دیدار رهبران دو کره: توافق بر سر خلع سلاح کامل اتمی

دیدار یک روزه کیم جونگ-اون، رهبر کره شمالی، از کره جنوبی و مذاکرات او با مون جائه-اون، رئیس جمهوری کره جنوبی پایان یافته و دو طرف بیانیه‌ای در مورد نتیجه این مذاکرات منتشر کرده‌اند.

روز جمعه، ۷ اردیبهشت (۲۷ آوریل)، کیم جونگ-اون، رهبر کره شمالی با عبور از مرز دو کره، مورد استقبال مون جائه-این، رئیس جمهوری کره جنوبی قرار گرفت و مذاکرات دو طرف در ساختمان «خانه صلح» در روستای پانمونجوم در منطقه غیرنظامی بین دو کره آغاز شد. در بیانیه پایانی این دیدار، دو طرف اعلام کردند که به غیراتمی شدن شبه‌جزیره کره متعهد هستند و همچنین تمایل خود را به امضای معاهده صلح اعلام داشتند.

از آنجا که تنها کره شمالی دارای برنامه‌های تسلیحات اتمی است، غیراتمی شدن شبه‌جزیره کره می‌تواند به معنی کنار گذاشتن این برنامه‌ها باشد. پیشتر نیز برخی از ناظران گفته بودند که احتمالا رئیس جمهوری کره جنوبی در برابر تعهد کره شمالی به کنار گذاشتن برنامه اتمی، آمادگی کشور خود را برای امضای معاهده رسمی صلح با آن کشور اعلام خواهد داشت.

همچنین، به گفته رهبر کره شمالی، رئیس جمهوری کره جنوبی در سال جاری از کره شمالی دیدن خواهد کرد. دو طرف ابراز امیدواری کردند که توافق‌های صورت گرفته در این نشست به برقراری صلح و آرامش در شبه‌جزیره کره منجر شود.

جنگ کره در سال ۱۹۵۰ با حمله نیروهای کره شمالی به کره جنوبی آغاز شد و در حالیکه شوروی سابق و چین از کره شمالی حمایت می‌کردند، یک ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا برای کمک به کره جنوبی وارد جنگ شد. جنگ کره همراه با تلفات سنگین به هر دو طرف تا سال ۱۹۵۳ و توافق ترک مخاصمه ادامه داشت اما هنوز کره جنوبی و آمریکا با کره شمالی معاهده صلح امضا نکرده‌اند و حکومت کره شمالی را به رسمیت نمی شناسند. حکومت کره شمالی بر اساس این نظر که «به عنوان تنها نظام سیاسی مستقل جهان» با خطر تهاجم آمریکا و کره جنوبی مواجه است، در برخورداری از امکانات اقتصادی، برای ارتش و برنامه‌های نظامی و تسلیحاتی اولویت قایل شده است.

چند هفته پیش رهبر کره شمالی در سفر به چین گفت که سیاست کلی او غیر اتمی شدن شبه‌جزیره کره است و افزود که در صورتی که کره شمالی احساس امنیت کند، به تسلیحات اتمی نیازی نخواهد داشت.

امضای معاهده صلح امکان شناسایی کره شمالی از سوی کره شمالی و ایالات متحده را فراهم می‌کند در حالیکه رهبری کره شمالی می‌تواند اعلام کند که سیاست نظامی او سرانجام طرف مقابل را به قبول خواسته‌های آن کشور، یعنی امضای معاهده صلح و برطرف شدن خطر حمله نظامی خارجی منجر شده است.

در مذاکرات روز جمعه تعدادی از مقامات ارشد آن کشور از جمله کیم یو-جونگ، خواهر سی ساله رهبر کره شمالی نیز حضور دارند.

کیم یو-جونگ حدود سه ماه پیش همراه تیم اعزامی کره شمالی به کره جنوبی سفر کرده بود. و به نظر می‌رسد که نقشی مهم در نزدیکی دو کره بر عهده گرفته است.

کیم جونگ-اون، ۳۴ ساله، با دیدن رئیس جمهوری کره جنوبی خطاب به او گفت که «از اینکه ما در این محل تاریخی ملاقات می‌کنیم خوشوقتم و اینکه شما تمامی راه را برای استقبال از ما به اینجا آمده اید برایم ارزشمند است.» مون جائه-این، ۶۵ ساله، در پاسخ گفت که «تصمیم بزرگ شما بود که باعث این ملاقات شد.» آقای مون سپس از رهبر کره شمالی دعوت کرد که از خط مرزی – که با یک بلوک بتونی طولانی مشخص شده – عبور کند و به خاک کره جنوبی قدم بگذارد و دو رهبر، در حالیکه دست یکدیکر را گرفته بودند از خط مرزی عبور کردند و کیم وارد خاک کره جنوبی شد.

