آمار نفرات برتر کنکورنشان‌دهنده نا برابری اجتماعی در سیستم آموزشی ایران
غیبت دوباره دانش‌آموزان مدارس عادی در میان نفرات برتر کنکور
نتایج کنکور سراسری ۱۴۰۴ نشان داد که جای دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی بار دیگر در میان برترین‌ها خالی است؛ واقعیتی تلخ که هر ساله به دغدغه جدی کارشناسان و فعالان حوزه آموزش تبدیل می‌شود.
به گزارش خبرآنلاین از تسنیم، بر اساس آمار منتشر شده، رتبه‌های برتر گروه‌های آزمایشی مختلف تقریباً به طور کامل در اختیار مدارس سمپاد، نمونه دولتی و غیردولتی قرار گرفته است:
گروه ریاضی: ۷ نفر از سمپاد، ۲ نفر غیردولتی و یک نفر از مدرسه البرز (دولتی خاص)
گروه تجربی: ۹ نفر از سمپاد و یک نفر از مدارس نمونه دولتی
گروه انسانی: ۷ نفر از سمپاد، یک نفر غیردولتی و دو نفر از مدارس نمونه دولتی
گروه هنر: سه نفر از سمپاد و یک نفر از مدارس دولتی خاص
گروه زبان: سه نفر از سمپاد
به این ترتیب، در هیچ‌یک از گروه‌های آزمایشی، دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی نتوانستند جایی در میان نفرات برتر پیدا کنند. روندی که سال‌هاست ادامه دارد این غیبت، اتفاقی تازه نیست.
مروری بر کنکورهای گذشته نشان می‌دهد که مدارس دولتی عادی تقریباً به طور کامل از چرخه رقابت برای رتبه‌های برتر حذف شده‌اند.
کنکور ۱۴۰۳: ۷۳ درصد رتبه‌های برتر از مدارس سمپاد بودند؛ در گروه تجربی حتی یک نفر هم از مدارس غیرسمپادی در میان نفرات برتر حضور نداشت.
کنکور ۱۴۰۲: در کنکور ۱۴۰۲ نیز نفرات برتر از مدارس دولتی خاص، سمپاد و غیردولتی بودند به گونه‌ای که در سه گروه اصلی ریاضی، تجربی و انسانی تمام نفرات برتر از این مدارس بودند.
کنکور ۱۴۰۱: ۲۹ نفر از نفرات برتر از سمپاد، ۹ نفر غیردولتی و تنها یک نفر از مدارس نمونه دولتی و باز هم سهم مدارس دولتی عادی صفر بود.
کنکور ۱۴۰۰: برترین‌ها عمدتاً از مدارس تیزهوشان و غیردولتی بودند و مدارس دولتی عادی هیچ سهمی در جمع رتبه‌های برتر نداشتند.
عدالت آموزشی در معرض تهدید
از نگاه دغدغه‌مندان، انباشت استعدادها و منابع آموزشی در مدارس خاص و غیردولتی، در کنار نابرابری‌های اقتصادی، باعث شده است تا دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی از چرخه موفقیت‌های علمی و دانشگاهی دور بمانند.
خبر انلاین
موفقیت‌های کنکوری به مدارس پولی تعلق دارد
عضو کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت: «عدالت آموزش در خصوص ورود به دانشگاه یعنی فارغ‌التحصیلان مدارس عادی بتوانند در رشته‌های برتر حتی به‌صورت تک‌رقمی موفق شوند؛ این در حالی است که مدارس دولتی در سراسر کشور بیشترین تعداد دانش‌آموز را دارند و از لحاظ جامعیت گسترده‌ترین شبکه آموزشی را تشکیل می‌دهند با این حال از نظر آماری کمترین سهم را در میان نفرات برتر کنکور به خود اختصاص داده‌اند.»
مظاهر گودرزی در گفتگو با خبرآنلاین: آمار نفرات برتر کنکور سال جاری حاکی از آن است که سهم عمده موفقیت‌ها به دانش‌آموزان مدارس سمپاد و مدارس غیرانتفاعی اختصاص یافته و دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی، حتی نمونه دولتی، جایگاهی در میان برگزیدگان ندارند. آن‌طورکه در گزارش‌ها آمده در گروه علوم ریاضی ۷۰ درصد نفرات برتر از مدارس سمپاد و مابقی از مدارس غیرانتفاعی هستند و در رشته علوم تجربی تنها یک نفر از مدارس نمونه دولتی به جمع نفرات برتر راه یافته است، این روند نشان‌دهنده نقض عدالت آموزشی است و احتمالاً روش جدید سنجش و پذیرش داوطلبان ورود به دانشگاه، یعنی کاهش سهم آزمون سراسری و افزایش تاثیرگذاری معدل دوره متوسطه در قبولی هم نتوانسته مرهمی بر این زخم کهنه باشد، طوری‌که علی امرایی، عضو کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت به خبرآنلاین می‌گوید: «اگر مصوبه‌ای وضع می‌شود، باید به بهبود شرایط کمک کند، حال باید بررسی شود که آیا با مصوبه اخیر وضعیت نفرات برتر از حیث عدالت آموزشی بهتر شده یا بدتر؟»
این کارشناس آموزش معتقد است با بررسی نتایج سه هزار نفر اول کنکور می‌شود به این نتیجه رسید که روش جدید سنجش و پذیرش در دانشگاه‌ها چقدر توانسته ایرادات روش کنکوری را از حیث عدالت آموزشی برطرف کند.
