عمران خان» را برکنار کرد؛ شهباز شریف نخست وزیر جدید پاکستان شد
پس از هفته‌ها کشمکش سیاسی در پاکستان، جلسه رأی‌گیری برای طرح عدم اعتماد علیه نخست وزیر، بامداد یکشنبه آغاز شد.
ایاز صادق، نماینده جناح مخالف ریاست پارلمان را برعهده گرفت و سپس رأی گیری برای طرح عدم اعتماد به عمران‌خان آغاز و با اکثریت آرا تصویب شد.
جلسه رأی‌گیری برای این طرح از صبح روز شنبه آغاز شده بود و پس از چندین بار تعویق، دقایق اولیه بامداد یکشنبه (به وقت محلی) آغاز شد.
نمایندگان جبهه مشترک اپوزیسیون پاکستان متشکل از مسلم لیگ نواز، حزب مردم، جمعیت علمای اسلام، حزب عوامی بلوچستان، حزب جمهوری وطن و حزب ملی عوام در روند رأی موافق به عدم اعتماد علیه نخست وزیر پاکستان شرکت کردند.
بر اساس آرای مأخوذه، عمران خان کمتر از ۱۱۰ رأی را کسب کرد و در مقابل اپوزیسیون توانست با ۱۷۴ رای موافق عمران خان را از مقام نخست‌وزیری این کشور برکنار کند.
مجلس پاکستان ۳۴۲ نماینده دارد و برای عزل عمران خان، حد نصاب ۱۷۲ رای لازم بود.
با برکناری عمران خان از قدرت و اعلام وضعیت فوق‌العاده در پاکستان، اعضای کابینه او از این کشور ممنوع الخروج شدند.
تمامی فرودگاه‌های اصلی پاکستان در حالت آماده باش کامل به سر می برد و خروج افراد بلند پایه از کشور ممنوع اعلام شده است.
گفته می‌شود عادل راحیل فرمانده نیروهای ویژه پاکستان حکم بازداشت عمران خان را دریافت کرده و عملیات ویژه ای برای دستگیری وی آغاز کرده است.
عمران خان ۱۸ اوت ۲۰۱۸ انتخاب شد و دوره او در روز ۱۰ آوریل ۲۰۲۲ به پایان رسید. وی به مدت ۳ سال و ۷ ماه و ۲۳ روز در سمت خود باقی ماند.
«بی نظیر بوتو» و «شوکت عزیز» نیز با چالش رأی عدم اعتماد مواجه شدند اما هر دوی آنها این طرح و موافقانش را شکست دادند و در قدرت ماندند.
عمران خان نخستین نخست وزیر پاکستان است که با رای عدم اعتماد نمایندگان مجلس از سمت خود برکنار می‌شود.
جانشین عمران خان دوشنبه تعیین می‌شود
رسانه‌های پاکستانی اعلام کردند پارلمان این کشور روز دوشنبه ۱۱ آوریل جانشین عمران خان نخست وزیر برکنار شده پاکستان را انتخاب می‌کند.
به گزارش الجزیره، شب گذشته نمایندگان مخالف در مجلس پاکستان طرح عدم اعتماد به عمران‌خان را به اتفاق آرا تصویب کردند. به دنبال این تصمیم که پس از مدتها کشمکش سیاسی در پاکستان، اتخاذ شد، عمران خان دفتر نخست وزیری پاکستان را ترک کرد.
همزمان با شروع جلسه رای گیری برای عزل عمران خان، اسد قیصر، رئیس پارلمان پاکستان و قاسم سوری، معاون وی استعفای خود را از سمت‌هایشان اعلام کردند.
رئیس پارلمان پاکستان درباره دلیل استعفای خود که منجر به خالی ماندن صندلی وی شد گفت که «نمی‌تواند در توطئه خارجی با هدف برکناری خان شرکت کند».
