گروههای حقوق بشر: به آزار خانواده های جان‌باختگان در زندان پایان دهید
چهار سازمان فعال در زمینه حقوق بشر با اشاره به مرگ شماری از زندانیانی که در پی اعتراضات دی ماه، برخورد با دراویش گنابادی یا فعالان محیط زیست دستگیر شده بودند خواستار پایان “آزار و تعقیب” خانواده های آنها شده اند.
عفو بین‌الملل، کمپین حقوق بشر در ایران، دیدبان حقوق بشر و عدالت برای ایران در یک بیانیه مشترک نوشتند که مقامات ایران باید به “کارزار بی‌رحمانه آزار و تهدید خانواده‌های بازداشت‌شدگانی که به طور مشکوک در حین بازداشت جان خود را از دست داده‌اند، پایان دهند.”
آنها می گویند که اعضای این خانواده ها به خاطر تلاش برای کشف حقیقت در مورد علت مرگ عزیزانشان هدف قرار می گیرند.
آنها از جمله از مقام های ایرانی خواسته‌اند که فورا ممنوعیت سفر مریم ممبینی، همسر کاووس سیدامامی، را لغو کرده و اجازه دهند که او به خانواده‌اش در کانادا بپیوندد.
خبر درگذشت کاووس سید امامی، فعال محیط زیست و استاد دانشگاه در روز ۲۱ بهمن، دو هفته بعد از بازداشت او به خانواده‌اش اعلام شد که واکنش های گسترده ای را در پی داشت.
فرزندان او رامین و مهران سیدامامی هفته پیش پس از ترک ایران گفتند که ماموران در فرودگاه مانع خروج مادرشان از ایران شدند، اقدامی که با خشم کانادا روبرو شد.
گروه های حقوق بشر در مورد این پرونده نوشتند: “نکته حائز اهمیت دیگر این که به گفته مریم ممبینی، ماموران دادستانی و سپاه پاسداران اظهارات تهدیدآمیزی را مطرح کردند که می تواند نقش آنها در مرگ کاووس سیدامامی را به طور ضمنی تایید کرده و ادعای خودکشی به عنوان علت مرگ را نفی کند. یکی از این تهدیدها به طور مشخص این بوده که اگر خانواده با رسانه‌ها صحبت کنند، مقامات «آنها را به همان جایی می‌فرستند که شوهرش را پیشتر فرستاده‌اند.”
این چهار گروه در بیانیه خود به چهار نفر دیگر هم اشاره کردند:
“از دی ماه ۱۳۹۶ دست کم پنج مورد مرگ در حین بازداشت گزارش شده است. در خصوص مرگ سه نفر با اسامی سینا قنبری، وحید حیدری و کاووس سیدامامی، مقامات بلافاصله اعلام کردند که آنها دست به خودکشی زده‌اند اما این ادعا قویا از سوی خانواده‌ها و گروههای مدافع حقوق بشر رد شد.”
“در مورد فرد چهارم با نام سارو قهرمانی، مقامات ادعا کردند که او در جریان یک درگیری مسلحانه با نیروهای امنیتی کشته شده است. این ادعا از سوی خانواده رد شده است؛ آنها گفته‌اند که سارو قهرمانی در طی اعتراضات سراسری دی ماه دستگیر و بازداشت شده بود و آثار شکنجه بر بدنش مشهود بوده است.”
براساس این بیانیه آخرین مورد گزارش شده مربوط به محمد راجی یکی از اعضای جامعه دراویش گنابادی است که به دنبال “سرکوب خشونت‌آمیز” اعتراضات مسالمت‌آمیز دروایش گنابادی در تهران در تاریخ ۱ اسفند بازداشت شده بود. نیروی انتظامی ۱۵ روز بعد در تاریخ ۱۳ اسفند به خانواده وی اطلاع داد که او بر اثر ضربات وارده جان سپرده است.
البته روز ۱۲ مارس – ۲۱ اسفند – یک منبع مطلع به بی‌بی‌سی فارسی گفت اداره اطلاعات ایلام در روز یک‌شنبه ششم اسفند به خانواده طالب بساطی اطلاع داد که فرزندشان در زندان جان باخته واز آنها خواست برای تحویل جنازه مراجعه کنند. این منبع مطلع گفت که طالب بساطی اواخر بهمن ماه به اتهام “ارتباط با گروههای مخالف کرد” بازداشت شده بود.
