چرا کنسرت ها در ایران لغو می شود؟
سال هاست که در شهر مشهد کنسرتی اجرا نمی شود، از همین رو کنسرت علیرضا قربانی، خواننده سنتی قرار بود تا در شهرستان چناران در پنجاه کیلومتری مشهد برگزار شود اما با نامه دادستانی چناران، کنسرتی که وزارت ارشاد مجوز آن را صادر کرده بود لغو شد.
دادستانی دلیل لغو کنسرت را اعتراض “امت حزب الله” و مغایر بودن این کنسرت با فرهنگ خطه چناران عنوان کرد. البته چیزی نگذشت که احمد علم الهدی امام جمعه مشهد، مفصلا به کنسرت و دلایل لغو آن پرداخت و علیرضا قربانی خواننده سنتی و تک خوان ارکستر ملی را “مطرب” لقب داد و بیان کرد که بنابر حدیثی از پیامبر اسلام حدود مقبره امام هشتم شیعیان معین شده و آنطور که آقای علم الهدی گفته اس ، پیامبر اسلام یک قرن و نیم پیش از تولد امام هشتم شیعیان فاصله ی بین دو کوه در شهر توس خراسان را به عنوان حریم حرم معین کرده است.
امام جمعه مشهد به صراحت اعلام کرد که در محدوده وسیع حریم حرم، نمی توان کنسرت موسیقی برگزار کرد.
به هر حال کنسرت آقای قربانی برگزار نشد و هر چند دادستان مشهد علی مظفری در مصاحبه ای گفت که قانونی وجود ندارد که کنسرت در شهر مشهد را ممنوع کند اما از حکم دادستانی شهرستان چناران دفاع کرد و درباره وضعیت موسیقی زنده در شهر مشهد ابراز کرد که دولتمردادن باید به شرایط مشهد که به گفته او پایتخت معنوی جهان اسلام است، توجه کنند.
در پی لغو کنسرت در مشهد و چند کنسرت دیگر در خرمشهر و بوشهر، وزیر ارشاد که وزارتخانه اش مجوز کنسرت ها را صادر می کند در گفته هایی آشتی جویانه لغو کنسرت ها را تایید نکرد و دغدغه برخی از امامان جمعه را از سر دینداری دانست.
با اینکه آقای علی جنتی وزیر ارشاد از همه خواسته بود تا تن به قانون بدهند و مجوزهای یک دستگاه رسمی را زیر پا نگذارند، اما باز هم قرعه لغو کنسرت به نام آقای قربانی افتاد و اینبار کنسرت موسیقی سنتی در دانشگاه شهید بهشتی لغو شد. بهانه ی اینبار، نزدیکی به ایام وفات دختر پیامبر اسلام بود.
مسولان اعلام کردند که چون تنها سه روز تا دهه فاطمیه مانده است، به احترام این روزها نباید برنامه ساز و آواز داشت.
اگر دو دهه فاطمیه و ماههای رمضان و محرم و صفر را که از سوی روحانیان و متدینین، متبرک و مقدس به شمار می رود را به عنوان ماههای حرام برای کنسرت و موسیقی به حساب بیاوریم ، در واقع خوانندگان سنتی و پاپ نزدیک به چهار ماه از سال را به صورت عرفی اجازه کنسرت ندارند و در باقی سال هم باید ابتدا از مراحل سخت تصویب آهنگ و ترانه و شعر گذر کنند تا عاقبت مجوزی را بگیرند که ممکن است به راحتی از سوی چند نفر معترض و حتی در همان حال که خواننده و نوازندگان در حال اجرا هستند، باطل شود.
وزیر ارشاد خواسته تا مجوز این وزارتخانه به عنوان دستگاه رسمی مسئول برای برگزاری کنسرت به رسمیت شناخته شود
آن طور که در کنسرت آقای همایون شجریان اتفاق افتاد و افرادی که فکر می کردند ، قرار است یکی از زنان گروه، تک خوانی کند به سالن آمدند و با این حال بخت با آقای شجریان یار بود که معترضین نه خواننده زنی دیدند و نه بی حجابی و کنسرت ادامه پیدا کرد. شاید بتوان گفت پس از گذشت بیش از سه دهه از انقلاب اسلامی، همچنان تکلیف ساز و آواز مشخص نیست.
‘موسیقی دوست ندارید به کنسرت نروید’
گفته می شود آیت الله علی خامنه ای در جوانی دستی بر ساز داشته است و با نوازندگی آشناست از جمله حسین صفارهرندی، وزیر ارشاد پیشین ایران از تسلط آقای خامنه ای بر کوک ساز خبر داده بود.
آقای خامنه ای همانند بسیاری از فقها برخوردی محتاطانه با موسیقی دارد و در پرسش های مذهبی و در مقام یک فقیه، حلال بودن موسیقی را همواره با قید و حد پذیرفته است. موسیقی حلال است اگر غنا نباشد و در صورتی که ابزاری باشد برای پیامهای انقلابی و نه طرب انگیز و رقص آور.
آقای خامنه ای البته می گوید که ترویج موسیقی با اهداف عالیه نظام سازگار نیست. صدا و سیمای جمهوری اسلامی هم سالهاست که هیچ سازی را نمایش نمی دهد و خوانندگان یا در غیاب نوازندگان می خوانند و یا دست های نوازننده در کادر دوربین قرار نمی گیرد. شاید هم نمایش تار و سه تار و سنتور از نظر مسوولان تلویزیون به نوعی ترویج موسیقی به شمار می رود و در تعارض با نظر آقای خامنه ای.
