به مناسبت دهمین سالگشت اتحاد جمهوری خواهان ایران

متن کامل پیام کاظم علمداری به مراسم دهمین سال پایه‌گذاری «اتحاد جمهوری‌خواهان ایران».

بزرگداشت ده سالگی اتحاد جمهوری خواهان ایران (اجا) فرصتی است که فعلان آن با نگاهی گشاده، و واقعیت گرا به ارزیابی سازمان خود بپردازند. شک نیست که جنبه های مثبت فراوانی وجود دارد که می توان درباره آنها سخن گفت و به آنها نیز مفتخربود. ولی در این فرصت کوتاه اجازه می خواهم که از آنها بگذرم و توجه شما را به چند نکته انتقادی جلب نمایم. زیرا معتقدم که انتقاد نخستین گام در تغییر، سازندگی و بهبودی است. این نکات انتقادی خود را با یک پرسش آغاز می کنم، و آن پرسش این است. آیا اجا توانست آنچه می خواست بیابد؟ و یا چند درصد از خواست های خود را بدست آورده است؟

من سخن از اهداف مندرج منشور و مصوبات اجا نمی کنم که آن خواست ها، اصول و اهداف کلان و دراز مدت اجا هستند و تنها وتنها در مشارکت و همراهی با نیروی های سازمان یافته بزرگی که مردم را نمایندگی کنند بدست خواهد آمد. ولی آیا اجا توانسته است بخش کوچکی از جامعه، یا حتی نیروهای سیاسی جمهوری خواه دمکرات را با خود، وارزش های نوین همراه کند، و خود را نماینده بخشی از مردم بخواند؟ من پاسخ رضایت مندی به این پرسش ها ندارم. در این رابطه توجه شما را به چند نکته زیر جلب می کنم.

آزادی، سرچشمه تمام حقوق شهروندی، ارزش مفقوده در جامعه ما است. هم به دلیل فرهنگی، و هم آموزش بد سیاسی، آزادی برای ما ایرانیان بطور جدی ارزشمند نبوده است. زیرا ما رابطه آزادی با حقوق فردی و رشد خلافیت انسانی، استقلال و پیشرفت جامعه را نشناخته بودیم. از این رو، آزادی به یک گفتمان رایج و غالب در جامعه ما بدل نشده است، و هنوز جدال برسر این مقوله پایان نگرفته است. برای ما، غرب ستیزی از مبارزه با استبداد، دشمن آزادی، مهم تر بوده است. برخی دلیل بد فرجامی وضعیت کنونی ایران را نه از نظام ولایت فقیه، بلکه در بد طینتی افرادی در رأس آن می دانند. و یا کسانی آنرا به دلیل توطئه قدرت های خارجی می بینند، و مردم را از برقراری رابطه عادی با آمریکا می ترسانند. برخی به جای تقویت روحیه شهروندان برای کسب آزادی، ارزش مفقوده در فرهنگ و سیاست ما، و تشویق مردم برای تشکیل جامعه مدنی، و جنبش های اجتماعی، به این نظام امید بسته اند که مشکلات ساختاری ایران را حل کند. بر اساس تجارب ملل دیگر، دیکتاتورها زمانی تن به اراده مردم خواهند داد که در برابر جامعه ی قدرتمند و رشد جنبش های اجتماعی قرار بگیرند،و یا حد اقل شخصیت های صالح و آزادی خواهی در رأس قدرت قرار بگیرند. آنها نیز با جامعه ضعیف و ترسیده قادر نخواهند بود فضای سیاسی جامعه را باز کنند تا در پرتو آن، مردم بتوانند خواست های خود را پی بگیرند. دیکتاتوری بر ترس و با سرکوب مرد م حکومت می کند. اجا در حوزه های یاد شده توفیقی نداشته است و به یک مرجع سیاسی گفتمان سازی و آموزش اجتماعی برای مردم تبدیل نشد.

