گزارشی ازتجربه‌ی گرسنگی در غزه
کمک‌رسانی به غزه نه به‌دلیل مشکلات لجستیکی، بلکه به‌خاطر تصمیمات سیاسی ناکام می‌ماند. تاکنون نزدیک به ۸۰۰ نفر در غزه هنگام تلاش برای دسترسی به غذا جان خود را از دست داده‌اند.
برای خانواده خلف، مراکز توزیع غذای “بنیاد بشردوستانه غزه” که تحت نظارت آمریکا و اسرائیل اداره می‌شود، دوبار به تله مرگ تبدیل شد. ابتدا پسر ۱۵ سالهٔ کوچک‌تر خانواده، صقر، در مسیر رسیدن به یکی از این مراکز در «دالان نزاریم» در مرکز نوار غزه هدف گلوله قرار گرفت و کشته شد. مدت کوتاهی بعد، پدر خانواده، محمد خلف، در همان‌جا بر اثر ترکش خمپاره مجروح شد و روز ۲۸ مه در بیمارستان جان باخت.
اکنون، احمد، آخرین پسر خانواده، هر دو شب یک‌بار با به‌خطر انداختن جانش، پیاده چهار کیلومتر از میان زمینی صعب‌العبور و کاملاً ویران‌شده – همچون سطح ماه – به سمت آنجا می‌رود. این جوان ۲۴ ساله شب را جلوی مرکز توزیع غذا، در کنار هزاران نفر دیگر، می‌گذراند با این امید که هنگام باز شدن درها، یکی از نخستین نفرات باشد. او می‌خواهد به مسئولیتش عمل کند: تأمین غذا برای مادر، سه خواهر، برادرش و خودش.
مادر احمد، غاده، کنار چادرشان در نزدیکی مدرسهٔ گرگاوی در مرکز غزه، با شعله‌ای روباز یک قوطی نخود را گرم می‌کند؛ غذایی که پسرش دو روز پیش با زحمت فراوان به دست آورده. این وعده غذایی با وحشت و ترس به‌دست آمده است. غاده به یکی از مخاطبان محلی روزنامه taz می‌گوید: «من از احمد خواهش کردم که دیگر آنجا نرود. اما او گفت باید برای خواهر و برادرهایش غذا تهیه کند. اما این غذا به خون آغشته است».
با شلیک به پدر، دچار آسیب روانی شده
اما پسرش از تصمیم خود منصرف نمی‌شود. او می‌گوید: «چه کار باید بکنم؟ اگر نروم، چیزی برای خوردن و نوشیدن نداریم. گاهی دست خالی برمی‌گردم، گاهی موفق می‌شوم کمی روغن، مقداری آرد، ماکارونی یا عدس به خانه بیاورم».
احمد با وجود آنکه به‌شدت دچار آسیب روانی شده، همچنان برای پیدا کردن غذا به «ماموریت» خود ادامه می‌دهد. او می‌گوید: «شبی که همراه پدرم به مرکز توزیع غذا رفتیم و او به‌شدت مجروح شد، بدترین شب زندگی‌ام بود. به‌سوی مردم تیراندازی می‌کردند، آدم‌ها جلوی چشمانم جان می‌دادند. ترس همه‌جا را فراگرفته بود، مرگ در اطرافمان بود. نمی‌دانستم چه کنم. در دام افتاده بودیم.»
در آن هرج‌ومرج، احمد پدرش را گم می‌کند. او می‌گوید هشت ساعت تمام به‌دنبال او گشته، خودش را از میان جمعیت فشرده عبور داده تا سرانجام شنیده که شماری از زخمی‌ها را به بیمارستان الاقصی در دیرالبلح منتقل کرده‌اند. در آنجا پدرش را پیدا می‌کند و ناچار می‌شود در روزهای بعد شاهد جان دادن او باشد.
