روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام: مجازات اعدام نقض حقوق اساسی و حقوق بین‌المللی است

پاریس، ۸ اکتبر ۲۰۲۰ (۱۷ مهر ۱۳۹۹) ـ گزارش تازه‌ی ۶۰ صفحه‌ای که فدراسیون بین‌المللی جامعه‌‌های حقوق بشر (FIDH) و سازمان عضو آن «جامعه‌ی دفاع از حقوق بشر در ایران» (LDDHI) امروز منتشر کردند، نشان می‌دهد که به‌کارگیری مجازات اعدام در ایران شمار زیادی از حقوق اساسی را نقض می‌کند و با موازین بین‌المللی ناسازگار است.

این گزارش با عنوان «هیچ کس از آن در امان نیست ـ به‌کارگیری گسترده‌ی مجازات اعدام در ایران»، روند‌های اساسی و موارد مربوط به اجرای مجازات اعدام در جمهوری اسلامی را مستند کرده است.

این گزارش در آستانه‌ی هجدهمین روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام در روز ۱۰ اکتبر (۱۹ مهر) منتشر می‌شود. امسال موضوع روز جهانی توجه به امکان دسترسی به وکیل مدافع برای متهمانِ جرائم مستوجبِ اعدام است.

دبیرکل فدراسیون، عادل الرحمن خان، گفت:

«استفاده‌ی مهار نشده از مجازات اعدام در ایران لکه‌ای پاک نشدنی بر کارنامه‌ی حقوق بشری این کشور است. دولت باید با رعایت معاهده‌‌های بین‌المللی که ایران عضو آن‌هاست، به طور مشخص در جهت الغای این رویه‌ی کهنه و خشن پیش برود.»

ایران سال‌‌هاست که در لیست مجریان اعدام در جهان پیوسته در رتبه‌ی دوم پس از چین قرار داشته است. در سال ۲۰۱۹، دست کم ۲۵۱ تن و در ۹ ماه نخست سال ۲۰۲۰ بیش از ۱۹۰ تن در ایران اعدام شدند.

سازوکار‌های مختلف بین‌المللی حقوق بشری به طور منظم جنبه‌‌های پرشماری از اجرای مجازات اعدام را به‌خاطر ناسازگاری فاحش آن‌ها با مفاد اساسی حقوق بین‌المللی مورد انتقاد قرار داده‌اند.

اکثریت بسیار بزرگی از جرائم مستوجبِ اعدام در ایران برخلاف موازین مربوط به «مهم‌ترین جنایت‌‌ها» هستند و در نتیجه در مغایرت با تعهد‌های این کشور بر پایه‌ی میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی (ICCPR) قرار دارند. موارد زیر از جمله جرائم مستوجبِ اعدام در مغایرت با تعریف «مهم‌ترین جنایت‌‌ها» هستند اما تمام آن‌ها به شمار نمی‌روند: جرائم جنسی؛ جرائم مرتبط با دین؛ جرائم سیاسی؛ نوشیدن نوشابه‌‌های الکلی؛ جرائم مربوط به مواد مخدر؛ جرایم اقتصادی؛ و جرائم مربوط به فضای مجازی.

همچنین در چند دهه‌ی گذشته، ایران رتبه‌ی نخست اعدام کودکان را به خود اختصاص داده است. از سال ۲۰۰۹ تا سپتامبر ۲۰۲۰، دست‌کم ۶۷ مورد اعدام متهمان نوجوان ثبت شده است. ایران نوجوانان را به اعدام محکوم و آن‌ها را پس از رسیدن به سن ۱۸ ‌یا گاهی پیش از آن اعدام می‌کند. به‌کارگیری مجازات اعدام در مورد نوجوانان، ناقض تعهد‌های این کشور بر اساس میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و کنوانسیون حقوق کودک (CRC) است. صدور و اجرای حکم اعدام برای اشخاصی که در زمان ارتکاب جرم کمتر از ۱۸ سال داشته‌اند در هر دوی این معاهده‌ها به‌صراحت ممنوع شده است.

زنان نیز در نتیجه‌ی چندین قانون تبعیض‌آمیز که مستقیم به آن‌ها مربوط می‌شود در معرض مجازات اعدام قرار دارند. جرم‌انگاری بعضی از روابط همجنس‌گرایانه که در ایران مستوجبِ اعدام است، زنان همجنس‌گرا، مردان همجنس‌گرا، دوجنسی‌ها و ترنس جندر‌ها (اقلیت‌های جنسی؛ LGBT) را با خطر اعدام مواجه می‌کند.

مجازات اعدام در ایران علیه جوامع قومی مثل کرد‌ها و عرب‌‌ها و بلوچ‌ها و اقلیت‌های دینی مثل مسلمانان اهل سنت، پیروان آیین بهایی و شیعیان پیرو اهل حق به اجرا در آمده است.