اجا یک تشکیلات سیاسی است. یک تشکیلات سیاسی یا در صدد مشارکت درقدرت است و یا ارزش سازی و ترویج و تبلغ و آموزش گفتمان هایی که در خدمت قدرت یابی سیاسی و اجتماعی آن نیرو قرار بگیرد. اجا بعنوان نیروی برون مرزی نمی توانست هدفی برای مشارکت در قدرت داشته باشد. بنابراین فعالیت آن می بایست حول، نقد قدرت، گفتمان سازی برای شناخت حقوق بشر، کسب آزادی، ساخت دمکراسی و جامعه مدنی و سازماندهی ایرانیان علاقمند به سرنوست ایران در برون مرز، و بهره برداری از امکانات موجود در خارج متمرکز می شد. ولی، پس از افت اولیه نیروی خود، اختلافات درونی آن نه تنها فرصتی برای اینگونه فعالیت ها باقی نمی گذاشت، بلکه اشتیاقی برای همکاری ایرانیان فراهم نمی آورد.

سنگ بنا در اجا از آغاز کج نهاده شد. اتحاد پس از نشست برلین با تردید بسیاری از اتحاد کنندگان رو برو گردید. دو نیروی اصلی در کنار هم قرار گرفتند. سیاسیون متشکل، و منفردین باسابقه و سیاست محور، والبته افرادی که زندگی آنها تنها سیاست نبود، کسانی دیگری هم با پذیرش منشور اجا، با تردید و نگرش اینکه “حالا ببینیم چه می شود” به سوی اجا آمدند. در این میان هم پل اتصالی میان اجا و بخشی از ایرانیان برون مرز بوجود آمد که دیری نگذشت که آن پل اتصال نا امیدانه شکسته شد، و ازآن پس تنها سیاسیون حرفه ای، چه منفردین و چه مجتمعین با خود ماندند، با ذهنیت نیمه رها شده از گذشته، و نیمه پذیرفته شده از آینده. دیگر اثری از مفاهیم و ادبیات چپ، مانند مبارزه با سرمایه داری، امپریالیسم، و صهیونیسم، و خواست هایی مانند دیکتاتوری پرولتاریا و سوسیالیسم نبود، ولی برای ساخت جامعه نوین با مرکزیت آزادی نیز کار ویژه ای انجام نگرفت.

سازندگان اجا میان آنچه بودند و آنچه می خواستند بشوند، نتوانستند عزم و اراده خود را بر دومی متمرکز کنند. در مواردی برخی اعضای اجا حتی سازمان و حزبی را برای آنچه نمی توانستند در تشکیلات باز وهمگانی اجا پیش ببرند ذخیره نگهداشتند و در مواقع ضروری که سکوی اجا رضایت شان را فراهم نمی کرد به نام حزب خود بیانیه هایی متفاوت با تصمیم های جمعی اجا، که خود نیز در آن حضور داشتند، منتشر می کردند. این رفتار، گذشته از فاصله نگرفتن از گذشته، نشان از تردید آنها در درستی تشکیل اجا می داد. اجا تشکیلات تثبیت شده ای نبود، ولی برای تثبیت آن درست نبود که اعضا مغایر با توافق های جمعی گامی در تضعیف آن بردارند و تردید را در دل خود نگهدارند. تردید در موفقیت کاری، خود عامل شکست است. و برخی این عامل شکست را از خود جدا نکردند. این روش و بینش، سبب می شد که اعتماد لازم در دیگران ساخته نشود. در آغاز طرح های امید بخشی پیشنهاد شد، ولی همه زیر غبار مه آلود این وضعیت دو گانه، و برخی ناگواری های مأیوس کننده دیگر، از جمله ورود اشخاص نا سالم بقصد کسب اعتبار از اجا، به حاشیه رانده شد.

