نوکیا بازار موبایل ایران را ترک می‌کند
ندای سبز ازادی ۱۳۹۱/۰۴/۲۳
کاوه مشرقی: یکی از بزرگترین شرکت های تولید کننده ی تلفن همراه در جهان، و یکی از عمده ترین سرویس دهندگان به تلفن های موبایل در ایران، کمتر از دو ماه دیگر کشور را ترک می کند.موج تحریم های جدید علیه ایران، و تشدید مجازات های مالی و اقتصادی در قبال شرکت هایی که با جمهوری اسلامی مراوده تجاری دارند، نوکیا را هم ترسانده و وادار به بستن ساک و چشم پوشیدن از بازار پررونق موبایل ایران کرده است.
نوکیا به عنوان یکی از نخستین شرکت های تولیدکننده تلفن همراه که در ایران فعالیت هایش را شروع کرد، تا نیمه شهریورماه آتی، ایرانیان را ترک خواهد گفت و دفتر نمایندگی خود را نیز در ایران خواهد بست. مارک دورانت از دفتر مطبوعاتی نوکیا در فنلاند چند روز پیش این خبر را در مصاحبه با دنیای اقتصاد تایید کرد و افزود: «نوکیا به طور مستقیم به فعالیت‌های دفتر خود در تهران خاتمه می‌دهد.» وی دلیل این اقدام را «سخت‌تر شدن فشارها به این شرکت برای تبعیت از تحریم‌های اروپا علیه ایران» عنوان و تاکید کرده است: «متاسفانه این موضع به معنای بسته شدن دفتر ما در تهران تا آخر ماه آگوست ۲۰۱۲ (دهم شهریور 1391) است.»
این مقام مسئول در نوکیا افزوده که «ما حضوری در زمینه سرویس‌ها و دستگاه ها در ایران نخواهیم داشت؛ اما مشتریان می‌توانند به محصولات نوکیا توسط شرکت‌های واسطه دسترسی داشته باشند.»
هشدار سال گذشته ی نوکیا زیمنس
رخداد جدید، در ادامه ی روندی است که از چند ماه پیش شروع شده بود؛ شرکت مخابراتی نوکیا زیمنس پاییز سال 1390 اعلام کرد که دیگر هیچ قرارداد جدیدی را با شرکت‌های ایرانی امضا نخواهد کرد.
این شرکت اعلام کرده بود که به دلیل تحریم‌های اتحادیه اروپا، سازمان ملل و آمریکا علیه افراد، سازمان‌ها و دولت ایران قادر نیست به فعالیت‌های اقتصادی خود در این کشور ادامه دهد. نوکیا زیمنس افزوده بود که قصد دارد تعهدات فعلی خود در ایران را نیز به تدریج کاهش دهد.
نوکیا زیمنس از ماه ژوئن ۲۰۱۰ فقط با مشتری‌های موجود خود قراردادهای جدید منعقد کرد و با اپراتور سوم ایران هم قراردادی منعقد نکرد. این شرکت اعلام کرد تحریم‌های اعمال شده علیه بانک‌ها و نهادهای مالی ایران موجب شده که فقط بتواند مبلغ کمی از پول‌های خود را از ایران خارج کند.
قطع معاملات بانکی تعدادی از کشورهای اروپایی با بانک‌های ایران ادامه کار این شرکت با مشتری‌های ایرانی را تقریبا غیرممکن کرده است.
دور زدن تحریم‌ها و جای خالی شرکت
یک مقام مسئول در دفتر مطبوعاتی نوکیا در فنلاند گفته: «مشتریان نوکیا می‌توانند به محصولات این شرکت توسط شرکت‌های واسطه دسترسی داشته باشند.»
مدیر روابط عمومی نوکیا در ایران نیز به «دنیای اقتصاد» گفته: «اگرچه نوکیا دیگر برای ارائه خدمات و محصولات در ایران حضور محلی نخواهد داشت، اما گوشی‌های نوکیا از طریق منابع شخص ثالث در دسترس مصرف‌کنندگان قرار خواهد گرفت. درست مانند آنچه تا امروز اتفاق می‌افتاده است. هم اکنون نیز خدمات پس از فروش نوکیا توسط شرکت‌های شخص ثالث تامین می‌شود. این حالت در آینده نیز ادامه خواهد داشت و گارانتی نیز از طریق منابع شخص ثالث تامین می‌شود تا استانداردهای پشتیبانی مانند گذشته برای مشتریان ایرانی حفظ و تامین شود.»