در این بیانیه آمده است: “مقامات خانواده محمد راجی را مجبور کردند که جسد او را روز ۱۵ اسفند در ساعت ۲ نیمه شب با حضور نیروهای امنیتی در گورستان شهر علی گوردرز در استان لرستان دفن کنند. آنها تهدید کرده‌اند که اعضای خانواده محمد راجی را در صورت ادامه صحبت با رسانه‌ها بازداشت خواهند کرد.”
براساس این بیانیه در هر پنج مورد، مقامات قضایی و امنیتی ایران “خانواده‌های جان‌باختگان را تهدید کرده‌اند تا به این وسیله صدای آنان را برای روشن شدن حقیقت و اجرای عدالت خاموش کنند.”
آنها می نویسند: “همچنین به نظر می‌رسد که آنها با انجام مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ و سازمان‌یافته سعی در پنهان کردن شواهد مربوط به شکنجه، بدرفتاری و مرگ (نه به صورت طبیعی بلکه به دلایل) غیرقانونی و هتک شخصیت جان‌باختگان داشته‌اند.”
این گروه ها همچنین به “تهدید” وکلایی که این پرونده ها را پیگیری کرده اند اشاره می کنند و می گویند که دست کم یک وکیل به برای صحبت با رسانه ها بازداشت شده است.
در این گزارش جزییات بیشتری از اقدام ماموران امنیتی “علیه” خانواده های این افراد تشریح شده است.
در این بیانیه در مورد وحید حیدری یکی دیگری از قربانیان آمده است: “در مورد وحید حیدری که جان خود را به طرزی مشکوک در زندان اراک در دی ماه از دست داد، مقامات از اذیت و آزار خانواده به قصد واداشتن آنها به سکوت فراتر رفته‌اند. آنها محمد نجفی وکیل و مدافع حقوق بشر را به تلافی اطلاع رسانی درباره مرگ وحید حیدری در حین بازداشت و اعلام وجود علائم شکنجه از جمله کبودی و بریدگی بر بدن او بازداشت کرده‌اند. محمد نجفی از زمان دستگیری در ۲۶ دی در زندان اراک نگهداری می‌شود و با چندین اتهام امنیتی بی اساس روبرو است.”
براین اساس خانواده سینا قنبری هم از صحبت با رسانه‌ها و گروههای حقوق بشر “بر حذر داشته شده و تحت فشار قرار گرفتند که مراسم عمومی تشعییع و تدفین عزیزشان را لغو کنند.”
این گروه ها می نویسند که به نظر می رسد مقام ها برای پنهان کردن “شواهد وقوع جرم‌هایی مانند شکنجه، بدرفتاری و مرگ غیرقانونی در حین بازداشت” تلاش کرده باشند.
از جمله دلایل این ادعا این است که “مقامات همواره با درخواست تحویل جنازه به خانواده‌ها مخالفت کرده‌اند مگر آنکه آنها به دفن فوری جنازه رضایت دهند و بر کالبدشکافی مستقل اصرار نورزند.”
سینا قنبری که به گفته مقامات قضایی در زندان “خودکشی” کرد
این گروه ها می نویسند کمیته ای که به دستور حسن روحانی رئیس جمهور ایران تشکیل شده “بی طرف و مستقل نیست” به این دلیل که اصل ۱۱ «اصول پیشگیری و تحقیق مؤثر درباره اعدام‌های فراقانونی، خودسرانه و اختصاری» مصوب شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد می‌گوید اعضای کمیته‌های تحقیق «باید براساس شهرت‌شان در بی‌طرفی، صلاحیت و استقلال شخصی انتخاب شوند. این افراد به ویژه باید از هر نهاد، ارگان و یا شخص موضوع تحقیقات، مستقل باشند.»
در این زمینه:
- اعتراضات دی ماه؛ فیلمی از خودکشی سینا قنبری ‘وجود ندارد’
- مرگ یکی از بازداشت‌شدگان در زندان اوین تأیید شد
- جنازه طالب بساطی هشت روز بعد از بازداشت به خانواده‌اش تحویل داده شد
- بستگان سارو قهرمانی از ‘تحویل گرفتن جنازه او’ خبر دادند
- ‘بازداشتی ها در ایران از جمله در معرض خشونت جنسی هستند’
- هفت زندانی که گفته شد در زندان‌های ایران خودکشی کردند
- یکی از دراویش گنابادی ‘در اثر ضربات وارده در بازجویی کشته شد’
- تأیید مرگ دومین بازداشتی اعتراض‌ها در ایران
- ممانعت از خروج همسر کاووس سیدامامی از ایران؛ کانادا ابراز انزجار کرد