چنین شد که در دومین نشست اجا نه دیگراز آن سرپل خبری بود، نه موج مشتاقانی که برمنشوراجا صحه گذارده بودند، و نه از آن شور و شوق روزهای آغازین. چرا چنین شد؟ از دید من دلایل اصلی همان بود که در بالا اشاره کردم. ازاین پس، حلقه های حمایتی اجا کنده شد، و افراد درون اجا به خود پیله کردند. درست است که برخلاف گذشته دیگر با گفته های مارکس و لنین بر سر کسی کوبیده نمی شد، ولی از یکسو با دنیای جدید نیزکاملا آشتی نشده بود، و از سوی دیگر هنوز کسانی امید شان را از نظام جمهوری اسلامی نبرده بودند. مشکلات دیگری هم خارج از اجا به درون آن بازتاب می یافت.

یقین است که اتحاد کنندگاه به درستی دل ازانقلاب وخشونت کنده بودند، زیرا نتایج آنرا به عین در زندگی خود نیز مشاهده و تجربه کرده بودند، اما دل به اصلاحاتی بسته شد که منبع ارزش گزاری آن، کسانی بود ند که خود میان نظام ولایت فقیه، و حقوق برابر شهروندان سرگردان بودند، و هنوز هم سرگرانند، و نمی خواهد بپذیرند که ریشه تمام این مشکلات ایران ادغام دین و دولت، تضاد جمهوریت و اسلامیت نظام، ونبود آزادی و حقوق برابر برای همه شهروندان است. اجا نمی بایست در سرگردانی اصلاح طلبان شریک شود، برعکس می بایست مدام آنها را نقد کند تا به خطاهای گذشته و حال خود پی ببرند. همانگونه که ما خود سزاوار نقد بوده و هستیم.

اندک اندک، گفتار ثبت و تصویب شده در منشوراجا با نظرگاه و سیاست های روزانه برخی در برابر هم قرار می گرفت. کسانی بی آنکه ابراز کنند دیگر منشور اجا را معیار نمی دانستند، و نمی دانند، و ازسوی دیگر، نیروی پیش کشیدن باز بینی آنرا هم در خود نمی دیدند، و نمی بینند. آنها راهی را برگزیدند که خواسته و نا خواسته به کشمکش های درونی و دائمی اجا دامن زده می شد. بخشی از این کشمکش ها به دلیل حمایت خالی از انتقاد از اصلاح طلبان بود که در اساس با اصول واستقلال اجا و بطور آشکار، منشور آن در تناقض قرار می گرفت. اما این آغاز کار بود. آنچه آتش به میان اجا انداخت تقلیل گرایی اصول و مصوبات اجا به تصمیم های “اصلاحی” ولی فقیه، و بد تراز آن سهیم دانستن مردم و قربانیان رژیم در جنایتاتی که در جنبش به دست جنایتکاران حرفه ای رخ داده بود. ادامه کار با این ترکیب برای برخی برابر با خط سیاه کشیدن به چند دهه مبارزه بسیار پرهزینه خود با دیکتاتوری و استبداد محسوب می شد. بازتاب بیرونی این حرکت و سکوت برخی دیگر سبب شد که گروهی از کادرهای درون اجا به تنگ آمدند و وضعیت کنونی را غیر قابل تحمل دانسته از بدن آن کنده شدند. اما متأسفانه بیش از آنکه کسانی غم خوار کندن شدن تکه ای از تن خود باشند، و در حسرت آن به ارزیابی دلایل آن و دلجویی بپردازند، سرزنش و بد گویی را بدرقه راه جدا شدگان نمودند. این ماجرا آسیب بزرگی به اجا وارد کرد. براین سیاهه می توان صفحات دیگری نیز افزود. ولی اجازه بدهید که اندکی هم به آنچه باید انجام بگیرد بپردازم.

به دیده من، اجا باید به ارزیابی اساسی از عمر ده سال خود بپردازد. پرسیده شود که در ده سال گذشته جمهوری اسلامی با مملکت ما چه کرده است، و چه کسانی و چرا چنین کرده اند، و ما برای بازداری از آنچه آنها کردند، و آموزش مردم ایران و جهان چه کرده ایم؟ نقد اجا از شکست اصلاح طلبان و رسیدن به جایی که حتی افرادی مانند خاتمی نیز اجازه نامزدی در رقابت ریاست جمهوری ندارند چه بوده است؟ نیروی اصلی افراد در ایمیل لیستی بکار گرفته شد که بیشتر به مسایل روز اختصاص داشت.