حمیدرضا نیکدل، تاکید می کند که دلیل خروج نوکیا از ایران «مشکلات روبه افزایش ناشی از تحریم تجاری اتحادیه اروپا»ست.
فشار آمریکا و تهدیدها علیه نوکیا
از دو سال پیش، و در پی تغییرات در رأس شرکت نوکیا، سیستم عامل ویندوزفون شرکت مایکروسافت برای نوکیا انتخاب شد و مورد استفاده قرار گرفت. انتخاب سیستم عامل ساخت یک شرکت آمریکایی، از همان ابتدا آینده فعالیت نوکیا در ایران را با تردید و پرسش های جدی روبرو کرد. شهرام شریف، از ناظران حوزه فنآوری دیجیتال در این خصوص توضیح می دهد که براساس قانون موسوم به «مقررات داد و ستد با ایران» که از سوی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا لازم‌الاجرا و ناظر بر کلیه داد و ستد‌های شرکت‌های آمریکایی و حتی غیرآمریکایی با ایران است، صادرات، صادرات مجدد از سوی شخص ثالث، فروش، تأمین مستقیم یا غیرمستقیم از ایالات متحده آمریکا یا توسط افراد با ملیت آمریکایی در هر کجای دنیا به ایران یا دولت ایران ممنوع است مگر در مواردی که قانون استثنائی برای آن قائل شده باشد. این قانون همچنین شرکت‌های غیرآمریکایی را از صادرات محصولاتی که تمام یا بخشی از آن در ایالات متحده آمریکا تولید شده باشد، به ایران منع می‌کند.
از این زاویه، و با توجه به اینکه سیستم عامل ویندوزفون که توسط شرکت آمریکایی مایکروسافت طراحی و تولید می‌شود در تلفن‌های جدید نوکیا موسوم به سری لومیا مورد استفاده قرار می‌گیرد، این شرکت اجازه صدور این گوشی‌ها به ایران را ندارد. این در حالی است که این تلفن بطور غیررسمی در بازار ایران به فروش می‌رسد.
۷۰ میلیون مشترک و خرید میلیونی ماهانه موبایل
آمار و ارقام از قریب به ۷۰ میلیون اشتراک تلفن همراه در ایران خبر می دهند. اگر حتی نیمی از این تعداد، فعال باشند، تعداد گوشی های همراه در کشور، قابل توجه خواهد بود. رییس اتحادیه لوازم صوتی و تصویری از فروش ماهانه حدود یک میلیون گوشی تلفن همراه در ایران خبر می دهد؛ «البته این آمار در طول سال متغیر است؛ به طوری که در خرداد‌ماه با توجه به اینکه فصل امتحانات مدارس است، خرید گوشی کاهش یافته ولی در ایام تابستان و عید نوروز مصرف گوشی تلفن همراه افزایش می‌یابد.»
چنین بازاری خیلی قابل صرف نظر کردن نیست؛ اما در مقایسه با بازارهای غرب و آمریکا، خود به خود به حاشیه می رود.
نوکیا، کودتای انتخاباتی و شنود
نمی توان به نوکیا پرداخت و از بحث امکانات شنود شرکت نوکیا زیمنس که در اختیار جمهوری اسلامی قرار داده شده بود، یادی نکرد. عیسی سحرخیز روزنامه نگار و فعال سیاسی سبز، که از جمله بازداشت شدگان پس از کودتای انتخاباتی 1388 است، پس از بازداشت از این شرکت شکایت کرد. عیسی سحرخیز، روزنامه نگاری که در جریان حوادث بعد از انتخابات دستگیر شد طی دادخواستی از شرکت نوکیا زیمنس، به دادگاه فدرال آمریکا شکایت کرد.
سحرخیز از شرکت نوکیا زیمنس و دیگر شرکت های مرتبط، بابت فروش و ارایه فن آوری و تجهیزات لازم، برای شنود و مونیتورینگ هوشمند شبکه های بی سیم، اطلاعاتی و اینترنت ایران که موجب دستگیری و شکنجه او و دیگر شهروندان ایرانی شده بود به دادگاه فدرال آمریکا شکایت کرد.
سحرخیز تاکید کرده بود، شرکت نوکیا زیمنس با توجه به آگاهی نسبت به تخطی های دولت ایران از قوانین بین المللی و کارنامه حقوق بشر اقتدارگرایان که همگی دال بر تجاوز به حقوق مدنی است نمی باید تجهیزات برای فیلترینگ، استراق سمع و مونیتورینگ را به ایران می فرخت.