همچنین خالد جاوید، دادستان کل پاکستان نیز استعفای خود را از سمت خود اعلام کرد.
شهباز شریف، محتمل‌ترین گزینه نخست‌وزیری پاکستان
شهباز شریف که محتمل‌ترین گزینه نخست‌وزیری پاکستان است، در کشورش بیشتر به عنوان یک مدیر موثر شناخته می‌شود تا یک سیاستمدار، اما در خارج از مرزهای پاکستان چندان شناخته شده نیست.
به گزارش خبرگزاری رویترز، شهباز شریف، برادر نواز شریف (که سه دوره نخست‌وزیر پاکستان بود) سردمدار رای عدم اعتماد به عمران خان، نخست‌وزیر برکنار شده است.
تحلیلگران می‌گویند که بر خلاف نواز، شهباز از ارتباط دوستانه با ارتش این کشور استقبال می‌کند، نهادی که از قدیم کنترل سیاست‌های دفاعی و خارجه را بر عهده دارد.
ژنرال‌های پاکستانی تاکنون در سرنگونی سه دولت غیرنظامی مداخله داشته‌اند و از زمان استقلال پاکستان از انگلیس در ۱۹۴۷، هیچ نخست‌وزیری یک دوره کامل پنج ساله خدمت را به اتمام نرسانده است.
شهباز بر خلاف عمران خان، اعلام کرده که روابط حسنه با آمریکا برای پاکستان ضروری است. این در حالی است که اخیرا روابط عمران خان و واشنگتن تیره و تار شده بود.
اگر شهباز شریف در این انتخابات پیروز شود، با چالش‌های متعددی روبرو خواهد بود، مانند اقتصاد تضعیف‌شده پاکستان که درگیر تورمی شدید است، کاهش ارزش پول و کاهش ذخیره‌های ارزی. تحلیلگران همچنین می‌گویند که شریف کاملا مستقل عمل نخواهد کرد، چرا که باید در کنار دیگر احزاب اپوزیسیون و برادرش، بر روی یک دستورکار جمعی کار کند.
ایران امروز
********
رفتن عمران خان از کرسی نخست‌وزیر پاکستان چه پیامدی برای طالبان دارد؟
رفتن عمران خان از کرسی نخست‌وزیری، حتی اگر او در یک انتخابات تازه به این سمت برگردد ، بیش از هر جای دیگری احتمالا بر حکومت طالبان در کابل تاثیر دارد. به عبارتی با نبود آقای خان طالبان شناخته شده‌ترین حامی و صدای خود را در سطح بین‌المللی را از دست می‌دهد، آنهم در زمانی که این گروه بیشترین نیاز به قانع کردن جامعه بین‌المللی برای به رسمیت شناخته شدن دارد.
شنبه شب ۹ آوریل (۲۰ حمل/فروردین) در پی رای عدم اعتماد پارلمان به عمران خان، نخست‌وزیر، که به برکناری او منجر شد، رای‌گیری برای انتخاب جانشین او برگزار خواهد شد؛ اقدام آقای خان با پیش‌دستی در انحلال پارلمان با رای دادگاه عالی پاکستان خنثی شد.
بنا به قانون اساسی پاکستان، با عدم اعتماد به نخست‌وزیری، راه برای انتخابات زودهنگام میسر می‌شود؛ اگرچه بر اساس همین قانون، نمایندگان پارلمان می‌توانند بار رای اعتماد به نخست‌وزیری تازه، همین پارلمان را تا پایان زمان رسمی آن ادامه دهند. به هر روی در حال حاضر پاکستان با بحرانی سیاسی روبرو شده است.
مقام‌های طالبان تاکنون در مورد بحران سیاسی اخیر پاکستان اظهار نظر نکرده‌اند اما طبیعی است که نگران تحولات هستند.