غاده، مادر خانواده، درهم‌شکسته و بی‌پناه است
غاده، مادر خانواده نیز از نظر روحی کاملاً فروپاشیده است. از پسر کوچک‌ترش کمتر سخن می‌گوید؛ فقط می‌گوید که او شجاع بود – بقیه چیزها برایش بیش از حد دردناک‌اند. او عکسی از پسرش را روی تلفن همراهش نشان می‌دهد: کودکی با لبخندی بر لب و پلیور زردی که خیلی بزرگ به‌نظر می‌رسد، به دوربین نگاه می‌کند. غاده می‌گوید: «از وقتی پسر کوچکم و همسرم کشته شدند، زندگی دیگر هیچ طعمی ندارد، نه رنگی دارد، نه معنایی. تنها احساسی که برایم باقی مانده، ترسی بی‌امان برای آخرین پسرم است.»
چهار مرکز توزیع غذا برای کل نوار غزه
از زمانی که ارتش اسرائیل عملاً اجازه ورود محموله‌های امدادی به نوار غزه را از سازمان‌های بین‌المللی و سازمان ملل سلب کرده، مراکز توزیع غذای «بنیاد بشردوستانه غزه» (GHF) در ماه مه به‌عنوان جایگزینی ادعایی راه‌اندازی شدند. تاکنون چهار مرکز از این نوع در جنوب یا بخش مرکزی نوار ساحلی افتتاح شده‌اند. این مراکز مستقیماً توسط مزدوران آمریکایی اداره می‌شوند و مناطق اطرافشان تحت نظارت ارتش اسرائیل قرار دارد. همه این مراکز در مناطقی قرار دارند که به‌طور کامل تحت کنترل ارتش اسرائیل هستند.
اما این سیستم جدید، نه تنها برای جمعیت دو میلیونی نوار غزه کاملاً ناکافی است، بلکه مراکز GHF عملاً به مکان‌هایی مرگبار تبدیل شده‌اند. بر اساس گزارش دفتر امور بشردوستانه سازمان ملل (OHCHR)، تاکنون نزدیک به ۸۰۰ نفر در غزه هنگام تلاش برای دسترسی به غذا جان خود را از دست داده‌اند؛ که ۶۱۵ نفر از آنها در نزدیکی همین مراکز GHF کشته شده‌اند. این آمار به گفته OHCHR، بر پایه اطلاعات بیمارستان‌ها، گورستان‌ها، اظهارات خانواده‌ها، منابع بهداشتی فلسطینی و دیگر نهادهای امدادی تهیه شده است. بنیاد GHF اما این ارقام را رد کرده و آنها را «گمراه‌کننده» می‌خواند.
سخنگوی OHCHR، راوینا شمداسانی، در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: «ما نگرانی‌هایی درباره ارتکاب جنایات و همچنین خطر ارتکاب جنایات بیشتر، به‌ویژه در محل‌هایی که مردم برای دریافت مواد ضروری زندگی مانند غذا صف می‌کشند، ابراز کرده‌ایم.» او افزود: «نادیده گرفتن کلی نگرانی‌های ما کمکی نمی‌کند. آنچه نیاز است، تحقیقاتی جدی درباره این موضوع است که چرا مردم هنگام تلاش برای دریافت کمک‌های انسانی کشته می‌شوند».
ارتش اسرائیل اذعان کرده که در اطراف مراکز امدادی به‌سوی مردم شلیک کرده، آن‌هم در مواردی که آنها را تهدیدآمیز تشخیص داده، اما مدعی است که به‌طور عمدی به سوی غیرنظامیان شلیک نکرده و شمار کشته‌شدگان را زیر سؤال می‌برد. دو افشاگر (whistleblower) از میان مزدوران آمریکایی شاغل در GHF به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته‌اند که برخی همکاران‌شان حتی بدون وجود تهدید، به سوی مردم نیازمند کمک شلیک کرده‌اند. همچنین شاهدان متعدد فلسطینی گزارش داده‌اند که هم از سوی ارتش اسرائیل، هم از سوی پهپادهای کوچک مسلح اسرائیلی، و هم از سوی مزدوران آمریکایی به‌سوی آنها شلیک شده است.
گوهر رحبور، جراح بریتانیایی که در ماه ژوئن به‌عنوان داوطلب در بیمارستان ناصر در جنوب غزه کار می‌کرده، به روزنامه فایننشال تایمز گفته است که اتاق‌های عمل این بیمارستان به‌طور مرتب از مجروحان تیرخورده‌ای پر می‌شده‌اند که از نزدیکی مراکز GHF آورده شده‌اند.