این روزنامه نگار و فعال سیاسی در این دادخواست خواهان قطع فروش دستگاه های مشابه، قطع پشتیبانی و پایان دادن به سرویس های موجود در تجهیزات فرخته شده توسط نوکیا زیمنس به ایران شده بود.
سحرخیز که به دنبال حوادث بعد از انتخابات در روستایی در مازندران دستگیر شده بود، تاکید داشت که فن آوری های فروخته شده توسط نوکیا زیمنس موجب دستگیری او و بسیاری دیگر از فعالان سیاسی شده است.
شیرین عبادی، وکیل مدافع حقوق بشر و برنده جایزه نوبل صلح نیز در سال 1389 شرکت نوکیا زیمنس را به ارائه فنآوری کنترل مکالمات تلفنی به ایران و همکاری با جمهوری اسلامی در جریان «سرکوب و سانسور» اعتراض‌های پس از انتخابات متهم کرد.
شرکت نوکیا پس از اظهارات سحرخیز و عبادی اعلام کرد که فنآوری این شرکت «به تقویت آزادی بیان، توسعه جوامع و پیشرفت دموکراسی کمک می‌کند» و تأکید کرده بود که «سوء استفاده از تجهیزات ارتباطاتی» به هیچ وجه مورد تأیید این شرکت نیست.
جای خالی ای که سریع پر می شود؟
نوکیا در فروش جهانی جای خود را از سکوی نخست به سامسونگ داده است. گوشی های سامسونگ بازار ایران را نیز مال خود کرده اند. چنان که ال جی دیگر شرکت کره ای، بازار موبایل ایران را نیز ـ چون دیگر محصولات الکترونیکی و دییجتالی ـ از حضور خود متاثر کرده است. اما حتی ادامه حضور و فعالیت این دو شرکت کره جنوبی نیز در ایران در ابهام قرار دارد. حدود دو هفته پیش بود که سئول اعلام کرد که در پی آغاز تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران، واردات نفت از جمهوری اسلامی ایران را به حال تعلیق درمی آورد.
وزرای امور خارجه و اقتصاد و دارایی کره جنوبی در بیانیه مشترکی اعلام کردند: «در حین اینکه اتحادیه اروپا واردات نفت از ایران را به حال تعلیق در می آورد واردات نفت ایران از سوی کره جنوبی نیز به حال تعلیق در خواهد آمد.»
کره جنوبی این اقدام را در راستای خودداری اتحادیه اروپا برای بیمه نفتکش های حامل نفت ایران انجام داده است.
در بیانیه وزرای دارایی و خارجه کره جنوبی آمده بود: «دولت کره جنوبی همزمان به تلاش های خود برای به حداقل رساندن تاثیرات این تعلیق بر صنعت داخلی و اقتصاد از جمله تهیه نفت و صادرات به ایران ادامه خواهد داد.»
همسویی سئول با غرب، و مراودات تجاری گسترده ی کره جنوبی با اتحادیه اروپا و آمریکا، بی شک دولت مردان این کشور را به همراهی هرچه بیشتر با غرب سوق خواهد داد، و بعید به نظر می رسد شرکت های کره ای نیز سود کلان خود در دیگر کشورهای غربی را فدای منافع بازار ایران کنند.
تاکید مجدد واشنگتن برای تشدید فشار بر ایران
در چنین وضعی، روز گذشته، هیلاری کلینتون، وزیر خارجه ابالات متحده خواستار همکاری کشورهای جنوب شرق آسیا برای افزایش فشار بر ایران شد. کلینتون در نشست “آ سه آن” در کامبوج، شرکت کرده بود، از اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا خواست با برون‌رفت مذاکرات اتمی ایران از بن‌بست، فشارها بر این کشور را افزایش دهند.
وی افزایش فشار بر جمهوری اسلامی را برای متقاعد کردن مقامات این کشور به شفاف‌سازی برنامه اتمی خود ضروری دانست.
اندونزی، مالزی، سنگاپور، فیلیپین، تایلند، برونئی، ویتنام،لائوس، میانمار و کامبوج از اعضای آ سه آن هستند.
در چنین فضایی، قابل پیش بینی است که نوکیا آخرین شرکتی نخواهد بود که ایران را تحت تاثیر فشار تحریم ها و محدودیت های مالی و فشارهای آمریکا و اروپا، ترک گوید.