دفاعیات جنجالی عمران خان از طالبان
عمران خان در چندین مورد خواستار به رسمیت شناخته‌شدن دولت طالبان شده و گفته است “دیر یا زود، طالبان باید از سوی جهان به رسمیت شناخته شوند” و “هیچ جایگزین دیگری برای طالبان در افغانستان وجود ندارد”.
وی افزوده است که “تنها گزینه‌ای که جهان در حال حاضر دارد تعامل با طالبان برای پیشبرد امور است.”
به گفته او، چنین اقدامی نه تنها به نفع پاکستان بلکه “مطابق به منافع همه است” که افغانستان دچار هرج و مرج نشود.
او همچنین با استفاده از تریبون‌های بین‌المللی تلاش کرده است که مواضع طالبان را نیز ارایه دهد و در مواردی گاهی وعده عملی‌شدن توقعات و خواسته‌های جامعه جهانی از حاکمان جدید افغانستان را نیز داده است.
حمایت‌های او از طالبان در عمل به سال‌ها پیش از دوران نخست وزیری‌اش برمی‌گردد، برخی رسانه‌های پاکستانی به او لقب “طالبان خان” دادند.
عمران خان از خروج نیروهای غربی از افغانستان دفاع می‌کرد، و در موردی وارد جنگ لفظی توییتری با دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا در این مورد شد.
او حتی یک سال پیش از تسلط طالبان گفت “به زودی صلح” در افغانستان برقرار خواهد شد و در آینده “حکومت جدید در افغانستان ایجاد خواهد شد” که به گفته او، “از تمام مردم افغانستان نمایندگی خواهد کرد.” اظهاراتی که با اعتراض حکومت وقت اشرف غنی مواجه شد.
در همان زمان گفته بود که تنها منافع پاکستان در افغانستان این است که “دولت آینده در کابل به هند اجازه عملیات از آنجا علیه پاکستان را ندهد.”
با آنکه اسلام آباد تا هنوز حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است اما تنها کشوری است که در آن سفارت و کنسولگری‌های افغانستان را به طالبان واگذار کرد، و طالبان پرچم خود را بر فراز آنها برافراشت.
عمران خان می‌گوید: “آیا انتخاب دیگری غیر از طالبان داریم؟ نه نداریم. اگر طالبان و حکومت‌شان تحت فشار قرار بگیرد خوب است؟ نه. پس دنیا باید با آنها کار کند.”
او از اعزام نیروهای متخصص و آموزش دیده از پاکستان به افغانستان صحبت کرد که با واکنش‌های گسترده افغانها مواجه شد.
در اواخر دسامبر گذشته، کنفرانس همکاری اسلامی را برای نشستی فوق العاده درباره وضعیت افغانستان با حضور وزیر خارجه طالبان در اسلام آباد برگزار کرد.
آقای خان در افتتاحیه نشست گفت: “نکته این است که ما باید بفهمیم که وقتی از حقوق بشر صحبت می‌کنیم، هر جامعه‌ای متفاوت است، تصور هر جامعه از حقوق بشر و حقوق زنان متفاوت است.”
او افزود: “مثال‌هایی از پاکستان می‌زنم، از ایالت خیبر پختون‌خواه که هم‌مرز با افغانستان است، برای اینکه فرهنگ مشابه (با افغانستان) دارد. طالبان نیز عمدتا جنبش پشتونی است. بیشتر پشتون‌ها در سمت ما در پاکستان است.”
عمران خان خود یک پشتون‌تبار است اما اظهارات او درباره سنت‌های جامعه پشتون واکنش برانگیز شد.
با وجود حمایت بی‌شائبه، او در بیان توقعات خود از حکومت طالبان نیز با صراحت صحبت کرد. دو ماه پیش گفت اعضای دست‌کم سه گروه “تروریستی” از افغانستان تحت کنترل طالبان وارد پاکستان می‌شوند.
او این سه گروه را “اعضای گروه طالبان پاکستانی که به داخل پاکستان حمله می‌کنند، شورشیان بلوچ به ویژه با حملات اخیرشان و “داعش شاخه خراسان” نام برد.