گزارش گروه بین‌المللی بحران درباره مراکز توزیع غذا
اندیشکده معتبر گروه بین‌المللی بحران (International Crisis Group – ICG) نیز در گزارشی که در ماه ژوئن با عنوان «تجربه‌ی گرسنگی در غزه» منتشر کرد، به بررسی چهار مرکز توزیع غذای بنیاد بشردوستانه غزه (GHF) پرداخته و آنها را با بیش از ۴۰۰ مرکزی که پیش از آخرین یورش اسرائیل تحت نظر سازمان ملل وظیفه توزیع کمک‌های بشردوستانه را بر عهده داشتند، مقایسه می‌کند. در این گزارش آمده است:
«جهان نظاره‌گر یک آزمایش است: تلاشی برای نگه داشتن جمعیت غزه در وضعیتی که اندکی بالاتر از آستانه گرسنگی است، در حالی‌که غذا به ابزار جنگ تبدیل شده است.»
گزارش ICG تأکید می‌کند که گرسنگی دادن به مردم غزه یک پیامد ناخواسته نیست، بلکه بخشی از راهبردی نظام‌مند است. کمبودهای ایجادشده هیچ‌گاه نتیجه‌ی مشکلات لجستیکی نبوده‌اند، بلکه همواره حاصل تصمیمات سیاسی بوده‌اند. در واقع، انبارهای پر از مواد غذایی در مصر – درست در همسایگی غزه – تا سقف پر هستند. کارکنان صلیب سرخ بین‌المللی گزارش داده‌اند که اگر اجازه‌ی اسرائیل صادر شود، ارسال کمک‌ها می‌تواند یک‌شبه از سر گرفته شود.
اما در عمل، آنچه از طریق مراکز GHF به دست مردم می‌رسد، آن‌قدر کم است که برای زندگی کافی نیست، آن‌قدر که به‌سوی مرگ کامل نروند. گزارش ICG این وضعیت را چنین خلاصه می‌کند:
«غزه به آزمایشی تبدیل شده که در آن سنجیده می‌شود در چه نقطه‌ای یک سیاست گرسنگی کنترل‌شده به قحطیِ مهارنشدنی تبدیل می‌شود.» ارتش اسرائیل تلاش می‌کند از وقوع سناریوی دوم – یعنی قحطی آشکار – به‌دلیل واکنش بین‌المللی شدید، جلوگیری کند.
دولت اسرائیل سیستم جدید GHF را با این ادعا توجیه می‌کند که باید جلوی دزدیده شدن کمک‌ها توسط حماس را گرفت. اما گزارش ICG به این موضوع نیز می‌پردازد: اسرائیل با وجود امکانات گسترده‌ی اطلاعاتی خود، تاکنون شواهد چندانی برای این ادعا ارائه نکرده است. سازمان‌های امدادی بین‌المللی نیز تأکید می‌کنند که در گذشته، سرقت کمک‌ها توسط حماس مسئله‌ای حاشیه‌ای و نادر بوده است. در عوض، این سازمان‌ها بارها به شبه‌نظامیان گروه ابوشباب اشاره کرده‌اند – گروهی مسلح که با ارتش اسرائیل همکاری دارد و به‌عنوان بزرگ‌ترین غارتگر کمک‌ها شناخته می‌شود. این گروه نیز در اطراف مراکز GHF فعال است.
گزارش ICG فراتر می‌رود و نشان می‌دهد که سازمان ملل متحد از ماه مه، پس از مشورت‌های فشرده با ارتش اسرائیل، طرحی جدید برای توزیع کمک‌ها ارائه کرده بود تا نگرانی‌ها برطرف شود. در این طرح، کالاهای امدادی باید با کد QR علامت‌گذاری می‌شدند و با کامیون‌هایی دارای موقعیت‌یابی GPS، در مسیرهایی مشخص‌شده توسط ارتش منتقل می‌شدند. در مقابل، سازمان ملل درخواست کرده بود که کنترل کامل عملیاتی بر روند توزیع در مسیرهای ایمن به آن واگذار شود. بر اساس این طرح، کاروان‌های امدادی می‌بایست با نیروی محافظتی فلسطینی همراهی شوند که از سوی سازمان ملل انتخاب شده و مورد تأیید ارتش اسرائیل باشند – و نه نیروهای پلیس تحت کنترل حماس.