گزارش حاضر همچنین به ارتباط بین عدم برخورداری از حق محاکمه‌ی عادلانه و صدور حکم اعدام می‌پردازد. حکم اعدام در ایران در پی محاکمه‌هایی صادر می‌شود که از موازین بین‌المللی محاکمه‌ی عادلانه بسیار دور هستند. زندانیان محکوم به اعدام غالباً بر اساس اتهام‌های مبهم و «اعتراف‌‌هایی» محکوم می‌شوند که به طور معمول در زیر شکنجه و بدرفتاری‌های دیگر در طول بازداشتِ پیش از محاکمه از آن‌ها کسب می‌شود. زندانیان متهم به جرائم مستوجبِ اعدام اغلب از داشتن وکیل انتخابی خود محروم هستند.

علاوه بر این، دولت‌مردان ایران پیشینه‌ای طولانی در آزار و پیگرد وکلایی دارند که از متهمان به جرائم مستوجبِ اعدام دفاع می‌کنند. ‏بعضی از وکلای دادگستری که از زندانیان محکوم به اعدام دفاع کرده‌اند، مثل نسرین ستوده وکیل حقوق بشری و برنده‌ی سال ۲۰۱۲ جایزه ساخاروف، به‌خاطر این نوع فعالیت خود زندانی شده‌اند. دولت‌مردان ایران همچنین همواره رفتار خصمانه‌ای نسبت به مخالفان مجازات اعدام در پیش گرفته‌اند و مبارزان ضد مجازات اعدام را سرکوب کرده‌اند.

این گزارش توصیه‌های پرشماری به دولت ایران برای پیشروی در جهت الغای تدریجی مجازات اعدام در همه‌ی موارد و در هر شرایطی ارائه می‌کند.

فدراسیون بین‌المللی جامعه‌‌های حقوق بشر که عضو ائتلاف جهانی ضد مجازات اعدام است و جامعه‌ی دفاع از حقوق بشر در ایران با مجازات اعدام برای کلیه‌ی جرایم و در هر شرایطی مخالف هستند و برای الغای آن در سراسر جهان مبارزه می‌کنند.

اکتبر هجدهمین روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام است. برای اطلاعات بیشتر، مقاله را بخوانید.

برگرفته از سایت فدراسیون بین‌المللی جامعه‌‌های حقوق بشر

******

ایران: ۲۰۹ اعدام از ابتدای سال ۲۰۲۰ تا روز جهانی مبارزه با اعدام

در حالی به استقبال هجدهمین روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام می‌رویم که از ابتدای سال میلادی جاری تا کنون دست‌کم ۲۰۹ نفر از جمله پنج زندانی سیاسی، دو زندانی امنیتی و دو کودک-مجرم در مناطق مختلف ایران اعدام شده ان

سازمان حقوق بشر ایران؛ ۱۹ مهر ۱۳۹۹: در حالی به استقبال هجدهمین روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام می‌رویم که از ابتدای سال میلادی جاری تا کنون دست‌کم ۲۰۹ نفر از جمله پنج زندانی سیاسی، دو زندانی امنیتی و دو کودک-مجرم در مناطق مختلف ایران اعدام شدند.

سازمان حقوق بشر ایران از مردم و جامعه مدنی ایران دعوت می‌کند که با گرامی‌داشت این روز، مخالفت خود را با مجازات اعدام نشان دهند. محمود امیری‌مقدم مدیر سازمان حقوق بشر ایران دراین خصوص گفت: «ایران به یکی از میدان‌های اصلی رویارویی بین مردم مخالف اعدام و اعدام کنندگان حکومتی  تبدیل شده است. مردم ایران در ماه‌های گذشته با شرکت میلیونی در کمپین #اعدام_نکنید یکی از بزرگ‌ترین کارزارهای مخالفت با اعدام در سرتاسر جهان را رقم زدند. این درحالی است که مسئولان جمهوری اسلامی همواره در صدر اعدام کنندگان جهان قرار دارند». 

دهم اکتبر سال ۲۰۲۰ (۱۹ مهر ۱۳۹۹) مصادف است با هجدهمین سالی که این روز به عنوان روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام به تصویب رسید. «ائتلاف جهانی علیه مجازات مرگ» هرساله یک موضوع را در مورد مجازات مرگ، اعدام‌شدگان و کسانی که در صف اعدام قرار دارند، مطرح می‌کند. موضوع امسال این ائتلاف، حق دسترسی به وکیل برای متهمانی‌ست که با خطر حکم اعدام روبه‌رو هستند.

امسال در حالی به استقبال ۱۰ اکتبر، «روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام» می‌رویم که از ابتدای سال میلادی جاری تاکنون دست‌کم ۲۰۹ زندانی در ایران اعدام شده‌اند.  ۲۰۲ نفر از اعدام شدگان در این مدت مرد و ۷ نفر زن بودند و درطی این مدت تنها یک زندانی در ملاء عام اعدام شده که این نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۱۲ زندانی در ملاء عام اعدام شده بودند، کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد.

منابع رسمی و رسانه‌های داخلی در این مدت تنها اعدام ۶۷ تن را اعلان کردند و ۱۴۲ اعدام دیگر که توسط نهاد آمار سازمان حقوق بشر ایران به ثبت رسیده، از طریق منابع معتبر داخلی و فعالان حقوق بشر بوده است.