او گفت با طالبان در مورد دخیل کردن تاجیک‌ها، هزاره‌ها و ازبک‌ها در دولت صحبت می‌کند.
در روز ورود طالبان به کابل، شماری از رهبران اقوام تاجیک، هزاره و ازبک به اسلام آباد رفته و در دیدار با عمران خان خواستار ایجاد حکومت فراگیر در کابل شدند.
زمانی که نیروهای آمریکایی در حال خروج و طالبان به سرعت در حال پیشروی بودند، و آمریکا در جستجوی پایگاهی برای حفظ توان عملیاتی خود در افغانستان در آینده بود، عمران خان قاطعانه گفت که به ایالات متحده اجازه استفاده از پاکستان به عنوان پایگاه عملیات خود در افغانستان نمی‌دهد.
منتقدان عمران خان را “دست نشانده” ارتش می‌دانستند، اما اواخر سال گذشته، در موضوع جایگزینی ژنرال فیض حمید، رئیس استخبارات قدرتمند ارتش پاکستان (ای‌اس‌آی) پس از سفر او به کابل در روزهایی که طالبان کابینه خود را اعلام کرد، شکاف میان عمران خان و ارتش بیشتر شد.
او برخلاف سنت نخست وزیران قبل از خود از “خط سرخ” ارتش گذشت اما در نهایت انتصاب ژنرال ندیم احمد انجم فرد مورد نظر ارتش در این سمت مهم موافقت کرد.
شهرت عمران خان و حزبش، تحریک و انصاف در سیاست داخلی بیشتر به مبارزه با فساد نخبگان سیاسی دو حزب مردم و مسلم لیگ است که به صورت متناوب حکومت غیرنظامی را در پاکستان به دست می‌گرفتند.
عمران خان تلاش کرده گفتمان تازه‌ای در امنیت ملی پاکستان (۲۰۲۲-۲۰۲۶) معرفی کند و ارتش قدرتمند پاکستان را از رقابت نظامی با هند به سمت محوریت امنیت اقتصادی سوق بدهد.
در اولین سند امنیت ملی پاکستان که در ژانویه ۲۰۲۲ نشر شد آمده که پاکستان “به عنوان یک مرکز تولید، تجارت و سرمایه گذاری و کانال اتصال منطقه‌ای گسترده‌تر برای تقویت امنیت اقتصادی خود است”.
عمران خان پا را از این هم فراتر گذاشت و از چین خواست که افغانستان را در کریدور اقتصادی چین-پاکستان وارد کند.
عمران خان، اپوزیسیون را متهم به همدستی با آمریکا برای برکناری خودش کرده است. دلیل آن را هم پیشبرد سیاست خارجی می‌داند که پاکستان را به چین و روسیه نزدیک کرده است.
در هر حال، شاید بتوان گفت که طالبان فراموش نخواهد کرد که مهم‌ترین دستاوردهای دو دهه گذشته خود را همزمان با دورانی که عمران خان نخست‌وزیر پاکستان بوده است بدست آورده. عمران خان حتی اگر در نتیجه انتخاباتی تازه کرسی نخست‌وزیری را نتواند بار دیگر بدست آورد، همچنان در سیاست پاکستان فعال و چهره‌ای مهم حامی طالبان باقی می‌ماند با این تفاوت که در عمل شاید بتوان گفت طالبان در دیپلماسی بین‌المللی صدای بلند حامی خود را از دست داده است.