کمبود عمدی مواد غذایی
یکی از نقاط اختلاف کلیدی میان سازمان ملل و اسرائیل در طرح توزیع جدید این بود که در برنامه سازمان ملل، ارسال اطلاعات شخصی دریافت‌کنندگان کمک‌ها به ارتش اسرائیل پیش‌بینی نشده بود—اطلاعاتی که اسرائیل برای تقویت سامانه نظارتی خود در غزه حیاتی می‌دانست. سازمان ملل هیچ‌گاه پاسخی رسمی به پیشنهادات خود از سوی اسرائیل دریافت نکرد.
در عوض، مواد غذایی به‌طور عمدی در غزه کمیاب نگه داشته می‌شوند. بنا بر گزارش گروه بین‌المللی بحران (ICG)، این کمبود بخشی از استراتژی جنگی اسرائیل است. ارتش اسرائیل امیدوار است از این طریق بتواند حماس را به‌عنوان یک نیروی سیاسی از کار بیندازد.
در گزارش آمده است:
«از آنجا که اسرائیل نتوانسته حماس را به‌طور قاطع شکست دهد، به استراتژی محروم‌سازی منابع روی آورده و با غزه مانند یک منطقه‌ی دشمنِ بی‌تفکیک برخورد می‌کند—جایی که هر کیسه آرد می‌تواند به دشمن کمک برساند. غذا، سوخت، دارو: همه چیز به‌عنوان سلاح تلقی می‌شود، نه به‌عنوان نیازهایی انسانی که باید تأمین شوند.»
با این حال، نویسندگان گزارش تردید دارند که این سیاستِ استفاده از غذا برای وادار کردن مردم به تغییر وفاداری سیاسی، موفقیت‌آمیز باشد.
اگرچه حماس در حال حاضر از نظر نظامی تحت فشار شدیدی قرار دارد، اما در گزارش به‌روشنی آمده است:
«این تصور که قدرت حماس بر توزیع غذا استوار است، توهمی بیش نیست. مقام‌های اسرائیلی ناامیدی زیستی را با دگرگونی سیاسی اشتباه گرفته‌اند. انسان‌های گرسنه که برای به‌دست آوردن غذا هجوم می‌برند، فقط غریزه بقا را نشان می‌دهند—نه بازنگری در باورهای سیاسی‌شان.»
به‌زعم این گزارش، مراکز توزیع غذای GHF یک چیز را به‌خوبی روشن می‌سازند:
«غذا، قدرت است—و در مرکز راهبرد جنگی اسرائیل قرار دارد.»
در همین حال، خانواده خلف و مادر، غاده، خود را برای دور بعدی سفر احمد به مرکز توزیع GHF آماده می‌کنند. غاده می‌گوید:
«ما داریم دیوانه می‌شویم. ما انسان‌هایی شکسته‌ایم.»
او شب آینده را نیز بیدار خواهد ماند، با اضطراب و بی‌قراری در انتظار. این بار هم برای مادر پرسش‌های بی‌پاسخ تکرار می‌شود:
آیا پسرش احمد زنده باز خواهد گشت؟ و آیا چیزی برای خوردن با خود خواهد آورد؟
یادداشت: این گزارش تا حدی بر پایه‌ی مطالبی تهیه شده است که توسط یک فیلم‌بردار محلی به سفارش نویسنده از داخل نوار غزه تهیه شده‌اند؛ چرا که ورود روزنامه‌نگاران بین‌المللی به منطقه ممنوع است.
کریم الگوهری از قاهره
به نقل از روزنامه تاتس taz (آلمان) هیجدهم ژوئن 2025
عصر نو
آنروا: اسرائیل یک میلیون کودک در غزه را در گرسنگی نگه داشته است
یک دختربچه فلسطینی یکشنبه ۲۹ تیر ، به دلیل سوء تغذیه و گرسنگی در نوار غزه جان باخت. هم‌زمان، آژانس امدادرسانی و کاریابی سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی «آنروا» اعلام کرد که مقام‌های اسرائیلی یک میلیون کودک را در غزه در گرسنگی نگه داشته‌اند.
