دولت آمریکا امروز شنبه (۱۱ حوت/اسفند) در یک اقدام تاریخی با گروه طالبان در دوحه قطر توافق‌نامه صلح امضا کرد. دو طرف ۱۸ ماه سرگرم مذاکره برای دست یافتن به این توافق بودند که بر اساس آن تمامی نیروهای آمریکایی در خلال ۱۴ ماه آینده افغانستان را ترک خواهند گفت و همچنین مرحله دیگری از تلاش‌ها برای برقراری صلح آغاز خواهد شد که هدف آن مصالحه میان طالبان و دولت افغانستان خواهد بود.

زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان و ملا عبدالغنی برادر، معاون سیاسی گروه طالبان این توافقنامه تاریخی صلح را امضا کردند.

مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا خطاب به طالبان گفت: “به قول‌های خودتان پایبند باشید و به جنگ با داعش ادامه بدهید. همه شهروندان افغانستان از کاهش خشونت بهره‌مند خواهند شد. افزایش خشونت باعث خواهد شد تا این توافقنامه نقض شود و شکست بخورد.”

ملا برادر پیش از امضای توافقنامه گفت: “آرزو دارم با خروج نیروهای خارجی از افغانستان، صلح به این کشور بازگردد. از همه دعوت می‌کنیم برای ارزش‌های صلح در کنار هم قرار بگیریم.”

پس از حملات ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ در آمریکا که گروه القاعده مسئولیت آن را برعهده گرفت، آمریکا از گروه طالبان خواست اسامه بن‌لادن رهبر القاعده را که در افغانستان بسر می‌برد تحویل دهد.

طالبان به این درخواست پاسخ منفی داد و در پی آن آمریکا در سال اکتوبر ۲۰۰۱ علیه طالبان که تقریبا سراسر افغانستان را در کنترل خود داشت، حمله کرد و در همدستی با نیروهای داخلی موسوم به نیروهای ائتلاف شمال، این گروه را سرنگون کرد.

از زمان تا حالا جنگ خونین میان نیروهای آمریکایی، گروه طالبان و نیروهای امنیتی افغانستان در جریان بوده و این طولانی‌ترین جنگ تاریخ آمریکا خوانده شده است.

در مراسم امضای توافق صلح در قطر، دولت افغانستان حضور نداشت.

نکات مهم توافقنامه آمریکا و طالبان

توافقنامه روی چهار بخش عمده متمرکز است؛ ضمانت گروه طالبان در عدم استفاده خاک افغانستان علیه امنیت آمریکا و متحدان آن، ارائه جدول زمانی خروج کامل نیروهای آمریکایی و ناتو ظرف ۱۴ ماه آینده، برگزاری مذاکرات بین‌الافغانی در دهم مارچ/مارس و بحث روی یک آتش‌بس همه‌جانبه در جریان مذاکرات بین‌الافغانی.

آمریکا متعهد شده که ظرف ۱۳۵ روز نیروهای خود را به ۸۶۰۰ نفر کاهش دهد و بقیه نیروهای خود را ظرف ۹.۵ ماه آینده از افغانستان خارج کند.

همچنین آزادی ۵ هزار زندانی طالبان از زندان‌های دولت افغانستان و یک هزار تن از کسانی که در دست طالبان اسیرند تا ده روز آینده در این توافقنامه ذکر شده است.

آمریکا همچنین تعهد کرده که با آغاز مذاکرات بین‌الافغانی عملا تحریم‌ها علیه اعضای گروه طالبان را بررسی کند و تا ۲۷ آگوست ۲۰۲۰ تحریم‌ها علیه اعضای این گروه برداشته شود.

در بخش دوم این توافقنامه تعهدات گروه طالبان در قبال قطع رابطه‌شان با گروه‌های تروریستی با جزییات توضح داده شده است.

در بخش سوم آمده که آمریکا تلاش می‌کند این توافقنامه از سوی اعضای شورای امنیت سازمان ملل مورد تایید قرار بگیرد.

اعلامیه مشترک افغانستان و آمریکا

همزمان با امضای توافق صلح طالبان با آمریکا، کابل و واشنگتن اعلامیه مشترکی منتشر کردند که در آن به همکاری دو طرف برای مقابله با گروه‌های “تروریستی” تاکید شده است.

در بخشی از آن آمده است که آمریکا با تایید و رضایت افغانستان علیه داعش و القاعده عملیات نظامی انجام خواهد داد.

اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان در کنفرانس مطبوعاتی در کابل گفت که تمام مواد توافقنامه مشروط است. طالبان باید تمامی تعهدات و شرایط را عملی سازند.