مطالب مرتبط:
- عمران خان از جامعه بین‌المللی خواست دولت طالبان را ‘به خاطر مردم افغانستان تقویت و تثبیت’ کنند
- عمران خان می‌گوید اعضای ‘سه گروه تروریستی’ از افغانستان وارد پاکستان می‌شوند
- عمران خان در نشست سازمان همکاری اسلامی چه گفت که واکنش برانگیز شد؟
- عمران خان: با طالبان در مورد دخیل کردن تاجیک‌ها، هزاره‌ها و ازبک‌ها در دولت صحبت می‌کنم
بی بی سی
******
شهباز شریف نخست وزیر جدید پاکستان شد
«محمد شهباز شریف» رئیس حزب مسلم لیگ نواز و نامزد مشترک جنبش دمکراتیک پاکستان امروز از سوی نمایندگان مجلس ملی این کشور به عنوان بیست و سومین نخست وزیر پاکستان انتخاب شد.
به گزارش ایرنا، نمایندگان مجلس در اسلام‌آباد با اکثریت آرا شهباز شریف فرد معرفی شده از سوی اعضای جنبش دمکراتیک شامل حزب مردم، مسلم لیگ نواز، جمعیت علمای اسلام، حزب ملی عوام، حزب عوامی بلوچستان، حزب جمهوری وطن و جنبش متحده قومی را برای تصدی مقام نخست وزیری این کشور انتخاب کردند.
گفتنی است، نمایندگان حزب تحریک انصاف به ریاست «عمران‌خان» جلسه رای گیری برای انتخاب نخست وزیر جدید را تحریم و اعلام کردند که همه نمایندگان حزب عمران‌خان قرار است از پارلمان ملی استعفا کنند.
نمایندگان پارلمان ملی پاکستان در حالی نخست وزیر جدید کشورشان را انتخاب کردند که بامداد روز گذشته پس از رای دیوان عالی پاکستان در لغو انحلال پارلمان و دولت وقت جلسه رای گیری برای طرح عدم اعتماد علیه عمران‌خان نخست وزیر سابق، برگزار شد و طی یک فرآیند پارلمانی عمران‌خان به عنوان بیست و دومین نخست وزیر از سمت خود برکنار شد.
بر این اساس، شهبازشریف برادر نواز شریف و سروزیر سابق ایالت پنجاب، با کسب ۱۷۴ رای به سمت بیست و سومین نخست وزیر پاکستان تعیین شد.
در رای گیری امروز پارلمان ملی، شهباز شریف و شاه محمود قریشی دو نامزد تصدی مقام نخست وزیری حضور داشتند. اما قریشی و دیگر نمایندگان حزب عمران‌خان پیش از آغاز رای گیری صحن مجلس را ترک کردند.
رسانه‌های پاکستان اعلام کردند: نخست وزیر جدید امروز در کاخ ریاست جمهوری (ایوان صدر) در مراسم سوگند شرکت می‌کند.
اعضای کابینه جدید پاکستان هم پس از معرفی پرویز شهباز شریف در کاخ ریاست جمهوری سوگند خواهند خورد. گفته می‌شود شهباز شریف علاوه بر انتخاب وزرای جدید از حزب خود قرار است چند وزیر را نیز از میان احزاب همپیمان خود شامل حزب مردم، جنبش متحده قومی، حزب ملی عوام و حزب عوامی بلوچستان معرفی کند.
شهباز شریف نخست‌وزیر جدید پاکستان کیست؟
شهباز شریف، رهبر حزب مسلم‌لیگ شاخه نواز، در خارج از پاکستان کمتر شناخته شده است، اما در داخل کشور بیشتر به عنوان یک مدیر “موثر” شهرت دارد تا یک سیاستمدار.
شهباز برادر کوچک‌تر نواز شریف، نخست‌وزیر پیشین است.
به گزارش بی‌بی‌سی، شهباز ۷۰ ساله، سه بار به عنوان وزیر ارشد بزرگترین ایالت پاکستان، پنجاب کار کرده است. این ایالت پایگاه قدرت خانواده او است. او حالا ریاست حزب مسلم لیگ -شاخه نواز را برعهده دارد.
شهباز شریف به مدیری “سرسخت و پرکار” مشهور است که سخنرانی‌هایش توام با اشعاری انقلابی است. دو بار ازدواج کرده است و مالک مجموعه املاک لوکس در لندن و دبی است.