اجا برای کسب اهداف مندرج درمنشور و مصوبات خود، باید ضمن تمرکزقوای درونی، از منقدان و همفکران دیگری که به سراغ آن آمده اند استقبال کند و سازماندهی نوینی با همان اهداف نخستین بسازد. اجا بدون اتحاد با تشکل های جمهوری خواه و دمکرات دیگر، به ویژه جوانان جنبش سبز، بیش از پیش تحلیل خواهد رفت. اتحاد با این نیروها با محوریت منشور اجا، اولین گامی است که باید برداشته شود.

سازماندهی تا به کنونی اجا پاسخگوی اهداف و خواست های آن نبوده است. افزون بر نظر، در سازماندهی نیز میان گذشته و آینده سرگردان ماند است. ابهام درعضویت باید برطرف شود. تقسیم کاردر سطوح خرد و کلان باید انجام بپذیرد و برای منتخبان مرکزی اجا باید شرح وظایف نوشته شود و در نشست های دوره ای کارکرد آنها مورد ارزیابی و ارزش یابی قراربگیرد. باید حد اقل یک دفتر به عنوان دبیرخانه مرکزی اجا و به منظور ایجاد مرکز اسناد و شبکه ارتباطات بوجود آید. شهریه های اعضا باید بصورت مرتب پرداخت شود و تیم ویژه ای برای جمع آوری کمک های مالی علاقمندان فعال شود. در حوزه بین المللی باید از لاک خود بیرون آمد و دریچه های گفتگو را با نمایندگان ملل دیگربگشاید. برای برنامه تبلیغاتی و آموزشی اجا، افزون بر سایت جمهوری و فیس بوک باید امکان پخش از کانال تلویزنی نیز فراهم گردد. در این راه می توان از تجارب دوستان اپسدا یاری گرفت. این حد اقل هایی است که می توان دراین پیام کوتاه با دوستان در میان گذاشت. ولی انجام این وظایف از عهده نیروی موجود در اجا و روحیه غیر سازنده ای حاکم ممکن نیست. تنها با اتحاد با دیگر جمهوری خواهان دمکرات می توان این برنامه ها را پیش برد.

امید من این است که اجا با سمت گیری مثبت برای همراه شدن با سایر نیروهای جمهوری خواه دمکرات و سکولار از وضعیت کنونی که چندان مولد و شوق انگیز نیست، خارج شود.

نکته آخر و حاشیه ای من درمورد انتخابات دوره یازدهم ریاست جمهوری است. به دیده من، از این پس رأی ما به نامزدهای انتخابی باید مشروط باشد. مشروط به ارائه برنامه تغییر وضعیت کنونی، شامل مطالبات مردم. مشروط براینکه اگر فرد منتخت نتوانست برنامه منتشر شده خود را عملی کند بی درنگ با استعفای خود صحنه را ترک گوید تا مردم به اسناد قانون فرصت جدیدی بیابند که فرد دیگری را برگزینند. جمهوری اسلامی تغییر را با در آمد نفت، سرکوب و انتخابات کنترل شده، قفل کرده است. ممکن است گفته شود که ما نیرویی نیستیم که چنین احکامی صادر کنیم. دقیقا این همان اصل فراموش شده است که من آنرا ارزش سازی و گفتمان سازی فراموش شده نامیده ام. علی رغم آنکه ما نیرویی نیستیم که بتوانیم روند جاری را دگرگون سازیم، ولی باید این ارزش ها را بعنوان آموزه های درست به مردم منتقل کنیم. نیروی مردم در آگاهی و سپس سازماندهی آنهاست. اینگونه ما مردم را قدرتمند می کنیم. مردمی که به ما نگاه می کنند و از ما الگو و نظر می طلبند. جز این شیوه که باید به همت و شرکت همه نیروهای دمکراسی خواه انجام بپذیرد، جامعه ایران یا سالیان دراز در دیکتاتوری و قدرت قفل شده کنونی باقی خواهد می ماند و یا شاهد رشد شیوه های خشونت بار خواهد شد.