«آنروا» در پیامی در «فیس‌بوک» نوشت: «مقام‌های اسرائیلی غیرنظامیان غزه از جمله یک میلیون کودک را گرسنگی می‌دهند.» این نهاد بین‌المللی خواستار لغو محاصره و اجازه ورود غذا و دارو به غزه شد.
به گزارش خبرگزاری رسمی فلسطین «وفا»، یک منبع پزشکی در بیمارستان شهدای اقصی در شهر دیرالبلح اعلام کرد که «دختر بچه‌ای به نام رزان ابو زاهر، ۴ ساله، به دلیل عوارض ناشی از سوء تغذیه و گرسنگی در این منطقه محاصره‌شده، جان خود را از دست داد.»
منابع پزشکی گزارش دادند که بیمارستان‌های غزه با صدها مورد از افراد در سنین مختلف مواجه‌اند که دچار گرسنگی شدید و سوء تغذیه شده و بسیاری از آنها در وضعیت خستگی مفرط قرار دارند.
این منابع افزودند که حدود ۱۷ هزار کودک به سوء تغذیه حاد مبتلا هستند و برخی بیماران نیز با علائم خستگی شدید و از دست دادن حافظه ناشی از گرسنگی شدید به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند، در حالی که بیمارستان‌ها فاقد تخت‌های بستری و دارو برای پاسخگویی به این تعداد زیاد مبتلایان به سوء‌تغذیه شدید هستند.
پیش‌تر «آنروا» هشدار داده بود که سوء تغذیه در میان کودکان زیر پنج سال در فاصله مارس تا ژوئن گذشته، تحت تأثیر محاصره اسرائیل، دو برابر شده است.
این آژانس افزود که مراکز درمانی و پزشکی وابسته به «آنروا» در این بازه زمانی، نزدیک به ۷۴ هزار آزمایش غربالگری برای کودکان انجام داده‌اند که طی آن نزدیک به ۵۵۰۰ مورد سوء تغذیه حاد جامع و بیش از ۸۰۰ مورد سوء تغذیه حاد وخیم، شناسایی شدند.
کشته شدن دست‌کم ۳۶ فلسطینی در مسیر دریافت کمک‌های بشردوستانه در غزه
ارتش اسرائیل روز یکشنبه اعلام کرد که حمله خود را در دیر البلح، در مرکز نوار غزه، «به منطقه‌ای که قبلاً هرگز عملیاتی در آن انجام نداده بود» گسترش داده است. سخنگوی عرب زبان ارتش اسرائیل از ساکنان آنجا خواست تا خانه‌های خود را تخلیه کنند، از جمله در مناطقی که هیچ دستور تخلیه‌ای صادر نشده است. او توضیح داد که درخواست تخلیه شامل آوارگانی که در چادرهای این منطقه زندگی می‌کنند نیز می‌شود. ستاد خانواده‌های گروگان‌ها گزارش داد که خانواده‌ها «از گزارش‌هایی مبنی بر قصد ارتش برای عملیات در مناطقی در مرکز غزه که قبلاً هرگز عملیاتی در آنها انجام نداده بود، نگران و شوکه شده‌اند.»
بر اساس گزارش وزارت بهداشت غزه و بیمارستان ناصر در خان‌یونس، بامداد شنبه، دست‌کم ۳۶ نفر از ساکنان غزه در پی تیراندازی نیروهای ارتش اسرائیل به سوی گروهی از مردم که در مسیر دریافت کمک‌های بشردوستانه بودند، جان خود را از دست دادند.
ارتش اسرائیل در بیانیه‌ای اعلام کرد که به سوی “افرادی مشکوک” که بدون توجه به هشدارها به سمت نیروهای ارتش نزدیک می‌شدند، تیر هشدار شلیک کرده است. طبق این ادعا، این افراد در فاصله‌ای حدود یک کیلومتر از محل توزیع کمک‌ها که در آن زمان فعال نبوده، هدف قرار گرفتند.
با این حال، یکی از ساکنان غزه به نام محمد الخالد، که خود در میان جمعیت حاضر بوده، تأکید کرده که هیچ هشدار قبلی داده نشده و تیراندازی ناگهانی آغاز شده است:
«فکر کردیم آمدند ما را برای دریافت کمک‌ها سامان دهند، اما ناگهان دیدیم از یک طرف جیپ‌ها و از طرف دیگر تانک‌ها آمدند و شروع کردند به شلیک.»