• اعدام به اتهامات سیاسی و امنیتی:

از ابتدای سال میلادی جاری تاکنون پنج زندانی سیاسی به‌نام‌های: هدایت عبدالله‌پور، دیاکو رسول‌زاده، صابر شیخ‌عبدالله، مصطفی صالحی و نوید افکاری اعدام شدند. همچنین حکم اعدام دو زندانی به‌نام‌های رضا عسگری و محمود موسوی‌مجد با اتهام جاسوسی در این مدت به اجرا درآمد.

• ادامه اعدام کودک -مجرمان:

جمهوری اسلامی ایران یکی از معدود حکومت‌هایی است که کودک-مجرمان را (افرادی متهم به ارتکاب جرم در سنین زیر ۱۸ سالگی هستند) را به اعدام محکوم می‌کند.

در ده ماه نخست سال جاری، اعدام دو کودک-مجرم که پیش از ۱۸ سالگی بازداشت و محاکمه شده بودند به ثبت رسیده و گزارش‌هایی از یک اعدام دیگر از این دست موجود است که سازمان حقوق بشر ایران در حال تحقیق بیشتر روی این پرونده است. در مدت مشابه سال گذشته نیز اعدام دو کودک-مجرم به ثبت رسیده بود.

علاوه براین، درپی شورش زندانیان در زندان مهاباد که روز یک‌شنبه ۱۰ فروردین ۱۳۹۹ روی داد، یک کودک-مجرم به‌نام دانیال زین‌العابدینی و چندین زندانی دیگر با اتهام دست‌داشتن در اعتراض، به سلول‌های انفرادی منتقل شدند. دانیال زین‌العابدینی پس از ضرب و جرح شدید به دست ماموران زندان مهاباد، به زندان میاندواب تبعید شد و در آنجا بار دیگر هدف ضرب و جرح قرار گرفت. روز پنج‌شنبه ۱۴ فروردین، از سوی مسئولان زندان با خانواده این کودک-مجرم تماس گرفتند و درگذشت او را اطلاع دادند. بر روی جسد این زندانی، آثار ضرب و جراحت شدید دیده می‌شد.

• بیشترین اعدام‌ها مربوط به قصاص هستند:

۱۶۴ نفر از کسانی که در این مدت اعدام شدند با اتهام «قتل عمد» به قصاص نفس (اعدام) محکوم شده بودند که این میزان دقیقا برابر با مدت مشابه سال قبل می‌باشد. پس از قتل عمد، اتهامات مربوط به «مواد مخدر» با ۱۸ اعدام بیشترین اتهام اعدام شدگان ده ماه نخست سال جاری را تشکیل می‌داد. در مدت مشابه سال گذشته، ۲۵ زندانی با اتهامات مربوط به «موادمخدر» اعدام شده بودند. 

• اعدام بخاطر مصرف مشروبات الکلی:

یکی از اعدام‌هایی  که در ده ماه نخست سال جاری روی داد، مربوط به اعدام مردی با اتهام شرب خمر در شهر مشهد بود. حکم این فرد در تاریخ ۱۸ تیر ماه سال جاری به اجرا درآمد.  این یکی از موارد نادر اعدام به اتهام مصرف مشروبات الکلی است که توسط منابع رسمی جمهوری اسلامی ایران. تایید شده است.

• آمار اعدام‌ها نسبت به سال گذشته:

اعدام‌های ثبت شده توسط نهاد آمار سازمان حقوق بشر ایران نشان می‌دهد که آمار اعدام‌های امسال مشابه آمار سال گذشته هستند. در مدت مشابه سال قبل، یعنی از اول ژانویه تا ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹ تعداد ۲۱۲ اعدام توسط نهاد آمار سازمان حقوق بشر ایران به ثبت رسید که از این میزان  ۶۸ اعدام از طریق رسانه‌ها داخلی و یا رسمی اعلام و ۱۴۴مورد دیگر بصورت مخفیانه صورت گرفته بود.

«ائتلاف جهانی برای مبارزه با مجازات اعدام» در سال ۲۰۰۲ روز دهم اکتبر (۱۸ مهر ماه) را روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام اعلام کرد. این نامگذاری با هدف تلاش برای لغو این مجازات غیر انسانی و بازگشت ناپذیر صورت گرفت و نقطه عطفی در مسیر مبارزه علیه اعدام محسوب می‌شود. این ائتلاف از ۱۴۰ عضو از پنج قاره جهان تشکیل شده است که ۲۰ سازمان از جمله سازمان حقوق بشر ایران شورای راهبردی  آن را تشکیل می‌دهند. این شورا وظیفه تعیین سیاست‌های کلی و موضوعات هر ساله این ائتلاف را بر عهده دارد.

گفتنی است، اکنون بیش از دو سوم کشورهای جهان مجازات بی‌رحمانه و غیرقابل بازگشت اعدام را لغو کرده و یا عملا از آن دیگر استفاده نمی‌کنند.

برگرفته از اخبارروز