در حالی که در دوحه پایتخت قطر مراسم امضای توافق صلح در حال برگزاری بود و وزیر خارجه آمریکا و معاون رهبر طالبان در مورد لزوم استفاده از فرصت تاریخی به دست آمده برای دست‌یابی به صلح در افغانستان سخن می‌گفتند، مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا و ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو که به کابل رفته‌اند، همراه با اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان در یک کنفرانس خبری به ادامه حمایت‌شان از افغانستان تاکید کردند.

“اعلام پیروزی“ از سوی طالبان

در همین حال شیر محمد استانکزی رئیس دفتر سیاسی طالبان در قطر امضای توافق صلح با آمریکا را توافق برای خروج نیروهای “اشغالگر” آمریکایی از افغانستان و “پیروزی طالبان” عنوان کرد.

او این روز را “روز فتح” خواند و آن را به همسنگران شان و اعضای طالبانی که در زندان‌های افغانستان محبوس هستند، تبریک گفت.

رئیس دفتر سیاسی طالبان گفت از امروز تا ۱۴ ماه آینده، نیروهای خارجی از افغانستان خارج خواهند شد و این کشور یک بار دیگر به آزادی دست خواهد یافت و آنان یک نظام اسلامی در افغانستان برقرار خواهند کرد.

او گفت: “پدران ما یک صد سال پیش با شکست انگلیس‌ و سی سال پیش هم با شکست روسیه شاهد چنین روزی بودند.”

آقای استانکزی که لحظاتی پیش از ورود به سالن برگزاری مراسم امضای توافق، در جمع اعضای طالبان صحبت می‌کرد، سخنان خود را با قرائت سوره نصر (پیروزی) از قرآن شروع کرد.

شماری از این اعضای طالبان پرچم‌های گروه شان را حمل می‌کردند.

واکنش‌ها به توافق صلح آمریکا و طالبان

ملاهبت الله، رهبر طالبان درباره امضای توافقنامه میان آمریکا و طالبان نوشته که “امارت اسلامی به نصرت پروردگار و به نمایندگی مردم دلیر افغانستان توانست که پس از تقریبا نوزده سال جهاد و مبارزه، بالاخره برای پایان اشغال از افغانستان به توافق برسد.”

رهبر طالبان در بخشی از پیام خود به این مناسبت، گفته است که از این به بعد تمامی مخالفان را عفو می‌کنند.

“از هرکسی که در مخالفت با امارت اسلامی سهم گرفته باشد و در عموم هر آن کسی که از امارت اسلامی تشویش دارد، از طرف ما تمام اعمال گذشته آنها عفو و بخشش است.”

رهبرطالبان امضای توافق را یک پیروزی نامیده است.

عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی دولت افغانستان با استقبال امضای توافقنامه میان آمریکا و طالبان و با اشاره به مرحله بعدی روند صلح افغانستان و برگزاری گفتگوهای بین‌الافغانی، گفت: “تیم مذاکره کننده باید همه‌شمول باشد. همه اقشار باید در آن مشارکت داشته باشند. او گفت که اعلام نتایج انتخابات تحت فشار و اهداف شخصی بود. مردم آماده دفاع از حق خودشان هستند.”

ژنرال عبدالرشید دوستم معاون پیشین رئیس جمهور غنی که حالا با او ناسازگار است و از عبدالله حمایت می‌کند، با صدور یک اعلامیه از امضای این توافقنامه پشتیبانی کرده و آن را آغاز روندی برای پایان یافتن جنگ چهل ساله در این کشور دانسته است.

حامد کرزی رئیس جمهوری پیشین افغانستان گفته است موافقت‌نامه آمریکا و طالبان گام بزرگی برای پایان دادن به جنگ و استقرار صلح است.

کریم خلیلی رهبر حزب وحدت اسلامی افغانستان و رئیس شورای عالی صلح در واکنش به توافق صلح قطر آن را گام مهمی در جهت حل بحران جنگ دانسته است.

او همچنین گفته است که امیدوار است بحران سیاسی کنونی انتخابات به زودی حل شود تا افغانستان بتواند تیم مذاکره‌ کننده همه شمول را برای شرکت در مذاکرات بین الافغانی ایجاد کند.

اما به نظر شهرزاد اکبر رئیس کمیسیون حقوق بشر افغانستان توافق آمریکا و طالبان برای افغانستان صلح به ارمغان نخواهد آورد.”به جنگ خونین افغانستان نقطه پایان نخواهد گذاشت. این نخستین گام مهم، اما شکننده برای حل سیاسی و تنش‌های کنونی در افغانستان است.”

*****

محتوای توافقنامه آمریکا و طالبان چیست؟

ضیا شهریار

بی‌بی‌سی