بنابر نظرات فقهی بیشتر فقها و از جمله آیت الله خامنه ای، اینکه کدام موسیقی و صدا، مصداق غِنا و حرام است با مخاطب است. در واقع این شنونده است که باید تشخیص دهد که آنچه گوش می دهد “نفسانیات و شهواتش” را بیدار می کند یا نه و لاجرم حرام است یا حلال. آیت الله خامنه ای مجوز داشتن آلبوم موسیقی و یا پخش موسیقی از صداو سیمای جمهوری اسلامی را دلیل حلال بودن موسیقی نمی داند و تنها مخاطب و شنونده را به عنوان شاخص و تعیین کننده مصداق حکم فقهی غِنا عنوان می کند.
حال اگر عده ای از شنوندگان احساس کنند که موسیقی یک کنسرت غناست و عده ای دیگر چنین حسی نداشته باشند، معلوم نیست تکلیف چگونه است، خصوصا اینکه پای واجب دیگری نیز به عرصه باز می شود و آن هم امر به معروف و نهی از منکر است. آیت الله خامنه ای در این باب گفته ای ندارد و گویا چندان هم نمی توان به مجوزهای صادره وزارت ارشاد استناد کرد.
اما عبدالحسین مختاباد، عضو شورای شهر تهران که اتفاقا شهرتش به خوانندگی است ، راهکاری به مخالفان برگزاری کنسرت ها پیشنهاد کرده و آن اینکه اگر موسیقی دوست ندارید به کنسرت نروند. آقای مختاباد همچنین از قول آیت الله خمینی نقل کرده که به مخالفان پخش موسیقی از رادیو گفته بود که رادیو را خاموش کنند.
اما شاید مخالفت با برگزاری کنسرت ها و لغو پیاپی مجوزهای وزارت ارشاد بیشتر سیاسی باشد تا فقهی. برخی معتقدند در شرایطی که مذاکرات هسته ای در آخرین ایستگاه است، مخالفان دولت سعی دارند با بی اعتبار کردن مجوزهای وزارت ارشاد، تلاش کنند که دولت آقای روحانی را در این زمینه بی اعتبار جلوه دهند.
هر چه هست تعداد کنسرت های لغو شده رو به فزونی می رود و به نظر می رسد دولت آقای روحانی آنقدر گرفتار مذاکرات هسته ای و معضلات اقتصادی است که چندان علاقه ای به درگیری در جبهه ساز و آواز ندارد.
محمد رهبر
بی بی سی
* * *
عضو دفتر استفتائات رهبرمعظم انقلاب: آوازخواني بانوان غالباً با مفسده همراه است
عضو ستاد پاسخگويي به استفتائات دفتر رهبر معظم انقلاب با اشاره به فتواي كتاب اجوبه الاستفتائات به نشاني سوال ١١ص ٤٦ در بحث خوانندگي بانوان گفت: ايشان در پاسخ به اين سوال آوازخواني براي بانوان در مجامع عمومي را اگر غنايي نباشد و شنونده نيز به قصد لذت و ريبه به آن گوش ندهد و مفسدهاي نيز بر آن مترتب نباشد حلال ميدانند. حجت الاسلام والمسلمين محمدحسين فلاح زاده، رييس ستاد ترويج احكام دين، با اشاره به صدور مجوزهاي وزارت ارشاد به كنسرتهاي موسيقي با خوانندگي زنان گفت: در ايام گذشته سوالهاي بسياري مبني بر تك خواني و آوازخواني بانوان در مجامع عمومي شده كه لازم است به آنها پاسخ داده شود. وي افزود: با توجه به اينكه نيمي از جمعيت جهان را بانوان تشكيل مي دهند لازم است شخصيت زن را از ديدگاه فقهي اسلام بررسي كنيم، بديهي است كه بين زن و مرد تفاوتهايي در خلقت و طبيعت موجود است كه البته به معناي تبعيض بين اين دو در احكام اسلامي نيست. رييس مركز موضوع شناسي فقهي حوزه علميه قم خاطرنشان كرد: خداوند براي بانوان و آقايان تكاليفي قرار داده است كه شكستن اين حدود الهي به كمال بشر ضربه خواهد زد، زيرا كه احكام الهي بر اساس مصالح انسان وضع شده است. وي افزود: ارتباط بين زن و مرد مسلمان داراي محدوديتهايي است كه البته به معناي ممنوعيت نيست فقط چارچوبي را بين اين دو جنس مشخص مي كند كه در ديد اسلام رعايت آنها لازم و واجب است. حجت الاسلام والمسلمين فلاح زاده تصريح كرد: اما به طور اجمال مي توان گفت كه اصل در تكاليف براي زن پرهيز نامحرمان در ارتباطهاي غير ضروري از يكديگر است، چرا كه بسياري از ارتباطات زن و مرد نامحرم داراي مفسده است. وي افزود: اما همه آگاه هستند كه آوازخواني بانوان در مجامع عمومي غالبا با مفسده همراه است بنابراين مسوولان ذي ربط بايد در ترويج اين نوع فعاليتها تامل كنند. رييس ستاد ترويج احكام با اشاره به فتواي امام خميني(ره) در اين موضوع خاطرنشان كرد: امام خميني(ره) نيز همين سوال را در كتاب استفتائات خود جلد سوم صفحه ٢٧١ به وجود مفسده معلق كردهاند و اگر مفسدهاي در بين باشد بدون ترديد حرام است.
روزنامه اعتماد
