گزارش تازه سازمان ملل: شرکت‌های بین‌المللی همدست در «نسل‌کشی» اسرائیل در غزه
در گزارشی تازه و جنجالی، فرانچسکا آل‌بَنِزه، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، فهرستی از شرکت‌های تجاری بین‌المللی منتشر کرده که، در اشغال و جنگ اسرائیل علیه غزه مشارکت داشته و از آن سود برده‌اند؛ از جمله شرکت‌های بزرگ فناوری و صنایع نظامی آمریکا، اروپا و آسیا. این گزارش از ۴۸ شرکت از جمله مایکروسافت، آلفابت (شرکت مادر گوگل) و آمازون از ایالات متحده که در نسل‌کشی اسرائیل شریکند نام می‌برد. در صدر شرکت‌های نظامی، لاکهید مارتین آمریکا قرار دارد. این گزارش تصریح می‌کند چرایی تداوم «نسل‌کشی» اسرائیل در غزه در این واقعیت نهفته است: «چون برای بسیاری سودآور است»
در گزارشی تازه و جنجالی، فرانچسکا آل‌بَنِزه، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، فهرستی از شرکت‌های تجاری بین‌المللی منتشر کرده که، در اشغال و جنگ اسرائیل علیه غزه مشارکت داشته و از آن سود برده‌اند؛ از جمله شرکت‌های بزرگ فناوری و صنایع نظامی آمریکا، اروپا و آسیا.
الجزیره می‌نویسد: این گزارش که قرار است روز پنجشنبه در یک نشست خبری در ژنو ارائه شود، ۴۸ شرکت را به طور مشخص نام می‌برد؛ از جمله مایکروسافت، آلفابت (شرکت مادر گوگل) و آمازون از ایالات متحده. همچنین یک پایگاه داده شامل بیش از ۱۰۰۰ شرکت نیز در جریان تحقیقات تکمیل شده است.
گزارش آل‌بَنِزه تاکید دارد که اشغالگری دائم اسرائیل «به میدان آزمایش ایدئال برای تولیدکنندگان سلاح و شرکت‌های فناوری بزرگ بدل شده» که در آن «نظارت اندک، مسئولیت‌پذیری صفر، و سود کلان» وجود دارد. به گفته او، شرکت‌ها دیگر صرفاً در اشغالگری دخیل نیستند، بلکه در اقتصاد نسل‌کشی تنیده شده‌اند.
این گزارش تصریح می‌کند که چرایی تداوم «نسل‌کشی» اسرائیل در غزه در این واقعیت نهفته است: «چون برای بسیاری سودآور است.»
نقش شرکت‌های نظامی و فناوری در جنگ غزه
در صدر شرکت‌های نظامی، لاکهید مارتین آمریکا قرار دارد که رهبری برنامه تولید جنگنده اف-۳۵ را بر عهده دارد. این پروژه متکی بر مشارکت دست‌کم ۱۶۰۰ شرکت در هشت کشور جهان است. لئوناردو S.p.A از ایتالیا نیز به عنوان تأمین‌کننده اصلی در حوزه نظامی معرفی شده و شرکت ژاپنی FANUC نیز ماشین‌آلات رباتیک برای خطوط تولید تسلیحات فراهم کرده است.
در حوزه فناوری، شرکت‌هایی مانند مایکروسافت، گوگل و آمازون با ارائه خدمات ابری و هوش مصنوعی به دولت اسرائیل، امکان پردازش داده‌های زیستی و اطلاعاتی درباره فلسطینیان را فراهم کرده‌اند. شرکت IBM نیز آموزش نیروهای امنیتی اسرائیل و مدیریت پایگاه‌داده مرکزی اداره جمعیت و مهاجرت این کشور را بر عهده داشته است.
گزارش همچنین به نقش شرکت Palantir Technologies اشاره می‌کند که پس از آغاز جنگ در اکتبر ۲۰۲۳، فناوری‌های پیش‌بینی خودکار و شناسایی هدف با استفاده از سامانه‌های هوش مصنوعی مانند «لاوندر»، «گاسپل» و «پدر کجاست؟» را در اختیار ارتش اسرائیل قرار داده است.