بنیاد بشردوستانه غزه (GHF) که تحت حمایت آمریکا فعالیت می‌کند، اعلام کرده است که محل توزیع کمک‌ها در آن زمان فعال نبوده و بارها به مردم هشدار داده شده بود که در تاریکی شب به این مکان‌ها مراجعه نکنند. این نهاد افزود که تیراندازی ساعت‌ها پیش از آغاز فعالیت سایت‌های توزیع رخ داده و کشته‌شدگان در فاصله‌ای چند کیلومتری از نزدیک‌ترین مرکز GHF قرار داشتند.
سازمان ملل اعلام کرده که در شش هفته گذشته، دست‌کم ۸۷۵ نفر در نزدیکی محل‌های توزیع کمک یا کاروان‌های غذایی در غزه جان باخته‌اند؛ اکثریت این قربانیان در اطراف مراکز متعلق به GHF کشته شده‌اند. بیشتر این مرگ‌ها ناشی از تیراندازی‌هایی بوده که ساکنان محلی آن را به ارتش اسرائیل نسبت می‌دهند.
ارتش اسرائیل ضمن تأیید آسیب‌دیدگی غیرنظامیان، از بازبینی دستورالعمل‌ها و اجرای “درس‌های آموخته‌شده” خبر داده است.
به گفته مقامات بهداشتی غزه، در سایر حملات روز شنبه نیز دست‌کم ۵۰ نفر دیگر کشته شدند. از جمله، حمله‌ای که منجر به کشته‌شدن رئیس پلیس تحت مدیریت حماس در منطقه نصیرات و ۱۱ عضو خانواده‌اش شد.
ارتش اسرائیل اعلام کرده که اهدافی همچون انبارهای اسلحه و پایگاه‌های تیراندازی را هدف قرار داده است.
این جنگ از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد؛ زمانی که نیروهای تحت رهبری حماس با حمله به اسرائیل، ۱۲۰۰ نفر را کشته و ۲۵۱ نفر را به گروگان گرفتند. از آن زمان تاکنون، طبق اعلام مقامات بهداشتی فلسطینی، حدود ۵۸ هزار نفر در غزه جان باخته‌اند؛ بیشتر آنها غیرنظامی بوده‌اند. این عملیات باعث تخریب گسترده و بحران شدید انسانی در منطقه شده است.
در حال حاضر، مذاکرات غیرمستقیم میان اسرائیل و حماس با میانجی‌گری قطر و مصر در دوحه ادامه دارد؛ هدف از این گفت‌وگوها، دستیابی به توافقی برای آتش‌بس ۶۰ روزه و آزادی گروگان‌هاست. با این حال، تاکنون هیچ نشانه‌ای از پیشرفت ملموس دیده نمی‌شود.
بر اساس تخمین‌ها، دست‌کم ۲۰ نفر از ۵۰ گروگان باقی‌مانده در غزه هنوز زنده‌اند. این موضوع باعث افزایش فشار افکار عمومی اسرائیل برای پایان جنگ شده است. اینا زانگاوکر، مادر یکی از گروگان‌ها به نام ماتان، خطاب به مقامات اسرائیلی گفته:
«مردم اسرائیل خواهان بازگرداندن تمام گروگان‌ها و پایان جنگ هستند. پسر من، ماتان، در تونل‌ها تنهاست. او دیگر وقتی ندارد.»
این در حالی است که نیروهای اسرائیلی به حملات خود علیه فلسطینیانی که در محل‌های توزیع کمک‌های انسانی آمریکایی یا مسیرهای ورود کامیون‌های کمک رسان تجمع می‌کنند، ادامه می‌دهند؛ حملاتی که از پایان مه تاکنون؛ به‌ویژه پس از فروپاشی آتش‌بس در ماه مارس گذشته، به کشته‌شدن صدها نفر انجامیده است.
بر اساس آمار وزارت بهداشت غزه، از زمان آغاز فعالیت نقاط توزیع کمک‌های آمریکا در پایان ماه مه گذشته، ۸۹۱ فلسطینی کشته و بیش از ۵۷۵۴ نفر زخمی شده‌اند.
اخبارروز