بخشی از برنامه این دیدار شامل کاشتن نهال توسط رهبران دو کره به نشانه صلح و دوستی بود.

این نخستین بار از زمان پایان جنگ دو کره در سال ۱۹۵۳ بوده که یکی از رهبران کره شمالی وارد خاک کره جنوبی می‌شود. در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۷ میلادی، رهبر وقت کره شمالی با رئیسان جمهوری وقت کره جنوبی ملاقات کرد اما این ملاقات در پیونگ یانگ، پایتخت کره شمالی انجام شد.

دور اول مذاکرات کیم و مون حدود ظهر به وقت محلی خاتمه یافت و هیئت کره شمالی برای صرف نهار به آن سوی مرز رفت و دور دوم پس از نهار برگزار شد.

این دیدار در پی چندین ماه تنش در شبه‌جزیره کره صورت گرفته که در جریان آن، برخی از ناظران وقوع درگیری نظامی بین دو طرف و حتی کاربرد تسلیحات کشتار جمعی را نیز بعید نمی‌دانستند. این تنش ناشی از یک رشته آزمایش‌های هسته‌ای و موشکی کره شمالی و در مقابل، برگزاری مانورهای نظامی مشترک آمریکا و کره جنوبی و استقرار تجهیزات دفاعی پیشرفته‌تر در جنوب بود.

کره شمالی در این مدت گفت که توانسته است بمب هیدروژنی و موشک‌های قاره پیمایی را تولید کند که قادر به هدفگیری بخشی از خاک ایالات متحده است. در مقابل، رئیس جمهوری آمریکا تهدید کرد که اقدام نظامی کره شمالی با واکنش کوبنده و ویرانگر ایالات متحده مواجه خواهد شد. برخی ناظران پیش بینی می‌کردند که حتی در صورت انهدام فوری تاسیسات موشکی و هسته‌ای کره شمالی در ساعات اول بروز درگیری با آمریکا، ارتش آن کشور همچنان قادر خواهد بود با استفاده از توپخانه زمینی شهرهای اصلی کره جنوبی را زیر آتش بگیرد و تلفات سنگینی به آن کشور وارد آورد هرچند، به گفته آنان، نتیجه نهایی جنگ نابودی نظام سیاسی و رهبری کره شمالی خواهد بود.

با وجود ادامه تنش، کیم جونگ-اون در پیام سال نو خود اعلام کرد که تصمیم گرفته است یک تیم ورزشی را به المپیک زمستانی در کره جنوبی اعزام کند و در هفته‌های بعد، گزارش‌هایی از توافق دو کره برای برگزاری نشست رهبران دو کشور و پیشنهاد کیم برای دیدار با دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا منتشر شد.

در واکنش به ادامه برنامه‌های هسته‌ای و موشکی کره شمالی، سازمان ملل متحد با پافشاری ایالات متحده و هم‌پیمانان آن کشور تحریم‌های جدید و سختگیرانه‌تر اقتصادی را علیه کره شمالی تصویب کرد و به خصوص ایالات متحده دولت چین، متحد و شریک تجاری اصلی کره شمالی، را تحت فشار قرار داد تا این تحریم‌ها را به طور جدی مراعات کند.

مقامات آمریکایی گفته‌اند که تحریم‌های شدید با محروم کردن کره شمالی از امکانات مالی حتی برای ادامه برنامه‌های نظامی و تامین نیازهای ارتش آن کشور، عامل اصلی در نرمش کیم جونگ-اون و پیشنهاد سازش از سوی او بوده است. برخی از ناظران نیز معتقدند که با افزایش انزوای کره شمالی، حیات سیاسی حکومت آن کشور هر چه بیشتر به حمایت و کمک چین متکی شده بود و فشار آمریکا بر چین برای اعمال تحریم‌ها و مهمتر از آن، نگرانی چین از درگیری در نزدیکی مرزهای آن کشور، استقرار موشک‌های پیشرفته ضد موشک در کره جنوبی و حضور یک حکومت استبدادی مجهز به تسلیحات اتمی در کره شمالی باعث فشار چین بر کیم جونگ-اون، رهبر کره شمالی برای سازش با غرب شد.

قرار است تا چند هفته دیگر، کیم جونگ-اون با دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا نیز دیدار و گفتگو کند. هنوز تاریخ قطعی و محل ملاقات احتمالی دو طرف تعیین نشده اما آقای ترامپ از این دیدار به گرمی استقبال کرده هرچند مقامات آمریکایی تاکید دارند که دستاورد نهایی این مذاکرات باید غیراتمی شدن شبه جزیره کره، یعنی تصمیم کره شمالی به کنار گذاشتن برنامه‌های هسته ای آن کشور باشد. آقای ترامپ همچنین گفته است که تا برگزاری این دیدار و نتیجه آن، تحریم‌های کوبنده اقتصادی «متاسفانه» برجا خواهد بود.