ما موظف ایم مدام به مردم بگوئیم که تمام مشکلات از یک ساختار دینی – نظامی سر چشمه گرفته است، و بحران عمیق و همه جانبه کنونی بدون تغییر ساختار سیاسی وحقوقی ولایت فقیه بر طرف نخواهد شد. به مردم بگوئیم تا زمانی که جمهوری اسلامی با جهان به ویژه آمریکا سرستیز دارد وضعیت ایران سامان نمی یابد. به جای ترساندن مردم ازکشورهای غربی، رمز پیشرفت کشورهای در حال توسعه را به آنها نشان دهیم. به مردم بگوئیم آنچه در لیبی و سوریه رخ داده است نتیجه بیش از چهل سال دیکتاتوری و سرکوب است که به جای دمکراسی، خشونت را نهادینه کرده است. دیکتاتورها پای کشورهای خارجی و بنیاد گرا ها را به این کشورهای کشاندند، و دیکتاتورها برای ماندن در قدرت کشورو مردم خود را ویران کرده اند.

به مردم بگوئیم که مشکل امروز جامعه ما پیشبرد پروژه اتمی نیست، که هست و نیست مان را برسر آن بگذاریم. گذشته از صدها میلیارد دلار هزینه و زیان، این سیاست، ما را برای تأمین نیازمندی های روزانه خود، مانند گندم و برنج و گوشت به کشورهای غربی وابسته کرده است، بیکاری و تورم را بالا برده است، و بخش بزرگی از مردم را به فقر کشانده است. به همگان بگوئیم، بر روی شکشت گذشته خود سکوی مقابله با غرب نسازیم، تاریخ را به تاریخ شناسان وا گذار کنیم، و برای عقب ماندگی تاریخی خود بیش از این دنبال مقصر خارجی نگردیم. از ایرانی فرشته و از خارجی دیو نسازیم. بسیاری از قربانیان نظام ایران به کشورهای خارجی پناه برده اند. از قربانیان سابق استعمار و امپریالیسم مانند هند، سنگاپور و ژاپن و ده ها کشور دیگر بیاموزیم که چگونه علی رغم گذشته خود، و ماندن در آن گذشته، با کمک همان قدرت های امپریالیستی امروز به قدرت های اقتصادی بزرگ و رقبای تکنولوژیک آنها بدل شده اند. نیروی خود را در راه پیشرفت آینده بکار بگیریم. به مردم بگوئیم که دشمن ما آمریکا و اسرائیل نیست، دشمن ما دیکتاتوری است که روزانه بر زندگی ما مسلط شده است. مردم آزاد بهتر می دانند که چگونه از استقلال و منابع و منافع ملی خود محافظت کنند. به مردم بگوئیم که ما موظفیم که به مردمان زیر ستم در هر جای جهان که با شند، مانند مردم ستم کشیده فلسطین کمک های بشر دوستانه کنیم که به حقوق پایمال شده خود دست یابند، ولی نمی توانیم و نباید برای آنها تصمیم بگیریم و وانمود کنیم که می خواهیم سرزمین آنها را آزاد سازیم. ما باید به فکر آزادی مردم خود باشیم. مردم غیر آزاد نمی توانند خواهان آزادی ملل دیگر باشند. هرملتی در وهله نخست باید به فکر منافع مردم خود باشد.

واقعیت این است که اجا نا توان است. اما نباید نا توانی خود در ایجاد تغییر در وضعیت کنونی را به عدم ضرورت تغییر در جامعه بسط بدهد. برعکس، ما چه خود بتوانیم و چه نتوانیم، بعنوان یکی از نیروهای آگاه جامعه، موظفیم که آگاهی و اهرم های ضرورت تغییر را به مردم منتقل کنیم.

برای شما دوستان شرکت کننده در این نشست، شادی و سرفرازی، و برای اجا موفقیت روز افزون آرزو می کنم.

با احترام
دهم می ۲۰۱۳