دیگر شرکت‌های شناسایی‌شده
در میان شرکت‌هایی که فناوری‌های غیرنظامی تولید می‌کنند اما در عمل برای اشغال فلسطین به کار می‌روند، نام شرکت‌هایی چون Caterpillar، شرکت رادا (وابسته به لئوناردو)، هیوندای کره‌جنوبی و ولووی سوئد به چشم می‌خورد که ماشین‌آلات سنگین برای تخریب خانه‌ها و توسعه شهرک‌های غیرقانونی در کرانه باختری فراهم کرده‌اند.
پلتفرم‌های اجاره اقامتگاه مانند Airbnb و Booking نیز با فهرست‌کردن املاک و هتل‌ها در مناطق اشغالی به شهرک‌سازی کمک کرده‌اند. گزارش به صراحت از این پلتفرم‌ها به عنوان ابزار «سفیدشویی انسانی» نام برده که با اهدای درآمد به خیریه‌ها تلاش کرده‌اند تا وجهه خود را تطهیر کنند.
شرکت‌های Drummond (آمریکا) و Glencore (سوئیس) نیز به عنوان تأمین‌کنندگان اصلی زغال‌سنگ برای تولید برق اسرائیل معرفی شده‌اند. در حوزه کشاورزی، شرکت Bright Dairy چین با تملک «تنوا» (بزرگ‌ترین شرکت غذایی اسرائیل) و نتافیم (با مالکیت ۸۰ درصدی شرکت مکزیکی Orbia) نقش کلیدی در بهره‌برداری از منابع آب در کرانه باختری ایفا کرده‌اند.
بانک‌های بزرگی مانند BNP پاریبا (فرانسه) و Barclays (بریتانیا) نیز با خرید اوراق قرضه اسرائیل به تأمین مالی جنگ غزه کمک کرده‌اند و از افت رتبه اعتباری این کشور جلوگیری کرده‌اند.
نقش سرمایه‌گذاران بزرگ
در رأس فهرست سرمایه‌گذاران، نام دو غول مالی جهان – بلک‌راک و ونگارد – به چشم می‌خورد. بلک‌راک، به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت مدیریت دارایی جهان، سهام قابل‌توجهی در شرکت‌های مایکروسافت، آمازون، آلفابت، IBM، لاکهید مارتین و Caterpillar دارد. ونگارد نیز بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار نهادی در Caterpillar، شورون و Palantir است.
گزارش تاکید دارد که سرمایه‌گذاری در اقتصاد اشغال و نسل‌کشی برای این شرکت‌ها «بازار سودآور» محسوب می‌شود؛ چنانکه بازار بورس تل‌آویو پس از جنگ، رشدی بی‌سابقه ۱۷۹ درصدی را تجربه کرده و ۱۵۷.۹ میلیارد دلار به ارزش بازار افزوده است.
مسئولیت حقوقی شرکت‌ها در برابر قوانین بین‌المللی
بر اساس گزارش آل‌بَنِزه، شرکت‌ها موظف‌اند حتی در صورت سکوت یا عدم پیگیری کشور میزبان، از مشارکت مستقیم یا غیرمستقیم در نقض حقوق بشر پرهیز کنند. مسئولیت اصلی با دولت‌هاست، اما شرکت‌ها نیز ملزم‌اند تمام زنجیره تأمین و همکاری‌های تجاری خود را با معیارهای حقوق بشر تطبیق دهند.
عدم رعایت این استانداردها می‌تواند به پیگرد کیفری بین‌المللی منجر شود. حتی مدیران شرکت‌ها نیز ممکن است در دادگاه‌های بین‌المللی مورد پیگرد قرار گیرند.
این گزارش خواهان قطع فوری سرمایه‌گذاری و مشارکت شرکت‌ها در تمام فعالیت‌های مرتبط با اشغالگری اسرائیل شده و یادآور شده که دیوان بین‌المللی دادگستری در سال ۲۰۲۴ حکم مشورتی خود را صادر کرده و خواهان پایان اشغال کرانه باختری و بیت‌المقدس شرقی تا سپتامبر ۲۰۲۵ شده است. بر پایه این رأی، هرگونه حمایت مالی، تجاری یا فنی از اشغالگری می‌تواند به مشارکت در جنایت بین‌المللی تعبیر شود.
اخبار روز