متن کامل این گفت‌وگو در ادامه آمده است.
دانش‌آموز مدارس عادی در نفرات برتر کنکور نبودند
*وضعیت دانش‌آموزان مدارس عادی در آزمون‌های سراسری چگونه بود؟
در سال‌های اخیر تعداد نفرات برتر از میان دانش‌آموزان مدارس عادی کاهش یافته است. این کاهش یا ثابت مانده و یا به‌طور کلی روند نزولی داشته، متأسفانه در سال جاری این روند تکرار شد و هیچ دانش‌آموزی از مدارس عادی نتوانست در میان نفرات برتر آزمون سراسری قرار گیرد. نفرات برتری که اعلام شدند از دانش‌آموزان مدارس عادی نبودند و همگی یا از مدارس سمپاد، یا نمونه دولتی و یا غیرانتفاعی بودند.
*این بی‌عدالتی است، اینطور نیست؟
عدالت آموزش در خصوص ورود به دانشگاه یعنی فارغ‌التحصیلان مدارس عادی بتوانند در رشته‌های برتر حتی به‌صورت تک‌رقمی موفق شوند؛ این در حالی است که مدارس دولتی در سراسر کشور بیشترین تعداد دانش‌آموز را دارند و از لحاظ جامعیت گسترده‌ترین شبکه آموزشی را تشکیل می‌دهند با این حال از نظر آماری کمترین سهم را در میان نفرات برتر به خود اختصاص داده‌اند. البته باید از مدارس سمپاد تشکر کرد که دانش‌آموزان‌شان عملکرد درخشانی داشته‌اند اما باید یادآوری کرد که سمپاد نیز نوعی مدرسه دولتی خاص است و همه دانش‌آموزان به دلیل مسائل علمی یا اقتصادی امکان تحصیل در آن را ندارند، اکثر دانش‌آموزان و خانواده‌ها به مدارس عادی دولتی دسترسی دارند و فرزندانشان را در این مدارس ثبت‌نام می‌کنند.
در قانون تأسیس مدارس غیرانتفاعی قرار نبود جلوی پیشرفت مدارس دولتی گرفته شود اما عملاً موفقیت‌های کسب شده توسط مدارسی است که با مدیریت مالی قوی اداره می‌شوند درحالی‌که بودجه وزارت آموزش و پرورش عمدتاً صرف حقوق و دستمزد می‌شود و نمی‌تواند مانند مدارس غیرانتفاعی عمل کند. باید برای وزارت آموزش و پرورش وقت و هزینه صرف شود و مدیریت قوی اعمال شود.
۴۲ درصد از نفرات برتر کنکور از تهران و مشهد هستند
*آمار نفرات برتر از نظر جغرافیایی چگونه توزیع شده است؟
۱۷ درصد از مشهد و ۲۵ درصد نفرات برتر از تهران هستند. قریب به ۴۲ درصد از نفرات برتر از این دو شهر هستند. شهرهایی مانند تهران، مشهد، اصفهان و تبریز، به دلیل دسترسی به امکانات، شرایط بهتری دارند و دانش‌آموزان در این شهرها به‌راحتی می‌توانند عملکرد بهتری از خود نشان دهند. اما اگر تفکیک آماری انجام شود، مشخص می‌شود که چند نفر از این نفرات برتر از شهرستان‌ها و مناطق محروم بوده‌اند.
آمار به‌وضوح این تفاوت را نشان می‌دهد. ما بارها این مسائل را مطرح کرده‌ایم که باید به دانش‌آموزان مدارس عادی توجه بیشتری شود. بلکه در مواردی آن را بدتر کرده‌اند. اگر مصوبه‌ای وضع می‌شود، باید به بهبود شرایط کمک کند، حال باید بررسی شود که آیا با مصوبه اخیر، وضعیت نفرات برتر از حیث عدالت آموزشی بهتر شده یا بدتر؟
ثابت شود مصوبه کنکوری عدالت محور است تمام اظهاراتم را پس می‌گیرم
*چه پیشنهادی برای بررسی این موضوع دارید؟
سه هزار نفر برتر را بررسی کنند تا مشخص شود آیا مصوبه‌ها عادلانه بوده‌اند یا خیر. اگر واقعاً وضعیت بهبود یافته، ما هم از این مصوبه حمایت می‌کنیم و آن را عادلانه‌ترین مصوبه برای کمک به مناطق محروم می‌دانیم. اما اگر وضعیت بدتر شده باید اشتباه را پذیرفت و به سمت جبران آن حرکت کرد. از سازمان سنجش و وزارت آموزش و پرورش می‌خواهیم که نمرات سه هزار نفر برتر را منتشر کنند و دهک‌بندی آن‌ها را مشخص کنند. باید دید این سه هزار نفر بیشتر از دهک‌های پایین جامعه (دهک‌های یک، دو و سه) هستند یا از دهک‌های بالا (هشت، نه و ده) که قشر مرفه جامعه محسوب می‌شوند. با توجه به نفرات برتری که اعلام شده‌اند تغییر خاصی در راستای عدالت‌محوری مشاهده نشده است.