تحصیلات در رشته علوم انسانی
شهباز در لاهور در خانواده‌ای ثروتمند و مالک صنایع به دنیا آمد و در دانشگاه دولتی همان شهر در رشته علوم انسانی تا درجه کارشناسی تحصیل کرد. پس از آن وارد تجارت خانوادگی شد و حالا نیز مالک مشترک یک شرکت فولاد است. او میلیونر و مالک املاک زیادی در داخل و خارج از پاکستان است.
شهباز شریف در ایالت خود وارد سیاست شد و در سال ۱۹۸۸ به عنوان نماینده وارد مجلس ایالتی شد. اولین بار در سال ۱۹۹۷ سر وزیر ایالت پنجاب شد، پس از کودتای نظامی ژنرال پرویز مشرف در سال ۱۹۹۹ به زندان افتاد، سال بعد به عربستان سعودی تبعید شد، هفت سال بعد از تبعید بازگشت و فعالیت سیاسی خود را در پنجاب از سر گرفت و در سال ۲۰۰۸ مجددا سروزیر پنجاب شد.
بار سوم در ۲۰۱۳ سروزیر پنجاب شد تا سال ۲۰۱۸ که در انتخابات عمومی این سال حزب مسلم لیگ شکست خورد.
او پس از سال ۲۰۱۷ که برادرش نواز به اتهام پنهان‌کاری دارایی‌هایی که در اسناد پاناما فاش شد به زندان افتاد ریاست حزب مسلم لیگ – شاخه نواز را برعهده گرفته است.
شهباز شریف هم در دوره عمران خان متهم به فساد شد اما در هیچ اتهامی مجرم شناخته نشده است.
وی از سال ۲۰۱۸ تاکنون رهبری اپوزیسیون در برابر دولت عمران خان را برعهده داشت.
”دوست قدیمی چین”
سرکنسول چین در لاهور سال گذشته در زمان ختم وظیفه خود در نامه‌ای به شهباز شریف از او “دوست قدیمی چین” تمجید کرد و از اجرای سریع پروژه‌های کریدور اقتصادی چین- پاکستان تمجید کرده است.
در این نامه دیپلمات چینی نوشته است که حزب مسلم‌لیگ نواز دوست چین است در زمانی که در قدرت باشد یا در اپوزیسیون.
دوستی با نارندا مودی
خاندان شریف مناسبات دوستانه‌ای با نارندا مودی داشته‌اند.
نواز شریف، نخست‌وزیر پاکستان نیز در اقدامی تاریخی در سال ۲۰۱۴ در مراسم تحلیف نارندرا مودی، نخست‌وزیر جدید هند شرکت کرد که خبرساز شد.
سال بعد، آقای مودی به اقامتگاه نواز شریف در لاهور رفت و در مراسم عروسی نوه او شرکت کرد.
ارتش پاکستان نسبت به تلاش‌ها برای بهبود روابط با هند حساس است و سیاست این کشور در مورد هند را کنترل می‌کند.
هند و پاکستان پیش از مجهز شدن به سلاح‌های هسته‌ای سه بار جنگیده‌اند، در دو دهه اخیر نیز چندبار تا آستانه رویارویی نظامی پیش رفته‌اند.
گفته می‌شود که شهباز، در مقایسه با برادرش با ارتش قدرتمند این کشور رابطه دوستانهتری دارد.
ارتش حکومت را در حدود نیمی از حدود هشت دهه عمر پاکستان پس از استقلال در ۱۹۴۷ در اختیار داشته است و تعیین کننده خط و مشی اساسی کشور به ویژه سیاست خارجی و دفاعی این کشور است.
در سال ۲۰۱۸ که عمران خان نخست وزیر شد نیز گفته می‌شد که او با حمایت ارتش به این سمت رسیده است.
ایران امروز