در سال‌هایی که سنجش و پذیرش داوطلبان ورود به دانشگاه فقط با کنکور بود، سه هزار نفر برتر بررسی شدند و اعلام شد که درصد مشخصی از آن‌ها از دهک‌های خاصی بودند، این باعث شد برخی بگویند کنکور عادلانه نیست. حال همان افراد باید آمار جدید را بررسی کنند تا معلوم شود شیوه جدید عدالت‌محور است، اگر این آمار نشان دهد که مصوبه‌های کنکوری اخیر به عدالت منجر شده‌اند تمام اظهارات قبلی‌ام را پس می‌گیرم و از این پس مدافع سرسخت مصوبه کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی خواهم بود. اما اگر آمار خلاف این را نشان دهد رئیس‌جمهور باید وارد عمل شود، اگر مصوبه‌ای ناعادلانه باشد باید اصلاح شود.
درخواست من این است که آمار سه هزار نفر برتر منتشر شود تا تکلیف همه مشخص شود. اگر این آمار نشان دهد که کنکور عادلانه نیست، باید این موضوع را پذیرفت و اصلاح کرد. اگر هم عادلانه است، باید از آن حمایت کرد.
خبرآنلاین
نتایج کنکور، جلوەای از نابرابری اجتماعی
صلاح الدین خدیو
بررسی نتایج کنکور امسال بر مبنای دهک های اقتصادی، عمق نابرابری آموزشی را نشان می دهد.
نمودار فوق بیانگر آنست که به ویژه در دو گروه آموزشی علوم تجربی و ریاضی، صاحیان درآمدهای بالا در دهک های 9 و 10 اقتصادی، بیشترین رتبه های زیر 3000 را بدست آوردەاند.
این امر مبین آنست که اکثریت پزشکان، دندانپزشکان، داروسازان و مهندسان آینده از میان خانواده های متمول و مرفه برگزیده می شوند.
این تحول یک پیامد اساسی بالقوه ویرانگر را بدنبال دارد:
امکان پیشرفت و تحرک اجتماعی برای اقشار کم برخوردار از راه تحصیلات عالی کم تر از هر زمانی است و چه استعدادهای فراوانی زیر چرخ های ماشین غول پیکر بی عدالتی له می شوند.
از این منظر در ایران نیمەی دوم قرن بیست – دوران پهلوی دوم و دو دهەی ابتدایی پس از انقلاب – فرصت های بیشتر و برابرتری برای فرودستان اقتصادی وجود داشت.
چرا که با ترکیبی از استعداد و پشتکار می توانستید به موفقیت های تحصیلی و سپس فرصت های شغلی ممتاز و درآمدزا دست پیدا کنید.
اما در سه دهەی اخیر با فرادستی نوعی ” نئولیبرالیسم اسلامی ” بر یک ساختار اقتصادی فاسد و رانتی، عملا این امکان از بخش مهمی از جمعیت سلب شده است.
درست است که در پنجاه سال طلایی موصوف، نابرابری عمودی وجود داشت و به آسانی با ضریب جینی قابل محاسبه بود.
اما نابرابری افقی به معنای بی عدالتی در دسترسی به خدمات آموزشی، درمانی، ورزشی و تفریحی و جداسازی فضاهای زندگی و سطوح نابرابر کیفیت زندگی هرگز به اندازەی امروز نبود.
نکتەی تلخ اینجاست که بی عدالتی پیشگفته به کنکور سراسری و دانشگاه های داخلی محدود نمی شود.
کسانی که موفق به کسب رتبه های مناسب نشدەاند، می توانند به دانشگاه های کم اعتبار کشورهای دور و نزدیک رفته و پس از بازگشت به کشور با پرداخت مبلغی، مدرک تحصیلی شان را معادل سازی کنند.
این موارد جدا از سهمیەهای وحشتناک و مبتذلی است که در یک نظام رانتیر بر مبنای نوعی حامی پروری رها از منطق و نظارت توزیع می شود.
اینها گوشەای از کارنامەی درخشان تراکم نابرابری افقی و عمودی در جامعەی اسلامی است!
شورای هماهنگی تشکلهای صنفی فرهنگیان ایران
نشانی کانال تلگرامی شورا:
@kashowra
